Το κόκκινο κρέας δεν είναι στην πραγματικότητα κόκκινο. Αυτό είναι το πρώτο μάθημα που έμαθε ο Alessandro Ford του POLITICO στο εργαστήριο βιολογίας του Πανεπιστημίου Tor Vergata.

«Το κόκκινο χρώμα του κρέατος προέρχεται από το αίμα, και εδώ δεν υπάρχει αίμα», λέει ο Cesare Gargioli, αναπληρωτής καθηγητής βιοτεχνολογίας, δείχνοντας κάτι το οποίο περιέγραψε ως «ένα εκατοστό μυών και τρία στρώματα λίπους».

Έκτοτε, προσπαθεί να το κάνει ελκυστικό, διαμορφώνοντας το σε μπιφτέκι και εισάγοντας πινελιές σιδήρου και τσιμπήματα εκχυλίσματος παντζαριού για χρώμα.

Ωστόσο, αν ο καθηγητής θέλει οι καταναλωτές να τρώνε προϊόντα όπως τα δικά του, η απλή προσθήκη μιας ροζ απόχρωσης δεν αρκεί.

Κατασκευασμένο σε επιστημονικά εργαστήρια από ζωικά κύτταρα, αυτό το μοσχαρίσιο κρέας διχάζει τόσο πολύ που δεν έχει καν όνομα. Οι υποστηρικτές του το αποκαλούν «κυτταρικό», «καλλιεργημένο» ή «μη θανατηφόρο» κρέας, ενώ οι αρνητές το περιφρονούν ως «συνθετικό», «ψεύτικο» ή ακόμη και «Φρανκενστάιν».

Κυριολεκτικά μιλώντας, πρόκειται για κρέας που καλλιεργείται στο εργαστήριο.

Μέρος προϊόντων φιλικών προς το κλίμα, υποκατάστατων της ζωικής σάρκας – κάτι σαν «εναλλακτικές πρωτεΐνες» – η νέα τροφή διαφημίζεται από τους ηγέτες της τεχνολογίας ως η λύση για τη σίτιση του διογκούμενου παγκόσμιου πληθυσμού, καθώς η ζήτηση για κρέας συνεχίζει να αυξάνεται παρά το αποτύπωμα – «μαμούθ» της κτηνοτροφίας σε γη, νερό και περιβάλλον.

►Καλλιέργεια κρέατος εργαστηρίου σε 5 βήματα:

Η γενική διαδικασία για την παραγωγή κρέατος που καλλιεργείται με κύτταρα περιλαμβάνει πέντε βήματα:

1. βιοψία: συλλέγεται δείγμα ιστού από ένα ζώο
2. τράπεζα κυττάρων: τα κύτταρα επιλέγονται για άμεση χρήση ή καταψύχονται για μεταγενέστερη χρήση
3. ανάπτυξη: τα κύτταρα πολλαπλασιάζονται και ωριμάζουν σε βιοαντιδραστήρα
4. μόλις τα κύτταρα αναπτυχθούν και διαφοροποιηθούν στον επιθυμητό τύπο: συγκομιδή του κυτταρικού υλικού από το ελεγχόμενο περιβάλλον
5. επεξεργασία τροφίμων: το κρέας από καλλιέργεια κυττάρων μετατρέπεται σε προϊόν διατροφής.

Ωστόσο, το κρέας που καλλιεργείται στο εργαστήριο έχει γίνει στόχος μεγάλων αντιδράσεων.

«Οι πρακτικές αυτές συνιστούν απειλή για τις πρωτογενείς προσεγγίσεις που βασίζονται στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις και τις γνήσιες μεθόδους παραγωγής τροφίμων που βρίσκονται στην καρδιά του ευρωπαϊκού γεωργικού μοντέλου», αναφέρεται σε σημείωμα που υποβλήθηκε στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις κυβερνήσεις της Ιταλίας, της Γαλλίας και της Αυστρίας τον Ιανουάριο και υπογράφηκε από άλλες εννέα χώρες. Και να φανταστεί κανείς ότι το κρέας που καλλιεργείται στο εργαστήριο δεν κυκλοφορεί ακόμη στην ευρωπαϊκή αγορά.

Η αλήθεια είναι ότι οι εναλλακτικές πρωτεΐνες έχουν αγγίξει ένα ευαίσθητο νεύρο στην ευρωπαϊκή γεωργία, αμφισβητώντας το καθεστώς μισού και πλέον αιώνα συναίνεσης γύρω από την Κοινή Αγροτική Πολιτική της ΕΕ.

Γνωστή στις Βρυξέλλες με το ακρωνύμιο ΚΑΠ, είναι ένα πλούσιο πρόγραμμα επιδοτήσεων που μοιράζει 45 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως ως εισοδηματική ενίσχυση στους αγρότες και, συνολικά, αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο του προϋπολογισμού του μπλοκ.

Επισήμως αφιερωμένη στην προστασία των εισοδημάτων των γεωργών, η ΚΑΠ είναι μια παχιά, κτηνοτροφική αγελάδα που έχει οδηγήσει στη βιομηχανοποίηση της κτηνοτροφίας στην Ευρώπη και, κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, οδήγησε σε τόσο συγκλονιστική υπερπαραγωγή που δημιούργησε λίμνες γάλακτος και βουνά βοδινού κρέατος.

Οι εναλλακτικές πρωτεΐνες, όπως τα κρέατα και τα ποτά φυτικής προέλευσης, μειώνουν σταδιακά τις πωλήσεις ζωικού κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων.

Αφήστε το κρέας που παράγεται στο εργαστήριο να πάρει άλλο ένα κομμάτι, προειδοποιούν οι μεγάλες αγροτικές ενώσεις, και η ΚΑΠ θα μπορούσε να φτάσει σε σημείο καμπής.

Θα πρέπει είτε να ενισχύσει τον προϋπολογισμό της (πολιτικά ανέφικτο) είτε να παρακολουθήσει τις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις να παύουν να είναι οικονομικά βιώσιμες, μεταμορφώνοντας ριζικά την ενδοχώρα της Ευρώπης (πολιτικά αντιδημοφιλές).

Σπάστε την ΚΑΠ, λέει το επιχείρημά τους, και μπορεί να σπάσετε την ΕΕ.

Η αγελάδα των μετρητών της Ευρώπης

Η ιστορία της ΚΑΠ ξεκινά με τον Sicco Mansholt. Ο Ολλανδός αγρότης Mansholt εντάχθηκε στην αντίσταση κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, διαχειριζόμενος τη διανομή τροφίμων για τους αντιστασιακούς. Με το τέλος του πολέμου, εκατομμύρια άνθρωποι λιμοκτονούσαν και η ευρωπαϊκή γεωργία είχε καταστραφεί. Ο Mansholt διορίστηκε εσπευσμένα υπουργός γεωργίας και του είπαν ότι στις Κάτω Χώρες είχε απομείνει τροφή για μία εβδομάδα.

Με επιδέξιο σχεδιασμό και έλεγχο των τιμών, απέτρεψε την καταστροφή. Μια δεκαετία αργότερα, ο Μάνσχολτ  έγινε ο πρώτος επίτροπος γεωργίας της νεοσύστατης Ευρωπαϊκής Κοινότητας και εισήγαγε την Κοινή Γεωργική Πολιτική(ΚΓΠ) το 1962. Το πρόγραμμα καθόρισε σταθερές τιμές για τα αγροτικά προϊόντα, επέβαλε δασμούς στις εισαγωγές και εγγυήθηκε την κρατική παρέμβαση σε μια ασταθή αγορά.

Ήταν μια στιγμή καμπής, που αύξησε τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – η ΚΓΠ αντιπροσώπευε τότε τα τρία τέταρτα του συνόλου των δαπανών – και απέδειξε ότι το νεοσύστατο μπλοκ μπορούσε να ξεπεράσει τα εθνικά συμφέροντα.

Ξεχάστε τον άνθρακα και τον χάλυβα, δήλωσε ο Jeroen Candel, αναπληρωτής καθηγητής διατροφικής και γεωργικής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Wageningen:

«Το ευρωπαϊκό σχέδιο ξεκίνησε με τη γεωργία».

Σήμερα, η ΕΕ θυμάται τον Mansholt ως υπέρμαχο της επισιτιστικής ασφάλειας.

«Έχοντας γίνει μάρτυρας της φρίκης του ολλανδικού λιμού στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Mansholt ήταν πεπεισμένος ότι η Ευρώπη έπρεπε να γίνει αυτάρκης και ότι θα έπρεπε να διασφαλιστεί για όλους μια σταθερή προμήθεια προσιτών τροφίμων», σύμφωνα με τον ιστότοπο της Επιτροπής.

Και όμως, σύμφωνα με πολλούς που μελετούν την πολιτική της ευρωπαϊκής γεωργίας, η κληρονομιά του είναι πιο περίπλοκη. «Υπάρχει αυτός ο μύθος ότι η ΚΑΠ θεσπίστηκε για την επισιτιστική ασφάλεια», δήλωσε ο Candel. «Στην πραγματικότητα αφορούσε τη φτώχεια των αγροτών [και] τη δημιουργία νέων εξαγωγικών ευκαιριών για την ΕΕ».

Και οι δύο αυτοί στόχοι εξυπηρετούνται καλά από την κτηνοτροφία, η οποία απολαμβάνει υψηλότερες και σταθερότερες τιμές από ό,τι τα φθηνά, ασταθή σιτηρά. «Η ενίσχυση της κτηνοτροφίας ως τέτοια δεν αποτέλεσε ποτέ ρητό στόχο», δήλωσε ο Candel, ωστόσο εκεί κατέληξαν όλα τα χρήματα.

«Αυτό το σύστημα ήταν εξαιρετικά επιτυχημένο. Η Ευρώπη έγινε γρήγορα αυτάρκης, η παραγωγικότητα πήρε σημαντική ώθηση, τα εισοδήματα των γεωργών σταθεροποιήθηκαν», πρόσθεσε.

Μέχρι τη δεκαετία του 1980, όμως, το σύστημα είχε γεννήσει νέα προβλήματα: υπερπαραγωγή, σπατάλες αγροχημικών, μείωση της βιοποικιλότητας, διάβρωση του εδάφους. Η πρώτη μεταρρύθμιση της ΚΓΠ το 1984 έπληξε τους αγρότες θέτοντας όρια παραγωγής. Οι επόμενες καταργούσαν τις σταθερές τιμές, επέβαλαν περιβαλλοντικές υποχρεώσεις και διεύρυναν τη στήριξη για τις μικρότερες εκμεταλλεύσεις. Καμία δεν τόλμησε να αγγίξει την κτηνοτροφία.

Ο τομέας γκρίνιαξε και προσαρμόστηκε, αλλά το θερμόμετρο συνέχισε να ανεβαίνει. Μέχρι το 2006, η κτηνοτροφία ήταν υπεύθυνη για το 18% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, περισσότερο από όλες τις μεταφορές μαζί, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη.

Παρ’ όλα αυτά, πάνω από το 80% των επιδοτήσεων της ΚΑΠ στήριζαν την κτηνοτροφία, η οποία αποτελούσε το 65% των πρωτεϊνών και το 35% των θερμίδων της Ευρώπης.

Η κοπριά έπεσε τελικά στον ανεμιστήρα το 2019. Ένα πράσινο εκλογικό κύμα ώθησε την πρόεδρο της Επιτροπής Ursula von der Leyen να δρομολογήσει την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, ένα ριζοσπαστικό σχέδιο για την απαλλαγή του μπλοκ από τις ανθρακούχες εκπομπές.

Στο πλαίσιο αυτής της συνολικής ατζέντας, η λεγόμενη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιρούνι» έθεσε τολμηρούς στόχους: να περιοριστεί η ρύπανση από τις εργοστασιακές φάρμες, να μειωθούν κατά το ήμισυ τα αντιμικροβιακά για τα ζώα, να μειωθεί η υπερκατανάλωση κρέατος και να προωθηθεί η διατροφή με βάση τα φυτά.

Οι αγρότες έγιναν έξαλλοι – ακόμη περισσότερο μετά την απόφαση ενός ολλανδικού δικαστηρίου ότι η γεωργία στη χώρα έπρεπε να μειώσει δραστικά τις εκπομπές αζώτου, οι οποίες διαρρέουν από την κοπριά των βοοειδών στον αέρα, το νερό και το έδαφος. Σε ολόκληρη την Ήπειρο, οι αγρότες απέκλεισαν πόλεις και αυτοκινητόδρομους

Πολιτικό χοιρινό κρέας

Ο πιο ένθερμος στρατιώτης αυτού του πολέμου είναι ο Ettore Prandini. Ο 51χρονος Λομβαρδός είναι πρόεδρος της Coldiretti, της μεγαλύτερης ένωσης αγροτών στην Ιταλία και της τρίτης μεγαλύτερης στην Ευρώπη.

«Ας μην το λέμε καν φαγητό», τονίζει για το κρέας που έχει παραχθεί σε εργαστήριο.

Σε μια διαμαρτυρία πέρυσι, ο Prandini χρειάστηκε να συγκρατηθεί αφού ήρθε αντιμέτωπος με δύο αριστερούς Ιταλούς βουλευτές που κρατούσαν πινακίδες υπερασπιζόμενοι το κρέας που είχε παραχθεί στο εργαστήριο.

Εμφανίζεται τακτικά στην τηλεόραση για να υπερασπιστεί την κτηνοτροφία και να προωθήσει θεωρίες συνωμοσίας, συμπεριλαμβανομένης της ιδέας ότι η Μεγάλη Φαρμακοβιομηχανία χρηματοδοτεί κρυφά την έρευνα για τις αλλιώτικες πρωτεΐνες για να αρρωστήσει τους καταναλωτές – και έτσι να αυξήσει τις πωλήσεις φαρμάκων.

Ο Gargioli, ο ακαδημαϊκός, περιέγραψε τον Prandini ως τον ακτιβιστή με τη μεγαλύτερη επιρροή στα νέα τρόφιμα και ως τον άνθρωπο πίσω από την αγριότητα απέναντι στο κρέας που καλλιεργείται στο εργαστήριο.

«Όλα γεννήθηκαν από αυτό το φυλλάδιο του Coldiretti», δήλωσε ο Gargioli, διαβάζοντας από το έγγραφο στο εργαστήριό του στη Ρώμη.

Ο πρώτος «Φάκελος Αλήθειας» που δημοσιεύτηκε τον Νοέμβριο του 2021 έχει τίτλο «Τα 5 ψέματα του κρέατος Φρανκενστάιν». «Όλα όσα γράφονται εδώ είναι σχεδόν εντελώς [λάθος]», αναστέναξε ο Gargioli. «Και από αυτό προέκυψε το σχέδιο νόμου».

Αναφερόταν σε ένα ορόσημο πέρυσι, όταν η ακροδεξιά κυβέρνηση της πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι έγινε η πρώτη στον κόσμο που απαγόρευσε την παραγωγή και την πώληση κρέατος που έχει παραχθεί σε εργαστήριο, ορίζοντας πρόστιμο 150.000 ευρώ για τους παραβάτες.

Αυτό συνέβη παρά το γεγονός ότι το κρέας που έχει παραχθεί στο εργαστήριο δεν έχει ακόμη καν εγκριθεί για κατανάλωση στην Ευρώπη, κάτι που απαιτεί να υποβληθεί σε διετή περίπου διαδικασία έγκρισης από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA).

Επιστήμονες και πολιτικοί της αντιπολίτευσης καταδίκασαν την κίνηση της Ιταλίας ως παράξενη στάση. «Μιλάμε για το τίποτα, για ένα πράγμα που δεν υπάρχει. Είναι απλώς μια ιδεολογική μάχη που θέλουν να αναδείξουν για εκλογικούς στόχους», δήλωσε ο Αλεσάντρο Καραμιέλο, βουλευτής του Κινήματος 5 Αστέρων που εκπροσωπεί την ομάδα του στην επιτροπή γεωργίας της κάτω βουλής.

«Παίζουν με τον φόβο των ανθρώπων».

Ο υπουργός Γεωργίας Francesco Lollobrigida, ο οποίος είναι επίσης κουνιάδος της Μελόνι, έχει γίνει το δημόσιο πρόσωπο της απαγόρευσης, διακηρύσσοντας τακτικά την επιθυμία του να προστατεύσει την Ιταλία από τη μάστιγα των εναλλακτικών πρωτεϊνών.

«Αποτελούν απειλή για τα εισοδήματα των αγροτών», δήλωσε ο Lollobrigida στην Πάρμα, καθώς μασούσε ένα πιάτο με τοπικά τυριά.

Αυτό είναι όλο; «Είναι [επίσης] μια πιθανή απειλή για την ανθρώπινη υγεία, το περιβάλλον, τις θέσεις εργασίας και την ευρωπαϊκή ταυτότητα, την κουλτούρα και τον πολιτισμό», κατέληξε με μελαγχολία.

Το φαινόμενο των Βρυξελλών

Έχοντας φθάσει στην Ιταλία, η διαμάχη για το κρέας που καλλιεργείται στο εργαστήριο έχει ξεσπάσει πάνω από τα σύνορα της χώρας καθώς οι υποστηρικτές του πήγαν τον αγώνα τους στο εξωτερικό.

Ο Πραντίνι «ταξίδεψε σε όλη την Ευρώπη προσπαθώντας να πείσει και άλλα κράτη μέλη να επιβάλουν απαγορεύσεις», δήλωσε ο Robert Jones, πρόεδρος της Cellular Agriculture Europe, ενός λόμπι κρέατος που καλλιεργείται σε εργαστήριο.

Η Ουγγαρία και η Ρουμανία σκέφτονται να θεσπίσουν παρόμοια μέτρα, παρόλο που φαίνεται ότι το εμπάργκο της Ιταλίας θα μπορούσε να παραβιάσει τους κανόνες της ενιαίας αγοράς της ΕΕ.

Στις Βρυξέλλες, ο Επίτροπος Γεωργίας Janusz Wojciechowski ακολούθησε με χαρά το παράδειγμά του, ασκώντας πιέσεις για την απομάκρυνση των πρωτεϊνών από τις περιβαλλοντικές προτάσεις της Επιτροπής του.

«Τώρα έχουμε αφαιρέσει όλες τις αναφορές στην «πρωτεΐνη» (δηλαδή το κρέας εργαστηρίου) από το κείμενο, σύμφωνα με το αίτημα», είπε ένα μέλος του υπουργικού συμβουλίου του επιτρόπου για το κλίμα στην ομάδα του Wojciechowski τον Φεβρουάριο, καθώς η Επιτροπή ετοιμαζόταν να αποκαλύψει έναν νέο στόχο μείωσης των εκπομπών.

Οι Ρεπουμπλικάνοι των ΗΠΑ το λαμβάνουν υπόψη και οι δεξιές πολιτείες της Φλόριντα και της Αλαμπάμα έχουν ήδη απαγορεύσει το φαγητό, με τον πρώην υποψήφιο για την προεδρία, Ρον ΝτεΣάντις, να δηλώνει ότι «η Φλόριντα αντεπιτίθεται στο σχέδιο της παγκόσμιας ελίτ να αναγκάσει τον κόσμο να φάει κρέας που καλλιεργείται σε εργαστήριο» και υμνώντας τη Μελόνι.

Όμως, οι φόβοι για τις εναλλακτικές πρωτεΐνες φούντωσαν επίσης σε στρατόπεδα διαμαρτυρίας μαζί με τη μυρωδιά του κρέατος από τα μπάρμπεκιου. Ήταν πιο δυνατοί στην Ιταλία, όπου χρόνια έντονων προειδοποιήσεων από τον Coldiretti -και το αντίπαλο συνδικάτο Confagricoltura- είχαν βάλει τους σπόρους για μαζικό πανικό. «Το φαγητό δεν γεννιέται σε εργαστήριο», έγραφαν δεκάδες πανό που σηκώθηκαν από αγρότες κατά τη διάρκεια μιας πορείας στη Ρώμη νωρίτερα φέτος.

Οι άνεμοι ανησυχίας έπνεαν και προς τη Γαλλία, όπου η FNSEA, η δεύτερη μεγαλύτερη ένωση αγροτών της Ευρώπης, παρουσίασε στην κυβέρνηση Μακρόν τον Ιανουάριο μια μυστική λίστα αιτημάτων.

Την επόμενη εβδομάδα, ο πρωθυπουργός Gabriel Attal κατήγγειλε τις εναλλακτικές πρωτεΐνες. «Θα είμαι πολύ σαφής: Όχι, το συνθετικό κρέας δεν αντιστοιχεί στην αντίληψή μας για τη γαλλική διατροφή», είπε σε μια ομιλία του, καθώς ταυτόχρονα περιόρισε την επισήμανση των φυτικών κρεάτων.

Δεν βοήθησε. Η ακροδεξιά σημείωσε σημαντικά κέρδη στις εκλογές της ΕΕ και στις δύο χώρες, με τους Fratelli d’Italia της Μελόνι να τετραπλασιάζουν τις έδρες τους και το κόμμα της Μαρίν Λεπέν να συγκεντρώνει διπλάσιες ψήφους από τους κεντρώους του Μακρόν

Ένα αβέβαιο μέλλον

Παρ’ όλο τον πανικό, αξίζει να σημειωθεί ότι, για τους συμβατικούς παραγωγούς κρέατος, η απειλή του κρέατος που καλλιεργείται στο εργαστήριο εξακολουθεί να διαφαίνεται αρκετά στον ορίζοντα.

Η Ολλανδία, η Δανία και η Γερμανία πρωτοστατούν στην καινοτομία τροφίμων και ακόμη και οι εθνικοί τους πρωταθλητές, όπως το Dutch Mosa Meat, απέχουν τρία με πέντε χρόνια από την προμήθεια εστιατορίων και πέντε έως δέκα χρόνια από το να γεμίσουν τα ράφια των σούπερ μάρκετ, σύμφωνα με γνώστες του κλάδου.

Η έρευνα είναι δαπανηρή και η χρηματοδότηση επιχειρηματικών κεφαλαίων έχει στερέψει από το 2022.

Το πρώτο μπέργκερ που καλλιεργήθηκε στο εργαστήριο κόστισε περίπου 300.000 ευρώ, το πλήρωσε ο συνιδρυτής της Google, Σεργκέι Μπριν και φαγώθηκε σε συνέντευξη Τύπου στο Λονδίνο το 2013.

Αυτή τη στιγμή, μια φέτα 50 έως 100 γραμμαρίων κοστίζει περίπου 2.000 ευρώ, υπολόγισε η συνεργάτιδα του καθηγητή Gargioli, μεταδιδακτορική ερευνήτρια Claudia Fuoco.

Ενώ το κρέας που καλλιεργείται στο εργαστήριο είναι πιθανότατα το μόνο προϊόν που μπορεί να αναπαράγει ακριβώς τη γεύση, την υφή και το χυμώδες του συμβατικού κρέατος, αυτή τη στιγμή είναι τα πιο συνηθισμένα μπιφτέκια λαχανικών που «τσιμπολογούν» τα κέρδη της συμβατικής κτηνοτροφίας.

Τα κρέατα και τα γάλατα φυτικής προέλευσης ελέγχουν περίπου το 5 έως 10% της αγοράς της ΕΕ, ένα μερίδιο που αυξάνεται σταθερά καθώς η κατανάλωση κρέατος και γαλακτοκομικών μειώνεται σε ολόκληρο το μπλοκ.

Η ζύμωση ακριβείας και βιομάζας είναι επίσης μπροστά. Αυτή η τεχνολογία αναπτύσσει μικρόβια που τροφοδοτούνται με σάκχαρα σε δεξαμενές ζυθοποιίας βιομηχανικού μεγέθους, πολλαπλασιάζουν και αναδίδουν μόρια πρωτεΐνης – με ένα κλάσμα του νερού, της γης και της ενέργειας που χρησιμοποιείται από τα ζώα.

Δεν μπορεί να παράγει κρέας από μόνο του, αλλά μπορεί να κάνει λίπη και πρωτεΐνες για να συμπληρώσει τα υπάρχοντα μπιφτέκια λαχανικών.

Η τεχνική είναι πολύ φθηνότερη από την καλλιέργεια κρέατος σε εργαστήριο, είπε ο George Monbiot, ο πιο διάσημος περιβαλλοντικός δημοσιογράφος της Βρετανίας και συγγραφέας του βιβλίου «Regenesis: Feeding the World Without Devouring the Planet».

«Μόλις δημιουργήσετε το εργοστάσιό σας, στην πραγματικότητα απλώς αναπτύσσετε μικρόβια σε μια δεξαμενή», είπε. «Δεν είναι κάτι δύσκολο να γίνει».

Δεδομένου λοιπόν ότι το κρέας που καλλιεργείται στο εργαστήριο δεν είναι καν η εναλλακτική πρωτεΐνη που είναι πιο πιθανό να χρεοκοπήσει τους κτηνοτρόφους, τι λέει για την ευρωπαϊκή πολιτική ότι είναι αυτή που τους ανησυχεί περισσότερο, τροφοδοτώντας τις θεωρίες συνωμοσίας και την πόλωση της γεωργικής πολιτικής;

Ίσως, όπως αντικατοπτρίζει ο Fabio Parasecoli, καθηγητής Σπουδών Τροφίμων στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, ότι όπως και με το κλίμα, τη μετανάστευση και τη στέγαση, τα ακροδεξιά κόμματα της Ευρώπης βρήκαν ένα άλλο κόκκινο πανί για να απορροφήσουν την οργή των ανθρώπων σε έναν κόσμο που αλλάζει.

Όπως το να κατηγορείς τους μετανάστες για την ανεργία, είναι πολύ πιο εύκολο να επιτεθείς σε έναν εξωτερικό εχθρό παρά να λύνεις τα αληθινά προβλήματα των αγροτών: λιανοπωλητές που αυξάνουν τις τιμές, ολιγοπωλιακές εταιρείες αγροχημικών και τα ακραία καιρικά φαινόμενα που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή.

Με άλλα λόγια, σύμφωνα με τους υποστηρικτές του εργαστηριακού κρέατος, δεν είναι το λευκό βοδινό κρέας που παρασκευάζεται στο εργαστήριο που θα έπρεπε να ανησυχεί τους αγρότες για τα προς το ζην, αφού δεν είναι αυτό που απειλεί την ΚΑΠ. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τους αγρότες είναι ότι η οργή τους, και η πολιτική που παράγει, θα πνίξουν τη χάραξη πολιτικής που στοχεύει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που τους ταλαιπωρούν.

Οι τεχνολογικές τάσεις και οι προτιμήσεις των καταναλωτών μπορούν να συγκρατηθούν μόνο για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα. Το ερώτημα, λέει το POLITICO, είναι τι πρέπει να κάνουν οι αγρότες —και η ΕΕ— για να προσαρμοστούν.

Michael Ball-Blakely

Όπως συμβαίνει με την πλειοψηφία των καταδυναστευτικών -και καταστροφικών για το περιβάλλον- βιομηχανιών, η εντατική βιομηχανικού τύπου κτηνοτροφία στις αναπτυγμένες οικονομίες της Δύσης βασίζεται στον διαχωρισμό και τη μυστικότητα.

Η μεταχείριση των ζώων -και η ίδια η ζωικότητα τους- πρέπει να αποκρύπτεται. Η ρύπανση και οι περιβαλλοντικές συνέπειες πρέπει να κρατηθούν με ασφάλεια μακριά από τους ανθρώπους που «έχουν σημασία» και την περιουσία τους. Και οι άνθρωποι που εργάζονται σε αυτή πρέπει να είναι απελπισμένοι και περιθωριοποιημένοι. Για να ευδοκιμήσει η βιομηχανία, αυτά τα κόστη πρέπει να είναι αόρατα στα σημαντικά πολιτικά και οικονομικά μέλη της κοινότητας.

Στις ΗΠΑ οι νόμοι που αποσκοπούν στη φίμωση (Ag-gag laws) παίζουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση αυτής της μυστικότητας. Τέτοιοι νόμοι επιδιώκουν να αποτρέψουν τη διάδοση πληροφοριών σχετικά με τις συνθήκες παραγωγής.

Για παράδειγμα, στις εργοστασιακές φάρμες και τα σφαγεία, τιμωρούν «πληροφοριοδότες και μυστικούς ακτιβιστές… για τη βιντεοσκόπηση των συνθηκών στη κτηνοτροφία». 

Χρησιμοποιούν την απειλή του νομικού εξαναγκασμού- υπό το πρόσχημα της προστασίας των εμπορικών μυστικών- για να αποτρέψουν τους ανθρώπους από το να αποκαλύψουν κακοποίηση ζώων, παραβιάσεις στον χώρο εργασίας και εταιρική ρύπανση.

Με αυτόν τον τρόπο, συμβάλλουν στη διαιώνιση των μύθων γύρω από τη μαζική κτηνοτροφία: ότι δηλαδή είναι εφάμιλλη των μικρών οικογενειακών κτηνοτροφικών επιχειρήσεων, ότι παρέχει ένα ευτυχισμένο, υγιές εργασιακό περιβάλλον, ότι υποστηρίζει την υγεία της χώρας και ότι τα ζώα αντιμετωπίζονται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και σύμφωνα με τον νόμο. 

Οι νόμοι Αg-gag βοηθούν στην απόκρυψη της κακομεταχείρισης των ζώων και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της βιομηχανικής κτηνοτροφίας.

Σε αυτό το κείμενο εξετάζεται πώς αυτοί οι νόμοι επηρεάζουν τους ανθρώπους που τους εκμεταλλεύεται η βιομηχανική κτηνοτροφία και δεν έχουν υπηκοότητα ή νομιμοποιητικά έγγραφα.

Αντλώντας από τη συζήτηση της Carol Adams για τις «αόρατες μηχανές ζώων» στην καρδιά της κτηνοτροφίας, ισχυρίζομαι ότι οι νόμοι Αg-gag συμβάλλουν στο να γίνουν αόρατες αυτές οι ανθρώπινες μηχανές εργασίας που είναι απαραίτητες στην κερδοφορία του συστήματος.

Τέτοιοι νόμοι αποδυναμώνουν περαιτέρω έναν περιθωριοποιημένο πληθυσμό και καθιστούν ακόμη πιο δύσκολο για αυτό το εργατικό δυναμικό να αναφέρει τις  ζημίες που έχει υποστεί αυτό, τα ζώα και το περιβάλλον. 

 

• Επίκουρος Καθηγητής Φιλοσοφίας, Πανεπιστήμιο Τέξας Ελ Πάσο – Κείμενο στο Κέντρο Πολιτικής Θεωρίας του Ινστιτούτου ΕΝΑ

Πηγή: tvxs.gr

Συνεργασία με τη βιομηχανία του κρέατος έχουν πολλοί από τους επιστήμονες που είχαν υπογράψει διακήρυξη με την οποία τόνιζαν την οικονομική όπως και κοινωνική σημασία της κατανάλωσης κρέατος τασσόμενοι αναφανδόν υπέρ της κρεατοφαγίας, ισχυρίζεται η Greenpeace.

Πάνω από 1.000 επιστήμονες από τους κλάδους της γεωργίας, την κτηνοτροφίας και των τροφίμων είχαν υπογράψει το 2022 τη Διακήρυξη του Δουβλίνου για τον Κοινωνικό Ρόλο της Κτηνοτροφίας.

Στη Διακήρυξη, μεταξύ άλλων, επισήμαναν ότι η κτηνοτροφία είναι «υπερβολικά πολύτιμη» και ζητούσαν να υπάρξει μια «ισορροπημένη άποψη για το μέλλον της κτηνοτροφίας». Τονίζουν ότι το κρέας είναι μια άμεσα διαθέσιμη πηγή πρωτεϊνών υψηλής ποιότητας.
 

Ακόμη σημειώνει ότι «η κανονική κατανάλωση κρέατος, γαλακτοκομικών και αυγών, σαν μέρος μιας ισορροπημένης δίαιτας είναι ευεργετική για τους ανθρώπους».

Στην πραγματικότητα, όπως αναφέρει ο Guardian που επικαλείται έρευνα της Greenpeace, η πρωτοβουλία για τη σύνταξη, την υπογραφή και την προώθηση της Διακήρυξης συνδέεται άμεσα με τη βιομηχανία του κρέατος.

Ένας από τους επιστήμονες που ήταν στην οργανωτική επιτροπή του συνεδρίου, κατά το οποίο υπογράφηκε η Διακήρυξη, έχει στενή σχέση με τη βιομηχανία, παρέχοντας συμβουλές. Θεωρεί μάλιστα τη χορτοφαγία «διατροφική διαταραχή που χρειάζεται ψυχολογική υποστήριξη» και κατακρίνει τις «υστερικές πολιτικές της ΕΕ για το κλίμα».

Άλλο μέλος της οργανωτικής επιτροπής θεωρεί τα φυτικά υποκατάστατα κρέατος «διατροφική κωμωδία» και χαρακτηρίζει τους πολιτικούς που στηρίζουν «πράσινες» πολιτικές «εκτός επαφής ανόητους».

Εν τω μεταξύ, τη Διακήρυξη «υιοθέτησε»η Global Meat Alliance, μια ομάδα που χρηματοδοτείται από τη βιομηχανία του κράτος και το πρακτορείο δημοσίων σχέσεων Red Flag, το οποίο έχει εργαστεί για αμερικανικές εταιρείας στον ίδιο κλάδο.

Αντιθέτως, όπως λέει στον Guardian Αμερικανός επιστήμονας, «η κοινή άποψη είναι ότι πρέπει να μειώσουμε την κατανάλωση κρέατος στις περιοχές που το “αντέχουν”», για να μειωθεί η επίπτωση στο περιβάλλον.

Πρόκειται για ένα κείμενο με επιλεκτικά συμπεράσματα, λένε άλλοι επιστήμονες, που αντιγράφει τις τακτικές και τα επιχειρήματα της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων σχετικά με την κλιματική αλλαγή.

Όπως σημειώνει ο Guardian, η Διακήρυξη στόχευε έμμεσα σε Ευρωπαίους αξιωματούχους, ενώ σχεδόν εξαρχής την είχε υιοθετήσει ο επίτροπος Γεωργίας της ΕΕ, Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι, ως μια «πολύτιμη συμβολή στην επιχειρηματολογία» μέσα στην Ένωση.

Πολύ γρήγορα φάνηκαν τα αποτελέσματα. Τον περασμένο Νοέμβριο λόμπι της βιομηχανίας τροφίμων έγραψε στον επίτροπο ζητώντας να μην καταργηθεί η χρηματοδότηση για την προώθηση του κόκκινου κρέατος, ενώ παράλληλα έχει παγώσει η προώθηση νομοθεσίας για τα τρόφιμα που προέρχονται από βιώσιμες μεθόδους παρασκευής.

Σοβαρό ιδιοκτησιακό ζήτημα στη χώρα έχει δημιουργήσει η δασική νομοθεσία, εξαιτίας του οποίου δημεύονται περιουσίες Ελλήνων. Περιουσίες που αποτελούνται είτε από αμιγώς χορτολιβαδικά εδάφη -που δεν υπάρχουν στην Ελλάδα μεμονωμένα αλλά μόνο ως μέρος των βοσκοτόπων- είτε οι ίδιοι οι βοσκότοποί τους.

Δηλαδή δημεύονται όλοι οι βοσκότοποι στην Ελλάδα, επειδή τους ονόμασαν δασικές εκτάσεις, αλλά όπως έχει αναδειχθεί και κάθε έκταση στην οποία υπάρχουν φρύγανα ή φτέρη κ.λπ.. Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα το 95% σε αρκετά νησιά των Κυκλάδων, για παράδειγμα, να χαρακτηρίζεται δάσος.

Πράξη που ξεσήκωσε από το 2019 τους βουλευτές όλων των κομμάτων στις Κυκλάδες και ανάγκασε τον τότε αν. υπουργό κ. Φάμελλο να προβεί σε τροποποίηση του νόμου με υπουργική απόφαση, ύστερα από εισήγηση του Συμβουλίου Δασών, παρέχοντας το δικαίωμα σε επιτροπή από τρεις δασάρχες, να προβαίνει σε αποχαρακτηρισμό των φρυγανότοπων στα νησιά των Κυκλάδων, χαρακτηρίζοντάς τους χορτολιβαδικές εκτάσεις.

Δεν συνέβη όμως το ίδιο σε άλλες περιοχές, στις οποίες το πρόβλημα παραμένει και οι άνθρωποι χάνουν τις περιουσίες τους, ενώ «αφαιρούνται» από το σύστημα της κτηνοτροφίας κρίσιμες εκτάσεις για την τροφή και ανάπτυξη των κοπαδιών.

Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος συνεχίζει και εντείνει την ίδια πολιτική με αποτέλεσμα να χάνονται περιουσίες.

Πανελλαδικά έχουν υποβληθεί συνολικά 428.612 αιτήματα, αριθμός που δείχνει το μέγεθος του προβλήματος πανελλαδικά και ιδιαίτερα στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές

Με τη μερική κύρωση του δασικού χάρτη σε μια περιοχή και τη δημοσίευση των αποφάσεων στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως αρχίζει αντίστροφη μέτρηση 60 ημερών για τυχόν προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας από τους θιγόμενους. Εκτός του ΣτΕ, όσοι παραγωγοί θεωρούν ότι θίγονται, μπορούν να κάνουν και μια αίτηση πρόδηλου σφάλματος κατά του κυρωμένου δασικού χάρτη, η οποία όμως έχει αμφίβολο αποτέλεσμα. Σημειωτέον ότι προσφυγή στο ΣτΕ κατά των κυρωμένων χαρτών μπορεί να κάνουν, μόνοι όσοι παραγωγοί έχουν κάνει αντίρρηση, ένσταση ή πρόδηλο σφάλμα.

Για όσους παραγωγούς έχει κυρωθεί ο χάρτης και βλέπουν την περιουσία τους να φαίνεται δασική, με τα σημερινά δεδομένα, είναι λίγες οι δυνατότητες που έχουν, ώστε να γλιτώσουν τις περιουσίες τους.

Πανελλαδικά έχουν υποβληθεί συνολικά 340.018 αντιρρήσεις και 88.594 αιτήματα διόρθωσης προδήλων σφαλμάτων, δηλαδή συνολικά 428.612 αιτήματα. Μέχρι το 2020 είχαν εξεταστεί από τις παλιές Επιτροπές Εξέτασης Αντιρρήσεων, 24.905 αιτήματα (για τις προγενέστερες αναρτήσεις), μέχρι τις 30.07.2022 έχουν εκδοθεί συνολικά 19.800 αποφάσεις από τις Επιτροπές Εξέτασης Αντιρρήσεων.

Μεγάλη έκταση έχει πάρει το θέμα στην Κρήτη, μετά τη μερική κύρωση του αναρτημένου δασικού χάρτη. Όπως ανακοίνωσε η Διεύθυνση Δασών Χανίων, η απόφαση δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης στις 28 Νοεμβρίου και αναρτήθηκε την Τετάρτη 30 Νοεμβρίου στον ιστότοπο της Περιφέρειας Κρήτης στην ενότητα «Δασικοί χάρτες».

Ο δασικός χάρτης κυρώθηκε με βάση τις εκτάσεις για τις οποίες δεν υποβλήθηκαν αντιρρήσεις. Συνεπώς, όσοι ιδιοκτήτες δουν τα χωράφια τους να έχουν χαρακτηριστεί δασικά, επιβάλλεται σε κάθε περίπτωση να απευθυνθούν στην αρμόδια δασική Αρχή.

Κι άλλος ένας παραλογισμός στον ίδιο νόμο. Εφόσον οι εκτάσεις τους έχουν μέγιστο υψόμετρο 100 μ. και μέγιστη κλίση 12%, το Δημόσιο αναγνωρίζει ότι είναι ιδιοκτήτες, εφόσον έχουν συμβόλαιο μετεγγραμμένο πριν από τις 23/2 του 1946. Έτσι, όσες οικογένειες δεν πούλησαν από την απελευθέρωση και μετά, είναι προφανές ότι δεν έχουν συμβόλαια. Δημιουργήθηκαν έτσι οι συνθήκες για συναλλαγές κάτω από το τραπέζι, γιατί όλοι γνωρίζουν πόσο αξίζουν όλα τα παραλιακά βοσκοτόπια των Κυκλάδων… Την ίδια στιγμή, ωστόσο, δημεύει τους βοσκότοπους στην ηπειρωτική χώρα, που δεν αξίζουν ούτε 300 ευρώ το στρέμμα!

Το θλιβερό αποτέλεσμα που προκύπτει από όλα αυτά είναι η ολική καταστροφή ενός μεγάλου κομματιού της μετακινούμενης κτηνοτροφίας, αναγκάζοντας και αυτήν που έχει απομείνει σε εξαφάνιση, με την καταφυγή της στις ακριβές ζωοτροφές, αντί της φτηνής τροφής που προσφέρουν οι βοσκότοποι, όπως άλλωστε υποδεικνύουν και όλες οι σχετικές μελέτες, προκειμένου να δημιουργηθούν συνθήκες ανταγωνιστικότητας της ελληνικής κτηνοτροφίας έναντι και της κτηνοτροφίας των χωρών της Κεντρικής Ευρώπης με τα πλούσια βοσκοτόπια και τις φτηνές ζωοτροφές.

Είναι αυτή η κτηνοτροφία που παρέχει το γίδινο γάλα, λόγω του οποίου η ελληνική φέτα είναι το πιο δυναμικό εξαγωγικό προϊόν της Ελλάδας.

Συμβούλια Δασών

Βεβαίως η τροποποίηση του νόμου δίνει την δυνατότητα προσφυγής των πολιτών στα Συμβούλια Δασών, τα οποία μπορούν να αποφασίσουν και να αποδώσουν την ιδιοκτησία στους πολίτες, για τις δασικές πλέον εκτάσεις -και όχι για τους βοσκότοπους- που ισχυρίζονται οι ιδιοκτήτες ότι τους ανήκουν. Για τις οποίες, ακόμη και αν αναγνωριστεί η ιδιοκτησία τους, απαγορεύεται η οποιαδήποτε αξιοποίησή τους, ακόμη και η δεντροφύτευση!

Τα συμβούλια αυτά δεν παρέχουν καμία αντικειμενικότητα για τους εξής λόγους:

α. Την πλειοψηφία κατέχουν οι δασάρχες και όχι μόνον αλλά προεδρεύουν και σε αυτά σε περίπτωση κωλύματος του δικαστή που προΐσταται, αφού είναι φυσικό λόγω φόρτου εργασίας του, δεν θα μπορεί να παρευρίσκεται σε αυτά. Πλειοψηφία η οποία διαμορφώνεται μέσα από τη συμμετοχή ατόμων οι επιχειρήσεις των οποίων εξαρτώνται από τις αποφάσεις των δασαρχών (π.χ. βιομήχανοι ξύλου) και όχι μόνον αλλά και από μέλη του δημοσιοϋπαλληλικού ιερατείου, το οποίο είναι προφανές ότι δεν μπορεί να στραφεί κατά του συναδελφικού κλάδου της δασικής υπηρεσίας.

β. Ο εισηγητής σε αυτά τα συμβούλια είναι δασάρχης, που ούτε αντικειμενικότητα μπορεί να έχει, εν όψει όλων των ανωτέρω, ούτε νομικές γνώσεις κατέχει για να είναι εισηγητής για την ισχύ των συμβολαίων και λοιπών εγγράφων για τα οποία καλείται το συμβούλιο να αποφασίσει.

γ. Προϋπόθεση για να κατατεθεί η αίτηση σε αυτά τα συμβούλια είναι ο ιδιώτης να αποδεχθεί τον χαρακτηρισμό στον οποίο θα έχουν προβεί ο δασάρχης ή οι δασικοί χάρτες περί της χλωρίδας στην ιδιοκτησία του. Αν δηλαδή ο δασάρχης ή οι δασικοί χάρτες έχουν χαρακτηρίσει την έκταση χορτολιβαδική ή δασική, άλλος χαρακτηρισμός δεν υπάρχει και το συμβούλιο αποφασίσει ότι ο ιδιώτης δεν έχει περιουσία, δεν μπορεί ο ιδιώτης να αμφισβητήσει τον χαρακτηρισμό και χάνει εκ του ασφαλούς την περιουσία του.

Παράλληλα, δεν υπάρχει καμιά απόφαση του Ευρωδικαστηρίου που να μην αναγνώρισε τους περιουσιακούς τίτλους των μοναστηριών (τα χρυσόβουλα, τα πατριαρχικά σιγίλια, τα σουλτανικά βεράτια και τα σουλτανικά φιρμάνια) και ακόμη, γνωρίζει ότι η Τουρκία και πολλά άλλα κράτη αναγνωρίζουν τους τίτλους των μοναστηριών, που είναι ταυτόσημοι με τους τίτλους που το ανωτέρω δικαστήριο έκρινε άκυρους, στηριζόμενο στην ελληνική δασική νομοθεσία.

Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει και η απόφαση του Ευρωδικαστηρίου που καταδίκασε την Ελλάδα να πληρώσει 5 δισεκατομμύρια δραχμές στους ιδιοκτήτες της έκτασης στην Αγία Μαρίνα Αττικής, την οποία η χούντα, χαρακτηρίζοντας δασική και συνεπώς κρατική, την κατέλαβε και έφτιαξε παραθεριστικές κατοικίες για τους αξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού.

Πηγή: zougla.gr

Η ατμοσφαιρική ρύπανση λόγω της γεωργίας - κτηνοτροφίας είναι ένα πρόβλημα υπαρκτό, σημαντικό και δύσκολο να ελεγχθεί. Μαζί με τον καθαρό αέρα, το φαγητό είναι μία από τις βασικές ανάγκες του ανθρώπου. Αλλά ο τρόπος που παράγεται επηρεάζει τον τρόπο αλλά και το τι αναπνέουμε. 

Οι κωμοπόλεις και οι πόλεις είναι συχνά το «σκηνικό της μάχης» για την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, αλλά υπάρχει μία άλλη, ίσως πιο αμφιλεγόμενη τοποθεσία. Η ύπαιθρος. Κι αυτό εξαιτίας της γεωργίας, σημειώνει η Άμυ Χολ σε άρθρο της στο New Internationalist. 

Έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι η μείωση των εκπομπών της γεωργίας κατά το ήμισυ θα μπορούσε να σώσει περισσότερες από 200.000 ζωές σε 59 χώρες του κόσμου. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας, οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από τη γεωργία, τη δασοκομία και την αλιεία έχουν υπερδιπλασιαστεί τα τελευταία 50 χρόνια. Χωρίς μεγαλύτερες προσπάθειες για τη μείωσή τους, θα μπορούσε να υπάρξει επιπλέον 30% αύξηση έως το 2050. 

Η ρύπανση από τη γεωργία μπορεί επίσης να συμβάλει στο όζον του εδάφους, το οποίο μπορεί με τη σειρά του να έχει αρνητικό αντίκτυπο στις καλλιέργειες. Μια εκτίμηση, εξετάζοντας τον αντίκτυπο στην παραγωγή σόγιας, σίτου, ρυζιού και αραβοσίτου σε αρκετές χώρες, δείχνει ότι οι αποδόσεις θα μπορούσαν να μειωθούν έως και 227 εκατομμύρια τόνους ετησίως. «Αν βρίσκεστε σε ένα μέρος του κόσμου όπου το φαγητό είναι ήδη δυσεύρετο, αυτό θα μπορέσει να έχει αρνητικό αποτέλεσμα», λέει ο Άλαστερ Λιούις, καθηγητής στο Εθνικό Κέντρο Ατμοσφαιρικής Επιστήμης της Αγγλίας.

Αλλά από όλους τους ρύπους, είναι η αμμωνία για την οποία κυρίως ευθύνεται η γεωργία. Η γεωργία αντιπροσωπεύει το 92% των συνολικών εκπομπών αμμωνίας σε 33 ευρωπαϊκές χώρες και από το 2014 οι εκπομπές αυξάνονται.

Το αέριο αμμωνίας με βάση το άζωτο εκπέμπεται από το λίπασμα και τη διάσπαση της ουρίας σε κοπριά και οργανικά λύματα. Συνδυάζεται με άλλους ρύπους, κυρίως από οχήματα και βιομηχανία και συμβάλει στη διεισδυτική σωματιδιακή ύλη στον αέρα. Στην πραγματικότητα, μια μελέτη διαπίστωσε ότι, σε μεγάλο μέρος των ΗΠΑ, της Ευρώπης, της Ρωσίας και της Κίνας, οι εκπομπές από τις φάρμες υπερτερούν όλων των άλλων ανθρώπινων πηγών σωματιδίων. 

Η γεωργική ατμοσφαιρική ρύπανση δεν είναι απλώς ένα ζήτημα που αφορά τις αγροτικές περιοχές. «Ένα πολύ σημαντικό κλάσμα των σωματιδίων που αναπνέουν οι άνθρωποι στις πόλεις περιέχει αμμωνία. Μέρος αυτού προέρχεται από αγροκτήματα, πιθανώς εκατοντάδες χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά», λέει ο Λιούις. 

Το άζωτο είναι ένα κρίσιμο φυσικό λίπασμα. Μπορεί επίσης να προστεθεί στις καλλιέργειες για να αυξήσει την παραγωγικότητα, αλλά ο φυσικός κύκλος αζώτου αναστατώνεται όταν είναι υπερφορτωμένος και το άζωτο αντιδρά με άλλες ουσίες στον αέρα. Όταν το άζωτο «διαρρέει» από τον κύκλο, οι φυσικοί βιότοποι μπορούν να γονιμοποιηθούν υπερβολικά, αναστατώνοντας τα ευαίσθητα οικοσυστήματα και αυξάνοντας την οξύτητα του εδάφους. 

Η αλλαγή δεν είναι εύκολη

Ο Λιούις λέει ότι το ζήτημα της γεωργικής ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι μια σκληρή πολιτική μάχη. «Μιλώντας ειλικρινά, οι άνθρωποι δεν θέλουν να επιβάλλουν πράγματα στους αγρότες, είναι μερικοί από τους πιο δύσκολους ανθρώπους για να δουλέψεις εφαρμόζοντας πολιτική, ιδιαίτερα στην Ευρώπη». 

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για τη μείωση των εκπομπών αμμωνίας στα αγροκτήματα. Αυτοί περιλαμβάνουν τη χρήση λιγότερων λιπασμάτων, την κάλυψη και την αποθήκευση των οργανικών λυμάτων με ενδεδειγμένους τρόπους και το άπλωμα της κοπριάς επίσης με τρόπους που μειώνουν τις εκπομπές, όπως η έγχυση. Οι μέθοδοι είναι, ωστόσο, κοστοβόροι για τους αγρότες. 

Η έλλειψη χρόνου και υποδομής είναι επίσης εμπόδια, ειδικά όταν οι αγρότες που προσπαθούν να παράγουν φθηνά τρόφιμα έχουν ήδη τόσο συμπιεσμένα περιθώρια κέρδους. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου εκστρατείες από γαλακτοπαραγωγούς κατά της πτώσης των τιμών του γάλακτος οδήγησαν σε αποκλεισμούς και διαμαρτυρίες, ο τομέας των γαλακτοκομικών προϊόντων και του βοείου κρέατος 40% της αμμωνίας απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα.

Ο Ίαν Λουντγκέιτ είναι σύμβουλος περιβάλλοντος στην Εθνική Ένωση Αγροτών στη Βρετανία και λέει ότι οι αγρότες κάνουν ήδη πολλά. «Είναι σαφές ότι οι εκπομπές αμμωνίας είναι πρωτίστως ένα ζήτημα για τη γεωργία, αλλά, υπάρχει όριο στα όσα μπορούν να κάνουν οι αγρότες εντός ρεαλιστικών απαιτήσεων κόστους και πρακτικότητας».

Επισημαίνει ότι η μείωση των εκπομπών αμμωνίας ωφελεί επίσης τους αγρότες, όσον αφορά τη μείωση των απωλειών. «Ουσιαστικά χάνεται άζωτο που διαφορετικά θα μπορούσε να “ταΐζει” τη σοδειά ή το έδαφος. Είναι προς το συμφέρον των αγροτών να το μειώσουν επίσης».

Γυρίζοντας την παλίρροια;

Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες αρχίζουν να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα: η Δανία μείωσε τις εκπομπές αμμωνίας κατά 40% μεταξύ 1990 και 2016, μέσω ισχυρότερων κανονισμών για την εξάπλωση της κοπριάς και την αποθήκευση οργανικών λυμάτων, καθώς και μέσω οικονομικής βοήθειας για τους αγρότες. Στις Κάτω Χώρες, εφαρμόστηκαν παρόμοια μέτρα που μείωσαν τις εκπομπές αμμωνίας κατά 64% την ίδια περίοδο.

Παρ 'όλα αυτά, οι Κάτω Χώρες εξακολουθούν να έχουν μεγάλα προβλήματα: Το 2019, ο πρωθυπουργός της χώρας Μαρκ Ρούτε χαρακτήρισε το ζήτημα της ρύπανσης ως το πιο δύσκολο που είχε αντιμετωπίσει στην εποχή του ως ηγέτης, λόγω της πολυπλοκότητάς του. Η «κρίση αζώτου» στη χώρα προκάλεσε τη διακοπή αιτήσεων για δεκάδες χιλιάδες άδειες γεωργικής και οικοδομικής δραστηριότητας καθώς η ολλανδική κυβέρνηση προσπάθησε να συμμορφωθεί με δικαστική απόφαση για τη μείωση της ρύπανσης του αζώτου και να σταματήσει την παραβίαση των νόμων περί ρύπανσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία της φύσης. Εκατοντάδες αγρότες κατέβηκαν σε διαμαρτυρίες μπλοκάροντας τους αυτοκινητόδρομους. 

Για να παράγουμε ουσιαστική βελτίωση στο πραγματικό πρόβλημα εκπομπών ρύπων της γεωργίας, πρέπει επίσης να σκεφτούμε τι καλλιεργούμε - όχι μόνο πώς. Το Κέντρο Οικολογίας και Υδρολογίας δημοσίευσε μια έκθεση το 2014, η οποία διερεύνησε πόσες επιλογές τροφίμων στην Ευρώπη επηρεάζουν τις εκπομπές αζώτου, την κλιματική αλλαγή και τη χρήση γης. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το αποτύπωμα αζώτου της μέσης διατροφής θα μειωνόταν κατά 40% εάν οι άνθρωποι μείωναν κατά το ήμισυ την ποσότητα κρέατος και γαλακτοκομικών που τρώνε, λόγω των σχετικά χαμηλών «απωλειών» αζώτου από τα φυτικά τρόφιμα, όπως τα δημητριακά. 

Ο Μαρκ Σάτον, περιβαλλοντικός φυσικός και ένας από τους συντάκτες της έκθεσης, λέει ότι αισθάνεται αισιόδοξος: «Αυτό ήταν ένα θέμα όπου δεν συνέβαιναν πολλά επί 20 χρόνια και τώρα βλέπουμε πραγματικά χώρες να αρχίζουν να ασχολούνται στο υψηλότερο επίπεδο. Πρέπει να αρχίσουμε να το “αγκαλιάζουμε” αυτό».


πηγή tvxs.gr

Αναδημοσίευση από την Ικαριακή Ραδιοφωνία, σταθμό που στηρίζει τον αγώνα της ΕΡΤ ενάντια στο "μαύρο".

Με δήλωσή του ο Δημήτρης Δεσύλλας Περιφερειακός Σύμβουλος της «Αριστερής Παρέμβασης - Αντικαπιταλιστικής Κίνησης στη Δυτική Ελλάδα», αναφέρει τα ακόλουθα: