Το Βρετανικό Μουσείο είναι αντιμέτωπο με μια πληθώρα «αιτημάτων» από πολίτες της Χιλής στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι οποίοι έχουν κατακλύσει τις αναρτήσεις του μουσείου στο Instagram ζητώντας την επιστροφή ενός αγάλματος moai, ενός από τα πέτρινα μνημεία από το Νησί του Πάσχα.

Πέρυσι, το συμβούλιο των πρεσβυτέρων του νησιού, που θεωρείται η πολιτιστική του αρχή, έγραψε στον βασιλιά Κάρολο για να ζητήσει και πάλι την επιστροφή των moai. Δεν έλαβαν απάντηση

Το μουσείο διαθέτει δύο moai, τα οποία πάρθηκαν από το Rapa Nui (Νησί του Πάσχα) από Βρετανούς τοπογράφους το 1868, ενώ υπάρχουν μακροχρόνια αιτήματα προς τους Βρετανούς να τα επιστρέψουν στο Rapa Nui, το οποίο ανήκει στη Χιλή.

Ο Gabriel Boric εκφράζει την υποστήριξη του

Από τον Ιανουάριο, Χιλιανοί χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχουν κατακλύσει την ενότητα σχολίων του μουσείου στο Instagram, ενώ έχουν επίσης στοχεύσει τις σελίδες του στο YouTube και το Facebook.

Σε απάντηση, το μουσείο αναγκάστηκε να καταργήσει τη δυνατότητα υποβολής σχολίων σε πρόσφατες αναρτήσεις στο Instagram, αλλά έκτοτε έχει ανοίξει εκ νέου τις περισσότερες από αυτές, αν και τα σχόλια εξακολουθούν να είναι περιορισμένα σε ορισμένες αναρτήσεις.

Ο Edmunds Paoa ασκεί επίσης κριτική στην εκστρατεία του Milfort και ανησυχεί ότι τα moai έχουν υποβαθμιστεί σε ένα διαδικτυακό meme, με κίνητρο την αυτοπροβολή και όχι το γνήσιο ενδιαφέρον

Η διαδικτυακή καμπάνια ξεκίνησε αφότου ο Mike Milfort, ο influencer με έδρα το Σαντιάγο, παρότρυνε το 1 εκατομμύριο ακολούθους του να πάρουν τα πληκτρολόγια τους και να απαιτήσουν από το μουσείο να επιστρέψει τους μονόλιθους.

Το θέμα των κλεμμένων moai εμφανίζεται τακτικά στα viral βίντεο του Milfort, δημιουργώντας μια τάση με hashtag που έφτασε μέχρι τον πρόεδρο της Χιλής, Gabriel Boric, ο οποίος εξέφρασε την υποστήριξη του κατά τη διάρκεια συνέντευξης στο ραδιόφωνο της Χιλής.

Ωστόσο, η εν λόγω ενέργεια έχει προκαλέσει επικρίσεις στο ίδιο το νησί. Ο Pedro Edmunds Paoa, δήμαρχος του Rapa Nui, δήλωσε ότι ο Boric «δεν θα έπρεπε να πολιτικοποιήσει κάτι που είναι τόσο ολιστικά, πνευματικά και πολιτιστικά σημαντικό για εμάς».

«Καλές σχέσεις» με τους συναδέλφους στο Rapa Nui

Το Rapa Nui, το οποίο βρίσκεται 2.300 μίλια δυτικά της ηπειρωτικής Χιλής, έχει μια ξεχωριστή πολυνησιακή ταυτότητα. Οι κάτοικοι του νησιού έχουν εκφράσει την επιθυμία για μεγαλύτερη αυτονομία από τη Χιλή, η οποία προσάρτησε το νησί το 1888.

Ο Edmunds Paoa ασκεί επίσης κριτική στην εκστρατεία του Milfort και ανησυχεί ότι τα moai έχουν υποβαθμιστεί σε ένα διαδικτυακό meme, με κίνητρο την αυτοπροβολή και όχι το γνήσιο ενδιαφέρον. «Πρόκειται για καπηλεία [της κατάστασης]», δήλωσε.

Το Βρετανικό Μουσείο απενεργοποίησε επ’ αόριστον τα σχόλια σε μια ανάρτηση που έγινε σε συνεργασία με τη φιλανθρωπική οργάνωση the Youth Project. Ένας εκπρόσωπος δήλωσε ότι η απόφαση ελήφθη για την «ηρεμία και την ασφάλεια» του Youth Project.

Φωτογραφία: Βρετανικό Μουσείο

Το μουσείο δήλωσε ότι έχει «καλές σχέσεις» με τους συναδέλφους του στο Rapa Nui, έχοντας προσκαλέσει πρόσφατα συνεργάτες του Rapa Nui στο Λονδίνο για «διάφορες πρωτοβουλίες» τα τελευταία δύο χρόνια.

Το Hoa Hakananai’a θεωρείται ένα βαθύ σύμβολο ειρήνης

Το Rapa Nui φιλοξενεί περισσότερα από 1.000 αγάλματα moai, τα οποία γίνονται αντικείμενο θαυμασμού σε όλο τον κόσμο για το μέγεθός τους και για τον μυστηριώδη τρόπο με τον οποίο κατασκευάστηκαν και μεταφέρθηκαν. Δημιουργήθηκαν για να κρατούν τα πνεύματα των προγόνων, εκατοντάδες χρόνια πριν από τον ευρωπαϊκό αποικισμό.

Ένα από τα moai του Βρετανικού Μουσείου – το Hoa Hakananai’a – έχει ιδιαίτερη σημασία για το Rapa Nui. Το όνομά του μεταφράζεται ως «ο κλεμμένος φίλος».

 

Μοναδικά σκαλισμένο από βασάλτη και με πετρογλυφικά στην πίσω πλευρά του, το Hoa Hakananai’a βρέθηκε σε ένα ιερό σπίτι στο χώρο μιας προγονικής παράδοσης που ονομάζεται Tangata manu(άνθρωπος πουλί).

Κατά τη διάρκεια του Tangata manu, άνδρες από διαφορετικές φυλές των Rapa Nui ανταγωνίζονταν για τη διακυβέρνηση του νησιού. Ο νικητής ήταν ο πρώτος που θα κολυμπούσε στην ανοιχτή θάλασσα μέχρι ένα κοντινό νησί, θα έπαιρνε ένα αβγό από ένα πουλί που φωλιάζει, και θα επέστρεφε στην ακτή με το αβγό άθικτο.

Το Tangata manu γινόταν κάθε χρόνο για να αποτραπεί το ξέσπασμα πολέμου μεταξύ των φυλών, γι’ αυτό και το Hoa Hakananai’a θεωρείται ένα βαθύ σύμβολο ειρήνης.

Το 2018, το Rapa Nui απέστειλε γραπτό αίτημα για την επιστροφή των δύο moai. Σε απάντηση, πραγματοποιήθηκε μια επίσκεψη μεταξύ εκπροσώπων του νησιού και του μουσείου.

Πέρυσι, το συμβούλιο των πρεσβυτέρων του νησιού, που θεωρείται η πολιτιστική του αρχή, έγραψε στον βασιλιά Κάρολο για να ζητήσει και πάλι την επιστροφή των moai. Δεν έλαβαν απάντηση.

*Mε πληροφορίες από Guardian | Kεντρική φωτογραφία θέματος: Βρετανικό Μουσείο

Μια βάση δεδομένων που περιέχει περίπου 26 δισεκατομμύρια αρχεία τα οποία έχουν διαρρεύσει στο διαδίκτυο ανακαλύφθηκε πρόσφατα από ερευνητές στον τομέα της κυβερνοασφάλειας.

Η διαρροή, που χαρακτηρίζεται από ορισμένους ειδικούς ως «η μητέρα όλων των παραβιάσεων», είναι πιθανότατα η μεγαλύτερη που έχει εντοπιστεί ποτέ μέχρι σήμερα, αναφέρει σε άρθρο του το Forbes.

Σύμφωνα με τους ερευνητές των Security Discovery και CyberNews, η νεοανακαλυφθείσα βάση δεδομένων με τα αρχεία αγγίζει σε μέγεθος τα 12 terabytes και δημιουργήθηκε πιθανώς από κάποιο κακόβουλο άτομο ή ομάδα ή από κάποιον data broker με σκοπό την πώλησή τους. Ειδικά στην πρώτη περίπτωση, τα κακόβουλα αυτά πρόσωπα «θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν αυτά τα συγκεντρωμένα δεδομένα για ένα ευρύ φάσμα επιθέσεων, όπως κλοπές ταυτότητας, εξελιγμένες απάτες phishing, στοχευμένες κυβερνοεπιθέσεις και μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση σε προσωπικούς και ευαίσθητους λογαριασμούς» λένε χαρακτηριστικά.

Εκτός από δεδομένα από τον κινεζικό γίγαντα ανταλλαγής μηνυμάτων Tencent και τον ιστότοπο κοινωνικής δικτύωσης Weibo, αυτή η βάση δεδομένων περιέχει επίσης αρχεία από χρήστες πλατφορμών και υπηρεσιών όπως το Twitter, το Dropbox, το LinkedIn, το Adobe, το Canva και το Telegram. Οι ερευνητές λένε επίσης ότι δεν αποκλείεται να βρεθούν αρχεία και από κυβερνητικούς οργανισμούς των ΗΠΑ και άλλων χωρών.

Κάτι που κάνει λιγότερο τρομακτικές τις παραπάνω αποκαλύψεις είναι το γεγονός ότι η βάση δεδομένων φαίνεται να περιλαμβάνει κυρίως δεδομένα που διέρρευσαν σε χιλιάδες παλαιότερες παραβιάσεις και διαρροές δεδομένων, και όχι καινούργια αρχεία. Επιπλέον, υπάρχει αναμφίβολα μεγάλος αριθμός διπλότυπων αρχείων δεδομένων, άρα οι χρήστες που επηρεάζονται είναι προφανώς λιγότεροι.

Ωστόσο, το γεγονός η βάση αυτή περιλαμβάνει συνδυασμούς ονομάτων χρήστη και κωδικών πρόσβασης σημαίνει ότι εξακολουθεί να υπάρχει λόγος ανησυχίας, όπως επισημαίνει ο συντάκτης του Forbes. «Θα περίμενα μια αύξηση, αν και τα τρέχοντα επίπεδα είναι ήδη αρκετά υψηλά, σε επιθέσεις credential stuffing τις επόμενες εβδομάδες ως αποτέλεσμα της διαρροής», εκτιμά ο ίδιος.

Τι πρέπει να κάνετε

«Δεν πρέπει ποτέ να υποτιμούμε τι μπορούν να επιτύχουν οι εγκληματίες του κυβερνοχώρου με τόσο περιορισμένες πληροφορίες», λέει ο Τζέικ Μουρ, παγκόσμιος σύμβουλος κυβερνοασφάλειας στην ESET. «Τα θύματα πρέπει να έχουν επίγνωση των συνεπειών που μπορεί να προκύψουν από την κλοπή κωδικών πρόσβασης και να κάνουν τις απαραίτητες ενημερώσεις ασφαλείας», συνεχίζει ο ίδιος. Όπως εξηγεί, αυτές οι ενημερώσεις περιλαμβάνουν την αλλαγή των κωδικών πρόσβασης, την επαγρύπνηση όσον αφορά τη λήψη μηνυμάτων ηλεκτρονικού «ψαρέματος» και τη διασφάλιση ότι όλοι οι λογαριασμοί τους, είτε επηρεάζονται είτε όχι, διαθέτουν έλεγχο ταυτότητας δύο παραγόντων.
 

Ακόμη ένα περιστατικό απάτης έγινε γνωστό, μέσα από την επίσημη σελίδα του ΟΑΣΑ. Συγκεκριμένα, εφιστά την προσοχή του επιβατικού κοινού για απόπειρα εξαπάτησης στα Social Media με την παράνομη χρήση της επωνυμίας του Οργανισμού.

Ειδικότερα, πλαστή σελίδα με το λογότυπο του ΟΑΣΑ, παροτρύνει ανυποψίαστους πολίτες να κάνουν αίτηση, προκειμένου να αποκτήσουν μια ATH.ENA card διάρκειας 12 μηνών, έναντι δύο ευρώ.

Μάλιστα, ο Οργανισμός έχει ήδη προχωρήσει στην ενημέρωση των αρμοδίων αρχών.

Υπενθυμίζεται ότι σε ένα ακόμη περιστατικό εξαπάτησης, επιτήδειοι επιχειρούν να ξεγελάσουν ανυποψίαστους πολίτες στέλνοντας παραπλανητικά SMS εξ’ ονόματος των ΕΛΤΑ. Στα μηνύματα που αποστέλλονται, καλούν τους παραλήπτες να πατήσουν σε έναν σύνδεσμο ούτως ώστε να συμπληρώσουν τα στοιχεία τους και να «διορθώσουν» τη διεύθυνση παράδοσης του προϊόντος.

Αναλυτικά η ανακοίνωση:

«Τις τελευταίες ώρες εμφανίζεται σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης και συγκεκριμένα στο Facebook, πλαστή σελίδα με το λογότυπο του ΟΑΣΑ, που παροτρύνει ανυποψίαστους πολίτες να κάνουν αίτηση, προκειμένου να αποκτήσουν μια ATH.ENA card διάρκειας 12 μηνών, έναντι δύο ευρώ.

Ο ΟΑΣΑ ενημερώνει ότι η συγκεκριμένη σελίδα στο Facebook, ουδεμία σχέση έχει με τον Οργανισμό. Αποτελεί απόπειρα εξαπάτησης του επιβατικού κοινού και προσπάθεια υποκλοπής προσωπικών στοιχείων.

Ο Οργανισμός έχει ήδη προχωρήσει στην ενημέρωση των αρμοδίων αρχών».

Αν έχετε έναν παλιό λογαριασμό Google που δεν έχετε χρησιμοποιήσει για κάποια χρόνια, τότε μπορεί μέσα στο προσεχές διάστημα να διαγραφεί, καθώς ο τεχνολογικός γίγαντας ξεκινά επιχείρηση «εκκαθάρισης», αρχής γενομένης από την Παρασκευή 1/12, στο πλαίσιο της πολιτικής του για τους ανενεργούς λογαριασμούς.

Η εταιρεία δήλωσε ότι θα ακολουθήσει μια σταδιακή προσέγγιση, ξεκινώντας με τους λογαριασμούς που «δημιουργήθηκαν και δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ ξανά».

Η Google δήλωσε ότι προχωρά στην κίνηση αυτή για λόγους ασφαλείας, τονίζοντας ότι οι ξεχασμένοι και αχρησιμοποίητοι λογαριασμοί είναι πιο πιθανό να παραβιαστούν.

Υπενθυμίζεται πως ένας λογαριασμός Google δίνει στους χρήστες πρόσβαση στα περισσότερα προϊόντα της εταιρείας, όπως η υπηρεσία ηλεκτρονικού ταχυδρομείου Gmail και ο ιστότοπος βίντεο YouTube, χρησιμοποιώντας το ίδιο όνομα χρήστη και τον ίδιο κωδικό πρόσβασης.

Σε μια σχετική επίσημη ανάρτηση τον Μάιο, ο η Google ανέφερε ότι ο λόγος που οι παλιοί λογαριασμοί είναι πιο ευάλωτοι είναι επειδή τείνουν να βασίζονται σε παλιούς ή επαναχρησιμοποιημένους κωδικούς πρόσβασης και σε μεγάλο βαθμό δεν έχει ρυθμιστεί ο έλεγχος ταυτότητας δύο σημείων.

Η απλή είσοδος σε έναν λογαριασμό ή η αποστολή ενός email θα πρέπει να είναι αρκετή για να τον διατηρήσει ενεργό.

Αν ένας λογαριασμός παραβιαστεί, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για οτιδήποτε, από κλοπή ταυτότητας έως πηγή κακόβουλου περιεχομένου και spam.

Πώς τους διατηρούμε

Η απλή είσοδος σε έναν λογαριασμό ή η αποστολή ενός email θα πρέπει να είναι αρκετή για να τον διατηρήσει ενεργό.

Η Google δήλωσε επίσης ότι η ανάγνωση ή η αποστολή ενός email χρησιμοποιώντας το Google Drive ή η παρακολούθηση ενός βίντεο στο YouTube θα μπορούσε να βοηθήσει.

Μόλις συνδεθείτε, καλό είναι να μπείτε και στην έτερη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που έχετε να συνδέεται με το λογαριασμό σας, ώστε να μπορείτε να επαναφέρετε τον κωδικό πρόσβασής σας εάν τον ξεχάσετε.

Η Google δήλωσε ότι τόσο στους λογαριασμούς που επηρεάζονται όσο και στις διευθύνσεις email ανάκτησης έχουν σταλεί με email που προειδοποιούν για την επικείμενη διαγραφή.

Ουδέν κρυπτό στο διαδίκτυο και αυτό το έχουν κατανοήσει απόλυτα οι φοροελεγκτικές αρχές, οι οποίες «σκουπίζουν» στην κυριολεξία ιστοσελίδες και ξεσκονίζουν ακόμη και σχόλια πελατών προκειμένου να συλλάβουν μέρος της φοροδιαφυγής.

 

Και όντως έρχονται αποτελέσματα και αυτό το δείχνουν τα μέχρι στιγμής στοιχεία, ενώ υπάρχουν και χαρακτηριστικές περιπτώσεις επιχειρήσεων που πέφτουν στα δίχτυα της Εφορίας, επειδή οι αρχές έκαναν απλές κινήσεις.

Δύο είναι εξ αυτών είναι οι πλέον χαρακτηριστικές περιπτώσεις, που αποδεικνύουν τα του λόγου το αληθές. Στην πρώτη περίπτωση οι ελεγκτές της ΑΑΔΕ, εντόπισαν κριτικές από πελάτες σε ιστοσελίδα που διοργανώνει γάμους και λοιπές ανάλογες εκδηλώσεις και διαπίστωσαν ότι υπήρχε φοροδιαφυγή.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται σε απόφαση της Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών (ΔΕΔ) «οι κριτικές πελατών σε ιστοσελίδα για διοργάνωση γάμων οδήγησαν τον έλεγχο στη διαπίστωση μη έκδοσης αποδείξεων».

Παράλληλα στην ίδια απόφαση σημειώνεται ότι επιβλήθηκε ειδική χρηματική κύρωση αντί αναστολής λειτουργίας. Το συγκεκριμένο γεγονός δεν είναι μοναδικό, αφού οι Αρχές χρησιμοποιώντας κάθε πρόσφορο μέσο για να φέρει στην επιφάνεια αποκρυβείσα φορολογητέα, παρακολουθεί διάφορες ιστοσελίδες.

Τους έκαψαν τα σχόλια των πελατών 

Και ανάλογα με τα σχόλια των πελατών των ιστοσελίδων αυτών, στην περιοχή των αξιολογήσεων, μπορεί να διαπιστώσει εάν υπάρχουν ενδείξεις τέλεσης φορολογικών παραβάσεων.

Και μιας και η τακτική αυτή δείχνει να φέρνει αποτελέσματα στην κατάλογο των προς έλεγχο από την ΑΑΔΕ κατηγοριών επιχειρήσεων, μπήκαν και αυτές που δραστηριοποιούνται στο χώρο των εκδηλώσεων (γάμους, βαφτίσια, χορούς συλλόγων).

Όμως δεν είναι μόνο αυτή η κατηγορία επιχειρήσεων που βρίσκεται στο σκάνερ της ΑΑΔΕ. Το τελευταίο διάστημα η φορολογική διοίκηση έχει ξεκινήσει ελέγχους συγκεκριμένων ιστοσελίδων και συλλέγονται προς το παρόν τα απαραίτητα στοιχεία.

Όπως αναφέρουν συγκεκριμένες πληροφορίες οι ελεγκτικές αρχές έχουν ζητήσει από συγκεκριμένη ιστοσελίδα για ενηλίκους, που μεταξύ άλλων παρέχει συνδρομητικά πορνογραφικό υλικό, να προσκομίσει άμεσα στοιχεία για τις πληρωμές που έχουν γίνει και εάν τα ποσά που έχουν λάβει έχουν δηλωθεί στη φορολογική τους δήλωση. 

Στο στόχαστρο και ιστοσελίδα ... ενηλίκων 

Και επειδή προφανώς αυτό πολύ δύσκολα θα δοθεί, στην περίπτωση αυτή που δεν δοθούν τα στοιχεία από την ιστοσελίδα, σε συνεργασία με τις αρχές θα ληφθούν πρόσθετα μέτρα. Παράλληλα θα αντληθούν και όλα τα στοιχεία από τους τραπεζικούς λογαριασμούς που τηρούν στην Ελλάδα αλλά και από τράπεζες του εξωτερικού στο πλαίσιο της ανταλλαγής πληροφοριών.

Να σημειωθεί ότι μέσα από την συνδρομητική πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης, αρκετές Ελληνίδες και Έλληνες, επιτρέπουν την ανάρτηση προσωπικού τους σεξουαλικού περιεχομένου, έναντι αμοιβής.

Το διαδίκτυο εργαλείο εντοπισμού φοροδιαφυγής

Πλέον μέσα από το διαδίκτυο περνάει ένα σημαντικό ύψος της οικονομικής δραστηριότητας και όπως είναι φυσικό εκεί θα δίνεται καθημερινά μεγάλη βαρύτητα την ΑΑΔΕ, προκειμένου να εντοπιστεί και να συλληφθεί μέρος της φοροδιαφυγής.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το περασμένο διάστημα μέσω σαρωτικών διασταυρώσεων και ελέγχων, η Ανεξάρτητη Αρχή εντόπισε ιστοσελίδα με χαρακτηριστικά πλατφόρμας διαμοιρασμού, με τη φοροδιαφυγή να αγγίζει το 1 εκατ. ευρώ.

Να σημειωθεί ότι σύντομα η ΑΑΔΕ θα θέσει σε ισχύ τη νέα ηλεκτρονική πλατφόρμα μέσω της οποίας οι πολίτες θα μπορούν να καταγγέλλουν περιπτώσεις φοροδιαφυγής και λαθρεμπορίου. Η πλατφόρμα θα συγκεντρώνει όλες τις καταγγελίες των πολιτών -επώνυμες και ανώνυμες. Ειδικότερα, όσοι πολίτες θέλουν να καταγγέλλουν κάποια παράβαση θα εισέρχονται στην πλατφόρμα, η οποία θα είναι ανοιχτή για όλους, δηλαδή για την είσοδο στην ηλεκτρονική εφαρμογή δεν θα απαιτούνται κωδικοί πρόσβασης στο Taxisnet, θα συμπληρώνουν σε ειδική φόρμα τα στοιχεία για το είδος και το χρόνο της φορολογικής παράβασης.

Στη συνέχεια θα περιγράφουν αναλυτικά την καταγγελία και θα συμπληρώνουν τα στοιχεία του φυσικού ή νομικού προσώπου που καταγγέλλουν.

Μετά την αξιολόγηση της καταγγελίας θα παραδίδεται στους ελεγκτές οι οποίοι θα αναλάβουν να την ερευνήσουν. Σημειώνεται ότι πολλές υποθέσεις μεγάλης φοροδιαφυγής, απάτες στο ΦΠΑ, ξέπλυμα μαύρου χρήματος και παράνομου πλουτισμού έχουν έρθει στην επιφάνεια μετά από καταγγελία.

Πηγή: imerisia.gr

Την τελευταία θέση μεταξύ των 46 χωρών που εξετάζει η ετήσια έρευνα του Reuters καταλαμβάνει η Ελλάδα σε ό,τι αφορά την εμπιστοσύνη των πολιτών προς τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.

Η απουσία εμπιστοσύνης αντανακλάται τόσο στο γεγονός ότι έχει αυξηθεί κατά πολύ (57%) ο αριθμός των ανθρώπων που δηλώνουν ότι προσπαθούν να αποφύγουν την ενημέρωση, όσο και από την γενικότερη μείωση που παρουσιάζει σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά το ποσοστό της εβδομαδιαίας χρήσης, τόσο των παραδοσιακών, όσο και των ηλεκτρονικών Μέσων, με τα social media ωστόσο να διατηρούν την "μερίδα του λέοντος" όσον αφορά στον τρόπο πρόσληψης των ειδήσεων.

Στα τάρταρα η εμπιστοσύνη - Οι αιτίες

Η απουσία εμπιστοσύνης στα ελληνικά ΜΜΕ ακολουθεί μία πολυετή διαδρομή, όμως η τελευταία ετήσια πτώση, κατά 8 μονάδες(από 27%-19%) είναι η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί τα τελευταία χρόνια.  Το 24%, δηλώνει πως εμπιστεύεται μόνο τα Μέσα που επιλέγει.

Όπως αναφέρει στην έκθεση ο καθηγητής του Ελεύθερου Πανεπιστημίου Βρυξελλών, Αντώνης Καλογερόπουλος, η έντονη συζήτηση της περασμένης χρονιάς για την ελευθερία του Τύπου και τον πλουραλισμό των media στην Ελλάδα εντάθηκε τον Μάιο του 2022 με την κατάταξη της χώρας στην 108η θέση των Δημοσιογράφων χωρίς Σύνορα(107 για φέτος) και την καταδίκη του Νίκου Παππά για το ζήτημα των τηλεοπτικών αδειών, ενώ τονίζεται ότι τα κυρίαρχα media "έπιασαν" το θέμα των υποκλοπών μήνες αφού τα πρώτα ρεπορτάζ είχαν κάνει την εμφάνισή τους.

Στην έκθεση γίνεται αναφορά και στην διαχείριση από τα Μέσα της τραγωδίας των Τεμπών με την κριτική να κατευθύνεται σε δημοσιογράφους που θεωρήθηκε ότι ήταν προκατειλλημένοι υπέρ της κυβέρνησης σε ό,τι αφορά την απόδοση ευθυνών για το δυστύχημα αλλά και δεν έκρουσαν εγκαίρως τον "κώδωνα του κινδύνου" για την ασφάλεια του σιδηροδρομικού δικτύου.  Ωστόσο, η έρευνα του Reuters δεν έχει προλάβει να καταγράψει τον αντίκτυπο του δυστυχήματος.

Όπως αναφέρεται, η πτώση στην εμπιστοσύνη αφορά κυρίως τα ιδιωτικά ΜΜΕ, με τον δείκτη εμπιστοσύνης της ΕΡΤ να αυξάνεται κατά τρεις μονάδες.

Συνολικά, τα τοπικά Μέσα δείχνουν πιο αξιόπιστα από τα εθνικά.

Βάσει του ερωτηματολογίου της έρευνας, το News 24/7 παραμένει ανάμεσα στα πιο δημοφιλή ηλεκτρονικά Μέσα Ενημέρωσης.

Σημειώνεται πως κορυφαία χώρα σε ό,τι αφορά την εμπιστοσύνη των πολιτών προς τα ΜΜΕ παραμένει η Φινλανδία με 69% και ακολουθεί η Πορτογαλία με 58%. Όπως υπογραμμίζει το Reuters, η χαμηλότερη εμπιστοσύνη προς τα ΜΜΕ παρατηρείται σε χώρες με μεγάλο βαθμό πολιτικής πόλωσης, όπως οι ΗΠΑ(32%), η Αργεντινή(30%), η Ουγγαρία(25%) και η Ελλάδα (19%).

Κορυφαία πηγή ενημέρωσης τα Social Media

Για μία ακόμη χρονιά, τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης παραμένουν πρώτη πηγή ειδήσεων με 6 στους δέκα να αντλούν από εκεί την ενημέρωσή τους. Από τα παραδοσιακά Μέσα το 48% εξακολουθεί να επιλέγει την τηλεόραση και μόλις το 15% τον Τύπο, ενώ τα online Μέσα συνδυαστικά με τα ΜΚΔ επιλέγει το 81% για την ενημέρωσή του.

Η κατάσταση αυτή φαίνεται πως παγιώνεται χωρίς να παρατηρούνται διαφοροποιήσεις με βάση την ηλικία ή το φύλο

Μεταξύ των Social Media, από το Facebook επιλέγει να ενημερώνεται το 46% και ακολουθεί το youtube με 30% και το Messenger με 19%.

Σύμφωνα με το Reuters Institute for the Study of Journalism, μόλις το 10% πληρώνει για την ενημέρωσή του στην Ελλάδα, με την διείσδυση του διαδικτύου να φτάνει το 79% σε 10 εκατομμύρια κατοίκους.

Διαβάστε όλη την έρευνα του Reuters

PreviousNextZoom InZoom Out

Page:1/160

 

Επιστήμονες εξηγούν στους Data Journalists με ποιους τρόπους επηρεάζεται και αντιδρά η κοινή γνώμη. Τι πραγματικά έγινε στις κάλπες της 21ης Μαΐου 

by Data Journalists

Πού μας οδήγησε η έρευνα:

• Στην κοινή διαπίστωση τριών επιστημόνων ότι η πραγματικότητα και τα social media είναι δυο διαφορετικοί κόσμοι 
• Αντώνης Γαλανόπουλος (Πολιτικός Επιστήμων): Τα Social Media αντανακλούν την κοινωνία: Ένα σαφέστατο ψέμα!
• Γιώργος Κυρίτσης (Επιστήμων στη Μηχανική Μάθηση): Η νέα πραγματικότητα διαμορφώνει ένα τέλειο περιβάλλον για χειραγώγηση από τα πολιτικά κόμματα
• Πέτρος Ιωαννίδης (Πολιτικός Αναλυτής, «Aboutpeople»): «Κινούμενοι μέσα σε πρόσωπα και πράγματα της δικής μας «φυλής» στα social media, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τι πραγματικά συμβαίνει έξω απ’ αυτήν. Αφουγκραζόμαστε μέρος της πραγματικότητας κι όχι το σύνολο της»

Μας είπαν ακόμα οι επιστήμονες:

• «Η προσπάθεια να μην δημιουργήσουνε μόνο ένα καταναλωτικό προφίλ στα social media, αλλά ένα πολιτικό ιδεολογικό προφίλ, καθίσταται επικίνδυνη».
• «Τα κόμματα μέσω των αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να εισβάλουν αποτελεσματικά στα social media για άντληση ψηφοφόρων».
• «Τα μοντέλα και οι παλιές στατιστικές μέθοδοι για την πρόβλεψη των ποσοστών των κομμάτων, δεν μπορούν πλέον να χρησιμοποιηθούν στην σύγχρονη κοινωνία»
• «Λόγω των αλγόριθμων, μάλλον σκεφτόμαστε όλο και λιγότερο, με συνέπεια να χειραγωγούμαστε όλο και περισσότερο» 

Των Βασίλη Γαλούπη και Πάνου Κατσαχνιά

Ο Μορφέας έδωσε την επιλογή στον «Εκλεκτό» να επιλέξει το «Μπλε χάπι» ή το «Κόκκινο χάπι». Αν έπαιρνε το πρώτο, ο Νίο θα ξεχνούσε τα πάντα, θα επέστρεφε στο «Matrix» και θα συνέχιζε τη ζωή του σαν να μην είχε συμβεί ποτέ τίποτα. Αν όμως επέλεγε το δεύτερο, τότε θ’ αφυπνιζόταν. Με το τίμημα της αφύπνισης όμως να είναι μεγάλο, αφού εκτός των άλλων, εάν επέλεγε το «Κόκκινο χάπι», ο Νίο δεν θα μπορούσε να επιστρέψει ποτέ στην προηγούμενη του κατάσταση, αν άλλαζε γνώμη.

Σε αντίθεση όμως με την ιστορία που αφηγείται η ταινία «Matrix» του 1999, η ελληνική πραγματικότητα του 2023 δεν φαίνεται να έχει happy end… Με αφορμή το εκλογικό αποτέλεσμα της 21^ης Μαΐου φανερώθηκε η ύπαρξη δύο ή περισσοτέρων εκλογικών σωμάτων. Παράλληλοι κόσμοι, δηλαδή, που ως τέτοιοι δεν έρχονται ποτέ σε επαφή.

Οι «φούσκες» των social media και ο πολιτικός τους μικρόκοσμος, είναι ακριβώς εκείνα τα οικοσυστήματα που κάνουν τους χρήστες να αισθάνονται άνετα με ένα αφήγημα ή με κάτι που πιστεύουν, θεωρώντας ότι αυτό είναι πλειοψηφικό ρεύμα και έξω στην κοινωνία.

Οι Data Journalists απευθύνθηκαν σε ειδικούς της τεχνητής νοημοσύνης και των social media προκειμένου να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε τι ακριβώς συνέβη στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές, με τα αποτελέσματα – έκπληξη που αιφνιδίασαν ακόμα και τους πιο έμπειρους δημοσκόπους, όπως, βέβαια, και τα κόμματα.

Κάτω από τα social media «κρύβεται» η πραγματικότητα

Θα περίμενε κανείς ότι τα κομματικά επιτελεία θα μπορούσαν να διαβάσουν εγκαίρως την πραγματική εικόνα, πέρα από εκείνες που παρουσιάζουν τα social media. Όπως για παράδειγμα ότι πολλοί νέοι στράφηκαν στα μικρά κόμματα. Ή ότι το επιτελείο του ΣΥΡΙΖΑ ουδέποτε αντιλήφθηκε πως έχανε το ένα τρίτο των ψηφοφόρων του, απόδειξη ότι δεν είχε πραγματική «γείωση» με την κοινωνία.  Τι στα αλήθεια συνέβη στις εκλογές της 21^ης Μαϊου;

«Στα social media σηκώνουν θόρυβο οι πιο «θυμωμένοι»» παρατηρεί ο Πολιτικός Αναλυτής Πέτρος Ιωαννίδης, κάνοντας λόγο για μια πλασματική εικόνα που δημιουργήθηκε. «Η κοινωνία είναι τελικά ανασφαλής, κι όχι θυμωμένη», συμπεραίνει.

Γεννιούνται σε έναν ψηφιακό κόσμο για να μεγαλώσουν στον πραγματικό

Η πραγματικότητα ως πολύπλοκο μωσαϊκό πολλών απόψεων, εμφανίζεται μόνο όταν βγαίνουμε στον υλικό κοινωνικό μας κόσμο. Ενώ οι ψηφιακές «φούσκες» διατηρούνται ως τέτοιες μόνο στα social media.

“Όσο πιο πολύ χρησιμοποιούμε τις εφαρμογές αυτές η προσωποποίηση αυτή φτάνει σε πολύ μεγάλο βαθμό, μοιάζοντας ολοένα και περισσότερο στον εαυτό μας, με αποτέλεσμα να χτίζεται γύρω μας μια «φούσκα» μέσα στην οποία τελικά ο χρήστης κλειδώνεται χάνοντας την επαφή με το πραγματικό περιβάλλον», επισημαίνει ο Πολιτικός Επιστήμονας, Αντώνης Γαλανόπουλος.

«Τα social media έχουν την τάση να ομαδοποιούν τον κόσμο και να επηρεάζουν την κοινή γνώμη. Μπορούν εύκολα να το κάνουν. Νομίζω ότι τα μοντέλα και οι παλιές στατιστικές μέθοδοι για την πρόβλεψη των ποσοστών των κομμάτων δεν μπορούν πλέον να χρησιμοποιηθούν στην σύγχρονη κοινωνία», μάς λέει από την πλευρά του ο ειδικός στην τεχνητή νοημοσύνη Γιώργος Κυρίτσης και προσθέτει:

«Στα social media oι άνθρωποι έρχονται σε επαφή μόνο με το περιεχόμενο που επιβεβαιώνει τις σκέψεις τους. Οι άνθρωποι τείνουν να κάνουν ό,τι και ο άνθρωπος τον οποίο συμπαθούν. Γι’ αυτό και μπορούν να χειραγωγηθούν πιο εύκολα».

«Εκκλησία του Δήμου» Α.Ε.

Λειτουργώντας μέσα στις ψηφιακές «φούσκες», όντας απομονωμένοι και μέσα σ’ ένα φιλικό για τις απόψεις τους περιβάλλον, ξεχνώντας επίσης ότι το like δεν είναι ψήφος, οι χρήστες φαίνεται να μπερδεύουν το ψηφιακό περιβάλλον με εκείνο της αρχαίας «Εκκλησίας του Δήμου» ή της «Αγοράς». Ξεχνούν ότι στην πραγματικότητα αλληλοεπιδρούν σε ψηφιακές πλατφόρμες που ανήκουν σε ιδιωτικές εταιρίες- κολοσσούς. Οι οποίες και παίρνουν τις αποφάσεις για το ποιους παίζουν και ποιους όχι, όπως έγινε με τον Ντόναλντ Τραμπ και το Twitter, αλλά και τι περιεχόμενο παίζουν ή δεν παίζουν. Αναρτήσεις που κατεβαίνουν και χρήστες που μπλοκάρονται για χρονικό διάστημα, γιατί παραβιάζουν τους όρους και τους κανόνες της εταιρείας.

«Η αλληλουχία των αλγορίθμων τροφοδοτείται από τις επιλογές του κάθε χρήστη σε αυτό το περιβάλλον. Από το ποια σελίδα θα επισκεφτεί, πόσο χρόνο θα κάτσει σε αυτήν, πως θα αντιδράσει, θετικά ή αρνητικά, όλα αυτά είναι στοιχεία που τροφοδοτούν την αλληλεπίδραση με το σύστημα», δηλώνει ο κ. Γαλανόπουλος.

Οι εταιρείες αυτές και ενισχύουν το κλείσιμο του κάθε χρήστη στη φούσκα του και περιορίζουν το δικαίωμα λόγου του, αφού δεν πρόκειται για κάποιο δημόσιο χώρο διαλόγου, αλλά για ιδιωτικές επιχειρήσεις. Οι χρήστες χρησιμοποιούν δηλαδή τον χώρο που τους προσφέρει, αλλά την κυριότητα την κρατούν οι εταιρείες αυτές εσαεί. Ενώ παράλληλα, διατηρούν το δικαίωμα κάποιες απόψεις να τις πριμοδοτούν, ενώ κάποιες άλλες να τις κόβουν.

Τα fake news

Προς υπεράσπιση των social media έρχονται τουλάχιστον δύο επιχειρήματα: Ότι για τα μηνύματα των χρηστών δεν είναι υπεύθυνο το Μέσο Κοινωνικής Δικτύωσης που τα προβάλει και ότι τα fake news μεταδίδονται έξι φορές γρηγορότερα στο διαδίκτυο από τις αληθινές ειδήσεις. Την τελευταία αυτή «ιδιότητα» άλλωστε είναι που εκμεταλλεύονται και ομάδες απόψεων όπως αυτή της «επίπεδης γης» για να μεγαλώνουν το κοινό τους παγκοσμίως και κατ’ επέκταση τα έσοδά τους, αφού εισπράττουν χρήματα από τα views των βίντεο και των podcast που ανεβάζουν.

Το πρόβλημα είναι ότι τα fake news μπορούν να κατευθύνουν τους χρήστες στην μία ή στην άλλη κατεύθυνση κι αυτό γιατί είναι προσαρμοσμένα να μοιάζουν στο περιεχόμενο εκείνο που είναι αρεστό στον εκάστοτε χρήστη. Αν για παράδειγμα ο χρήστης τοποθετείται στη μια ή στην άλλη πλευρά του πολιτικού φάσματος, τότε θα πιστέψει οποιαδήποτε είδηση του επιβεβαιώνει την ορθότητα της τοποθέτησης του αυτής. Θα τη θεωρήσει αντικειμενική και όχι μόνο δεν θα προσπαθήσει να τη διασταυρώσει, αλλά ακριβώς επειδή τον βρίσκει σύμφωνο, θα την κοινοποιήσει (share) κιόλας διαδίδοντας την έτσι ακόμα περισσότερο. Κι εδώ δεν υπάρχει διάκριση Αριστεράς – Δεξιάς, αφού την πατάνε εξίσου και οι δύο.

Είμαστε όλοι δημοσιογράφοι

Tη λεγόμενη «διασταύρωση της είδησης» δεν κάνει ο ίδιος ο φορέας πριν τη δημοσίευση, αλλά καλείται να κάνει ο ίδιος ο χρήστης. Πράγμα που δεν γίνεται, μιας και ο κάθε χρήστης δεν μπορεί να μετατραπεί σε ερευνητή-δημοσιογράφο που τηρεί τις αρχές δεοντολογίας πριν από κάθε δημοσίευσή του. Όλα αυτά λειτουργούν ως βρόγχος ανατροφοδότησης ή κατά το κοινώς λεγόμενον: λούπα, στην οποία εμπλέκονται όλοι. Η πλατφόρμα, ο δημιουργός του περιεχομένου, ο καταναλωτής του και οι διαφημιζόμενοι. Και όλοι, εκτός από τον χρήστη ο οποίος απλά χάνει το χρόνο του, κερδίζουν χρήματα. «Εάν δεν πληρώνεις για το προϊόν, τότε είσαι ο ίδιος το προϊόν…». Οπότε στην περίπτωση αυτή, ο χρήστης με την κάλυψη ότι ψυχαγωγείται, προσφέρει το χρόνο και τα δεδομένα του, αποτελώντας παράλληλα και διαφημιστικό στόχο, ενώ με την όλη συμμετοχή του ανεβάζει την αξία των μετοχών των εταιρειών που εμπλέκονται με τα social media.

Games που δεν είναι …παιχνίδι

Κάποιος που χαζεύει μια σελίδα με όπλα, γιατί παίζει ένα παιχνίδι στρατηγικής στο διαδίκτυο, δεν συνειδητοποιεί ότι τη συγκεκριμένη στιγμή δίνει κρίσιμα στοιχεία της ψυχοσύνθεσης ή της ευρύτερης ιδεολογικής του ταυτότητας σε τρίτα μέρη, γεμίζοντας τις αχανείς δεξαμενές των big data και δίχως να γνωρίζει πώς θα χρησιμοποιηθούν μέσω τεχνητής νοημοσύνης και από ποιους.

Αν, για παράδειγμα, κάποιος χρήστης – παίκτης ενδιαφέρεται στις αναζητήσεις του για το μεταναστευτικό, τον φράχτη στον Έβρο, τα οπλικά συστήματα και τον Ερντογάν, τότε θα «συναντηθεί» με τα ανάλογα εκπεμπόμενα μηνύματα από προεκλογικές καμπάνιες κομμάτων με αυτή ή παρόμοια την ατζέντα. Θα βομβαρδίζεται με θέματα αυτών των κατηγοριών, ώστε να κατευθυνθεί προς τη συγκεκριμένη επιλογή.

Σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε ως τώρα, οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες το 2016 δεν χρειαζόντουσαν να χακάρουν κανέναν στις ΗΠΑ ή τη Βρετανία για να πετύχουν τους σκοπούς τους. Αρκούσε να καθοδηγούν τα κοινά που θέλανε, προς τα εκεί που θέλανε, προβάλλοντας στοχευμένα την κατάλληλη, κάθε φορά για το σκοπό που θέλανε να επιτύχουν, θεματολογία.

Οι Data Journalists με αφορμή το πρόσφατο εκλογικό αποτέλεσμα και εν αναμονή του «2^ου Γύρου» στις 25 Ιουνίου, μίλησαν με τρεις ειδικούς, προκειμένου με τις γνώσεις και την εμπειρία τους να βοηθήσουν στην σωστή κατανόηση και εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων.

Αντώνης Γαλανόπουλος: Τα Social Media αντανακλούν την κοινωνία: Ένα σαφέστατο ψέμα!

Ο Αντώνης Γαλανόπουλος είναι Πολιτικός Επιστήμονας και υποψήφιος Διδάκτορας Πολιτικής Επιστήμης στο ΑΠΘ. Μας εξηγεί γιατί διαψεύσθηκαν για μια ακόμα φορά οι δημοσκοπήσεις αλλά και πώς επίδρασαν τα social media στις τελευταίες εκλογές.

• Κύριε Γαλανόπουλε, γιατί ήταν εντυπωσιακό το εκλογικό αποτέλεσμα;

«Το κυριότερο είναι η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ που μας γυρίζει πίσω στο πρώτο εκλογικό αποτέλεσμα της μεταπολίτευσης ανάμεσα στο πρώτο (ΝΔ) και το δεύτερο κόμμα (ΠΑΣΟΚ). Με το αποτέλεσμα της 21^ης Μαΐου είναι η δεύτερη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο.

Εξίσου σημαντικό είναι ότι κανείς δεν περίμενε μια τόσο μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο πρώτο -κυβερνών- κόμμα (ΝΔ) και τον δεύτερο (ΣΥΡΙΖΑ), με τις μετρήσεις που το κατέγραφαν να αμφισβητούνται ως υπερβολικές στις εκτιμήσεις τους, για να έρθει το τελικό αποτέλεσμα να είναι δύο και τρεις φορές μεγαλύτερο από αυτές. Υπήρξε δηλαδή, τεράστια απόσταση του πως βίωνε κάποιος την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα, με αυτή που αποτυπώθηκε εντέλει στο εκλογικό αποτέλεσμα».

• Γιατί διαψεύσθηκαν οι δημοσκοπήσεις, ακόμα και το ExitPoll;

«Η αποτυχία έγκειται στην υπερτίμηση του ΣΥΡΙΖΑ, πρώτη φορά από το 2012 κατά το οποίο τον υποτιμούσαν, γιατί σταθμίστηκε με λάθος τρόπο το αστάθμητο δείγμα των απαντήσεων στις δημοσκοπήσεις. Έκαναν δηλαδή την επιλογή -θεωρώντας ότι υποτιμούν τον ΣΥΡΙΖΑ- να σταθμίσουν το δείγμα με βάση το ποσοστό που είχε πάρει τον Ιούλιο του 2019 και όχι με εκείνο που είχε πάρει στις Ευρωεκλογές του Μαρτίου του 2019. Κι έτσι είχαμε αυτή την απόκλιση. Έκαναν δηλαδή το λάθος, να θεωρήσουν ως βάση το περίπου 32% που έλαβε ο ΣΥΡΙΖΑ τον Ιούλιο και όχι το περίπου 24% που έλαβε τον Μάρτιο. Και με βάση αυτό υπολόγιζαν και τη συσπείρωση και τους αναποφάσιστους.

Και με το Exit Poll συνέβη αυτό, γιατί συνέχισαν να λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο. Έκαναν λάθος στη στάθμιση, θεωρώντας ότι η διαφορά που έβρισκαν ήταν εξωπραγματική (δηλώσεις Δημήτρη Μαύρου της MRB την επομένη των εκλογών) και ότι αν την έβγαζαν θα είχαν πρόβλημα. Και με αυτή τη λογική κατ’ άλλους συνέχισαν να κάνουν λάθος ή κατ’ άλλους συνέχισαν να πειράζουν τα δεδομένα ενώ δεν έπρεπε».

• Εξακολουθεί η πολιτική (ως πρόταση, περιεχόμενο κ.λπ.) να είναι ο πυρήνας των κομμάτων, ή πλέον καθοριστικό ρόλο παίζει η επικοινωνία;

«Η επικοινωνία είναι μέρος της πολιτικής. Το πώς επικοινωνεί κάποιος τις θέσεις του, είναι καθοριστικό για την πολιτική του. Αν θα το κάνεις με έναν επαγγελματικό τρόπο παραδείγματος χάρη, αυτό μπορεί να φανερώνει ότι απευθύνεσαι στους ειδικούς κάθε φορά κάνοντας μια εξαιρετική προεκλογική καμπάνια. Μπορεί να το κάνεις όπως το ΚΚΕ που λέει ότι εμείς δεν χρησιμοποιούμε επικοινωνιολόγους. Αυτό επικοινωνιακά μπορεί αλλού να πετύχει όπως με τον Γ.Γ. Δημήτρη Κουτσούμπα, αλλού όχι. Αυτά είναι επιλογές που δεν είναι άσχετες με την πολιτική. Το ότι η επικοινωνία παίζει σημαντικό ρόλο είναι δεδομένο. Ζούμε σε μια εποχή που δεν μπορείς να την αποφύγεις. Γιατί δεν τρέχει μόνο από τα τηλεοπτικά κανάλια, όπως ήταν στο παρελθόν. Εδώ και καιρό έχουμε τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (social media) που όπως έχει αποδειχθεί πλέον και με έρευνες παίζουν καθοριστικό ρόλο. Αφού φαίνεται να είναι μια από τις βασικές ή και η βασική πηγή ενημέρωσης για τους νέους κάτω των 35. Όχι απαραίτητα μέσο, αλλά ως τόπος που βρίσκει τα άλλα μέσα. Αν κάποιο κόμμα δεν το καταλάβει αυτό θα έχει πρόβλημα πολιτικό, όχι επικοινωνιακό…».

• Στρατηγικές, πολιτικές και επικοινωνιακές οι αστοχίες που εξηγούν ένα τέτοιο αποτέλεσμα;

«Το ύφος για παράδειγμα είναι μια διάσταση της επικοινωνίας. Πολλές φορές στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ έχουν κατηγορηθεί για αλαζονεία, ασκώντας αντιπολίτευση. Ο τρόπος δηλαδή, με τον οποίο εμφανίζονταν στη δημόσια σφαίρα, ήταν τουλάχιστον προβληματικός, φανερώνοντας μια έπαρση. Ακόμη κι αν πιστεύει κάποιος ότι έχει δίκιο, υπάρχουν πολλοί τρόποι για να το επικοινωνήσει. Με τον καθένα από αυτούς να αντανακλά κάτι. Σίγουρα η αλαζονεία δεν είναι ο καλύτερος τρόπος να επικοινωνήσει κάποιος οποιαδήποτε θέση, αφού βάζει τον δέκτη σε μία απόσταση. Η ουσία της πολιτικής επικοινωνίας είναι να κάνει αυτόν που σε παρακολουθεί ή σε διαβάζει να νιώσει κοντά σου. Να μειώσει δηλαδή, την όποια απόσταση.

Ο Αλέξης Τσίπρας σε μια από τις συνεντεύξεις του σε lifestyle εκπομπές, δήλωσε ότι όταν προσπαθείς να υποδυθείς κάτι που δεν είσαι, γίνεσαι «cringe». Στα βίντεο του όμως στο TikTok δεν κατάφερε ο ίδιος να το αποφύγει και να μην γίνει, αφού ο ΣΥΡΙΖΑ δεν φάνηκε καλά διαβασμένος κι ας ήθελε να απευθυνθεί στα πλέον νεανικά κοινά του συγκεκριμένου μέσου. Ερασιτεχνικό αποτέλεσμα με κακή ποιότητα εικόνας και βίντεο, μ’ ένα λεξιλόγιο περασμένων δεκαετιών και αστεία επιπέδου ελληνικών ταινιών και λογοπαίγνια που δεν είναι της εποχής πλέον. Πόσω μάλλον όταν το κοινό του συγκεκριμένου μέσου είναι 17 με 24 χρονών. Ενώ κατά κοινή ομολογία, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε μια πολύ καλή καμπάνια στο TikTok. Ήτανε άμεση, χαλαρή, με οικεία θέματα, με προβολή της οικογένειας, διαδραστική, χωρίς να κρύψει ποτέ ότι ήταν άκρως επαγγελματική.

Άλλο παράδειγμα είναι εκείνο της Αφροδίτης Λατινοπούλου, που με επαγγελματικά φτιαγμένα βίντεο έχει χιλιάδες followers στο Tik Tok, νούμερα που ανταποκρίνονται σ’ εκείνα ενός πολιτικού αρχηγού».

• Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης είναι σε θέση να επηρεάσουν το εκλογικό αποτέλεσμα;

«Εδώ και πολύ καιρό και σε πολύ μεγάλο βαθμό. Κι αυτό γιατί είναι κρίσιμα τοποθετημένα. Το αν θα ανοίξουμε την τηλεόραση για να ενημερωθούμε είναι μια επιλογή που γίνεται ολοένα και λιγότερο. Το κινητό μας όμως που έχει όλες τις εφαρμογές μας ακολουθεί παντού και κάποια στιγμή ή στιγμές της μέρας θα μπούμε μέσα στα social media από αυτό. Εφαρμογές που έχουν δομηθεί να γίνονται προσωποποιημένες όσο τις χρησιμοποιούμε κι αυτό είναι που δημιουργεί το πρόβλημα με τα social media.

Όσο πιο πολύ χρησιμοποιούμε τις εφαρμογές αυτές, η προσωποποίηση φτάνει σε πολύ μεγάλο βαθμό, μοιάζοντας ολοένα και περισσότερο στον εαυτό μας, με αποτέλεσμα να χτίζεται γύρω μας μια «φούσκα» μέσα στην οποία τελικά ο χρήστης κλειδώνεται χάνοντας την επαφή με το πραγματικό περιβάλλον. Ερχόμενοι συνεχώς σε επαφή με απόψεις που συμφωνούν με τις δικές του, ο χρήστης φτάνει στο σημείο να νομίζει ότι αυτές είναι πλειοψηφικές μέσα στην κοινωνική πραγματικότητα που όμως δεν ερχόμαστε σε μεγάλη επαφή. Κι αυτό γίνεται γιατί έτσι αισθάνεται ωραία.

Όπως δηλαδή, οι εταιρείες χτίζουν σύμφωνα με το προφίλ τους τις διαφημίσεις που θα δούνε στα social media, έτσι και οι χρήστες έχουν χτίσει τις πολιτικές και κοινωνικές αξίες που πιστεύει ο περίγυρός μας στα Social Media. Κι όταν μερικές φορές αυτό σπάει -όπως με το πρόσφατο εκλογικό αποτέλεσμα- κάποιοι σοκάρονται».

Αυτή η εικονική πραγματικότητα χτίζεται από τους χρήστες, ή από την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ) των εταιρειών που διαχειρίζονται τα προγράμματα;

«Ισχύει το «Συν Αθηνά και χείρα κίνει», αφού σε πολύ μεγάλο βαθμό το εικονικό περιβάλλον χτίζεται από τους ίδιους τους χρήστες. Υπάρχει μια εύλογη δυσανεξία στις αντίθετες απόψεις. Η πλειοψηφία μπαίνει στη διαδικασία να διαγράφει χρήστες, τα σχόλια των οποίων δεν συμφωνούν με τα δικά τους. Γιατί δεν θεωρούν ότι είναι υποχρεωμένοι να καταναλώνουν τον χρόνο που αφιερώνουν για την περιήγηση τους στα social media, διαβάζοντας πράγματα με τα οποία δεν συμφωνούν. Αυτό όμως σημαίνει ότι χτίζουν το περιβάλλον τους κι ότι σιγά-σιγά νομίζουν ότι οι απόψεις με τις οποίες δεν συμφωνούνε, δεν υπάρχουν.

Η αλληλουχία λοιπόν των αλγορίθμων τροφοδοτείται από τις επιλογές του κάθε χρήστη σε αυτό το περιβάλλον. Από το ποια σελίδα θα επισκεφτεί, πόσο χρόνο θα κάτσει σε αυτήν, πως θα αντιδράσει, θετικά ή αρνητικά, όλα αυτά είναι στοιχεία που τροφοδοτούν την αλληλεπίδραση με το σύστημα. Ο κάθε χρήστης δηλαδή, του λέει τι του αρέσει κι αυτό του δίνει αυτό που του αρέσει, προκειμένου να τον κρατάει περισσότερη ώρα μέσα σε αυτό, αποκομίζοντας αφενός περισσότερες προσωπικές πληροφορίες (εμπορεύσιμες) για τον ίδιο και αφετέρου προβάλλοντας του περισσότερες διαφημίσεις. Κι αν στις δοκιμαστικές του προτάσεις προς τον χρήστη το σύστημα κάνει λάθος, γιατί αυτές δεν θα επιβεβαιωθούνε από τον ίδιο, τότε θα τις πάρει πίσω και δεν θα τις ξαναεμφανίσει.

Η προσπάθεια λοιπόν, να μην δημιουργήσουνε μόνο ένα καταναλωτικό προφίλ, αλλά ένα πολιτικό ιδεολογικό προφίλ, καθίσταται επικίνδυνη. Όλο αυτό γίνεται ιδιαίτερα επικίνδυνο δηλαδή, όταν μιλάμε για ελευθερίες και δικαιώματα.

Το είδαμε το 2016 με το Brexit τις εκλογές στις ΗΠΑ και την ανάδειξη του Ντόναλντ Τραμπ, τις κατηγορίες για ανάμειξη της Ρωσίας, στοχεύοντας συγκεκριμένα μηνύματα σε συγκεκριμένες κατηγορίες. Όχι σε εκείνους που ήταν ήδη πεισμένοι και ψήφιζαν ένα κόμμα, ή ήταν ήδη προσηλυτισμένοι σε μια ιδεολογία ή ένα σκοπό, αλλά σε κοινωνικές ομάδες που θα μπορούσαν να προσελκυθούν. Όπως άνθρωποι π.χ. που ένιωθαν μια ανασφάλεια, ή αγαπούσαν τα όπλα και δεν τους κατέγραφαν οι δημοσκοπήσεις. Σε αυτούς δεν στοχεύουν προβάλλοντας τους κομματικές διαφημίσεις, αλλά μηνύματα πολιτικά που θα τους οδηγήσουν έμμεσα εκεί που θέλουν. Έτσι γίνεται επικίνδυνη για τη Δημοκρατία η ύπαρξη αλγορίθμων που μετατρέπουν τους χρήστες σε καθοδηγούμενους στόχους».

Γιώργος Κυρίτσης: Η νέα πραγματικότητα διαμορφώνει ένα τέλειο περιβάλλον για χειραγώγηση από τα πολιτικά κόμματα

Ο Γιώργος Κυρίτσης είναι επιστήμων στην «Μηχανική Μάθηση» (Machine Learning Engineer). Γεννήθηκε στο Χολαργό το 1987 και αποφοίτησε από την Σχολή Ικάρων Μηχανικών (ΣΜΑ). Στη συνέχεια αποφάσισε να επεκτείνει τις γνώσεις του με ένα μεταπτυχιακό στην Πολυτεχνική σχολή της Λωζάννης (EPFL) στην Επιστήμη Υπολογιστών (Computer Science), με ειδίκευση στην Επιστήμη Δεδομένων (Data Science) και στην Χρηματοοικονομική Μηχανική (Financial Engineering).

Η μηχανική μάθηση (Machine Learning) ασχολείται με την ανάπτυξη αλγορίθμων και μοντέλων που επιτρέπουν σε υπολογιστές και συστήματα να μαθαίνουν από τα δεδομένα, χωρίς να χρειάζεται να προγραμματιστούν αυστηρά. Η ιδέα είναι ότι τα συστήματα μπορούν να αναπτύξουν αυτόνομα την ικανότητα να αναγνωρίζουν πρότυπα, να κάνουν προβλέψεις και να προβαίνουν σε αποφάσεις με βάση τα δεδομένα που τους παρέχονται.

Μεταξύ άλλων λέει, μιλώντας στους Data Journalists με αφορμή τις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές και τα αποτελέσματα – έκπληξη:

• «Κύριε Κυρίτση, ένας ειδικός στην τεχνητή νοημοσύνη, όπως εσείς, μπορούσε να διακρίνει την τάση που διαμορφωνόταν στις ελληνικές εκλογές της 21^ηςΜαϊου και που τα αποτελέσματα εξέπληξαν δημοσκόπους και κόμματα; Ποια ήταν τα «σημάδια»; Τα lockdowns και ο φόβος για την πανδημία, θεωρείτε ότι επηρέασαν; 

«Ασφαλώς κι ένας επιστήμονας της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να εντοπίσει αυτές τις καινούργιες τάσεις. Τα μοντέλα μηχανικής μάθησης και ανάλυσης δεδομένων μπορούν να αποτελέσουν ισχυρά εργαλεία για την πρόβλεψη και την ανίχνευση τάσεων σε πολιτικές εκλογές. Ωστόσο, όταν ένα μοντέλο παρουσιάζει σημαντικές αποκλίσεις από προηγούμενα αποτελέσματα, όπως στην περίπτωση των εκλογών της 21^ης Μαΐου, είναι φυσικό να προκαλεί αμφιβολίες και επιφυλάξεις. Ίσως να «κατηγορηθεί» ότι προσπαθεί να χειραγωγήσει τους πολίτες».

• Όταν λέτε μοντέλο, είναι διαφορετικό από αυτό των δημοσκόπων; Είναι κάτι άλλο; Μπορείτε να μας το εξηγήσετε; Τι ακριβώς κοιτάτε; 

«Στην δουλειά μου αυτό που γίνεται στην ουσία είναι να εκπαιδεύουμε ένα μοντέλο, που προσπαθεί να βρει κάποια μοτίβα σε παρελθοντικά δεδομένα, ώστε στη συνέχεια χρησιμοποιώντας τα να μπορεί να προβλέψει το μέλλον. Άρα όπως καταλαβαίνετε η προβλεπτική ικανότητα του μοντέλου βασίζεται στη διαθεσιμότητα και την ποιότητα των δεδομένων που χρησιμοποιούνται. Επιπλέον φροντίζουμε τα δεδομένα που χρησιμοποιούμε να παρουσιάζουν ποικιλία καθότι η ποικιλία και η ποσότητα των δεδομένων επηρεάζουν την προβλεπτική ικανότητα του μοντέλου. Όσο πιο πλήρης και αντιπροσωπευτική είναι η διαθέσιμη πληροφορία, τόσο πιο ακριβείς μπορούν να γίνουν οι προβλέψεις για το μέλλον».

• Οι βάσεις δεδομένων προέρχονται από τα social media, για παράδειγμα;

«Ναι, μπορεί να προέρχονται κι από εκεί. Τα social media αποτελούν μια πλούσια πηγή πληροφοριών. Εκατομμύρια άνθρωποι δημοσιεύουν και ανταλλάσσουν πληροφορίες, απόψεις και αισθήματα μέσω αυτών. Με τη χρήση τεχνικών εξόρυξης δεδομένων και ανάλυσης κοινωνικών δικτύων, είναι δυνατόν να συλλεχθούν δεδομένα από διάφορες πλατφόρμες κοινωνικών μέσων, όπως το Facebook, το Twitter, το Instagram και άλλα. Αυτά τα δεδομένα μπορούν να περιλαμβάνουν κείμενα, σχόλια, φωτογραφίες, βίντεο και άλλα περιεχόμενα που δημοσιεύονται από τους χρήστες.

Ωστόσο η χρήση δεδομένων από τα social media εγείρει ζητήματα απορρήτου και ηθικής. Οι ερευνητές πρέπει να τηρούν τους κανονισμούς προστασίας προσωπικών δεδομένων και να εξασφαλίζουν την ανωνυμία και την ασφάλεια των δεδομένων που χρησιμοποιούν. Αν και πλέον π.χ. το facebook δεν σου δίνει δεδομένα από private λογαριασμούς αλλά μόνο από public».

• Πώς βλέπατε να διαμορφώνεται η τάση; Έδειχνε ο κόσμος μέσα από τα social media ή από τα δικά σας δεδομένα ότι κινείται προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση; Και πότε διαμορφωνόταν αυτή η τάση; Στα lockdowns; Πιο μετά;

«H διαμόρφωση των τάσεων και η επίδραση των social media είναι ένα πολύπλοκο φαινόμενο και επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Ο κόσμος γενικά είναι και αναποφάσιστος. Αποφασίζει τελευταία στιγμή. Είναι πολύ δύσκολο να πιάσουν αυτή την τάση τα μοντέλα, βασικά πρέπει να τα προετοιμάσεις κατάλληλα για να πιάνουν αυτές τις τάσεις. Ειδικά με τους νέους που αποφασίζουν τελευταία στιγμή. Τα lockdowns δεν μπορώ να γνωρίζω αν έπαιξαν ρόλο στο αποτέλεσμα».

• Πόσο επηρεάζει η τεχνολογική εξέλιξη τις εκλογές έως τώρα και πόσο εκτιμάτε ότι θα επηρεάσει με την εκτίναξη της τεχνητής νοημοσύνης; Τι να περιμένουμε σε σχέση με  σήμερα; 

«Η τεχνολογική εξέλιξη έχει επηρεάσει σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο διεξάγονται οι εκλογές. Πλέον μέσω του διαδικτύου τα πολιτικά κόμματα μπορούν να έρθουν σε επαφή με έναν μεγάλο αριθμό ατόμων. Τα κόμματα μέσω των αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να εισβάλουν αποτελεσματικά στα social media για άντληση ψηφοφόρων. Δημοσκοπικά, μπορεί τα αποτελέσματα των εκλογών στο μέλλον να είναι πολύ πιο απρόβλεπτα από ό,τι ήταν στο παρελθόν.

Τα social media έχουν την τάση να ομαδοποιούν τον κόσμο και να επηρεάζουν την κοινή γνώμη. Μπορούν εύκολα να το κάνουν. Νομίζω ότι τα μοντέλα και οι παλιές στατιστικές μέθοδοι για την πρόβλεψη των ποσοστών των κομμάτων δεν μπορούν πλέον να χρησιμοποιηθούν στην σύγχρονη κοινωνία. Ίσως καλύτερα οι παλιές στατιστικές μέθοδοι θα έπρεπε να εμπλουτιστούν με εργαλεία που είναι ικανά να αναλύουν και να επεξεργάζονται μεγάλο όγκο δεδομένων (big data)».

• Ένας όλο και μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων, ειδικά νέων, καταναλώνουν ειδήσεις μόνο από τα social media. Ουσιαστικά αυτό που καταναλώνουν ως πληροφόρηση είναι όσα «ανεβάζουν» οι φίλοι τους. Ένας μικρόκοσμος. Τι είδους ψηφοφόρους δημιουργεί αυτή η πραγματικότητα; Και πως μπορεί να «εισβάλλει» σε αυτόν τον μικρόκοσμο ένα κόμμα που θέλει να προωθήσει τις δικές του θέσεις; 

«Ισχύει αυτό. Τα social media για να αυξήσουν την αλληλεπίδραση και την παραμονή σου στην πλατφόρμα προσπαθούν να σου σερβίρουν περιεχόμενο με το οποίο συμφωνείς ή συμφωνούν οι φίλοι σου. Δηλαδή, οι άνθρωποι έρχονται σε επαφή μόνο με το περιεχόμενο που επιβεβαιώνει τις σκέψεις τους. Οι άνθρωποι τείνουν να κάνουν ό,τι και ο άνθρωπος τον οποίο συμπαθούν. Γι’ αυτό και μπορούν να χειραγωγηθούν πιο εύκολα.

Αυτή η  πραγματικότητα μπορεί να δημιουργήσει ψηφοφόρους που είναι επιρρεπείς στην επιβεβαίωση των απόψεων τους και δυσκολεύονται να λάβουν υπόψη πληροφορίες που έρχονται σε αντίθεση με τις πεποιθήσεις τους. Αυτή η πραγματικότητα διαμορφώνει ένα τέλειο περιβάλλον για χειραγώγηση από τα πολιτικά κόμματα. Για παράδειγμα, υπάρχουν εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης που μπορούν να επεξεργαστούν έναν μεγάλο όγκο κειμένου με στόχο την συμπύκνωση της πληροφορίας σε κάποια bulletpoints. Τα bulletpoints θα είναι τα κυρίαρχα θέματα και οι απόψεις των χρηστών σε αυτόν τον μικρόκοσμο. Άρα ένα πολιτικό κόμμα θα μπορούσε να εισβάλει σε αυτόν τον μικρόκοσμο με περιεχόμενο που είναι «κοντά» σε αυτά τα bulletpoints».

• Πρακτικά, χειραγωγούνται από τον αλγόριθμο του π.χ. του facebook και του twitter ή από τον εαυτό τους, δηλαδή απ’ αυτό που θέλουνε να βλέπουνε; 

«Ο αλγόριθμος δεν ενδιαφέρεται να χειραγωγήσει, απλώς έχει έναν στόχο (objective). Ο αλγόριθμος θέλει να μείνεις στην πλατφόρμα όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Άρα, ο αλγόριθμος προσπαθώντας να μεγιστοποιήσει τον χρόνο που καταναλώνεις στην πλατφόρμα, προσπαθεί να σου σερβίρει άρθρα και posts με βάση τα likes των φίλων σου. Αυτό δημιουργεί την ομαδοποίηση. Ο άνθρωπος τείνει να βλέπει στο ίντερνετ αυτά με τα οποία συμφωνεί. Κι έτσι ενισχύεται περισσότερο η άποψή του. Νομίζει ότι εκείνο που πιστεύει αυτός είναι κι αυτό που συμβαίνει στην κοινωνία».

• Ένας ειδικός μπορεί να δει τις τάσεις που διαμορφώνονται απ’ όλους αυτούς τους μικρόκοσμους; Ότι η μεν τάση έχει μεγαλύτερη διείσδυση στην κοινωνία, η δε όχι. Υπάρχει τρόπος να ξέρει κάποιος τι πραγματικά συμβαίνει; Να βλέπει την μεγάλη εικόνα απ’ όλα αυτά τα υποσύνολα;

«Ναι υπάρχει. Για όποιον χειρίζεται τα big data, βέβαια. Υπάρχουν εργαλεία ανάλυσης δεδομένων που μπορούν να εντοπίσουν τάσεις και αλληλεπιδράσεις μεταξύ των χρηστών. Θες πολλά δεδομένα όμως. Γι’ αυτό ανέφερα τον όρο big data, για να εξάγεις μια όσο το δυνατόν αντικειμενική άποψη για την δυναμική όλων των τάσεων».

• Ένας ερευνητής της τεχνητής νοημοσύνης είναι πιο εύκολο σήμερα να διακρίνει τις τάσεις που κυριαρχούν συγκριτικά με έναν κλασικό δημοσκόπο;

«Είναι δύσκολο να το απαντήσω αυτό. Ίσως ναι. Αρκεί να έχει πρόσβαση σε μεγάλα δεδομένα και ποιοτικά δεδομένα».

• Οι αλγόριθμοι καθορίζουν τι θα δεις. Και βλέποντας τι πατάς δημιουργούν ένα σύμπαν πληροφόρησης στα μέτρα του καθένα μας. Η δική μας «φούσκα». Ποιοι είναι οι κίνδυνοι, αφενός πολιτικά κι αφετέρου κοινωνικά;

«Μπορεί να υπάρξει η κυριαρχία μια ή δυο απόψεων και να μην υπάρχει πολυφωνία. Υποτίθεται ότι είμαστε στην φάση της υπερπληροφόρησης, όμως. Όπως είπατε οι αλγόριθμοι προσαρμόζουν το περιεχομένου με βάση τα ενδιαφέροντα, τις προτιμήσεις και τη συμπεριφορά του κάθε χρήστη. Οι άνθρωποι έχουν την τάση να προτιμούν και να δίνουν περισσότερη βαρύτητα σε πληροφορίες που επιβεβαιώνουν αυτό που πιστεύουν, ενώ αγνοούν πληροφορίες που αμφισβητούν τις προκαταλήψεις τους. Άρα ο καθένας μας βρίσκεται σε ένα πολύ προσαρμοσμένο/προσωποποιημένο περιβάλλον.

Πολιτικά, αυτό μπορεί να ενισχύσει την πόλωση και τη διάχυση ψευδών ειδήσεων, καθώς οι χρήστες εκτίθενται μόνο σε περιεχόμενο που ταιριάζει στις προκαταλήψεις τους. Κοινωνικά, αυτό το φαινόμενο μπορεί να οδηγήσει σε μια ενίσχυση των υπαρχόντων ανισοτήτων. Οι άνθρωποι μπορεί να έχουν περιορισμένη έκθεση σε πληροφορίες και απόψεις που διαφέρουν από τις δικές τους. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στην ενίσχυση των προκαταλήψεων και την απομόνωση από διαφορετικές κοινωνικές ομάδες.

Πολλές φορές, βέβαια, ο αλγόριθμος διευκολύνει κιόλας. Όπως στις πλατφόρμες streaming που σου προτείνει με επιτυχία τραγούδια ή ταινίες που σου αρέσουν. Από την άλλη, όμως, μάλλον σκέφτεσαι όλο και λιγότερο, με συνέπεια να χειραγωγείσαι όλο και περισσότερο». .

• Ο κόσμος εκπαιδεύεται σε ένα μοτίβο «βλέπω τίτλο, σκρολ». Αν και αυτά τα μέσα βγάζουν τα λεφτά τους με το να σου τραβάνε την προσοχή, ουσιαστικά σε εκπαιδεύουν να έχεις μειωμένη προσοχή π.χ. να διαβάσεις μια είδηση, να ξεχωρίσεις τι είναι ένα έγκυρο ρεπορτάζ από ένα fakenews. Ο κόσμος γίνεται λιγότερο ή περισσότερο χειραγωγίσιμος; 

«Περισσότερο χειραγωγίσιμος. Γι’ αυτό η εκπαίδευση του κοινού σε θέματα αξιοπιστίας των πληροφοριών και αναγνώρισης των fake news είναι ένα σημαντικό ζήτημα. Όντως αυτός ο τρόπος λειτουργίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως η προβολή τίτλων που τραβάνε την προσοχή και η συνεχής ροή πληροφοριών, μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της προσοχής και την μείωση της κριτικής ικανότητας».

• Μπορεί να μπει ένα όριο στα fake news ή τις φωτογραφίες που έχουν παραχθεί από την τεχνητή νοημοσύνη;

«Ναι, είναι δυνατό να τεθούν όρια στα fake news και στις φωτογραφίες που παράγονται από την τεχνητή νοημοσύνη. Γίνονται προσπάθειες για την ανάπτυξη αλγορίθμων που μπορούν να ανιχνεύσουν την παραπληροφόρηση και την ανακοίνωση ψευδών πληροφοριών. Στο μέλλον ίσως και οι άνθρωποι να είναι πιο έμπειροι στην αναγνώριση των fake news. Όσον αφορά στις φωτογραφίες που παράγονται από την τεχνητή νοημοσύνη, μπορούν να εφαρμοστούν τεχνικές ανάλυσης εικόνας και επαλήθευσης για τον εντοπισμό πιθανών παραπλανητικών ή παραποιημένων εικόνων».

Πέτρος Ιωαννίδης: Σεισμός σε δύο ημίχρονα

«Κινούμενοι μέσα σε πρόσωπα και πράγματα της δικής μας «φυλής», δεν μπορούμε να γνωρίζουμε -τουλάχιστον με ακρίβεια- τι πραγματικά συμβαίνει έξω» μάς εξηγεί ο Πέτρος Ιωαννίδης, Πολιτικός Αναλυτής και Διευθυντής της εταιρείας «Aboutpeople»:

• Κύριε Ιωαννίδη, πως αποτιμάτε το εκλογικό αποτέλεσμα;

«Σε κάθε περίπτωση μιλάμε για μια μεγάλη νίκη για τη ΝΔ, αφού το ποσοστό του 41% είναι μεγαλύτερο από αυτό που είχε πάρει το 2019. Κάτι που δεν έχει ξανασυμβεί. Κόμμα δηλαδή, μετά από 4ετη κυβερνητική θητεία, να ξανακερδίζει τις εκλογές με μεγαλύτερο ποσοστό από την προηγούμενη φορά.

Συντριπτική ήττα για τον ΣΥΡΙΖΑ, που έχασε 11,5 μονάδες περίπου από αυτό που είχε πάρει το 2019.

Η αύξηση που κατέγραψε το ΠΑΣΟΚ, σε ποσοστό σχεδόν 50% από αυτό που είχε πάρει το 2019 κατατάσσει το κόμμα του κ. Ανδρουλάκη στους νικητές της αναμέτρησης. Εκτιμώ όμως ότι σε συνάρτηση με το ποσοστό απωλειών του ΣΥΡΙΖΑ η αύξηση αυτή θα μπορούσε να είναι ακόμα μεγαλύτερη.

Για τα τρία κόμματα που πλησίασαν (ΝΙΚΗ, ΠΛΕΥΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, ΜέΡΑ25), αλλά δεν κατάφεραν να υπερβούν το 3%, ώστε να μπούνε στη Βουλή, θα πρέπει να περιμένουμε το αποτέλεσμα των εκλογών στις 25 Ιουνίου για να δούμε τελικά τι θα συμβεί. Συνήθως τα κόμματα που δεν μπαίνουν την πρώτη φορά στη Βουλή τη δεύτερη δυσκολεύονται. Όμως επειδή το σκηνικό είναι πάρα πολύ ρευστό ακόμα, μιας και το αποτέλεσμα της προηγούμενης κάλπης, προκάλεσε έναν «σεισμό», είναι ανοιχτό το τι θα γίνει τελικά.

Τρία είναι τα στοιχήματα της επόμενης εκλογικής διαδικασίας:

1. Το αν η ΝΔ θα διατηρήσει τα πολύ υψηλά ποσοστά της
2. Το τι θα γίνει στο χώρο της Κεντροαριστεράς: Θα πλησιάσει το ΠΑΣΟΚ τον ΣΥΡΙΖΑ, θα αυξήσει ή θα μειώσει το ποσοστό του ο ΣΥΡΙΖΑ, ποιος θα είναι δηλαδή ο συσχετισμός δυνάμεων στην Κεντροαριστερά μετά τις επόμενες εκλογές
3. Το τι θα συμβεί με τα τρία κόμματα που παλεύουν για να μπουν στη Βουλή».

• Γιατί οι δημοσκοπήσεις έπεσαν για ακόμη μια φορά έξω στην πρόβλεψή τους;

«Οι δημοσκοπήσεις δεν είναι προβλεπτικά εργαλεία. Προβλεπτικό εργαλείο είναι το ExitPoll. Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν τάσεις της στιγμής. Απόψεις δηλαδή των πολιτών που στην πορεία μπορεί και α’ αλλάξουν. Κάτι που φάνηκε και τώρα αφού περίπου το 1/5 των πολιτών αποφάσισε την τελευταία εβδομάδα. Θα έλεγα ότι οι δημοσκοπήσεις έπιασαν την γενική τάση, όχι όμως την τεράστια καθίζηση του ΣΥΡΙΖΑ».

• Όμως και το Exit Poll που είναι προβλεπτικό εργαλείο δεν έπεσε μέσα.

«Το Exit Poll που βγαίνει αμέσως μόλις κλείσουν οι κάλπες (19:00) είναι σε ποσοστό 80%, αφού δεν συμπεριλαμβάνει εκείνους που ψηφήσαν το απόγευμα. Μια ώρα μετά (20:00) βγαίνει το τελικό. Σε αυτό οι προβλέψεις έπεσαν έξω μόνο ως προς το εύρος της πτώσης του ΣΥΡΙΖΑ».

• Η «βουβή» όπως χαρακτηρίστηκε προεκλογική περίοδος συντέλεσε σε αυτό;

««Βουβές» εκλογές ήταν σίγουρα. Επίσης, δεν υπήρχε έντονη προσδοκία του κόσμου σε κάτι στις εκλογές αυτές. Το 2015 υπήρχαν ψηφοφόροι -από την μεριά του ΣΥΡΙΖΑ κυρίως- που έλπιζαν σε μια αλλαγή. Το 2019 υπήρχαν ψηφοφόροι -από την μεριά της ΝΔ κυρίως- που έλπιζαν και εκείνοι. Σε αυτές τις εκλογές δεν υπήρχε τάση αλλαγής, δεν βλέπαμε ενθουσιασμό και ελπίδα στο σύνολο του εκλογικού σώματος».

• Η παραλίγο αυτοδυναμία της ΝΔ (41%) και το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ (20%) ήταν γνωστά;

«Εκτός από την περίοδο του σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών, όλες οι δημοσκοπήσεις αποτύπωναν σταθερά -σίγουρα όχι της τάξης του 20%- το προβάδισμα της ΝΔ. Στο Poll of Pollsτο ποσοστό της διαφοράς ήταν γύρω στο 7-8%, άρα έπιασε την τάση».

• Ποιοι παράγοντες έκριναν το αποτέλεσμα των εκλογών;

«Τέσσερις βασικοί:

1. Η ΝΔ συνολικά (και ο Κυριάκος Μητσοτάκης και τα στελέχη του), εξέφρασε ένα καθαρό και συγκροτημένο μήνυμα ενόψει εκλογών
2. Ο ΣΥΡΙΖΑ στην προεκλογική του καμπάνια, άλλαζε συνεχώς το δικό του μήνυμα μπερδεύοντας τους πολίτες
3. Ο ΣΥΡΙΖΑ καθ’ όλη τη διάρκεια της 4ετίας έκανε μια αντιπολίτευση που έμοιαζε θυμωμένη, διαβάζοντας λάθος την κοινωνία που στην πραγματικότητα ήταν αγχωμένη και ανασφαλής. Οπότε και η αντιπολιτευτική του τακτική δεν έπιανε τον παλμό της κοινωνίας.
4. Το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής. Όπου οι ψηφοφόροι της ΝΔ, ακούγοντας τον Κυριάκο Μητσοτάκη ο οποίος έκανε λόγο για αυτοδύναμη κυβέρνηση, ψήφισαν με τη λογική της ενισχυμένης αναλογικής ,ενώ οι ψηφοφόροι των υπολοίπων κομμάτων ψήφισαν με τη λογική της απλής αναλογικής και των κυβερνητικών συνεργασιών. Γι’ αυτό και είχαμε κι ένα μεγάλο ποσοστό (16%) στα κόμματα εκτός Βουλής, όταν το 2019 ήταν 8%».

• Ηττήθηκε το σύστημα της Απλής Αναλογικής;

«Το σύστημα της Απλής Αναλογικής είναι θα μπορούσαμε να πούμε υπό προϋποθέσεις το πιο δημοκρατικό σύστημα. Δεν ηττήθηκε λοιπόν το σύστημα της Απλής Αναλογικής, ηττήθηκε ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίστηκαν το σύστημα της Απλής Αναλογικής τα κόμματα».

• Εξακολουθεί να θεωρείται η ελληνική κοινωνία ως προοδευτική με «αντιδεξιό» πρόσημο;

«Για δεκαετίες, εάν συγκρίναμε τα ποσοστά των κομμάτων με δεξιό πρόσημο με τα «αντιδεξιά» -ακόμα και τις περιόδους που η ΝΔ ήτανε κυβέρνηση- τα δεύτερα υπερτερούσαν. Μετά τις εκλογές της 21^ης Μαΐου αυτό δείχνει να αλλάζει, αλλά ας περιμένουμε και τις επόμενες εκλογές την 25^η Ιουνίου για να έχουμε την οριστική αποτύπωση της εικόνας.

Το πώς θα καταλήξει το σύστημα στην Κεντροαριστερά με τα ποσοστά που θα λάβουν ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ, θα καθορίσει και το μετέπειτα κεντρικό πολιτικό σκηνικό, αφού υπάρχει το ενδεχόμενο να έχουμε ένα μόνο μεγάλο πολιτικό κόμμα και δύο πλέον μεσαία ν’ ακολουθούν. Δεν θα έχουμε δηλαδή πλέον την κλασική έως τώρα μορφή δικομματισμού στην Ελλάδα».

•  Στις εκλογές αυτές υπήρχαν λόγω Social Media παράλληλα εκλογικά σώματα;

«Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης στα οποία κινείται ο καθένας μας αντιπροσωπεύουν μια πραγματικότητα (εικονική ή μη) σίγουρα όμως όχι την πραγματική κατάσταση στο σύνολο της. Είναι μια «φούσκα» μέσα στην οποία συνομιλούμε με χρήστες και διαβάζουμε πράγματα με τα οποία κατά κύριο λόγο συμφωνούμε. Άρα κινούμενοι μέσα σε πρόσωπα και πράγματα της δικής μας «φυλής», δεν μπορούμε να γνωρίζουμε -τουλάχιστον με ακρίβεια- τι πραγματικά συμβαίνει έξω απ’ αυτήν. Αφουγκραζόμαστε μέρος της πραγματικότητας κι όχι το σύνολο της».

• Μπορεί μια πλασματική εικόνα να παράξει μετρήσιμα αποτελέσματα;

«Στα social media σηκώνουν θόρυβο οι πιο «θυμωμένοι». Άρα δεν αποκλείω ο ΣΥΡΙΖΑ να παρασύρθηκε από αυτό και να νόμισε ότι οι συγκεκριμένοι εκφράζουν το σύνολο της κοινωνίας. Ίσως η πλασματική αυτή εικόνα επηρέασε, στο να μην βλέπει ο ΣΥΡΙΖΑ την πραγματική και να νομίζει ότι η κοινωνία είναι «θυμωμένη», ενώ είναι ανασφαλής. Οδηγούμενος έτσι σε μια «θυμωμένη» αντιπολίτευση και άρα στοχεύοντας λάθος. Αυτό φάνηκε και με τις πολιτικές διαφημίσεις του ΣΥΡΙΖΑ που ήταν λάθος γιατί ήταν «μαύρες» και δεν έβγαζαν μια αισιοδοξία και προοπτική».

• Όλα αυτά φανερώνουν και μια υστέρηση της πολιτικής έναντι της επικοινωνίας;

«Ο ΣΥΡΙΖΑ κατέθεσε πρόγραμμα, αλλά δεν στάθηκε τόσο στην συζήτηση για το μέλλον, αλλά στην σκληρή κριτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Αυτό ήταν και επικοινωνιακό λάθος -γιατί οι πολίτες ψηφίζουν κυρίως για το αύριο- αλλά και λάθος πολιτικής εκτίμησης».

• Με βάση το πρώτο αποτέλεσμα μπορεί να προβλεφθεί το αποτέλεσμα της επόμενης εκλογικής αναμέτρησης;

«Όπως λένε Μητσοτάκης, Τσίπρας και Ανδρουλάκης «η κάλπη είναι άδεια» μπροστά στις επόμενες εκλογές. Αυτή τη στιγμή είναι ακόμα νωρίς, δεν μπορούν να γίνουν προβλέψεις για το ακριβές αποτέλεσμα, αλλά είναι σαφές ότι η ΝΔ έχει ένα τεράστιο προβάδισμα».

• Μπορούμε πλέον να μιλάμε για κανονικότητα μετά τον «κύκλο» των εκλογικών αποτελεσμάτων του 2012 και του 2023;

«Όχι. Η κανονικότητα θα ήταν ο νέος δικομματισμός (ΝΔ – ΣΥΡΙΖΑ) να ήταν σε υψηλά ποσοστά της τάξης του 30 και 35%, το κάθε ένα, αφού ο παλιός έφτανε αθροιστικά το 80-85%. Με βάση το εκλογικό αποτέλεσμα της 21^ης Μαΐου δεν μπορούμε να μιλάμε για επιστροφή στο παρελθόν μετά την νέα ανακατάταξη που καταγράφηκε. Συνολικά για τη νέα εικόνα που διαμορφώνεται, θα μπορούμε να συζητήσουμε μετά την 25^η Ιουνίου και τα τότε εκλογικά αποτελέσματα. Σε κάθε περίπτωση εν μέσω 2 εκλογικών αναμετρήσεων είναι παρακινδυνευμένο να γίνεται λόγος για επιστροφή στην όποια κανονικότητα, ας κάνουμε υπομονή λίγες εβδομάδες για να έχουμε την πλήρη εικόνα».

• Ποιο αναμένετε να είναι το ποσοστό συμμετοχής στις επόμενες εκλογές που γίνονται πια μέσα στο καλοκαίρι;

«Εκλογές τέλος Ιουνίου και μια εκλογική αναμέτρηση που δεν φαίνεται ότι θα έχει ισχυρό διακύβευμα με βάση το αποτέλεσμα της 21^ης Μαΐου. Λογικά η συμμετοχή θα είναι μικρότερη. Αναμένουμε…».

Πηγή: datajournalists.co.uk

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΑΡΧΟΝΤΑΚΗΣ

 

Η Ανεξάρτητη Αρχή Επιθεώρησης Εργασίας αναγνωρίζει την χρήση των κοινωνικών δικτύων ως μέσο προβολής του προφίλ της επιχείρησης. Για αυτό αναγνωρίζεται η πιθανή αρνητική επίδραση που μπορεί να έχει (από και) προς τους εργαζόμενους.

• Κάθε εργαζόμενος έχει δικαίωμα άρνησης ως προς την αποκάλυψη, διάθεση και χρήση των προσωπικών του δεδομένων.
   
• Η επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων είναι νόμιμη μόνο όταν τηρείται ο GDPR ή Γενικός Κανονισμός Προσωπικών Δεδομένων. Εργαζόμενος θεωρείται κάποιος ανεξαρτήτως της σύμβασης που έχει. Περιλαμβάνει και τις υπεργολαβίες ή την σύμβαση έργου.
   
• Κανείς εργαζόμενος δεν μπορεί να απολυθεί για κάτι που έγραψε στα κοινωνικά δίκτυα και αποτελεί νόμιμη έκφραση.
   
• Σε περίπτωση που αυτό που γράφτηκε συνιστά αδίκημα (κήρυγμα μίσους ή κάτι που πιθανώς εμπίπτει στον αντιρατσιστικό νόμο), τότε εξετάζεται κατά περίπτωση (Διοικητής Ανεξάρτητης Αρχής Επιθεώρησης Εργασίας στην ΕΡΤ).
   
• Ο εργοδότης υποχρεούται να ενημερώνει τον εργαζόμενο εγγράφως ή ηλεκτρονικά σχετικά με τον σκοπό της χρήσης των προσωπικών δεδομένων και το δικαίωμα ανάκλησης της τυχόν δοθείσας συγκατάθεσης.Το ίδιο ισχύει και για τις κάμερες ασφαλείας.
   
• Η λήψη και η κοινοποίηση φωτογραφίας είναι νόμιμη μόνο αν ο εικονιζόμενος έχει συναινέσει.
   
• Σε κάθε χρονική στιγμή ο εργαζόμενος έχει μία γνήσια και ελεύθερη επιλογή και είναι σε θέση να αρνηθεί ή να ανακαλέσει τυχόν συγκατάθεσή του χωρίς αρνητικές επιπτώσεις. Σε αυτήν την εγκύκλιο εμπίπτει οποιαδήποτε φωτογραφία ή βίντεο μπορεί να οδηγήσει στην ταυτοποίηση του εργαζομένου (να φαίνεται το πρόσωπο, το σώμα ή με tag).
   
• Σε περίπτωση παράνομης επεξεργασίας της φωτογραφίας ο υπεύθυνος ευθύνεται σε αποζημίωση έναντι του εργαζομένου, ενώ μπορεί να επιβληθεί και πρόστιμο που ορίζει ο κανονισμός GDPR. Αρμόδια Αρχή καθίσταται η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.
   
• Το profiling μέσω χρήσης των κοινωνικών δικτύων θεωρείται σύννομο μόνο όταν αφορά ορατές δημόσιες πληροφορίες και ειδικά για τις σπουδές και την εργασιακή εμπειρία. Δεν επιτρέπεται η αξιολόγηση προσωπικών αναρτήσεων ή πληροφορίες που αφορούν χόμπι, φιλικές και κοινωνικές συναναστροφές, την οικογενειακή κατάσταση, θρησκευτικές, πολιτικές ή σεξουαλικές προτιμήσεις. Όλα αυτά δεν μπορεί να αποτελούν αιτία διάκρισης ούτε να κοινοποιούνται σε τρίτους.
   
• Ο εργοδότης δεν μπορεί να υποχρεώσει τον εργαζόμενο να γίνει «φίλος» του ή να τον ακολουθήσει στα κοινωνικά δίκτυα. Ακόμα δεν μπορεί να τον υποχρεώσει να κάνει like, share, retweet, repost στα μέσα της επιχείρησης ή του ίδιου, ούτε κατά την πρόσληψη, ούτε κατά την διάρκεια της απασχόλησης.
   
• Δεδομένα που μπορεί να συλλεγούν από κάμερες CCTV, ηλεκτρονική παρακολούθηση μέσω υπολογιστή ή το ιστορικό επισκέψεων σε σελίδες δεν μπορεί να αποτελούν αποκλειστικό κριτήριο για την συμπεριφορά και την απόδοση του εργαζομένου.
   
• Οι εργαζόμενοι πρέπει να ενημερώνονται εγγράφως για την εγκατάσταση και λειτουργία κλειστού κυκλώματος οπτικής καταγραφής εντός του χώρου εργασίας. Στο πλαίσιο αυτό ο εργοδότης δικαιούται να ασκεί έλεγχο επί των ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας που παρέχει στους εργαζόμενους για την εργασία τους, υπό τον όρο ότι o έλεγχος είναι σύννομος με το GDPR, η πράξη αναγκαία για την ικανοποίηση του έννομου συμφέροντος που επιδιώκει και αφού έχει ενημερωθεί ο τελευταίος έστω και για τη δυνατότητα άσκησης ελέγχου από τον εργοδότη.
   
• Ο εργοδότης, με σκοπό την εξασφάλιση θεμιτής και διαφανούς επεξεργασίας, υποχρεούται σε ειδική ενημέρωση του εργαζομένου για την ύπαρξη συστήματος λήψης αυτοματοποιημένων αποφάσεων (ΑΙ).
   
• Η λήψη αυτοματοποιημένων ατομικών αποφάσεων, ιδιαίτερα μέσω προηγμένων συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ), αποτελεί περίπτωση στην οποία είναι ιδιαίτερα αυξημένοι οι κίνδυνοι που απειλούν την αξιοπρέπεια, τις ελευθερίες και τα θεμελιώδη δικαιώματα του εργαζομένου. Κάθε επιχείρηση του ιδιωτικού τομέα, εφόσον χρησιμοποιεί σύστημα τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ), το οποίο επηρεάζει οποιαδήποτε διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικά με τους εργαζομένους ή τους υποψήφιους εργαζομένους και έχει αντίκτυπο στις συνθήκες εργασίας, την επιλογή, την πρόσληψη ή την αξιολόγησή τους, σε κάθε περίπτωση πριν την πρώτη χρήση του, παρέχει επαρκή και σαφή πληροφόρηση σε κάθε εργαζόμενο ή υποψήφιο εργαζόμενο, η οποία περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστον τις παραμέτρους στις οποίες στηρίζεται η λήψη της απόφασης, Με λίγα λόγια δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ΑΙ σε εργαζόμενο, χωρίς πρότερη ειδοποίηση. Αρμόδια αρχή ώστε να επιβάλει πρόστιμο για παράβαση του πάνω είναι η Επιθεώρηση Εργασίας.

Διαβάστε ολόκληρη την εγκύκλιο της Επιθεώρησης Εργασίας.

Πηγή: 2020mag.gr

Η ιδιωτικότητα –που με τόση ευκολία απεμπολούμε για να πλοηγηθούμε άμεσα κι απρόσκοπτα στον κυβερνοχώρο, ενώ συνήθως την ξεχνάμε στον κόσμο των social media– είναι ένα δικαίωμα. Δικαίωμα που διασφαλίζει την ελευθερία της έκφρασης και που το σύγχρονο κανονιστικό δημοκρατικό πλαίσιο προσπαθεί να προστατέψει. Όμως οι διαδικτυακές εταιρείες εξακολουθούν να συλλέγουν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα για τους κυβερνοναύτες, είτε με τη συναίνεσή τους, είτε μέσω της εξόρυξης δεδομένων. Δεδομένα πλήρους ανταλλακτικής αξίας για την οικονομική αλλά και την πολιτική «αγορά». Η δε εθιστική έκθεση στην αδιάκριτη ορατότητα των social media, αυτό το σύγχρονο «πανοπτικό», φαίνεται να αλλάζει την ίδια την έννοια της ιδιωτικότητας.

Αναρωτηθήκατε ποτέ τι ακριβώς είναι αυτά τα cookies που, όταν επισκέπτεστε κάποιο site, απρόσκλητα θέλουν να εγκατασταθούν στον υπολογιστή ή στο τηλέφωνό σας; Διαβάσατε ποτέ κάποια πολιτική απορρήτου; Σκεφτήκατε ποτέ ότι ίσως εκθέτετε προσωπικά σας δεδομένα –ή και δεδομένα φίλων σας– στις αναρτήσεις που κάνετε στα social media; Η έμφαση φοβάμαι ότι είναι σε αυτό το ποτέ.

Η Ημέρα Προστασίας Δεδομένων λοιπόν, στις 28 Ιανουαρίου, έρχεται να μας θυμίσει ένα δικαίωμά μας. Το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα. Αυτό που στις σύγχρονες κοινωνίες απειλείται συνεχώς καθώς η ψηφιακή τεχνολογία έχει διευκολύνει την παραβίασή του.

Η χρήση των cookies στο διαδίκτυο: Μια παράξενη, υποχρεωτική σχέση

Ο δούρειος ίππος των εισβολέων που απειλούν την ιδιωτικότητά μας στο διαδίκτυο είναι τα cookies. Είναι μικρά «txt files», αρχεία κειμένου (μια μορφή κώδικα) τα οποία επικάθονται στον σκληρό δίσκο και αποδίδουν στον υπολογιστή μας έναν μοναδικό αριθμό αναγνώρισης ταυτότητας όταν επισκεπτόμαστε κάποιον ιστότοπο. Έτσι, στις επόμενες επισκέψεις μας, ο ιστότοπος μας αναγνωρίζει.

Τον μοναδικό αυτό αριθμό χρησιμοποιούν εμπορικές εταιρείες και εταιρείες συλλογής δεδομένων για να ακολουθήσουν τη διαδρομή μας στο διαδίκτυο. Παλαιότερα, στις αρχές τις δεκαετίας του ’90, η λήψη ενός cookie συνοδευόταν από ένα μάλλον εκβιαστικό και απειλητικό μήνυμα: «Έχεις δεχθεί ένα cookie. Εάν δεν το αποδεχθείς, τότε υπάρχει ο κίνδυνος το πρόγραμμα το οποίο τρέχεις να αντιμετωπίσει προβλήματα. Το αποδέχεσαι;».

Σήμερα, η λήψη των cookies προϋποθέτει τη συναίνεσή μας και συνήθως αποσπάται ή υφαρπάζεται με διάφορους τρόπους. Κυρίως όμως επειδή σπανίως υπάρχει χρόνος και διάθεση να διαβάσουμε τους όρους πολιτικής απορρήτου ή να απενεργοποιήσουμε την παροχή δεδομένων προς τρίτους. Εξάλλου οι φυλλομετρητές περιήγησής μας στο διαδίκτυο, στις γενικές ρυθμίσεις, δίνουν την επιλογή «αποκλεισμός όλων των cookies», όμως σημειώνουν ότι δεν συνιστάται.

Η ενημέρωση για τη χρήση των cookies διαφέρει ως προς το περιεχόμενο από ιστότοπο σε ιστότοπο, όπως και ο τρόπος επιλογής ή απόρριψής τους. Π.χ. καλούμαστε να επιλέξουμε ανάμεσα στο δίπολο «αποδοχή όλων των cookies» ή «αποδοχή μόνο των απαραίτητων cookies», ένα ξεκάθαρο δίλημμα. Σε άλλη περίπτωση η επιλογή είναι ανάμεσα στο «απόρριψη όλων» ή «αποδοχή όλων». Προφανώς αυτή η εκδοχή φαίνεται πιο ελκυστική σε κάποιον που δεν θέλει παρεισφρητική επιτήρηση των συνηθειών του. Όμως η ουσία είναι γραμμένη με ψιλά γράμματα: η απόρριψη ή αποδοχή αφορά στα προαιρετικά cookies και όχι στο σύνολό τους.

Με ψιλά γράμματα και η ενημέρωσή μας πως η πλοήγηση σε κάποιον ιστότοπο σημαίνει και τη συναίνεσή μας στη χρήση των cookies και η μοναδική επιλογή που μας δίνεται είναι «αποδοχή και κλείσιμο». Όσον αφορά την πολιτική απορρήτου, όλοι οι ιστότοποι διαθέτουν και παραπέμπουν στο σχετικό κείμενο, μόνο που σπανίως κάποιος θα το διαβάσει – κι αν το διαβάσει, δεν είναι σίγουρο ότι θα το καταλάβει.

Η ΔΙΑΣΤΑΥΡΩΣΗ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΕΧΕΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΞΙΑ.

Η οικονομία (και η πολιτική) της πληροφορίας και των δεδομένων

Ήδη από τη δεκαετία του ’70 οι βάσεις δεδομένων γίνονται αφορμή για συζήτηση σχετικά με τα δεδομένα και την ιδιωτικότητα. Ο David Lyon στις αρχές της δεκαετίας του ’90 υποστήριζε ότι με την επανάσταση στην πληροφορική και τις νέες τεχνολογίες η κοινωνική ολότητα λειτουργεί πλέον σαν μια ιεραρχημένη και πειθαρχημένη πανοπτική μηχανή. Τι έχει αλλάξει; Η ένταση και η έκταση του φαινομένου.

Η ανάλυση δεδομένων (data analytics) είναι η πιο γρήγορα αναπτυσσόμενη αγορά στον χώρο του διαδικτύου και όχι μόνο. Η ολοκλήρωση, οργάνωση, διαχείριση και ανάλυση των «Μεγάλων Δεδομένων» («Big Data»), που συγκεντρώνονται μέσω της συστηματικής ιχνηλασίας των ψηφιακών μας αποτυπωμάτων στο διαδίκτυο και τα κινητά τηλέφωνα, αλλά και η διασταύρωση ψηφιακής και φυσικής ταυτότητας, για τις εταιρείες του διαδικτύου –την «εμπορική αγορά»– έχει οικονομική αξία. Για τις ανά τον κόσμο υπηρεσίες ασφαλείας αλλά και τις προεκλογικές εξατομικευμένες και στοχευμένες στον κάθε έναν πολίτη ψηφιακές εκστρατείες –την «πολιτική αγορά»– έχει πολιτική αξία.

 

Κάθε «κλικ» κι ένα στοιχείο στη διαδικτυακή ιχνηλασία

Σε ολόκληρο τον κόσμο, ολοένα και περισσότερο οι υπηρεσίες ασφαλείας αποκτούν πρόσβαση στα προσωπικά δεδομένα που συλλέγουν οι διαδικτυακές εταιρείες για τους χρήστες τους, είτε με τη συναίνεσή τους, είτε μέσω της εξόρυξης δεδομένων, της άδηλης δηλαδή συλλογής των δεδομένων από το χρυσωρυχείο της πληροφορίας: το διαδίκτυο και τα έξυπνα κινητά τηλέφωνα.

Ήταν Απρίλιος του 2008 όταν ο Peter Whoriskey επεσήμαινε πως ένας ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός χρηστών του διαδικτύου στις Ηνωμένες Πολιτείες παρακολουθείται από τον αντίστοιχο Πάροχο Υπηρεσιών Διαδικτύου (ISP) ο οποίος έχει πρόσβαση σε κάθε «κλικ» και κάθε πληκτρολόγηση που γίνεται στο Δίκτυο. Οι εταιρείες συλλέγουν τη ροή των δεδομένων με στόχο να εξαγάγουν συμπεράσματα για τα ενδιαφέροντα του κάθε χρήστη και τελικά να δημιουργήσουν το προφίλ του, προκειμένου να το πουλήσουν στους διαφημιστές που χρησιμοποιούν τις πληροφορίες για να στοχεύσουν online πελατεία. Είναι η στοχευμένη στα ενδιαφέροντα του χρήστη διαφήμιση, που πλέον τον ακολουθεί σε όποιον ιστότοπο και αν σταθεί.

Την ιχνηλατική τακτική της εμπορικής αγοράς ακολούθησε με μεγάλη επιτυχία και η πολιτική «αγορά», όπως αποκαλύφθηκε το 2016 με το σκάνδαλο της Cambridge Analytica: τη χρήση δηλαδή από την εταιρεία των προφίλ 87 εκ. χρηστών του Facebook χωρίς τη συναίνεσή τους για την προεκλογική εκστρατεία του Donald Trump. Είχαν προηγηθεί, το 2013, οι αποκαλύψεις του Edward Snowden, εργαζόμενου στην NSA: προγράμματα όπως το Prism από το 2007 επέτρεπαν στην αμερικανική Εθνική Υπηρεσία Ασφαλείας να συλλέγει –χωρίς την προβλεπόμενη νομικά διαδικασία– δεδομένα για τους πολίτες απευθείας από τους servers των εννέα μεγαλύτερων διαδικτυακών εταιρειών: Microsoft, Yahoo, Google, Facebook, PalTalk, AOL, Skype, YouTube και Apple.

ΗΘΕΛΗΜΕΝΑ Ή ΑΘΕΛΗΤΑ, ΕΧΟΥΜΕ ΑΠΕΜΠΟΛΗΣΕΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΙΔΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗΝ ΑΔΗΦΑΓΙΑ ΤΩΝ SOCIAL MEDIA.

Ακόμα και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, που αναφέρονται με πηχυαίους και συχνά καταγγελτικούς τίτλους στο ζήτημα της συλλογής και εμπορίας προσωπικών δεδομένων των χρηστών εν αγνοία τους, χρησιμοποιούν εργαλεία συλλογής δεδομένων και επιτρέπουν στις εταιρείες δεδομένων να παρεισφρέουν στους ιστοτόπους τους προκειμένου να συλλέξουν δεδομένα από την περιήγηση των χρηστών.

Σήμερα βρισκόμαστε ενώπιον άλλης μιας αλλαγής, καθώς η Google έχει ανακοινώσει πως θα σταματήσει τη χρήση cookies τρίτων μερών στο τέλος του 2024. Για τη διαφημιστική αγορά η απόφαση αυτή είναι σημαντική, καθώς θα πρέπει να προσαρμοστεί σε κάποιο άλλο μοντέλο διαφήμισης. Ωστόσο, δεν σημαίνει το τέλος της ιχνηλασίας.

Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Ο χώρος συρρίκνωσης της ιδιωτικότητας

Από την άλλη πλευρά, ηθελημένα ή αθέλητα, έχουμε απεμπολήσει το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα μπροστά στην αδηφαγία του κόσμου των social media, αλλάζοντας την ίδια την έννοια της ιδιωτικότητας. Το ιδιωτικό, ακόμη και η πιο ενδόμυχη σκέψη μας, το πιο προσωπικό μας συναίσθημα, εκτίθεται στον «τοίχο» ενός νέου οικοδομήματος. Αυτού που έκλεισε μέσα του τον «διαφανή άνθρωπο». Δηλώνουμε πού είμαστε, τι κάνουμε, τι σκεφτόμαστε, πώς αισθανόμαστε. Μοιραζόμαστε την πιο ενδόμυχη λειτουργία της ζωής με ψηφιακούς «φίλους» δημιουργώντας μια εθιστική αδιαφορία ως προς την προβολή ιδιωτικών στιγμών. Η διάκριση δημόσιου και ιδιωτικού χάνεται στην κουλτούρα της συνεχούς δικτύωσης, των «like» και των social media.

Η ιδιωτικότητα προϋπόθεση της ελευθερίας της έκφρασης

Τον Ιούνιο του 2016, το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών εξέδωσε ένα ψήφισμα ορόσημο υπογραμμίζοντας ότι τα δικαιώματα των ανθρώπων θα πρέπει να προστατεύονται και επιγραμμικά, δηλαδή online. Μεταξύ άλλων αναγνωρίζεται ότι η επιγραμμική ιδιωτικότητα είναι σημαντική για το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης και καλεί όλες τις χώρες να διασφαλίσουν την προστασία της με βάση το κράτος δικαίου. Το ερώτημα είναι σε πόσες χώρες ισχύει το κράτος δικαίου και αυτό ας το σκεφτούμε βάσει του πλήθους των πολιτών τους. Το επόμενο ερώτημα είναι: Πώς προστατεύεται αποτελεσματικά η ιδιωτικότητα στο διαδίκτυο; Και παραμένει ανοικτό.

Η Μαρίνα Ρήγου είναι Επ. Καθηγήτρια στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του ΕΚΠΑ, Δημοσιογράφος.

Πηγή:ow.gr

ΤΖΕΝΙ ΓΚΡΟΣ / THE NEW YORK TIMES

Πηγή: kathimerini.gr

H Σάρα Μαρτίκα, δασκάλα στη Χααμενλίνα της Φινλανδίας, ετοιμάζεται να παρουσιάσει στους μαθητές της όγδοης τάξης κάποια ειδησεογραφικά άρθρα. Μαζί συζητούν: Ποιος είναι ο σκοπός του άρθρου; Πώς και πότε γράφτηκε; Ποιοι είναι οι κεντρικοί ισχυρισμοί του συγγραφέα; «Το ότι κάτι είναι καλό ή ωραίο δεν σημαίνει ότι είναι αληθινό ή έγκυρο», τους λέει. Πρόκειται για ένα τυπικό μάθημα, πλήρως ενσωματωμένο στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας.

Σε μια τάξη τον περασμένο μήνα, έδειξε στους μαθητές τρία βίντεο στο TikTok και συζήτησαν τα κίνητρα των δημιουργών και την επίδραση που είχαν τα βίντεο στους ίδιους. Στόχος της, όπως και των καθηγητών σε όλη τη Φινλανδία, είναι να βοηθήσει τους μαθητές να μάθουν να αναγνωρίζουν τις ψευδείς πληροφορίες.

Η Φινλανδία κατέλαβε την πρώτη θέση μεταξύ 41 ευρωπαϊκών χωρών όσον αφορά την ανθεκτικότητα έναντι της παραπληροφόρησης για πέμπτη συνεχή φορά σε έρευνα που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο από το Ινστιτούτο Ανοικτής Κοινωνίας στη Σόφια της Βουλγαρίας. Οι αξιωματούχοι λένε ότι η επιτυχία της Φινλανδίας δεν είναι αποτέλεσμα μόνο του ισχυρού εκπαιδευτικού της συστήματος, το οποίο είναι ένα από τα καλύτερα στον κόσμο, αλλά και μιας συντονισμένης προσπάθειας να διδάσκονται οι μαθητές για τις ψευδείς ειδήσεις. Η εκπαίδευση στα μέσα ενημέρωσης αποτελεί μέρος του εθνικού εκπαιδευτικού συστήματος και αρχίζει από την προσχολική ηλικία.

Πιο ευάλωτες χώρες

Μετά τη Φινλανδία, οι ευρωπαϊκές χώρες που κατέλαβαν την υψηλότερη θέση όσον αφορά την ανθεκτικότητα στην παραπληροφόρηση στην έρευνα του Ινστιτούτου Ανοικτής Κοινωνίας ήταν η Νορβηγία, η Δανία, η Εσθονία, η Ιρλανδία και η Σουηδία. Οι χώρες που ήταν πιο ευάλωτες στην παραπληροφόρηση ήταν η Γεωργία, η Βόρεια Μακεδονία, το Κόσοβο, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και η Αλβανία. Στη Φινλανδία, το 76% των κατοίκων θεωρεί τις έντυπες και ψηφιακές εφημερίδες αξιόπιστες, υπάρχει μεγάλη εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση και οι δάσκαλοι χαίρουν μεγάλου σεβασμού.

Επιρρεπείς οι έφηβοι

Η κ. Μαρτίκα εξήγησε ότι ανέθεσε στους μαθητές να επεξεργαστούν τα δικά τους βίντεο και φωτογραφίες, για να δουν πόσο εύκολο είναι να χειραγωγούν τις πληροφορίες. Αλλοι εκπαιδευτικοί δήλωσαν επίσης ότι τους τελευταίους μήνες, κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία, είχαν χρησιμοποιήσει ρωσικές ειδησεογραφικές ιστοσελίδες και memes ως βάση για μια συζήτηση σχετικά με τις επιπτώσεις της κρατικά υποστηριζόμενης προπαγάνδας.

Παρόλο που οι σημερινοί έφηβοι έχουν μεγαλώσει με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αυτό δεν σημαίνει ότι γνωρίζουν πώς να εντοπίζουν και να προφυλάσσονται από την παραπληροφόρηση. Στην πραγματικότητα, μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο British Journal of Developmental Psychology διαπίστωσε ότι η εφηβεία είναι περίοδος αιχμής για την ανάπτυξη θεωριών συνωμοσίας.