Τη διαγραφή του Δημήτρη Δανίκα από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου, αποφάσισε η Επιτροπή Δεοντολογίας της Ακαδημίας, έπειτα από το άρθρο του στο Πρώτο Θέμα, με τίτλο «Ο αρβυλόμαγκας και το αλαλούμ», στο οποίο ουσιαστικά υπερασπιζόταν τον Στάθη Παναγιωτόπουλο.

«Αφού λοιπόν λόγω τηλεοπτικής δημοφιλίας κατέληξαν στο κρεβάτι του. Αφού λοιπόν λόγω “επωνυμίας” έκατσαν στα τέσσερα. Και αφού λόγω αρβυλο-εκπομπών, που όζουν πετσίλα και πορδίλα, συμφώνησαν να απαθανατιστούν, οπτικώς και μπρος και πίσω και πλαγίως και μπρούμυτα και παρτουζοειδώς, ε τότε με το σπαθί τους κέρδισαν πρώτο ρόλο σ’ αυτή τη χυδαιότητα που μπροστά στο τελευταίο επαγγελματικό πορνογράφημα του Δημήτρη Σειρηνάκη μοιάζει κάτι χειρότερο από σκουπίδι» έγραφε μεταξύ άλλων στο άρθρο του. Μετά από το άρθρο του αυτό, τέσσερα μέλη της Ε.Α.Σ ζήτησαν να διαγραφεί από την Ακαδημία καθώς οι θέσεις που εκφράζει δεν συνάδουν με τα ήθη που οφείλει να πρεσβεύει κάποιος που φέρει την ιδιότητα του ακαδημαϊκού μέλους και η Επιτροπή Δεοντολογίας έκανε δεκτό το αίτημά τους.

Η ανακοίνωση της Ε.Α.Κ. 

Σας ενημερώνουμε πως τον Ιανουάριο υποβλήθηκε από 4 μέλη μας, την Ενδυματολόγο Μάρλι Αλειφέρη και τις Σκηνοθέτιδες Ρηνιώ Δραγασάκη, Σοφία Εξάρχου και Κωνσταντίνα Κοτζαμάνη, αίτημα διαγραφής του κριτικού κινηματογράφου, Δημήτρη Δανίκα, με αφορμή άρθρο του στην εφημερίδα Πρώτο Θέμα. Το αίτημα έκανε χρήση του άρθρου 16 του καταστατικού μας.

Το Διοικητικό Συμβούλιο, ακολουθώντας τη διαδικασία που ορίζει το συγκεκριμένο άρθρο, ενημέρωσε την Επιτροπή Δεοντολογίας της ΕΑΚ, η οποία επιλήφθηκε του θέματος. Στη συνέχεια, η Επιτροπή προσκάλεσε τις δύο πλευρές σε ακροάσεις, ώστε να ακούσει τα επιχειρήματά τους και να αποκτήσει σφαιρική εικόνα του θέματος. Μετά από αρκετές συνεδριάσεις, τα μέλη της Επιτροπής Δεοντολογίας ψήφισαν σε μυστική ψηφοφορία (όπως ορίζει το καταστατικό) και η απόφαση που προέκυψε είναι η παρακάτω.

Οι εκπρόσωποι της Επιτροπής Δεοντολογίας της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, μετά από καταγγελία που δεχθήκαμε από 4 μέλη της, με αίτημα να διαγραφεί από την ΕΑΚ ο κριτικός Δανίκας Δημήτρης με αφορμή το άρθρο του, «Ο αρβυλόμαγκας και το αλαλούμ» (Πρώτο Θέμα, 24/12/2021), ακούσαμε εκτενώς και τις δύο πλευρές και συγκεντρωθήκαμε σε πολύωρες συνεδριάσεις για να αποφασίσουμε με ευθύνη, σοβαρότητα αλλά και θάρρος.

Σχετικά με την απόφασή μας, όλοι μας θεωρούμε εξαιρετικά επικίνδυνο ένα προηγούμενο που πλήττει, ή έστω αφήνει διάτρητη σε μελλοντικές ερμηνείες, την ελευθερία του λόγου – ειδικά στις τέχνες και την κριτική τους. Ο κινηματογράφος είναι πολιτισμός και μόνο πολιτισμός είναι η απάντηση – σε οποιαδήποτε ερώτηση. Η ελευθερία του λόγου όμως, όπως και οποιαδήποτε άλλη ελευθερία στα δημοκρατικά πολιτεύματα, έχει και ευθύνες και συνέπειες και όρια. Αν ο λόγος κρίνεται συκοφαντικός, προσβλητικός, επικίνδυνος, αν ακολουθεί τη ρητορική του μίσους, τότε αυτό πλήττει την αξιοπρέπεια, το κύρος, την κοινή ασφάλεια και τότε τα όρια είναι απαραίτητα.

Ο κύριος Δανίκας δεν έγραψε την κριτική μιας ταινίας. Αλλά ένα κείμενο άποψης, ένα στην ουσία πολιτικό κείμενο, για ένα σοβαρότατο κοινωνικό θέμα που μόνο τελευταία τολμήσαμε ως κοινωνίες να επαναδιαπραγματευτούμε και να επαναπροσδιορίσουμε. Σε μία εποχή όπου έχει ανοίξει επιτέλους ένας σοβαρός διάλογος για τη σεξουαλική παρενόχληση/κακοποίηση, την κουλτούρα του βιασμού, τις γυναικοκτονίες, όπου οι δημόσιες φωνές προσπαθούν να πάνε μπροστά έναν κόσμο που, άμεσα ή έμμεσα, έχει την τάση να κατηγορεί το θύμα, ένα μέλος της ΕΑΚ γράφει ένα άρθρο για το revenge porn, που εμμένει να θεωρεί τη γυναίκα (τουλάχιστον) συνένοχη στο έγκλημα.

Θεωρούμε ότι ένα τέτοιο κείμενο από έναν τόσο επιδραστικό αρθρογράφο σ’ ένα τόσο λαοφιλές έντυπο επηρεάζει καταλυτικά την κοινή γνώμη, ενισχύοντας τα ταμπού και τα διαστρεβλωμένα πρότυπα που θέλουν την γυναίκα να μην έχει δικαίωμα στην σεξουαλικότητά της και την ελεύθερη αυτοδιάθεσή της. Κατά τον κύριο Δανίκα μια γυναίκα «πρέπει να προσέχει» γιατί αλλιώς «καλώς πληρώνει το τίμημα».

Οφείλουμε επίσης να λάβουμε υπόψη μας ότι δεν είναι η πρώτη φορά που ο κύριος Δανίκας έχει γράψει με παρόμοιο τόνο, ύφος και λόγο για τις γυναίκες («Οι άλλες άγνωστες αμαρτίες του Χάρβεϊ Γουάινσταϊν: Ο βίος και η πολιτεία του» | Πρώτο Θέμα, 16/10/2017).

Η Επιτροπή Δεοντολογίας της ΕΑΚ δεν είναι δικαστήριο. Έχει μία συμβολική ισχύ και δράση. Θεωρούμε ότι ο κύριος Δανίκας δεν πλήττεται – δεν χάνει την εργασία του ή την πρόσβαση να συνεχίσει να γράφει τις απόψεις του ελεύθερα. Εμείς όμως πιστεύουμε ότι τέτοιου είδους κείμενα κάνουν κάτι χειρότερο από το «να πλήττουν το κύρος της Ακαδημίας» (όπως προβλέπει το καταστατικό ως κριτήριο διαγραφής στο Άρθρο 16 παράγραφος 2β). Τέτοιου είδους κείμενα εκπροσωπούν παλιές, λοξές κι επικίνδυνες αντιλήψεις που δεν έχουν καμία θέση σ’ έναν θεσμό πολιτισμού. Οι κινηματογραφιστές στεκόμαστε στο πλευρό των γυναικών κι επιλέγουμε το δρόμο της ισότητας, του σεβασμού και της ανοιχτής σκέψης που θέλουμε να ελπίζουμε ότι θα οδηγήσει σ’ έναν πιο δίκαιο κόσμο.

Για όλα τα παραπάνω, ως επιτροπή δεοντολογίας αποφασίζουμε να κάνουμε δεκτό το αίτημα της διαγραφής του κυρίου Δανίκα από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου.

Η Επιτροπή Δεοντολογίας

Αποστολίδη Ρέα, παραγωγός
Βαρυμποπιώτης Κώστας, μιξέρ ήχου
Καραμάνης Χρήστος, διευθυντής φωτογραφίας
Κατσούφης Βασίλης, παραγωγός
Λυκούργου Πόλυ, κριτικός κινηματογράφου
Μακρίδης Μπάμπης, σκηνοθέτης
Παπαδημητρίου Λυδία, θεωρητικός κινηματογράφου
Σουγανίδου Ειρήνη, διανομέας
Χατζάκου Μαρία, σκηνοθέτις – παραγωγός

Δημόσια παρέμβαση για την επανεκκίνηση της δραστηριότητας του σινεμά κάνει η Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου, σε ανοιχτή επιστολή της προς τον πρωθυπουργό, τους υπουργούς Πολιτισμού, Οικονομικών, Εργασίας, Ανάπτυξης, Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Υγείας, στον γγ Σύγχρονου Πολιτισμού, τον πρόεδρο του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου και τον διευθύνοντα σύμβουλο του Εθνικού Κέντρου Οπτικών Μέσων και Επικοινωνίας (ΕΚΟΜΕ).

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της επιστολής της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου:

«Παρεμβαίνουμε δημόσια για να κρούσουμε τον κώδωνα του κινδύνου ότι είναι επιτακτική ανάγκη να σχεδιαστεί και να εφαρμοστεί μέσα στον Μάιο αποτελεσματική πολιτιστική πολιτική επανεκκίνησης της δραστηριότητας στο σινεμά.

Παραγωγοί, σκηνοθέτες, σεναριογράφοι, ηθοποιοί, καλλιτεχνικοί συντελεστές και όλοι οι τεχνικοί ενός ολόκληρου κλάδου του πολιτισμού και της οικονομίας ζητάμε:

- Επίσημες, σαφείς, καθαρές, ρεαλιστικές (να καταρτιστούν σε συνεργασία με ανθρώπους που γνωρίζουν το επάγγελμα) οδηγίες επανέναρξης των γυρισμάτων σε ασφαλείς συνθήκες. Αναφερόμαστε σε κατευθυντήριες γραμμές (guidelines), σύμφωνα με τις οποίες μπορούν να ξαναρχίσουν τα γυρίσματα και οι υπόλοιπες φάσεις της παραγωγής, αντίστοιχες με αυτές που ανακοινώνονται τις τελευταίες δύο εβδομάδες στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.

- Στήριξη των παραγωγών που θα καταφέρουν να ξεκινήσουν το επόμενο διάστημα με συγκεκριμένο και διακριτό κονδύλι του ΥΠΠΟΑ, σε πιθανή συνεργασία με άλλα υπουργεία, που θα καλύπτει το σημαντικό επιπλέον κόστος που θα επέλθει από την εφαρμογή των οδηγιών, και έκτακτα υποστηρικτικά μέτρα εξασφάλισης ρευστότητας για τις τρέχουσες και υπό έναρξη παραγωγές.

- Πλήρη και άμεση αποκατάσταση της εύρυθμης λειτουργίας του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου μέσω των Διευθύνσεών του, επίσπευση των διαδικασιών και άμεση ανακοίνωση μέσα στον Μάιο των εγκρίσεων για τις προτάσεις που εκκρεμούν έως και δύο χρόνια στο Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου και την ΕΡΤ και επιτάχυνση των διαδικασιών πληρωμής των ήδη εγκεκριμένων φακέλων cash rebate του ΕΚΟΜΕ, ώστε να τρέξουν άμεσα τα σχέδια ανάπτυξης (development), τα γυρίσματα, οι συμπαραγωγές με το εξωτερικό, και άρα:

α) Να υπάρχει εργασία στον οπτικοακουστικό τομέα την επόμενη διετία και να μην εγκαταλειφθούν χιλιάδες επαγγελματίες σε χρόνια ανεργία.

β) Να παραχθούν πολιτιστικά προϊόντα στην Ελλάδα, για την Ελλάδα και το εξωτερικό.

γ) Να μην ανακοπεί η δυναμική πορεία του ελληνικού σινεμά στο εσωτερικό και το εξωτερικό και η αναπτυξιακή πορεία των αλλοδαπών παραγωγών που γυρίζονται στην Ελλάδα (services).

Σημειώνουμε εδώ ότι η διοίκηση του ΥΠΠΟΑ έχει υποσχεθεί δημόσια και σε όλους τους τόνους -πόσο μάλλον σε συνθήκη πανδημίας- ότι οι εγκρίσεις θα προχωρήσουν, ωστόσο τα πράγματα, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, παραμένουν στάσιμα.

Η δε πρόσφατη ανακοίνωση έκτακτων διαγωνισμών για ταινίες μικρού μήκους, ντοκιμαντέρ και animation, αν και ευπρόσδεκτη, είναι εξαιρετικά μικρής εμβέλειας και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρείται ως η «λύση».

- Ουσιαστική στήριξη των κινηματογραφικών αιθουσών, των διανομέων και των φεστιβάλ που λειτουργούν στη χώρα.

- Αποσαφήνιση του νομικού πλαισίου για τα πνευματικά δικαιώματα των παραγωγών και των καλλιτεχνών, των οποίων το έργο διανέμεται εσπευσμένα και για αυτό πολλές φορές άναρχα, στο διαδίκτυο.

- Έως ότου γίνουν τα παραπάνω και επιστρέψει η παραγωγή οπτικοακουστικών έργων σε μία κανονικότητα, είναι σημαντική η ένταξη όλων των επαγγελματιών του σινεμά στο έκτακτο πρόγραμμα στήριξης των 800 ευρώ, αλλά και σε όποιο αντίστοιχο επίδομα ακολουθήσει, αφού όπως δομήθηκε (με κριτήριο το εποχικό επίδομα του 2019 που αναφέρεται στα εισοδήματα του 2018) αποκλείει ένα εξαιρετικά μεγάλο ποσοστό τους.

Και τα παραπάνω έξι σημεία είναι εξίσου σημαντικά και επιτακτικά.

Ελπίζουμε η κυβέρνησή σας να προσφέρει άμεσα τις λύσεις, ως οφείλει, και σας προτείνουμε για τον σκοπό αυτόν τη δημιουργία ενός ειδικού task force για αυτήν την περίοδο, αποτελούμενο από ανθρώπους που γνωρίζουν σε βάθος τα θέματα του σινεμά, ώστε και να μπορούν να επισπεύσουν τις παραπάνω διαδικασίες, αλλά και να αντιδρούν άμεσα σε όλα τα νέα δεδομένα που ενδέχεται να προκύψουν.

Οποιαδήποτε περαιτέρω καθυστέρηση θα διογκώσει προβλήματα, θα διώξει τις ξένες επενδύσεις σε κινηματογραφικές παραγωγές στη χώρα και κυρίως θα οδηγήσει ανθρώπους και επιχειρήσεις πολύτιμες για τη χώρα στην καταστροφή.

Στη διάθεσή σας και των συνεργατών σας για οποιαδήποτε διευκρίνιση.

Με τιμή,

το ΔΣ της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου

Γιώργος Τσεμπερόπουλος, σκηνοθέτης-παραγωγός

Ελίνα Ψύκου, σκηνοθέτις-παραγωγός

Γιώργος Τσούργιαννης, παραγωγός

Σύλλας Τζουμέρκας, σκηνοθέτης

Ελένη Κοσσυφίδου, παραγωγός

Σίμος Σαρκετζής, διευθυντής φωτογραφίας

Νίκος Πάστρας, μοντέρ-σκηνοθέτης»