Νικηφόρος μήνας Μάιος

Από την 1^η Μαίου το AVANTGARDE ξεκινάει μιά νέα δράση, που θα κρατήσει όλο το μήνα Μάιο και είναι αφιερωμένη στα 75 χρόνια από τη μεγάλη νίκη στο Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, που γιορτάζεται στις 9 Μαίου.

Ζητήσαμε από τους φίλους και συνεργάτες του AVANTGARDE, νέους και παλιούς, να τραγουδήσουν ένα εμβληματικό για τα χρόνια του πολέμου τραγούδι Νύχτα βαθιά, στα ελληνικά και τα ρωσικά.  

Το τραγούδι γράφτηκε το 1943, εν μέσω του πολέμου, από τον συνθέτη Νικήτα Μπογκοσλόφσκι πάνω στους στίχους του στιχουργού Βλαδημήρ Αγκάτοφ για τις ανάγκες της ταινίας Δύο στρατιώτες. Τραγουδήθηκε από άνδρες και γυναίκες, γιατί σ’ αυτόν τον πόλεμο πολέμησαν μαζί.

Σήμερα η ηθοποιός και τραγουδίστρια Μαρία Μάχου ερμηνεύει τη Νύχτα βαθιά με υπέροχη φωτογραφία του φόντου, που παραχώρησε ευγενικά για τις ανάγκες του γυρίσματος ο καλλιτέχνης Κώστας Αντωνιάδης, τον οποίο ευχαριστούμε θερμά.

ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ – ΜΙΑ ΖΩΗ

Σήμερα ο ηθοποιός Γιώργος Νανούρης διαβάζει το ποίημα Μπροστά σε όλους του Ρώσου ποιητή, ζωγράφου, σκηνογράφου, αρχαιολόγου, φιλοσόφου Νικολάι Ρέριχ (1874-1947), γραμμένο 100 χρόνια πριν, το 1919. Ο Νικολάι Ρέριχ γεννήθηκε στην Αγία Πετρούπολη, στην Επανάσταση βρέθηκε στη Φινλανδία, απ’ όπου ξεκίνησε το μεγάλο του ταξίδι γύρω από τον κόσμο, και πέθανε στην Ινδία, την οποία αγάπησε σαν δεύτερη πατρίδα του. Η τέχνη του – ζωγράφου, ποιητή, φιλοσόφου – συνδυάζει τις αξίες της Δύσης και της Ανατολής, ο πολιτισμός γι’ αυτόν είναι ένας και μοναδικός, αδιαίρετος: ο Ρέριχ ήταν εκείνος, που εμπνεύστηκε την πρώτη Χάρτα Προστασίας των πολιτιστικών αξιών και δημιούργησε το φιλοσοφικό δόγμα «Ζωντανή ηθική», που πραγματεύεται την εσωτερική μεταμόρφωση. Τα ποιήματά του, φαινομενικά απλά, θυμίζουν εδάφια της Βίβλου, όπως και τα περίφημα ορεινά τοπία, για τα οποία τον αποκάλεσαν Μαιτρ των Βουνών. Βαθύς γνώστης ρωσικής ιστορίας και πολιτισμού, ο Νικολάι Ρέριχ απέδειξε με τη ζωή και την τέχνη του, ότι ο πολιτισμός δεν έχει σύνορα και έχει μια και μοναδική πατρίδα – τη Γη.

Ήθελες να κλάψεις και δεν ήξερες,
αν πρέπει. Φοβόσουν να κλάψεις,
γιατί σε κοιτούσε ο κόσμος.
Είναι πρέπον να κλαις μπροστά του;
Αλλά η πηγή των δακρύων σου
ήταν ωραία. Ήθελες να κλάψεις
για τους σκοτωμένους αδίκως. Δάκρυα
να χύσεις για τους νεαρούς αγωνιστές
για το καλό. Για κείνους, που έδωσαν
την ευτυχία τους για την νίκη άλλων,
για το ξένο πόνο. Γι΄αυτούς
ήθελες να κλάψεις.
Πώς θα γίνει να μην δει
ο κόσμος τα δακρυά σου;
Έλα κοντά μου.
Θα σε σκεπάσω με το ρούχο μου.
Θα μπορέσεις να κλαις, κι εγώ
– θα χαμογελώ, και ο κόσμος
θα καταλάβει, ότι γελούσες
κι ευθυμούσες, ψυθιρίζοντας
κάποια αστεία.
Είναι πρέπον να γελάς
μπροστά σε όλους,
έτσι δεν είναι;

Το ποίημα «Μπροστά σε όλους» του Νικολάι Ρέριχ ακούγεται σε μετάφραση στα ελληνικά της Ευγενίας Κριτσέφσκαγια


Avant Garde

ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ – ΜΙΑ ΖΩΗ

Σήμερα ο ηθοποιός Γιώργος Νανούρης διαβάζει το ποίημα Μπροστά σε όλους του Ρώσου ποιητή, ζωγράφου, σκηνογράφου, αρχαιολόγου, φιλοσόφου Νικολάι Ρέριχ (1874-1947), γραμμένο 100 χρόνια πριν, το 1919. Ο Νικολάι Ρέριχ γεννήθηκε στην Αγία Πετρούπολη, στην Επανάσταση βρέθηκε στη Φινλανδία, απ’ όπου ξεκίνησε το μεγάλο του ταξίδι γύρω από τον κόσμο, και πέθανε στην Ινδία, την οποία αγάπησε σαν δεύτερη πατρίδα του. Η τέχνη του – ζωγράφου, ποιητή, φιλοσόφου – συνδυάζει τις αξίες της Δύσης και της Ανατολής, ο πολιτισμός γι’ αυτόν είναι ένας και μοναδικός, αδιαίρετος: ο Ρέριχ ήταν εκείνος, που εμπνεύστηκε την πρώτη Χάρτα Προστασίας των πολιτιστικών αξιών και δημιούργησε το φιλοσοφικό δόγμα «Ζωντανή ηθική», που πραγματεύεται την εσωτερική μεταμόρφωση. Τα ποιήματά του, φαινομενικά απλά, θυμίζουν εδάφια της Βίβλου, όπως και τα περίφημα ορεινά τοπία, για τα οποία τον αποκάλεσαν Μαιτρ των Βουνών. Βαθύς γνώστης ρωσικής ιστορίας και πολιτισμού, ο Νικολάι Ρέριχ απέδειξε με τη ζωή και την τέχνη του, ότι ο πολιτισμός δεν έχει σύνορα και έχει μια και μοναδική πατρίδα – τη Γη.

Ήθελες να κλάψεις και δεν ήξερες,
αν πρέπει. Φοβόσουν να κλάψεις,
γιατί σε κοιτούσε ο κόσμος.
Είναι πρέπον να κλαις μπροστά του;
Αλλά η πηγή των δακρύων σου
ήταν ωραία. Ήθελες να κλάψεις
για τους σκοτωμένους αδίκως. Δάκρυα
να χύσεις για τους νεαρούς αγωνιστές
για το καλό. Για κείνους, που έδωσαν
την ευτυχία τους για την νίκη άλλων,
για το ξένο πόνο. Γι΄αυτούς
ήθελες να κλάψεις.
Πώς θα γίνει να μην δει
ο κόσμος τα δακρυά σου;
Έλα κοντά μου.
Θα σε σκεπάσω με το ρούχο μου.
Θα μπορέσεις να κλαις, κι εγώ
– θα χαμογελώ, και ο κόσμος
θα καταλάβει, ότι γελούσες
κι ευθυμούσες, ψυθιρίζοντας
κάποια αστεία.
Είναι πρέπον να γελάς
μπροστά σε όλους,
έτσι δεν είναι;

Το ποίημα «Μπροστά σε όλους» του Νικολάι Ρέριχ ακούγεται σε μετάφραση στα ελληνικά της Ευγενίας Κριτσέφσκαγια.

ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ – ΜΙΑ ΖΩΗ

Σήμερα ο ηθοποιός Δημοσθένης Παπαδόπουλος διαβάζει το XIII ποίημα του κύκλου Βερτούμνος του Ρώσου κλασικού Ιωσήφ Μπρόντσκι (1940-1996), που ο ποιητής ολοκλήρωσε το 1990 στο Μιλάνο. Ο κύκλος είναι αφιερωμένος στην μνήμη του Gianni Buttafava (1939-1990), Ιταλού κριτικού θεάτρου και κινηματογράφου, μεταφραστή του Ντοστογιέφσκι και πολλών σύγχρονών του σοβιετικών ποιητών και συγγραφέων. Λέγεται, ότι ο Buttafava έκανε τον Μπρόντσκι να αγαπήσει την Ιταλία και ας μην ξεχνάμε, ότι ενταφιάστηκε ο Μπρόντσκι στη Βενετία. Όσον αφορά τον Βερτούμνο, είναι ετρουσκική θεότητα των αλλαγών και εναλλαγών: των εποχών, ροών των ποταμών, ανθρώπινων διαθέσεων.

Το XIII ποίημα από τον κύκλο «Βερτούμνος» του Γιούρι Ολέσα  ακούγεται σε μετάφραση στα ελληνικά της Ευγενίας Κριτσέφσκαγια.

ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ – ΜΙΑ ΖΩΗ

Σήμερα Ο ηθοποιός Αλέξανδρος Λογοθέτης διαβάζει ένα απόσπασμα από το θεατρικό   Συνομωσία των Συναισθημάτων του Ρώσου συγγραφέα Γιούρι Ολέσα (1899-1960), που ανέβηκε στο Θέατρο Βαχτάγκοφ στη Μόσχα 90 χρόνια πριν, το 1929.

Το έργο ήταν διασκευή του μυθιστορήματός του Ο Φθόνος, που δημοσιεύτηκε δύο χρόνια νωρίτερα, το 1927: το βιβλίο έγινε ευρέως γνωστό στους κύκλους της ρωσικής διανόησης του εξωτερικού, των εμιγκρέδων, και η Νίνα Μπερμπέροβα, που δεν χρωστούσε να πει ένα καλό λόγο ποτέ και για κανένα και «τουφέκαγε» αριστερά και δεξιά όλα τα μεγάλα ονόματα του ρωσικού λογοτεχνικού στερεώματος, ομολόγησε: «Το καλοκαίρι του 1927 διάβασα τον Φθόνο και μου προκάλεσε τη πιο δυνατή λογοτεχνική εντύπωση των τελευταίων χρόνων.
Ήταν και έμεινε για μένα το μεγαλύτερο γεγονός της σοβιετικής λογοτεχνίας, μεγαλύτερο και από τα Κύματα του Πάστερνακ… Περιμέναμε άλλα βιβλία του Ολέσα, αλλά δεν έγραψε τίποτα του ίδιου επιπέδου, και στη Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια του 1954 δεν υπάρχει ούτε το όνομά του…Το 2006, σχεδόν μισό αιώνα μετά το θάνατο του Γιούρι Ολέσα, βγήκε το βιβλίο με τα ημερολόγιά του, Το Βιβλίο του Αποχαιρετισμού, μια καταπληκτική μαρτυρία της εποχής και της ψυχής του. Η Νίνα Μπερμπέροβα δεν πρόλαβε να το διαβάσει, σε όλους εμάς όμως το Βιβλίο προκάλεσε το ίδιο δυνατή λογοτεχνική εντύπωση, που η Μπερμπέροβα, αναφερόμενη στον Ολέσα, περιγράφει στο βιβλίο της Τα πλάγια γράμματα είναι δικά μου…

Το απόσπασμα από το θεατρικό έργο «Η Συνομωσία των Συναισθημάτων» του Γιούρι Ολέσα  ακούγεται σε μετάφραση στα ελληνικά της Ευγενίας Κριτσέφσκαγια.

ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ – ΜΙΑ ΖΩΗ

Σήμερα ο ηθοποιός Δημήτρης Πιατάς διαβάζει ένα από τους καταπληκτικούς μονολόγους του Βαρώνου Μινχάουζεν από την σοβιετική ταινία Εκείνος ο Μινχάουζεν, που γυρίστηκε 40 χρόνια πριν, το 1979. Το σενάριο της ταινίας ανήκει σε έναν από τους καλύτερους σοβιετικούς δραματουργούς, Γριγκορι Γκόριν, που έφυγε από τη ζωή μόλις στα 60 του χρόνια (1940-2000). Τα κείμενά του ξεχωρίζει ένα λεπτό και πικρό χιούμορ, στα όρια της σάτιρας, χαρακτηριστικό για τον Τσέχωφ, τον Μπουλγκάκοφ, δηλαδή, τους γιατρούς της ρωσικής λογοτεχνίας: ο Γριγκόρι Γκόριν επίσης ξεκίνησε τη ενήλικη ζωή του ως γιατρός του ΕΚΑΒ. Η ιστορία του Μινχάουζεν είναι η ιστορία ενός ξεχωριστού ανθρώπου με φαντασία, για τον οποίον τα όρια της συνηθισμένης ζωής και της κοινωνίας της μετριότητας είναι υπερβολικά στενά. Υπάρχει αυτή η λεπτή διαφορά ανάμεσα στην φαντασία και το ψέμα: ο Μινχάουζεν δεν ψεύδεται ποτέ, ακόμα κι όταν μόνο με το ψέμα μπορεί να προστατεύσει τον εαυτό του και τους δικούς του. Έτσι, πεπεισμένος, ότι το έτος έχει ακόμα μια μέρα, υπογράφει στο δικαστήριο με την ημερομηνία 32^η Μαίου, χάνοντας τη μοναδική ευκαιρία να πάρει το διαζύγιο και να παντρευτεί την αγαπημένη του. Αλλά έτσι είναι οι κοινωνίες: η εξουσία προτιμάει τους ανθρώπους με φαντασία… νεκρούς, και, υπογράφοντας την καταδίκη τους, υπογράφει και τη δική της καταδίκη…

Ο μονόλογος του Βαρώνου Μινχάουζεν από την ταινία «Εκείνος ο Μινχάουζεν» του Γρηγόρι Γκόριν ακούγεται σε μετάφραση στα ελληνικά της Ευγενίας Κριτσέφσκαγια

ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ – ΜΙΑ ΖΩΗ

Σήμερα η ηθοποιός Μυρτώ Αλικάκη διαβάζει δυο ποιήματα της Άννα Αχμάτοβα, τα οποία χωρίζουν 30 ολόκληρα χρόνια:
Αγαπούσε του 1910 και Όταν πεθαίνει ο άνθρωπος του 1940.
Και τα δυό ποιήματα είναι αφιερωμένα στους ποιητές – το πρώτο στον Νικολάι Γκουμιλιόφ, τον πρώτο άντρα της ποιήτριας, και το δεύτερο – σε όλους τους ποιητές, που η Αχμάτοβα αποχαιρέτησε μέσα στα χρόνια που έζησε, ακόμα και στον… εαυτό της: ξεκίνησε να το γράφει το Ιανουάριο του 1940 και το ολοκλήρωσε στις 7 Μαρτίου του ίδιου έτους, και στις 7 Μαρτίου του 1966 από το ράδιο ανακοινώθηκε ο δικός της θάνατος…

Τα ποιήματα «Αγαπούσε..» και «Όταν πεθαίνει ο άνθρωπος…» της Άννα Αχμάτοβα ακούγονται σε μετάφραση στα ελληνικά της Ευγενίας Κριτσέφσκαγια.

---

Το Avantgarde στη συχνότητα της *ERTopen !

Κάθε Κυριακή στις 10:00 το πρωί,

"Ένα ποίημα - μια ζωή", ένα εγχείρημα του Κέντρου Πολιτισμού και Ανάπτυξης Avantgarde με τα σπουδαιότερα ποιήματα Ρώσων και Σοβιετικών ποιητών.

Απαγγέλλουν στα ελληνικά γνωστοί καλλιτέχνες.

---

---

Το Avantgarde στη συχνότητα της *ERTopen !

Κάθε Κυριακή στις 10:00 το πρωί,

"Ένα ποίημα - μια ζωή", ένα εγχείρημα του Κέντρου Πολιτισμού και Ανάπτυξης Avantgarde με τα σπουδαιότερα ποιήματα Ρώσων και Σοβιετικών ποιητών.

Απαγγέλλουν στα ελληνικά γνωστοί καλλιτέχνες.

---

ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ – ΜΙΑ ΖΩΗ



Σήμερα το ποίημα "Αϋπνία. Όμηρος" του μεγάλου ρώσου ποιητή Όσιπ Μάντελσταμ (1891-1938) διαβάζει ο Δήμαρχος της Αγίας Παρασκευής Γιάννης Σταθόπουλος.
Ο Μάντελσταμ έγραψε το ποίημα αυτό το 1915, όταν μαινόταν ο Πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, πρώτος «Τρωικός πόλεμος» του 20ου αιώνα, μόνο που η αιτία του ήταν πολύ πιο ευτελής και πολύ πιο πεζή... Η ελληνική αρχαιότητα είναι διάχυτη στο έργο του Μάντελσταμ, και ο Έρως παίζει σ’ αυτό καθοριστικό ρόλο: είναι η κινητήρια δύναμη της ζωής των ανθρώπων, τόσο δημιουργική, όσο και καταστροφική. Ο Έρως και όχι ο Αίολος κινεί τα πανιά των Αχαιών, όπως κινεί και το χέρι του Ομήρου:

Θάλασσα, Όμηρος - ο έρως τους κινεί.
Ποιον άραγε ν΄ακούσω; Ο Όμηρος σωπαίνει.
Κι η μαύρη θάλασσα πολυλογεί, βαραίνει
Και πλησιάζει με βουή την προσκεφαλή.  

Το 1915 ο Μάντελσταμ βρίσκεται στην Κριμαία, όπου τα πάντα του θυμίζουν την Ελλάδα. Λέγεται, ότι το ποίημα αυτό του ενέπνευσε ένα κομμάτι ξύλου από την πλώρη κάποιου μεσαιωνικού πλοιαρίου, που του έδειξε ο φίλος του, επίσης ποιητής Μαξιμιλιανός Βολόσιν. Στην Κριμαία ο Μάντελσταμ ζει και στα χρόνια του Εμφυλίου πολέμου και έχει τη δυνατότητα να διαφύγει στην Τουρκία μαζί με το στρατό του Λευκού στρατηγού Βράγκελ, αλλά προτιμάει να επιστρέψει στην Πετρούπολη:
« Η Σμύρνη και η Βαγδάτη δεν είναι μακριά // Αλλά ο δρόμος είναι δύσκολος, και τα αστέρια είναι ίδια παντού». Φέτος συμπληρώνονται 80 χρόνια από το θάνατό του στο στρατόπεδο εργασίας στο Μαύρο Ποταμάκι της Σιβηρίας. Δεν γνωρίζουμε, πού βρίσκεται ο τάφος του. Αλλά είναι σίγουρα κάτω από τα ίδια αστέρια...

Το ποίημα «Αϋπνία. Όμηρος» του Όσιπ Μάντελσταμ ακούγεται σε μετάφραση στα ελληνικά της Ευγενίας Κριτσέφσκαγια, βίντεο-μουσική Γιώργος Κριωνάς