Με τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης, η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα παρουσιάζει μία έκθεση που αναδεικνύει ένα μνημειώδες ανθρωπιστικό εγχείρημα χαραγμένο στη μνήμη της ιστορίας: την αρωγή που προσέφεραν οι Η.Π.Α. στην Ελλάδα από το 1918 έως το 1929.

Ο τεράστιος αντίκτυπος των εκτοπισμένων προσφύγων που είχε σαν αποτέλεσμα η Σύμβαση Ανταλλαγής Πληθυσμών το 1923 κινητοποίησε τη γενναιοδωρία πολλών έγκριτων αμερικανικών ανθρωπιστικών φορέων, όπως ο Αμερικανικός Ερυθρός Σταυρός, η ‘Περίθαλψις Εγγύς Ανατολής’ (Near East Relief), τα ‘Νοσοκομεία των Αμερικανίδων κυριών’ (American Women’s Hospitals) και η Χριστιανική Αδελφότητα Νέων (Υoung Men’s Christian Association), που συσπειρώθηκαν για να προσφέρουν πολύτιμη βοήθεια έκτακτης ανάγκης σε ορφανά και πρόσφυγες.

Οι φορείς αυτοί, σε συνεργασία με τους ‘Αμερικανούς Φίλους της Ελλάδος’, την Επιτροπή Αρωγής του Αμερικανικού Κολλεγιακού Ινστιτούτου και τις ‘Βιοτεχνίες Εγγύς Ανατολής’ (Near East Industries), δημιούργησαν με ευρηματικό τρόπο υποδομές για επαγγελματική απασχόληση, βασική εκπαίδευση αλλά και ψυχική και σωματική υγειονομική περίθαλψη. Οι πολύπλευρες αυτές πρωτοβουλίες τόνωσαν τους πρόσφυγες, ιδιαίτερα τις γυναίκες, παρέχοντάς τους μέσα και πόρους για να γίνουν αυτάρκεις, οπλίζοντάς τους με σθένος και τη δυνατότητα να δώσουν νέα πνοή στη ζωή τους.

Το συμπυκνωμένο γάλα εβαπορέ αποτελούσε μέρος των γευμάτων που διανέμονταν στα ορφανοτροφεία της Περιθάλψεως Εγγύς Ανατολής. Η εταιρεία Borden Milk συμφώνησε να δωρίσει τον ίδιο αριθμό κουτιών γάλακτος με αυτόν που θα συγκεντρωνόταν από τον κόσμο. ΑΣΚΣΑ ΑΡΧΕΙΑ, ΣΥΛΛΟΓΗ JACK L. DAVIS

Η κατασκευή του φράγματος του Μαραθώνα και η αποξήρανση της κοιλάδας του Στρυμόνα και της Δράμας που ανατέθηκαν σε αμερικανικές επιχειρήσεις αποτέλεσαν έργα-ορόσημα που μεταμόρφωσαν τις υποδομές στην Ελλάδα. Εκτός από τις ευκαιρίες απασχόλησης που πρόσφεραν σε ευάλωτους πρόσφυγες, βελτίωσαν επίσης την ποιότητα της ζωής τους, εξαλείφοντας τη μάστιγα της ελονοσίας και άλλων ασθενειών. Η διαχρονική επιρροή των αμερικανικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, που λειτούργησαν από εκείνη την εποχή στην Αθήνα (Junior College for Girls, σήμερα Αμερικανικό Κολλέγιο της Ελλάδος) και τη Θεσσαλονίκη (Αμερικανική Γεωργική Σχολή και Κολλέγιο Ανατόλια), έχει διαμορφώσει την ελληνική κοινωνία εδώ και γενεές, μυώντας τους μαθητές στις αρχές της σφαιρικής μόρφωσης που πρεσβεύει το αμερικανικό εκπαιδευτικό μοντέλο, καθώς και σε ένα ισχυρό εργασιακό ήθος.

Οι Έλληνες Οθωμανοί υπήκοοι που μετοίκησαν στις Ηνωμένες Πολιτείες διαδραμάτισαν, επίσης, ένα ρόλο ζωτικής σημασίας, συνεισφέροντας στις προσπάθειες ανθρωπιστικής βοήθειας για τους συμπατριώτες τους που έμειναν πίσω στην Ελλάδα, ενώ ταυτόχρονα σφυρηλάτησαν μια ιδιαίτερη ταυτότητα στην Αμερική. Η διασπορά αυτών των προσφύγων στην Αμερική είχε μεγάλη πολιτιστική συνεισφορά, κυρίως μέσω της ευρείας διάδοσης των λαϊκών και ρεμπέτικων τραγουδιών που απηχούν τις προκλήσεις της ανταλλαγής των πληθυσμών και τον βαθύ αντίκτυπο των Ηνωμένων Πολιτειών στις ζωές των προσφύγων.

Η έκθεση φέρνει στο φως τις άοκνες προσπάθειες πολιτικών, ηγετών φιλανθρωπικών οργανώσεων, εκπαιδευτικών αλλά και αφοσιωμένων εθελοντών. Υποκινούμενοι από μια αίσθηση καθήκοντος, με ρίζες στις χριστιανικές, πατριωτικές ή και προσωπικές τους πεποιθήσεις, έπαιξαν στο σύνολό τους καθοριστικό ρόλο στην ανασυγκρότηση της Ελλάδας ως έναν πιο ανεκτό και βιώσιμο τόπο μετά το 1922.

Καρτ-ποστάλ του Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού στην Ελλάδα,1918-1919 ILLINOIS COLLEGE, KHALAF AL HABTOOR ΑΡΧΕΙΑ

 

Οι Bert Hodge Hill, Edward Capps και Ιωάννης Γεννάδιος υπήρξαν σημαντικές προσωπικότητες που συνδέθηκαν με την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα και διαδραμάτισαν κρίσιμο ρόλο στην αμερικανική ανακουφιστική βοήθεια στην Ελλάδα. Ο Bert Hodge Hill διετέλεσε διευθυντής της Σχολής από το 1906 έως το 1926 και συνεισέφερε αποφασιστικά στη σφυρηλάτηση σχέσεων μεταξύ της Σχολής και ελληνικών φορέων. Ο Edward Capps, επικεφαλής της Διοικούσας Επιτροπής της Αμερικανικής Σχολής (1918–1950) χρησιμοποίησε την επιρροή του ως πρόεδρος των ‘Αμερικανών Φίλων της Ελλάδος’ για την παροχή αρωγής στους πρόσφυγες που ζήτησαν καταφύγιο στην Ελλάδα και την υποστήριξη εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών. Ο Ιωάννης Γεννάδιος, ένας διακεκριμένος διπλωμάτης, ο οποίος είχε ασκήσει μεγάλη πίεση για την Ελλάδα στις Ηνωμένες Πολιτείες, προσέφερε τους 26.000 τόμους της συλλογής του στη Βιβλιοθήκη της Αμερικανικής Σχολής που φέρει το όνομά του δημιουργώντας ένα σημαντικό φυτώριο για την ανάπτυξη των ελληνικών σπουδών σε διεθνές επίπεδο. Συλλογικά, οι προσπάθειές τους όχι μόνο προώθησαν τον στόχο των κλασικών σπουδών, αλλά και έδειξαν τη δέσμευσή τους να ανακουφίσουν τα δεινά που προκλήθηκαν από τις συνέπειες του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και του Ελληνοτουρκικού Πολέμου (1919-1922), αφήνοντας πίσω τους μια παρακαταθήκη συνεργασίας και συμπόνιας.

Η έκθεση αναδεικνύει επιστολές, επίσημα έγγραφα, σπάνιες εκδόσεις, φωτογραφίες, αντικείμενα, αφίσες, εφημερίδες, ταινίες μικρού μήκους και χειροτεχνήματα. Οι θησαυροί αυτοί, που προέρχονται από τις πλούσιες συλλογές της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, αλλά και από διάφορα ιδρύματα, παρουσιάζονται εδώ για πρώτη φορά, υφαίνοντας μια συναρπαστική αφήγηση με ιδιαίτερη σημασία.

Τσάντα από τα εργαστήρια κεντητικής των Near East Industries, Αθήνα 1930-1939. ΑΣΚΣΑ ΑΡΧΕΙΑ, ΣΥΛΛΟΓΗ JACK L. DAVIS

 

Στο πλαίσιο της έκθεσης έχουν προγραμματισθεί διαλέξεις ως εξής: στις 14 Νοεμβρίου με θέμα “Greece and the Post-1922 International Humanitarian Aid: The Untold Story” από τον Δρ. Δημήτρη Καμούζη και στις 12 Δεκεμβρίου από τους Λευτέρη Ζώρζο, Νίνα Γεωργιάδου και Ελευθερία Δαλέζιου με θέμα “The Near East Relief Orphanage of Syros”. Και οι δύο διαλέξεις θα πραγματοποιηθούν στο αμφιθέατρο Cotsen (Αναπήρων Πολέμου 9, Κολωνάκι) στις 19.00 με ελεύθερη είσοδο.

Info

• Διάρκεια έκθεσης: 17 Οκτωβρίου 2023 – 18 Φεβρουαρίου 2024
• Ώρες λειτουργίας: Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή: 12:00 – 18:00
• Πέμπτη: 12:00 – 20:00
• Είσοδος ελεύθερη
• Επικοινωνία για ομαδικές ξεναγήσεις: Μαρία Σμάλη: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
• Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα- Πτέρυγα Μακρυγιάννη
• Σουηδίας 61, 106 76 Κολωνάκι

Το ΝΑΤΟ συνεχάρη την Τουρκία για την Ημέρα της Νίκης και την Ημέρα των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, την οποία η Αγκυρα γιορτάζει στις 30 Αυγούστου κάθε έτους, τιμώντας τη νίκη των τουρκικών στρατευμάτων σε βάρος των ελληνικών το 1922.

Η Συμμαχική Χερσαία Διοίκηση του ΝΑΤΟ ξεκίνησε την ανάρτησή της στον λογαριασμό της στο Twitter χθες Τρίτη, για την εθνική γιορτή της Τουρκίας, με τις λέξεις: «Ευτυχισμένη Ημέρα Νίκης», στα τουρκικά, όπως γράφει η Turk Press, αλλά και όλα τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης.

«Συμμετέχουμε με τους τούρκους συμμάχους μας»

Και πρόσθεσε: «Σήμερα συμπληρώνονται εκατό χρόνια από την ανεξαρτησία της Τουρκίας. Συμμετέχουμε με τους τούρκους συμμάχους μας σε όλο το ΝΑΤΟ και πέραν αυτού για να γιορτάσουμε τη Νίκη τους και την Ημέρα των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων».

 

Στο tweet, η ηγεσία του ΝΑΤΟ κάνει hashtag το τουρκικό υπουργείο Αμυνας, ενώ η Turk Press εξηγεί σε ποιον απευθύνεται η φράση να «γιορτάσουμε τη Νίκη τους», τονίζοντας ότι «Η Αγκυρα στις 30 Αυγούστου τιμά τη νίκη επί των συμμαχικών δυνάμεων και των ελληνικών δυνάμεων εισβολής, που είναι εθνική γιορτή στην Τουρκία και στην Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου».

Τι γιορτάζει η Τουρκία

Αυτήν τη μέρα, πράγματι, η Τουρκία γιορτάζει την «Ημέρα της Νίκης», με την οποία τιμάται η νίκη του τουρκικού στρατού επί των ελληνικών δυνάμεων στη μάχη που διεξήχθη στις 30 Αυγούστου 1922 στο Ντουμπλουπινάρ, κοντά στο Αφιόν Καραχισάρ της Μικράς Ασίας, με συντριπτική ήττα του ελληνικού στρατού.

Προκλήσεις Ερντογάν

Είναι, μάλιστα, η μέρα την οποία τούρκοι αξιωματούχοι, με πρωταγωνιστή τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, επέλεξαν για να εξαπολύσουν σφοδρή επίθεση με απειλές κατά της Ελλάδας.

Οι ελληνικές στρατιωτικές αρχές στο ΝΑΤΟ θα προβούν σε ανάλογη παράσταση στο Ανώτατο Στρατηγείο του ΝΑΤΟ (SHAPE)

Σκληρή είναι η απάντηση της Αθήνας στην απόφαση της Συμμαχικής Χερσαίας Διοίκησης του ΝΑΤΟ (LANDCMD) να ευχηθεί στην Τουρκία για την εθνική της εορτή -την ημέρα που γιορτάζεται η νίκη του τουρκικού στρατού επί των ελληνικών δυνάμεων στη μάχη της 30ης Αυγούστου 1922 στο Ντουμπλουπινάρ στη Μικρά Ασία.

 

.

 

 

 

Σε ανακοίνωσή του το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών επισημαίνει πως ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ προέβη σε αυστηρό διάβημα διαμαρτυρίας προς τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, τονίζοντας ότι η εν λόγω ανάρτηση πέρα από άτοπη είναι και απαράδεκτη.

Παράλληλα, οι ελληνικές στρατιωτικές αρχές στο ΝΑΤΟ θα προβούν σε ανάλογη παράσταση στο Ανώτατο Στρατηγείο του ΝΑΤΟ (SHAPE), στο οποίο υπάγεται και το Στρατηγείο των Χερσαίων Δυνάμεων.

Η ανακοίνωση του ΥΠΕΞ

Στη συνέχεια ανάρτησης του Νατοϊκού Στρατηγείου Χερσαίων Δυνάμεων, το οποίο εδρεύει στη Σμύρνη, αναφορικά με ημέρα τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ προέβη σε αυστηρό διάβημα διαμαρτυρίας προς τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, τονίζοντας ότι η εν λόγω ανάρτηση πέρα από άτοπη είναι και απαράδεκτη.

Παράλληλα, οι ελληνικές στρατιωτικές αρχές στο ΝΑΤΟ θα προβούν σε ανάλογη παράσταση στο Ανώτατο Στρατηγείο του ΝΑΤΟ (SHAPE), στο οποίο υπάγεται και το Στρατηγείο των Χερσαίων Δυνάμεων.

Μιαν άγνωστη σελίδα των γεγονότων της Μικρασιατικής Καταστροφής και των όσων την ακολούθησαν κάνει γνωστή ο Σύλλογος Μικρασιατών Σκάλας Λουτρών Μυτιλήνης «το Δελφίνι». Δίνοντας στη δημοσιότητα μιαν άγνωστη μαρτυρία για τη δημιουργία και τη δράση μιας αντάρτικης ομάδας προσφύγων από τα χωριά της χερσονήσου της Ερυθραίας όπου επέστρεψαν από τη Μυτιλήνη -που είχαν φτάσει ως πρόσφυγες- προκειμένου να απελευθερώσουν συγχωριανούς τους Μικρασιάτες που ζούσαν εγκλωβισμένοι στα βουνά.

Πρόκειται για τη μαρτυρία του Παντελή Σαλιάρη ή Θωμαΐδη που κατέγραψε ο γιος του Λευτέρης Θωμαΐδης (Σαλιάρης).

«Πολλοί πηγαίνουν στην Τουρκία. Εγώ δεν ταίριασε να πάω. Μάλλον ο πατέρας μου δεν ήθελε, διότι αυτά που είδε τις τελευταίες μέρες ήταν πολύ δυσάρεστα. Μετά ήταν και το επεισόδιο που έκανε μικρός με τον Διοικητή του χωριού τον Τούρκο (Μουντούρι) και έφυγε στα βουνά. Ήταν γνωστός πια διότι τον είδαν που τον χαστούκισε στη πλατεία του χωριού. Οι χωριανοί μας μαζί με τον καλόγερο, άνοιξαν δρόμο κι έφυγε» λέει. Και συνεχίζει:

«Θα σας διηγηθώ κάτι που δεν γνωρίζετε, και που τόσες φορές μας το έλεγε και δάκρυζε ο πατέρας μου» σημειώνει, αποκαλύπτοντας πως στην τελευταία ανταρτική ομάδα που πήγε στο χωριό «συμμετείχε και ο πατέρας μου, ίσως ήταν εκείνος αφορμή να πάνε».

Σύμφωνα με την άγνωστη μαρτυρία από τα αρχεία του Συλλόγου Μικρασιατών Σκάλας Λουτρών Μυτιλήνης «το Δελφίνι» συμμετέχοντας σε μια αποδεκατισμένη ομάδα στρατιωτών της εκστρατείας αποβιβάσθηκε στη Μυτιλήνη μέσω του Αδραμυτινού κόλπου. Ήταν μαζί «με άλλους στρατιώτες, βγήκαν στη Μυτιλήνη μόνο 22 άτομα, από 300 που ήταν. Τους αποδεκάτισαν οι Τσέτες. Και οι 22 παρέδωσαν τον οπλισμό τους, στο Φρουραρχείο Μυτιλήνης. Μετά έπιασε και ρωτούσε για πατριώτες του. Την ίδια μέρα, βρίσκει στο Κέντρο, (σ.σ. αναφέρεται στον οικισμό Κέδρο τέσσερα χιλιόμετρα έξω από την πόλη της Μυτιλήνης), τον θείο Νικολή τον Ψαραδάκο και τον θείο Γιάννη Καριώτη, ρώτησε για τις αδελφές του, δεν υπήρχε καμία και επειδή του είπαν ότι έμειναν ορισμένοι στα βουνά κρυμμένοι, ξεσηκώθηκε να πάει στο χωριό».

 Στη μαρτυρία αυτή αναφέρεται πως «ξεσηκώθηκαν και οι θείοι του, μάλιστα, το συζητούσαν από μέρες οι τελευταίοι, να πάνε στο χωριό ξανά, διότι όπως έλεγε ο θείος Γιάννης Καριώτης, μια Μαργετούλα Τσιριγώτη είχε κρυμμένα πολλά ασημικά. Μια που θα πήγαιναν, ας τα έπαιρναν, να μην τα βρουν οι Τούρκοι… Ξαναπήρε τον οπλισμό του από το Φρουραρχείο, μετά από φασαρία που έκανε και μάλιστα πήρε όπλα και σφαίρες και για τους άλλους. Ήταν ο Τσαγανός, ο Χατζηπαντελής και οι θείοι του Νικολής και Γιάννης».

Από τη Μυτιλήνη βγήκαν στο Λιθρί της χερσονήσου της Ερυθραίας και από κει πήγαν στο χωριό τους, το Γκιουλμπαξέ. «Δεν μπόρεσαν όμως να μπούνε στο χωριό, διότι ήταν γεμάτο τουρκικό στρατό. Έπιναν και γλεντούσαν, είχαν αναμμένες φωτιές και έψηναν το βιός μας. Τα βρήκαν όλα έτοιμα, κατσίκια, γενικά ζωντανά, κρασιά κλπ. Πήγαν οι δικοί μας έξω από το χωριό να ξεκουραστούν σε μια τσαρδάκα και βρήκαν κρεμασμένο, ένα πατριώτη μας, πολύ καλό άνθρωπο, λησμονώ το όνομα του. Την ημέρα είδαν στη θάλασσα και έπλεαν σαν βαρέλια οι σκοτωμένοι και οι πνιγμένοι, όσοι έπεσαν στη θάλασσα συμπατριώτες μας στο Καραμπουνάρι για να σωθούν από τις σφαίρες των Τούρκων. Τους έφερναν του βοριά τα κύματα. Αναγκάστηκαν λοιπόν να φύγουν. Σούρουπο ξεκίνησαν, γιατί μόνο νύχτα περπατούσαν».

 «Όπως βάδιζαν, αναφέρεται στη μαρτυρία, πετάχτηκε κάποιος μπροστά τους. Τον κυνήγησε ο πατέρας μου. Ήταν πολύ γερός στο πόδι. Τον πέρασαν για Τούρκο και όταν σήκωσε το μαχαίρι ο γέρος, αυτός φώναξε "δεν σας έκανα κακό". Τότε εξήγησε πως και εμείς Έλληνες είμαστε. "Μόνος σου είσαι;" ρώτησε. Όχι ακόμη 17 άτομα. Τους πήραν και έφθασαν στο πλοίο που τους περίμενε».

 Ιδιαίτερα φορτισμένος συναισθηματικά ο Λευτέρης Σαλιάρης ή Θωμαΐδης , ο οποίος έχει φύγει και αυτός από τη ζωή, με τη φόρτιση του να μεταφέρεται στη γραπτή του μαρτυρία, καταλήγει: «Το σημείο που δάκρυζε ο γέρος μας, όταν μας το διηγιόταν, ήταν όταν το αγοράκι έξι ετών που είχε στον ώμο του έπεσε μαζί με το πατέρα μου, σε μια απότομη κατηφοριά, και βρέθηκαν αλλού το παιδί, αλλού ο γέρος και το ντουφέκι του. Σηκώθηκαν και συνέχισαν. Μετά από λίγη ώρα ο πατέρας μου έγινε μούσκεμα. Κοιτάζει, αίμα, αίμα έτρεχε από το κεφαλάκι του παιδιού και ούτε που έκλαψε, ούτε είπε τίποτα, φοβούμενο μη το παρατήσουν και φύγουν. Ευτυχώς για το παιδί, που ο θείος Νικολής ήξερε από τέτοια και με καπνό, του έδεσαν το κεφάλι και σταμάτησε η αιμορραγία και γλίτωσε. Έχω ακούσει τόσα για το Γκιουλμπαξέ, που πρέπει να ήταν γη της επαγγελίας και ο γέρος έφυγε από τη ζωή με μεγάλο πόνο και μοναδικό για τη χαμένη πατρίδα» καταλήγει.

 *Η μαρτυρία δόθηκε στη δημοσιότητα από το Σύλλογο Μικρασιατών Σκάλας Λουτρών Μυτιλήνης «Το Δελφίνι» στα πλαίσια των δράσεων του για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή μαζί με μια φωτογραφία. Εικονίζει στρατιώτη τον Παντελή Σαλιάρη ή Θωμαίδη στη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας και τον δείχνει που πιάνει το πολυβόλο. Οι δύο φαντάροι που τον κρατάν από τους ώμους είναι Γκιουλμπαξιώτες, που σκοτώθηκαν και οι δύο στο Σαγγάριο. Ο ίδιος τραυματίστηκε στα πόδια και σύντομα έγινε καλά. Οι άλλοι δύο εικονιζόμενοι κατάγονταν από το χωριό Γιατζηλάρι.

Πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ

Ο θεσμός «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός 2022»  αφιερώνεται στα εκατό χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή. Επιπλέον, επιχορηγούνται  δράσεις Δευτεροβάθμιων Προσφυγικών  Σωματείων, Ομοσπονδιών και Ενώσεων

Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού αφιερώνει το 2022 στην επέτειο της Μικρασιατικής Καταστροφής και στην ανάδειξη της μνήμης και της ταυτότητας των προσφυγικών κοινοτήτων. Στην εκατονταετηρίδα μνήμης αφιερώνεται το πρόγραμμα του θεσμού «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός 2022» και  παράλληλα ανακοινώνει ειδική πρόσκληση για την επιχορήγηση προγραμμάτων και δράσεων που θα υλοποιηθούν από τα Δευτεροβάθμια Προσφυγικά Σωματεία και τις Ομοσπονδίες Προσφυγικών Συλλόγων και Ενώσεων.

Όπως δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, «Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού τιμά στο 2022 την μνήμη της επετείου συμπλήρωσης 100 ετών από τη Μικρασιατική Καταστροφή και τον ξεριζωμό των Ελλήνων από τους γενέθλιους τόπους τους. Τιμά ένα ιστορικό γεγονός που επηρέασε καθοριστικά τον Ελληνισμό και τη διαμόρφωση της νέας Ελλάδας. Ο θεσμός «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός 2022», για το επόμενο καλοκαίρι, είναι μονοθεματικός. Θέλουμε ιδιαίτερα να τιμήσουμε τις προσφυγικές κοινότητες, τους εκπατρισμένους Ελληνες, αυτούς που μεταλαμπάδευσαν στη μητροπολιτική πατρίδα τον πλούτο των παραδόσεών τους, τις τέχνες και την παιδεία τους, διαμορφώνοντας μια νέα ταυτότητα. Ταυτόχρονα, αναγνωρίζοντας την καθοριστική συμβολή των προσφύγων στη σύγχρονη Ελλάδα, απευθύνουμε πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος στα Δευτεροβάθμια Προσφυγικά Σωματεία και στις Ομοσπονδίες Προσφυγικών Συλλόγων και Ενώσεων για την υποβολή προτάσεων επιχορήγησης συγκροτημένων δράσεων, οι οποίες θα τιμήσουν την ιστορία και την προσφορά των προσφυγικών κοινοτήτων».

Οι θεματικοί άξονες των προγραμμάτων και δράσεων καθορίζονται ως εξής:

·     Καταγραφή και τεκμηρίωση της ιστορίας των κοινοτήτων που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα, καθώς και της εξέλιξής τους μετά την εγκατάσταση (αρχειακή έρευνα, καταγραφή προφορικών μαρτυριών με τη χρήση των μεθόδων της προφορικής ιστορίας και του εθνογραφικού κινηματογράφου)

·     Ανάδειξη και προβολή όψεων της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς του προσφυγικού ελληνισμού, που απαντώνται μέχρι σήμερα στον ελλαδικό χώρο (εθιμικά δρώμενα, διατροφική κληρονομιά, τεχνογνωσίες και καλλιεργητικές πρακτικές, μουσικοχορευτικές παραδόσεις της υπαίθρου και του αστικού χώρου κλπ)

·     Συγκρότηση και ψηφιοποίηση φωτογραφικών αρχείων, τεκμηρίωση, ψηφιοποίηση και ανάδειξη μουσειακών συλλογών

·     Εντυπες και ψηφιακές εκδόσεις

·     Εκπαιδευτικές δράσεις

·     Οργάνωση συνεδρίων, ημερίδων, εκθέσεων, εκδηλώσεων

·     Διοργάνωση δράσεων για την ανάδειξη της συμβολής του ελληνισμού της Μικράς Ασίας και της βόρειας και ανατολικής Θράκης στην ανάπτυξη του αθλητισμού και της αθλητικής παιδείας στην Ελλάδα

Ι. Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός 2022

Το πρόγραμμα του θεσμού «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός 2021» του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, ολοκληρώθηκε για δεύτερη χρονιά με μεγάλη επιτυχία, συμβάλλοντας σημαντικά στην ανάπτυξη συνεργειών πολιτιστικής κληρονομιάς και σύγχρονης δημιουργίας. Ο θεσμός προσέφερε ένα πλούσιο πρόγραμμα εκδηλώσεων υψηλής ποιότητας και αισθητικής, με ασφάλεια και αυστηρή τήρηση των υγειονομικών πρωτοκόλλων, συνεισφέροντας, παράλληλα, στη τόνωση της απασχόλησης και της καλλιτεχνικής δημιουργίας μεγάλου αριθμού καλλιτεχνών και εργαζομένων στον χώρο του Πολιτισμού.

Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων και των δράσεων «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» για το 2022, το οποίο είναι αποκλειστικά αφιερωμένο στη Μικρασιατική Καταστροφή, θα συγκροτηθεί από τις προτάσεις που θα επιλεγούν από Ειδική Επιτροπή του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, κατόπιν ανοιχτής πρόσκλησης, μέσω της ηλεκτρονικής πύλης Πολιτιστικών Φορέων του ΥΠΠΟΑ  drasis.culture.gr. 

Η ηλεκτρονική πύλη για την κατάθεση των προτάσεων θα ανοίξει από την Δευτέρα 17 Ιανουαρίου 2022 και θα λειτουργήσει ως και την Πέμπτη 17 Φεβρουαρίου 2022. Η προκήρυξη θα δημοσιοποιηθεί τη Δευτέρα 17 Ιανουαρίου 2022, ταυτόχρονα με το άνοιγμα της πύλης. Προτάσεις μπορούν να υποβάλλουν οι ΑΜΚΕ, οι οποίες είναι εγγεγραμμένες στο μητρώο του ΥΠΠΟΑ. Κάθε ΑΜΚΕ έχει δικαίωμα να υποβάλει μία πρόταση. 

Για τις ΑΜΚΕ που θα επιλεγούν, θα καταρτιστούν συμβάσεις με την Εθνική Λυρική Σκηνή. Τα δικαιώματα, για τη μετέπειτα χρήση των παραγωγών, ανήκουν αποκλειστικά στους δημιουργούς τους. 

Η Ειδική Επιτροπή Αξιολόγησης των προτάσεων θα είναι επταμελής και θα ανακοινωθεί την ίδια μέρα με τη δημοσιοποίηση της προκήρυξης.

Η επιλογή των προτάσεων θα ξεκινήσει την Παρασκευή 19 Φεβρουαρίου 2022 και θα ολοκληρωθεί την Δευτέρα 21 Μαρτίου 2022. Τα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν ως τις 31 Μαρτίου 2022.

Κάθε πρόταση πρέπει να συνδυάζει τουλάχιστον δύο από τους έξι τομείς:

Μουσική, Θέατρο, Χορό, Μουσικό Θέατρο, Εικαστικές Τέχνες/ performance, Παραστάσεις/ δράσεις για παιδιά και εφήβους.

Οι προτάσεις πρέπει να εμπίπτουν στις κάτωθι κατηγορίες κοστολόγησης, για το σύνολο της κάθε παραγωγής, με την υποχρέωση παρουσίασης δύο παραστάσεων, σε χώρο που θα καθοριστεί από την Ειδική Επιτροπή Αξιολόγησης.

-     15.000€ σύν ΦΠΑγια 40 παραγωγές  

-     30.000€ συν ΦΠΑ για 20 παραγωγές

-     60.000€ συν ΦΠΑ για 10 παραγωγές 

Σύνολο: 70 παραγωγές, συνολικού προϋπολογισμού 1.800.000€  συν ΦΠΑ.

Οι προτάσεις θα πρέπει να αφορούν σε πρωτότυπη δημιουργία, βασισμένη στον παρακάτω θεματικό άξονα, με σκοπό την ανάπτυξη συνεργειών και συνθέσεων πολιτιστικής κληρονομιάς και σύγχρονης δημιουργίας:

Θεματικός Άξονας: Επέτειος Μνήμης - 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή

Το 2022 συμπληρώνονται 100 χρόνια από την τραγωδία που βίωσε ο ελληνισμός με την καταστροφή της Μικράς Ασίας και τον ξεριζωμό των Ελλήνων από τις εστίες τους.  Η θεματολογία της φετινής διοργάνωσης του θεσμού «Όλη η Ελλάδα ένα Πολιτισμός 2022» είναι αφιερωμένη στο ιστορικό γεγονός της Μικρασιατικής Καταστροφής και τις εννοιολογικές του προεκτάσεις. Πέρα από την προφανή, όσο και εκ νέου τραγικά επίκαιρη, διάσταση των φαινομένων της προσφυγιάς, του βίαιου εκτοπισμού των πληθυσμών, του τρόμου, των φρικαλεοτήτων και των λεηλασιών, οι συμμετέχοντες ενθαρρύνονται να διερευνήσουν, μέσω των προτάσεών τους, ολόκληρο το φάσμα των επιδράσεων του ιστορικού πλέγματος του 1922 στα πεδία της ζωής, της σκέψης και του πολιτισμού, καθώς και τις άνευ προηγουμένου ωσμώσεις και μετατοπίσεις που έθεσε σε λειτουργία.

Ενδεικτικά, αναφέρουμε τα προβλήματα της προσαρμογής και αφομοίωσης των εκτοπισμένων στο νέο περιβάλλον, αλλά και τη σωρεία των θετικών επιδράσεων, που προκάλεσε η έλευση των προσφύγων, στην οικονομική και πνευματική ζωή της Ελλάδας, αλλά και στην καθοριστική συμβολή τους στη διαμόρφωση μίας νέας ελληνικής πολιτιστικής ταυτότητας. Σε κάθε περίπτωση, κεντρικό ζητούμενο είναι η όσο το δυνατόν ευρύτερη προσέγγιση της προτεινόμενης θεματολογίας, πέρα από τα στεγανά και τις προκαταλήψεις των καθιερωμένων αφηγήσεων.

Το πρόγραμμα του Θεσμού «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» για το 2022 θα πραγματοποιηθεί από τις 15 Ιουλίου έως και τις 15 Σεπτεμβρίου σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία ανά την επικράτεια που θα επιλέξει η Επιτροπή Αξιολόγησης σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4858/2021.

Η Εθνική Λυρική Σκηνή, είναι ο φορέας, ο οποίος -σε συνεργασία με το ΥΠΠΟΑ- θα αναλάβει και φέτος τη διοικητική και οργανωτική ευθύνη του προγράμματος για το 2022.

ΙΙ. Επιχορήγηση προγραμμάτων και δράσεων που αναδεικνύουν τη μνήμη και την ταυτότητα των προσφυγικών κοινοτήτων

Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού απευθύνει πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος σε Δευτεροβάθμια Προσφυγικά Σωματεία και Ομοσπονδίες Προσφυγικών Συλλόγων και Ενώσεων για δράσεις, οι οποίες θα πραγματοποιηθούν κατά τη διάρκεια του 2022. Προϋπόθεση αποτελεί η εγγραφή τους στο Μητρώο Πολιτιστικών Φορέων. Οι μη εγγεγραμμένοι φορείς θα πρέπει να έχουν ολοκληρώσει τη διαδικασία εγγραφής τους στο Μητρώο έως και τις 16 Φεβρουαρίου 2022.

Οι ενδιαφερόμενοι φορείς θα πρέπει να υποβάλουν την πρότασή τους ηλεκτρονικά στο Μητρώο Πολιτιστικών Φορέων από τις 20 Ιανουαρίου έως τις 28 Φεβρουαρίου 2022. Κάθε φορέας έχει τη δυνατότητα ενός και μόνο αιτήματος. Η αξιολόγηση θα γίνει από πενταμελή Γνωμοδοτική Επιτροπή του ΥΠΠΟΑ.

Για ζητήματα που αφορούν στην εγγραφή τους, οι φορείς πρέπει να επικοινωνήσουν με τη Διεύθυνση Πολιτιστικών Δράσεων και Εποπτείας του ΥΠΠΟΑ (Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.) και να λάβουν υπόψη τις οδηγίες υποβολής της πρότασης (http://drasis.culture.gr/images/odigies_aitimatos.pdf ), καθώς και τις απαντήσεις στις συχνές ερωτήσεις (http://drasis.culture.gr/index.php/component/content/article/14/71-faq). 

Ο συντονισμός και ο τριετής σχεδιασμός των εκδηλώσεων μνήμης  του Ελληνισμού της Ανατολής, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 ετών από τη Μικρασιατική Καταστροφή, συζητήθηκε χθες, σε ευρεία τηλεδιάσκεψη υπό την Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, με τη συμμετοχή οκτώ δευτεροβάθμιων οργανώσεων του Προσφυγικού Ελληνισμού.

Στην εισαγωγική της τοποθέτηση, η Λίνα Μενδώνη είπε ότι το τριετές πρόγραμμα δράσεων και εκδηλώσεων για την επετειακή περίοδο 2022-2024 θα έχει εκπαιδευτική, ψυχαγωγική και επιστημονική διάσταση, καθώς θα περιλαμβάνει πολιτιστικές εκδηλώσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, αλλά και επιστημονικές συναντήσεις, με ευρύ περιεχόμενο που θα καλύπτει όλες τις εκφάνσεις της  παρουσίας και προσφοράς των προσφύγων στη δημιουργία της σύγχρονης Ελλάδας. 

Η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού σημείωσε ότι το ΥΠΠΟΑ, στο πλαίσιο των χρηματοδοτήσεων πολιτιστικών φορέων μέσω των ετήσιων δημοσίων προσκλήσεών του, είχε εκδώσει από τις 7 Ιανουαρίου 2021 ειδική πρόσκληση που αφορά στην προσφυγιά και στη Μικρασιατική Καταστροφή. Στις 25 Φεβρουαρίου, ημερομηνία λήξης της προθεσμίας, είχαν υποβληθεί  57 προτάσεις από συλλόγους και σωματεία.

Υπογράμμισε ότι στο πρόγραμμα δημιουργίας του Μητροπολιτικού Πάρκου στο πρώην Στρατόπεδο Παύλου Μελά, στη Θεσσαλονίκη, δημιουργείται Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού, με την συμμετοχή πολλών φορέων και την οργανωτική και συντονιστική ευθύνη των αρμοδίων υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ. Στον προγραμματισμό του Υπουργείου έχει ενταχθεί η συντήρηση και αποκατάσταση του τοιχογραφικού διακόσμου -δια χειρός   του Κυδωνιέως Φώτη Κόντογλου- στον  Ιερό Ναό του Αγίου Χαραλάμπους στο Πεδίον του Αρεως, καθώς οι  φορητές εικόνες του ναού, με καραμανλίδικη γραφή, είναι τα κειμήλια των προσφύγων από την Μικρά Ασία.

‘Όπως δήλωσε η Λίνα Μενδώνη, «Το ΥΠΠΟΑ προετοιμάζεται για τη συμπλήρωση της επετείου των 100 ετών, όχι μόνο  από  τη Μικρασιατική Καταστροφή. Άποψή μας είναι ότι πρέπει να αναφερόμαστε στην τριετία -αφετηρία το 2022 ως το τέλος 2024- η οποία είναι συνδεδεμένη άμεσα με την παρουσία του ελληνικού προσφυγικού στοιχείου:  Το 1922 συνέβη η Μικρασιατική Καταστροφή, το 1923  υπεγράφη η Συνθήκη της Λωζάνης, το 1924 ολοκληρώθηκε η  έλευση των Ελλήνων, στη Μητροπολιτική Ελλάδα.  Από κει και πέρα ακολουθεί η τεράστια προσφορά τους. Για την επόμενη τριετία θα αναπτύξουμε ένα πρόγραμμα το οποίο θα συνδιαμορφωθεί από το ΥΠΠΟΑ, τις δευτεροβάθμιες οργανώσεις των προσφυγικών σωματείων και τους αρμόδιους επιστημονικούς φορείς. Στόχος μας είναι, ως τις αρχές του φθινοπώρου, να δημιουργηθεί στο ΥΠΠΟΑ η πλατφόρμα, στην οποία τα δευτεροβάθμια σωματεία θα μπορούν να καταθέσουν τις προτάσεις τους, ανεπτυγμένες και κοστολογημένες, σε πλαίσιο αντίστοιχο με εκείνο που ισχύει για τις ειδικές προσκλήσεις που απευθύνονται στα πολιτιστικά σωματεία. Τα επόμενα τρία χρόνια, αρχής γενόμενης από το 2022, θα υπάρξει ειδική χρηματοδότηση για τις προτάσεις, οι οποίες θα προκριθούν και θα αποτελέσουν τον κορμό συγκροτημένων δράσεων και εκδηλώσεων σε όλες τις εκφάνσεις του Πολιτισμού.  Ο συντονισμός και η επιλογή των προτάσεων θα γίνει από ειδική επιτροπή που θα συγκροτηθεί από εκπροσώπους των αρμοδίων φορέων. Η συμπλήρωση των εκατό χρόνων, προσφέρει την ιστορική ωριμότητα για να δούμε συνολικά τη συνεισφορά στη δημιουργία της Νέας Ελλάδας  των Ελλήνων της Διασποράς».

Οι εκπρόσωποι των δευτεροβάθμιων οργανώσεων εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για τον έγκαιρο προγραμματισμό των εκδηλώσεων, καθώς και για το γεγονός ότι για πρώτη φορά οργανώνεται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού μία συντονισμένη συζήτηση με τους εκπροσώπους όλων των δευτεροβάθμιων οργανώσεων του Προσφυγικού Ελληνισμού. Τα επόμενα βήματα θα συζητηθούν σε νέα συνάντηση, στο τέλος Απριλίου. Ηδη οι πρόεδροι των οργανώσεων κατέθεσαν ιδέες και προτάσεις, απαύγασμα της γνώσης τους, αλλά και της βιωματικής οικογενειακής εμπειρίας τους.

Στην τηλεδιάσκεψη συμμετείχαν, ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Προσφυγικών Σωματείων Ελλάδας Αντώνης Οραήλογλου, ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Καππαδοκικών σωματείων Φάνης Ισαακίδης, ο πρόεδρος της Eνωσης Πολιτιστικών φορέων Έβρου Δημήτρης Κελεμίδης, ο πρόεδρος της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδας Γιώργος Βαρυθυμιάδης, ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θρακικών Σωματείων Αριστείδης Χρυσόπουλος, ο επίτιμος πρόεδρος της Πανθρακικής Ομοσπονδίας Ν. Ελλάδας Κώστας Πολυχρονίδης, η πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σωματείων Ανατολικής Ρωμυλίας- Βόρειας Θράκης Μαρία Ασανιώτου και ο πρόεδρος της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωνσταντινουπολιτών Νικόλαος Ουζούνογλου. Από την πλευρά του ΥΠΠΟΑ συμμετείχαν, η Διευθύντρια Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς Βίλλυ Φωτοπούλου, η Τέτη Χατζηνικολάου, επίτιμη Διευθύντρια του ΥΠΠΟΑ, μέλος του Συμβουλίου Μουσείων και πρόεδρος του ελληνικού τμήματος του ICOM και υπηρεσιακά στελέχη.

11 Σεπτεμβρίου 1922- Η επανάσταση στρατού και στόλου- Συλλήψεις και ανακρίσεις για τους υπεύθυνους της καταστροφής- Η Δίκη των Έξι

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ
αναδημοσίευση από imerodromos

(..το κίνημα της 11ης Σεπτεμβρίου 1922, που ξεκίνησε από τη Χίο, με επικεφαλής τους συνταγματάρχες Νικόλαο Πλαστήρα και Στυλιανό Γονατά, που οδήγησε στην απομάκρυνση του βασιλιά Κωσνταντίνου, τη σύλληψη όσων θεώρηθηκαν υπεύθυνοι για την καταστροφή, και την «Δίκη των Έξι»)

Tα ξημερώματα της 13ης Αυγούστου 1922 ξεκίνησε η γενική τουρκική επίθεση σε όλο το Μικρασιατικό Μέτωπο. Την πρώτη επίθεση δέχθηκαν οι ελληνικές δυνάμεις στο Αφιόν Καραχισάρ. Το Γ’ Σώμα Στρατού υποχρεώνεται να εκκενώσει το Δορύλαιο. Την επομένη υποχρεώνεται σε σύμπτυξη και το Α’ Σώμα Στρατού για να ακολουθήσει και το Β’.
Το Αφιόν Καραχισάρ καταλαμβάνεται από τις τουρκικές δυνάμεις. Αρχίζει η άτακτη υποχώρηση των ελληνικών δυνάμεων.
Στην Αθήνα η κυβέρνηση προσπαθεί να προετοιμάσει το λαό για το ενδεχόμενο αποχώρησης του Στρατού από τη Μικρά Ασία. Στην «Καθημερινή» δημοσιεύεται άρθρο του Γ. Α. Βλάχου με τίτλο «Οίκαδε» : «… Αύριον έρχεται το φθινόπωρον και μεθαύριον ο χειμών. Και η Ελλάς , δια λόγους σπουδαίους, δια λόγους αποβλέποντας εις την ιδίαν αυτής γαλήνην, έχει την υποχρέωσιν να διαχειμάση οίκαδε…».

Στις 19 Αυγούστου παραδίδεται στον τουρκικό στρατό το απόσπασμα που διοικούσαν οι μέραρχοι υποστράτηγος Δ. Δημαράς και συνταγματάρχης Π. Καλλιδόπουλος. Την ίδια μέρα ο Μουσταφά Κεμάλ διατάσσει τους άνδρες του: «Στρατιώτες, ο πρώτος σας στόχος είναι η Μεσόγειος. Εμπρός!».

Ένα εικοσιτετράωρο μετά παραδίδεται ο διοικητής του Α’ Σώματος Στρατού υποστράτηγος Νικόλαος Τρικούπης με 4.400 άνδρες. Ενδεικτικό της πλήρους σύγχυσης που επικρατούσε στις ελληνικές δυνάμεις είναι και το γεγονός ότι η κυβέρνηση των Αθηνών μη γνωρίζοντας ότι ο Τρικούπης έχει συλληφθεί αιχμάλωτος τον διόρισε αρχιστράτηγο στη θέση του Γ. Χατζανέστη.

Στις 27 Αυγούστου καταλαμβάνεται η Σμύρνη για να ακολουθήσει η σφαγή των χριστιανών και να μπει τέλος στην παρουσία του ελληνισμού της Ιωνίας.

Μετά την ήττα τα τμήματα του στρατού που παρέμειναν συγκροτημένα, συγκεντρώθηκαν στη Χερσόνησο της Ερυθραίας.
Από εκεί με την βοήθεια του στόλου διεκπεραιώθηκαν στη Χίο και τη Μυτιλήνη. Στους κύκλους των αξιωματικών έχουν ήδη αρχίσει συζητήσεις για την οργάνωση κινήματος που αποκρυσταλλώνονται στη Χίο και τη Μυτιλήνη στις 10 , 11 και 12 Σεπτεμβρίου.


Έλληνες στρατιώτες κατά την επιστροφή τους από την Μικρά Ασία



Επικεφαλής του κινήματος τίθενται δύο αξιωματικοί με μεγάλο κύρος που τους αποδέχεται όλο το Στράτευμα, ο βενιζελικός συνταγματάρχης των ευζώνων, Νικόλαος Πλαστήρας, ο αποκαλούμενος «μαύρος καβαλάρης» και ο ομοιόβαθμός του, μετριοπαθής φιλοβασιλικός, Στυλιανός Γονατάς . Στους επαναστάτες προσχωρεί και μεγάλο τμήμα του στόλου με επικεφαλής τον διοικητή της ναυτικής βάσης Χίου αντιπλοίαρχο Δημήτριο Φωκά.

Όλοι συμφωνούν πως άμεσα πρέπει να κατευθυνθούν στην Αθήνα, να την καταλάβουν, να καθαιρέσουν το βασιλιά Κωνσταντίνο, να παραπέμψουν σε δίκη και να τιμωρήσουν παραδειγματικά τους υπεύθυνους της Μικρασιατικής Καταστροφής.

Η προκήρυξη των επαναστατών

Σ αυτό το πνεύμα συντάσσεται και η προκήρυξη που έριξε το στρατιωτικό αεροπλάνο που εμφανίστηκε στις 9.39 το πρωί της Τρίτης 13 Σεπτεμβρίου πάνω από την Αθήνα.

Πλαστήρας- Γονατάς. Πίσω αριστερά ο Γεώργιος Παπανδρέου, πολιτικός σύμβουλος των επαναστατών.



Δέκα λεπτά αργότερα, ο ουρανός πάνω από το Σύνταγμα, την Ομόνοια και την οδό Σταδίου γέμισε από άσπρα χαρτιά σαν κόλλες αναφοράς. Η στρατιωτική επανάσταση του 1922, συνέπεια αλλά και αντίδραση στη μικρασιατική τραγωδία, είχε φτάσει και στην πρωτεύουσα. Οι διαβάτες που πήραν στα χέρια τους τα άσπρα χαρτιά διάβαζαν:

ΠΡΟΚΗΡΥΞΙΣ

ΠΡΟΕΔΡΟΝ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΣ,

ΒΑΣΙΛΕΑ, ΔΙΑΔΟΧΟΝ,

ΠΡΟΕΔΡΟΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

Ο εν Μυτιλήνη και Χίω στρατός και στόλος μοι ανέθηκαν αυθορμήτως την ηγεσίαν αυτών, όπως διατυπώσω εν ονόματι των τας κάτωθι αξιώσεις, αν τη απολύτω πεποιθήσει ότι εις ταύτας είνε σύμφωνος και ο λοιπός στρατός και στόλος και ιδία ολόκληρος ο Ελληνικός Λαός, πλην ίσως ασημάντου μειοψηφίας, ουχί εξ ευγενών ελατηρίων, αντιφρονούσης.

Η σωτηρία της Πατρίδος και μόνη επιβάλλει τας αξιώσεις μας ταύτας:

1ον Παραίτησις του Βασιλέως χάριν της Πατρίδος υπέρ του Διαδόχου.

2ον Άμεσος διάλυσις της Εθνοσυνελεύσεως.

3ον Σχηματισμός Κυβερνήσεως αχρόου και εμπνεούσης εμπιστοσύνην εις την Αντάντ δια την ταχίστην και αμερόληπτον ενέργειαν εκλογών Εθνοσυνελεύσεως και την διαχείρισιν των εξωτερικών ζητημάτων, μέχρις ου ο λαός αποφασίση τελικώς δια των εκλογών περί της τύχης του.

4ον Άμεσος ενίσχυσις του Θρακικού μετώπου.

Ας επικρατήση και παρ’ υμίν ο αγνός πατριωτισμός προς αποσόβησιν αλληλοσπαραγμού και ταχυτέραν έναρξιν του έργου της εθνικής παλινορθώσεως , δι ης θα ανασταλή η πλήρης καταστροφή, προς ήν φερόμεθα, και θα επιτευχθή η σωτηρία της Πατρίδος.

Μυτιλήνη 11 Σεπτεμβρίου 1922

Σ. Γονατάς

Συνταγματάρχης

Η αμαχητί επικράτηση

Η Επανάσταση κυριάρχησε αμαχητί. Η κυβέρνηση του Νικ. Τριανταφυλλάκου πληροφορήθηκε το κίνημα από τις προκηρύξεις που ρίχτηκαν στην Αθήνα. Το ίδιο και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος. Οι προσπάθειες που κατέβαλαν να οργανώσουν αντίσταση εξοπλίζοντας τους επιστράτους, οι οποίοι είχαν παίξει καθοριστικό ρόλο στα γεγονότα του 1916, απέτυχαν.

Ο στρατιωτικός διοικητής Αθηνών υποστράτηγος Γ. Κωνσταντινόπουλος στέλνει αγγελιοφόρους στα Μεσόγεια για να ξεσηκώσει τους κατοίκους, οι οποίοι στην συντριπτική τους πλειοψηφία είναι βασιλικοί. Αυτοί απαντούν πως με πολύ μεγάλη ευχαρίστηση θα πάρουν τα όπλα και θα πολεμήσουν για τον «κουμπάρο τους τον Κώτσο» αλλά πρώτα πρέπει να τελειώσουν τον τρύγο!

Η εφημερίδα «Εμπρός» της 15ης Σεπτεμβρίου 1922 αναγγέλει την επικράτηση του κινήματος.



Ο Κωνσταντίνος καλεί τον πρώην αρχιστράτηγο Αναστάσιο Παπούλα και του ζητά να μεσολαβήσει στους επαναστάτες ώστε να παραμείνει στο θρόνο. Ο Παπούλας κατευθύνεται στο Λαύριο όπου ήδη έχουν φθάσει οι επαναστάτες και συναντά τα μέλη της Επαναστατικής Επιτροπής. Εκεί ακούει τον Πλαστήρα να του ξεκαθαρίζει : « Ο βασιλιάς όχι μόνο πρέπει να παραιτηθεί, αλλά και να φύγει αμέσως από την Ελλάδα».

Οι πρώτες συλλήψεις

Στην Αθήνα επικρατεί χάος. Ομάδες φιλοβασιλικών, που βλέπουν να χάνεται το έδαφος κάτω από τα πόδια τους, επιτίθενται και ξυλοκοπούν στους δρόμους βενιζελικούς αξιωματικούς, όπως τον απόστρατο υποστράτηγο Κολοκούβαρο.

Πλαστήρας και Γονατάς εισέρχονται έφιπποι στην Αθήνα


Όμως την ίδια στιγμή κάνουν την εμφάνισή τους και οι ομάδες των βενιζελικών που συγκρότησε ο υποστράτηγος Θεόδωρος Πάγκαλος, ο οποίος είχε εγκατασταθεί στα γραφεία του «Ελευθέρου Βήματος» του Δημητρίου Λαμπράκη στην οδό Πανεπιστημίου 25. Πριν ακόμη μπουν στην πρωτεύουσα οι επαναστάτες αξιωματικοί, με εντολή μιας προσωρινής επαναστατικής επιτροπής, που αποτελούν ο Πάγκαλος οι απόστρατοι αξιωματικοί Μαζαράκης και Μελετόπουλος και από τον αντιβασιλικό δημοσιοϋπαλληλικό κόσμο ο Αλ. Σβώλος, αρχίζουν συλλήψεις φιλοβασιλικών.

Ο Κωνσταντίνος παραιτείται

Στις 14 Σεπτεμβρίου μετά την παραίτηση του Κωνσταντίνου ένας απλός ιερέας ορκίζει το νέο βασιλιά Γεώργιο Β’. Οι δρόμοι κατακλύζονται από αμέτρητα πλήθη που πανηγυρίζουν. Υπουργοί εξαφανίζονται . Στελέχη των φιλοβασιλικών κρύβονται. Οι ομάδες του Πάγκαλου συνεχίζουν τις συλλήψεις και συγκεντρώνουν τους κρατούμενους στο προαύλιο της καθολικής εκκλησίας που βρίσκεται απέναντι από τα γραφεία του «Ελευθέρου Βήματος». Μέχρι το τέλος της ημέρας οι συλληφθέντες ξεπερνούν τους 300. Από τους τελευταίους που συλλαμβάνονται είναι και αυτοί που σύντομα θα χαρακτηρισθούν ως «μεγάλοι ένοχοι» της τραγωδίας , θα δικασθούν και θα εκτελεσθούν. Οι πρώην πρωθυπουργοί Δημήτριος Γούναρης και Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης συλλαμβάνονται στο γραφείο του πρώην υπουργού Σπ. Στάη. Στο σπίτι του συλλαμβάνεται ο πρώην πρωθυπουργός Νικόλαος Στράτος. Στα σπίτια τους επίσης συνελήφθησαν ο πρώην υπουργός Στρατιωτικών Νικόλαος Θεοτόκης ,ο υποστράτηγος Ξενοφών Στρατηγός και ο υποναύαρχος Μιχαήλ Γούδας. Λίγες μέρες αργότερα συνελήφθη ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Γεώργιος Μπαλτατζής. Τελευταίος στις 26 Σεπτεμβρίου συνελήφθη στο σπίτι του στο Νέο Φάληρο ο πρώην αρχιστράτηγος Γεώργιος Χατζανέστης ο οποίος ήταν από τους λίγους που δεν έσπευσαν να κρυφθούν . Τις πρώτες μέρες οι συλληφθέντες κρατήθηκαν στην Αστυνομική Διεύθυνση στην οδό Πατησίων. Αργότερα προφυλακίσθηκαν στις φυλακές Αβέρωφ.

 
Δημήτριος Γούναρης



Η Επαναστατική Επιτροπή θορυβημένη από τις κινήσεις του Πάγκαλου σπεύδει να τις αποκηρύξει με ανακοινωθέν στο οποίο τονίζονται τα εξής :

« Χθες και προ της εισόδου του επαναστατικού στρατού εις Αθήνας, αξιωματικοί τινες και υπάλληλοι, μη διατελούντες εν ενεργεία, κατάλαβον εν τη πρωτευούση Αρχάς τινάς προς εξασφάλισιν της τάξεως, εκδώσαντες μάλιστα και προκηρύξεις ως προσωρινή επαναστατική επιτροπή. Δηλούμεν ότι δια τας ενεργείας των ταύτας δεν εξουσιοδοτήθησαν παρά της Επαναστατικής Επιτροπής, ήτις θα εγκαταστήσει τας νέας Αρχάς, συμφώνως προς το πνεύμα της πρώτης προκηρύξεως της.

Εκ της Επαναστατικής Επιτροπής Συνταγματάρχαι Γονατάς, Πλαστήρας, Αντιπλοίαρχος Φωκάς».

Στο ίδιο πνεύμα και ο διορισθείς από την Επαναστατική Επιτροπή νέος φρούραρχος Αθηνών αντισυνταγματάρχης Μαυροσκότης, με προκήρυξή του προειδοποιούσε: «Επειδή παρετηρήθη ότι αναρμόδιοι ενήργησαν συλλήψεις ατόμων και κατ οίκον έρευνας, χωρίς ούτε δικαίωμα, ούτε διαταγήν προς τούτο να έχωσι, καθίσταται γνωστόν τοις πάσι ότι θέλει ποινικώς διωχθεί πας τις, ενεργών αναρμοδίως σύλληψιν ή κατ οίκον έρευναν, συλλαμβανόμενος αμέσως».

Όμως πριν περάσουν 24 ώρες και αφού οι ηγέτες της Επαναστατικής Επιτροπής συναντήθηκαν με τον Πάγκαλο, που έδωσε εξηγήσεις, κάλυψαν ουσιαστικά τις ενέργειές του με ένα «διασαφητικόν» ανακοινωθέν στο οποίο αναφερόταν πως «ουδεμία διαφωνία ή παρεξήγησις έλαβε χώραν».
Μετά από αυτό ουδείς από τους κρατουμένους αφέθη ελεύθερος.

Η παρέμβαση των πρεσβευτών

Εκείνες τις κρίσιμες ώρες η ζωή των συλληφθέντων κορυφαίων πολιτικών κρέμεται από μια κλωστή. Σε σύσκεψη που γίνεται πάνω στο θωρηκτό «Λήμνος», που αποτελεί και την έδρα της Επαναστατικής Επιτροπής, αποφασίζεται να μεταφερθούν σ αυτό οι σημαντικότεροι από τους συλληφθέντες (Γούναρης , Στράτος, Χατζανέστης , Πρωτοπαπαδάκης κ.α), να δικασθούν με συνοπτικές διαδικασίες και να εκτελεσθούν.

Στις 15 Σεπτεμβρίου οι ηγέτες της Επανάστασης Πλαστήρας και Γονατάς εισέρχονται έφιπποι στην Αθήνα επικεφαλής των επαναστατικών τμημάτων, που γίνονται δεκτά με εκδηλώσεις λατρείας από δεκάδες χιλιάδες λαού. Το απόγευμα της ίδιας μέρας, οι δύο συνταγματάρχες καλούνται στην αγγλική πρεσβεία, όπου ήδη είχαν γίνει γνωστά τα σχέδια για δίκη με συνοπτικές διαδικασίες και εκτέλεση των «μεγάλων ενόχων».

 
Νικόλαος Πλαστήρας

Οι πρεσβευτές της Αγγλίας, σερ Φράνσις Λίντλευ και της Γαλλίας, ντε Μαρσιγί, εκπροσωπόντας και τους συναδέλφους τους της Ισπανίας, της Ιταλίας και της Ολλανδίας, ζητούν να δικασθούν οι συλληφθέντες από πολιτικό δικαστήριο, μετά την εγκατάσταση κανονικής κυβέρνησης. Οι Πλαστήρας και Γονατάς υποχωρούν μπροστά στην πίεση και τα μεσάνυχτα της ίδιας μέρας εκδίδεται Επαναστατική Απόφαση που ορίζει ότι: « Οι μέχρι του σχηματισμού της κυβερνήσεως συλληφθέντες ως ένοχοι των επελθουσών εθνικών συμφορών θα παραμείνωσιν εν προφυλακίσει μέχρις ότου η μέλλουσα Συνέλευσις αποφασίση περί του τρόπου της ταχυτέρας δίκης των».

 
Στυλιανός Γονατάς


Στη συζήτηση με τους Γονατά και Πλαστήρα οι ξένοι πρεσβευτές έδωσαν και την συγκατάθεσή τους για τον σχηματισμό πολιτικής κυβέρνησης που ορκίστηκε στις 17 Σεπτεμβρίου. Πρωθυπουργός υπό αίρεσιν, αφού έλειπε στο εξωτερικό και δεν είχε απαντήσει αν δέχεται ή όχι την πρωθυπουργία, θα ανελάμβανε ο Αλέξανδρος Ζαΐμης. Προεδρεύων του Υπουργικού Συμβουλίου ήταν ο Σωτήριος Κροκιδάς, που ανέλαβε και το υπουργείο Εσωτερικών. Το υπουργείο Εξωτερικών ανέλαβε ο Νικόλαος Πολίτης, ο οποίος απουσίαζε στο Παρίσι και τον αντικαθιστούσε προσωρινά ο Ευθύμιος Κανελλόπουλος. Άλλοι υπουργοί που ορίστηκαν ήταν οι Αν. Χαραλάμπης (Στρατιωτικών), Φιλ. Βασιλείου (Δικαιοσύνης), Π. Καλλιγάς (Συγκοινωνιών), Δ. Παπαχρήστου (Ναυτικών). Η συγκρότηση της κυβέρνησης αυτής έγινε δυνατή μετά και την διαβεβαίωση που δόθηκε στου ξένους διπλωμάτες ότι οι συλληφθέντες θα δικαστούν από τα προβλεπόμενα από το νόμο δικαστήρια.

«Θέλουν κρέμασμα οι Γουναραίοι»

Η απόφαση της Επαναστατικής Επιτροπής για παραπομπή του θέματος της δίκης στην «μέλλουσα Συνέλευση» μπορεί να ικανοποίησε τους πρεσβευτές, αλλά προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων τόσο στο Στρατό όσο και στο λαό και ειδικότερα στους κατώτερους αξιωματικούς και τους πρόσφυγες.

 
Ο παραιτηθείς βασιλιάς Κωνσταντίνος κατά την αναχώρηση του για το Παλέρμο της Ιταλίας.



Οι εφημερίδες που πρόσκεινται στην Επανάσταση ζητούν «Θάνατο για τους προδότες». Οι ίδιες εφημερίδες κατακλύζονται από ψηφίσματα εργατικών σωματείων, επαγγελματικών ενώσεων, εκπροσώπων προσφύγων που ζητούν να δικασθούν άμεσα και να τιμωρηθούν οι πρωταίτιοι της τραγωδίας. Συνθήματα όπως «Θέλουν κρέμασμα οι Γουναραίοι» ακούγονται σε όλες τις γωνιές της χώρας. Στους κορυφαίους «αδιάλλακτους» όπως ο Θεόδωρος Πάγκαλος προστίθεται και ο στρατηγός Αλέξανδρος Οθωναίος, ένας αξιωματικός με μεγάλο κύρος στους κόλπους του Στρατεύματος. Από κοντά και οι κορυφαίοι του στρατοπέδου των δημοκρατικών. Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου απευθυνόμενος στους στρατιωτικούς τονίζει πως «έχομεν ανάγκην ενός εξαγνισμού πλήρους» . Στο στρατόπεδο των βενιζελικών υπερτερούν συντριπτικά οι υπέρμαχοι των εκτελέσεων. Άλλοι όπως ο στρατηγός Δαγκλής κάνουν ότι μπορούν για να τις αποτρέψουν, όμως είναι μειοψηφία. Όσο για τον ίδιο τον Βενιζέλο, που έχει αναλάβει τις διαπραγματεύσεις στο εξωτερικό, στις συζητήσεις του με τους ξένους διπλωμάτες όταν θίγεται το θέμα των εκτελέσεων είναι ιδιαίτερα προσεκτικός και περιορίζεται να τους συστήσει να αποφύγουν οποιαδήποτε «δέσμευση ή παρότρυνση».

 
Ελευθέριος Βενιζέλος



Ο Λίντλευ σε επίσημες εκθέσεις του επισημαίνει ότι θα μπορούσε να αποτρέψει τις εκτελέσεις. Αλλά, και κορυφαία στελέχη από τον αντιβενιζελικό κόσμο ζητούν παρασκηνιακά την αυστηρότερη των ποινών για τους κρατούμενος πολιτικούς. Ένας από αυτούς ήταν ο Ιωάννης Μεταξάς που ήλπιζε να μείνει μόνος και αδιαμφισβήτητος ηγέτης των αντιβενιζελικών.

ΣΕΚΕ: «Με μίαν φωνήν όλος ο λαός, το θύμα των, ζητεί την κεφαλήν των»

Υπέρ της αυστηρής τιμωρίας των ενόχων τάσσονται με συνεχή δημοσιεύματα στο «Ριζοσπάστη» το νεαρό τότε Σοσιαλιστικό Εργατικό (Κομμουνιστικό ) Κόμμα της Ελλάδας και η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας. « O Ελληνικός λαός σύσσωμος, ελεύθερος και υπόδουλος, καταδικάζει και καταράται εκείνους που έφερε εις την εξουσίαν η εκδηλωθείσα την 1ην Νοεμβρίου θέλησις του. Από όλας τας γωνίας της Ελλάδος μία κατάρα υψώνεται εναντίον των μαύρων ανθρώπων, που με ασυνείδητον εγκληματικότητα ωδήγησαν την χώραν εις την καταστροφήν και εβύθισαν εις την δυστυχίαν και την απόγνωσιν ένα ολόκληρο έθνος.. Με μίαν φωνήν όλος ο λαός, το θύμα των, ζητεί την κεφαλήν των…»(«Ριζοσπάστης», 2.11. 1922). Μαζί μ όλα τα παραπάνω το κλίμα βαραίνει και η συνειδητοποίηση πως χάνεται οριστικά και η Ανατολική Θράκη.

 Η πρώτη σελίδα του «Ριζοσπάστη» στις 2 Νοεμβρίου 1922. Τα λευκά διαστήματα είναι τα σημεία των κειμένων που διέγραψε η λογοκρισία.



Μπροστά στην πίεση αυτή και φοβούμενοι την ανατροπή τους από τον Πάγκαλο, οι ηγέτες της Επαναστατικής Επιτροπής υποχρεώνονται σε αλλαγή γραμμής. Ο Πλαστήρας σε μια ύστατη προσπάθεια καλεί τους Πάγκαλο και Οθωναίο ελπίζοντας να τους κάνει ν αλλάξουν γνώμη επικαλούμενος τις συνέπειες από μια άμεση δίκη και καταδίκη. Ο ιστορικός του μεσοπολέμου Γρηγόριος Δαφνής (« Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων 1923-1940» ) αναφέρει: « Ο Πλαστήρας, προ της καταστάσεως αυτής, εκάλεσε τους Θ. Πάγκαλον και Αλεξ. Οθωναίον εις το γραφείον του. Τους είπε: «Θέλετε να τους δικάσουμε αμέσως . Σύμφωνοι. Αλλά ο ένας από σας θα είναι Πρόεδρος του Στρατοδικείου που θα τους δικάση και ο άλλος Βασιλικός Επίτροπος. Δέχεσθε να τους δικάσετε εσείς;». Οι δύο στρατηγοί εδίστασαν προς στιγμήν ενώπιον της ευθύνης. Κατόπιν του είπαν: «Δεχόμεθα, αλλά πρέπει να ξέρωμε ότι η απόφασις που θα εκδώσωμε θα εκτελεσθή». « Σας δίνω τον λόγο της στρατιωτικής μου τιμής», ήτο η απάντησις του Πλαστήρα, ο οποίος ασφαλώς δεν επίστευεν ότι το Στρατοδικείον θα απήγγελλε θανατικάς εκτελέσεις. Ο διάλογος αυτός έκρινε την τύχη των Εξ».

Στις 26 Σεπτεμβρίου υπογράφεται διάταγμα για την αμνήστευση πολιτικών και άλλων συναφών αδικημάτων διαπραχθέντων από τις 8 Νοεμβρίου 1920 έως τις 15 Σεπτεμβρίου 1922, την περίοδο δηλαδή των αντιβενιζελικών κυβερνήσεων. Από το Διάταγμα αυτό εξαιρέθηκαν οι υπεύθυνοι της μικρασιατικής καταστροφής. Την ίδια μέρα συνελήφθη ο πρώην αρχιστράτηγος Χατζανέστης και τρεις μέρες μετά στις 29 Σεπτεμβρίου οι κρατούμενοι πολιτικοί και στρατιωτικοί μεταφέρονται στις φυλακές Αβέρωφ.

Παρ όλα αυτά, ο Πλαστήρας εξακολουθεί δημόσια τουλάχιστον να κρατά χαμηλούς τόνους και να παραπέμπει στην κυβέρνηση…

Σε συνέντευξη του, που δημοσιεύεται στο φύλλο της 1ης Οκτωβρίου στο αντιβενιζελικό «Σκριπ» δηλώνει: «Η Επανάστασις θα επεθύμει την ταχίστην αυτών εκδίκασιν, αλλά τούτο είναι ζήτημα νομικόν. Η κυβέρνησις είναι αρμοδία ν’ αποφασίση επί της λεπτομερείας ταύτης».

«Εχθροί της πατρίδος»

Όμως οι πιέσεις συνεχίζονται, ενώ στην Αθήνα φθάνει στις 2 Οκτωβρίου, σταλμένος από τον Βενιζέλο, ο Νικόλαος Πολίτης που μία μέρα μετά ορκίζεται υπουργός Εξωτερικών. Και στις 5 Οκτωβρίου σε όλες τις εφημερίδες δημοσιεύεται το «Διάγγελμα της Επαναστάσεως προς τον λαόν» που συνέταξε ο Γεώργιος Παπανδρέου, πολιτικός σύμβουλος των επαναστατών. Με το Διάγγελμα που υπογράφουν οι Γονατάς, Πλαστήρας, Σακελλαρόπουλος , Χατζηκυριάκος και Φωκάς, γίνεται σαφές πως επιταχύνονται οι διαδικασίες για την δίκη και την παραδειγματική τιμωρία των «εχθρών της; Πατρίδος:

« …Συνεπώς η Επανάστασις ευρίσκεται αντιμέτωπος και θεωρεί ΕΧΘΡΟΥΣ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΟΣ όλους ανεξαιρέτως τους πρωτοστατήσαντας παράγοντας του Κωνσταντινισμού, εις τους οποίους οφείλεται η μεγάλη τραγωδία του Γένους. Και τέλος η πολιτική της Εθνικής σωτηρίας , συνίσταται εις την προσπάθειαν προς έξαρσιν του εθνικού φρονήματος και συναδέλφωσιν . Αλλ’ η συναδέλφωσις θα ήτο αρχή ανήθικος αν επρόκειτο να σημάνη λήθην, ή μετάθεσιν των τρομερών ευθυνών, σύγχυσιν των αθώων και των ενόχων. Η Επανάστασις αποβλέπει εις συναδέλφωσιν του πλανηθέντος λαού, ο οποίος υπέστη υπό των αναξίων Αρχόντων, τας σκληροτάτας θυσίας αίματος, χρήματος και τιμής. Αλλά θεωρεί επιβεβλημένην την παραδειγματικήν ποινικήν τιμωρίαν των «Εχθρών της Πατρίδος», εις τους οποίους οφείλεται η κατάρρευσις του Μικρασιατικού μετώπου, καθώς και η διεθνής καταδίκη της Θράκης – η οποία δυστυχώς είχε προηγηθεί της Επαναστάσεως- καθώς και τον οριστικόν, ηθικόν και πολιτικόν θάνατον των πρωταγωνιστών της καταστροφής (…) Τότε μόνον θα έχη επιτύχη ολόκληρον τον προορισμόν της, εάν επακολουθήσουν και βαθύτεραι μεταβολαί ηθικαί, εάν επέλθη η έξαρσις των ψυχών και των συνειδήσεων …».

 

Η εφημερίδα «Σκριπ» αναγγέλει στις 11/9/1922 την υπογραφή της συνθήκης των Μουδανιών με την οποία παραδίδεται η Αν. Θράκη στους Τούρκους.



Η δημοσίευση του Διαγγέλματος επιβεβαιώνει αυτούς που προέβλεπαν πώς η τύχη των κατηγορουμένων είναι προδιαγεγραμένη.

Πρόγραμμα εκδηλώσεων Μνήμης Μικράς Ασίας Δήμου Νίκαιας-Ρέντη


ΚΥΡΙΑΚΗ 11 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2016 ΩΡΑ: 08.00: Αρχιερατική Θεία Λειτουργία Χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Νικαίας Κ.Κ. Αλεξίου, στον Ιερό Καθεδρικό Ναό Αγίου Νικολάου Νίκαιας (Π. Τσαλδάρη & Καρακουλουξή Νίκαια) & Λιτάνευση της Εικόνας των Μικρασιατών Μαρτύρων.

Ένωση Βιθυνών ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ
Ομιλία από τον κο Δημήτρη Παυλόπουλο – Αναπληρωτή Καθηγητή Ιστορίας της Τέχνης του Τμήματος Ιστορίας & Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής ΕΚΠΑ με θέμα: «Από το Βλογημένο Μαντρί στην Αμαρτωλή Βαβυλώνα. Η καλλιτεχνική δημιουργία του Φώτη Κόντογλου»
Κυριακή 11 Σεπτεμβρίου στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δημαρχείου Νίκαιας. Ωρα: 11.00 (μετά το πέρας της Δοξολογίας στον Άγιο Νικόλαο)
Με την υποστήριξη του Δήμου Νίκαιας – Αγ.Ι.Ρέντη.

Ένωση Δαρδανελλιωτών Ο ΑΓΙΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ.
Μουσικό Αφιέρωμα στο Μικρασιάτικο Τραγούδι, με ζωντανή παραδοσιακή ορχήστρα. Στην εκδήλωση θα τιμηθούν από την Ένωση Δαρδανελλιωτών ο Νίκος και η Γιασεμή Σαραγούδα, για την προσφορά τους στο Μικρασιάτικο Τραγούδι.
Δευτέρα 12 Σεπτεμβρίου στη Μάντρα Μπλόκου Κοκκινιάς. Ώρα: 20.00
Mε την υποστήριξη του Δήμου Νίκαιας – Αγ.Ι Ρέντη

Ένωση Μαγνησίας Μ. Ασίας
Θεατρική παράσταση: «Η ΝΥΦΗ – Μαρίτσα η πρόσφυγα» του
Αντώνη Παπαδόπουλου,
από τη Θεατρική Ομάδα του Ι. Ν. Αγ. Κων/νου& Ελένης Νέας Ιωνίας, σε σκηνοθεσία του π. Δανιήλ Γκαμουλάκου.
Τετάρτη 14 Σεπτεμβρίου στο Κηποθέατρο Νίκαιας. Ώρα: 20.30
Mε την υποστήριξη του Δήμου Νίκαιας – Αγ.Ι Ρέντη

Πνευματική Εστία Νίκαιας.
Παρουσίαση βιβλίου του συγγραφέα Αλέξανδρου Μασαβέτα.
Δευτέρα 19/9/2016 στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δημαρχείου Νίκαιας. Ωρα: 20.00
Mε την υποστήριξη του Δήμου Νίκαιας – Αγ.Ι Ρέντη.

Πρόσκοποι Νίκαιας – Αγ.Ι.Ρέντη.
Επιμνημόσυνη δέηση στο Μνημείο του Αφανούς Προσκόπου και κατάθεση στεφάνων για τους Σφαγιασθέντες Προσκόπους Αϊδινίου και Σωκίων.
Κυριακή 25 Σεπτεμβρίου στην πλατεία Αφανούς Προσκόπου. Ώρα: 11.00
Mε την υποστήριξη του Δήμου Νίκαιας – Αγ.Ι Ρέντη.

Έκθεση Σκιτσογραφίας – Γελοιογραφίας με θέμα το Προσφυγικό.
Η έκθεση συνδιοργανώνεται από τη Λέσχη Ελλήνων Γελοιογράφων, την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και την Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών, με την υποστήριξη από τις Σταθερές Συγκοινωνίες (ΣΤΑΣΥ Α.Ε.) και τελεί υπό την αιγίδα του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας.
(ημερομηνία διεξαγωγής: 26/9-2/10, στη μεγάλη αίθουσα του Πολυχώρου ΜΑΝΟΣ ΛΟΪΖΟΣ). Εγκαίνια: Δευτέρα 26 Σεπτεμβρίου στις 19.30.

Πανελλήνια Ένωση Εφεσίων.
Χορωδιακή Συναυλία – Αφιέρωμα στην Μικρασιατική Καταστροφή. Δευτέρα 26 Σεπτεμβρίου 2016 στο Κηποθέατρο Νίκαιας. Ώρα: 20.00
Mε την υποστήριξη του Δήμου Νίκαιας – Αγ.Ι Ρέντη

Ένωση Σμυρναίων Νικαίας – Πειραιώς.
Ομιλία με θέμα …………………………………………………………
Τετάρτη 28 Σεπτεμβρίου 2016 στην αίθουσα της Ένωσης Σμυρναίων (28ης Οκτωβρίου & Π. Νικολαϊδη). Ώρα: 19.00
Mε την υποστήριξη του Δήμου Νίκαιας – Αγ.Ι Ρέντη.

Παρουσίαση του βιβλίου «Το Μικρασιάτικο Κόσμημα» της Ιστορικού – Φιλολόγου κ. Αρχοντίας Παπαδοπούλου.
Δευτέρα 3 Οκτωβρίου 2016, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δημαρχείου Νίκαιας. Ώρα: 19.30
Mε την υποστήριξη του Δήμου Νίκαιας – Αγ.Ι Ρέντη.

Σημειώνουμε ότι θα σταλεί από το Γραφείο μας επιστολή στους μαθητές της Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν, που με την καθοδήγηση του Διευθυντή κου Κώστα Καπελώνη, παρουσίασαν ένα θεατρικό αφιέρωμα στον σπουδαίο Μικρασιάτη καλλιτέχνη και αγιογράφο Φώτη Κόντογλου με τίτλο: «Ταξίδι με Άνθη Μυστικά», ώστε η παράσταση αυτή να φιλοξενηθεί και στο Δήμο Νίκαιας – Αγ.Ι.Ρέντη.

Αναδημοσίευση αφιλοκερδούς συνεργασίας από την Ικαριακή Ραδιοφωνία, που στηρίζει τον αγώνα της ΕΡΤ ενάντια στο "μαύρο".