Πρόσφυγας στα 21 του χρόνια στην Μεγάλη Βρετανία, ο 73χρονος συγγραφέας Αμπντουλραζάκ Γκούρνα υπήρξε κήρυκας της ελευθερίας και μίλησε ανοιχτά μέσα από το έργο του για τις συνέπειες της αποικιοκρατίας και την προσφυγιά.

 

  

«Ο Γκούρνα τιμάται για την ασυμβίβαστη και με ενσυναίσθητη γραφή του για τα αποτελέσματα της αποικιοκρατίας και τη μοίρα προσφύγων που βρέθηκαν μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών και ηπείρων», τόνισε η Επιτροπή.

 

Έχει γράψει 10 μυθιστορήματα και πολλά διηγήματα, ενώ είναι ομότιμος καθηγητής Φιλολογίας και Μετα-αποικιακής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Κεντ. 

Το βραβείο συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 10 εκατομμυρίων σουηδικών κορωνών (1 εκατ. ευρώ).

 Ο Αμπντουλραζάκ Γκούρνα, γεννήθηκε το 1948 στη Ζανζιβάρη. Είναι Τανζανός μυθιστοριογράφος, ο οποίος γράφει στα αγγλικά και ζει στο Ηνωμένο Βασίλειο. Τα πιο διάσημα από τα μυθιστορήματά του είναι το Paradise (1994), που βρέθηκε στη βραχεία λίστα τόσο για το βραβείο Booker όσο και για το βραβείο Whitbread, το Desertion (2005) και το By the Sea (2001), το οποίο περιήλθε σε μακρά λίστα για το Booker και στη λίστα του βραβείου λογοτεχνίας των Los Angeles Times.

Ο Γκούρνα πήγε στη Βρετανία ως φοιτητής το 1968. Η μητρική του γλώσσα ήταν τα σουαχίλι. Στο Πανεπιστήμιο του Κεντ, πήρε το διδακτορικό του, το 1982. Σήμερα είναι Καθηγητής και Διευθυντής Μεταπτυχιακών Σπουδών εκεί, στο Τμήμα Αγγλικών. Το κύριο ακαδημαϊκό του ενδιαφέρον είναι η μετα-αποικιακή γραφή και οι λόγοι που σχετίζονται με την αποικιοκρατία, ειδικά αυτοί που σχετίζονται με την Αφρική, την Καραϊβική και την Ινδία. Έχει επιμεληθεί δύο τόμους «Δοκίμια για την Αφρικανική Γραφή», έχει δημοσιεύσει άρθρα για μια σειρά σύγχρονων συγγραφέων, συμπεριλαμβανομένων των V. S. Naipaul, Salman Rushdie και Zoë Wicomb. Κατοικεί στο Brighton. 

Στα γραπτά του Γκούρνα κυριαρχούν τα θέματα της ταυτότητας και του εκτοπισμού και πώς αυτά διαμορφώνονται από τις κληρονομιές της αποικιοκρατίας και της δουλείας. Οι φανταστικοί χαρακτήρες του Γκούρνα χτίζουν συνεχώς μια νεότερη ταυτότητα για τον εαυτό τους ώστε να ταιριάζει στο νέο τους περιβάλλον. Διαπραγματεύονται συνεχώς ανάμεσα στη νέα τους ζωή και τις προηγούμενες υπάρξεις τους.

Όλες οι αφηγήσεις του Γκούρνα βασίζονται στον καταστροφικό αντίκτυπο που έχει η μετανάστευση σε ένα νέο γεωγραφικό και κοινωνικό πλαίσιο. Ο ίδιος, όπως και οι χαρακτήρες του, γνώρισε εκτοπισμό από τη γενέτειρά του Ζανζιβάρη στα 17 του χρόνια. Η μετανάστευση και ο εκτοπισμός, είτε από την Ανατολική Αφρική στην Ευρώπη είτε εντός της Αφρικής, είναι κεντρικό θέμα σε όλα τα μυθιστορήματα του Γκούρνα. Οι χαρακτήρες των μυθιστορημάτων του ανατρέχουν στο παρελθόν τους με ανάμεικτα συναισθήματα πικρίας και ενοχής για όσα έχουν αφήσει πίσω τους.

Συχνά, η μετακίνηση σε διαφορετικό μέρος συνεπάγεται για τους χαρακτήρες του Γκούρνα τη διαγραφή κάθε επαφής με τις προηγούμενες οικογένειές τους. Οι συνθήκες του εξωτερικού και του διαφορετικού, είτε ως αποτέλεσμα εθνικών, θρησκευτικών, ηθικών ή κοινωνικών διαφορών, εγγράφονται δυναμικά στο κέντρο της μυθοπλασίας του.

Η Σουηδική Ακαδημία μετά τη βράβευση της Λουίζ Γκλικ το 2019 απένειμε το 114ο Νόμπελ Λογοτεχνίας από την έναρξη του θεσμού, το οποίο έχει απονείμει σε λογοτέχνες από όλη την υφήλιο, με νεότερο τον 41χρονο Ράντγιαρντ Κίπλινγκ το 1907 και γηραιότερη την 88χρονη Ντόρις Λέσινγκ το 2007.

Ο θεσμός των Νόμπελ Λογοτεχνίας, των μόνων στα οποία δεν υπάρχουν υποψήφιοι, κλονίστηκε από ένα πρωτοφανές σκάνδαλο σεξουαλικής κακοποίησης το 2018, που ανέτρεψε τις προγραμματισμένες απονομές. Αιτία ήταν η καταδίκη του Ζαν-Κλοντ Αρνό, για βιασμό, σε μια υπόθεση που συνδέεται με το κίνημα #MeToo κατά της σεξουαλικής παρενόχλησης.

Ο Ενρό ήταν παντρεμένος με μέλος της Σουηδικής Ακαδημίας, διατηρούσε στενούς δεσμούς με τον θεσμό αυτό, τα μέλη του οποίου σπαράσσονται από τότε για τις ευθύνες τους και τον τρόπο διαχείρισης της κρίσης. Μετά την αποχώρηση πολλών μελών της επιτροπής και στερούμενη της απαραίτητης απαρτίας για τη λειτουργία της, η Σουηδική Ακαδημία ανέβαλε για ένα χρόνο την ανακοίνωση του Νομπέλ 2018, για πρώτη φορά τα τελευταία 70 χρόνια.

Την επόμενη χρονιά, το 2019 ο Πέτερ Χάντκε παρέλαβε το Νόμπελ Λογοτεχνίας στη Στοκχόλμη, με διαδηλωτές και προσωπικότητες να αποδοκιμάζουν τη στάση του Αυστριακού λογοτέχνη κατά τους πολέμους στην πρώην Γιουγκοσλαβία τη δεκαετία του 1990.

Όπως κάθε χρόνο οι γραπτές προτάσεις για το Νόμπελ Λογοτεχνίας φτάνουν στην επιτροπή Νόμπελ έως τις 31 Ιανουαρίου. Συνήθως υπάρχουν περίπου 350 προτάσεις κάθε χρόνο. Κατά τη διάρκεια της άνοιξης οι προτάσεις εξετάζονται από την Επιτροπή Νόμπελ και τον Απρίλιο παρουσιάζει για έγκριση από την Ακαδημία έναν προκαταρκτικό κατάλογο υποψηφίων, που περιέχει περίπου 20 ονόματα. Πριν από το καλοκαιρινό διάλειμμα της Ακαδημίας, η λίστα συνήθως μειώνεται περαιτέρω σε περίπου πέντε ονόματα. Τον Οκτώβριο η Ακαδημία κάνει την επιλογή της.

Για να είναι έγκυρη η εκλογή, ένας υποψήφιος πρέπει να συγκεντρώσει περισσότερες από τις μισές ψήφους. Ο τιμώμενος συγγραφέας λαμβάνει κανονικά το βραβείο (10 εκατομμύρια SEK το 2020) από τα χέρια βασιλιά Καρόλου ΙΣΤ΄ Γουσταύου, στο Μέγαρο Μουσικής της Στοκχόλμης στις 10 Δεκεμβρίου - Ημέρα του Νόμπελ.