Η εξέγερση του Πολυτεχνείου στην Αθήνα, τον Νοέμβριο του 1973 ήταν η κορυφαία αντιδικτατορική εκδήλωση ενάντια στη Χούντα των Συνταγματαρχών η οποία έληξε τα ξημερώματα της 17ης Νοεμβρίου με την εισβολή ενός τανκ. Τα γεγονότα άφησαν νεκρούς, τραυματίες και οδήγησαν σε φυλακίσεις και βασανιστήρια.

Η Aylon Film Archives δημοσιοποίησε ένα βίντεο περίπου 13 λεπτών από τις μέρες μεταξύ 14 και 17 Νοεμβρίου 1973 που αξίζει να βλέπουμε κάθε χρόνο, ως ιστορικό τεκμήριο μιας μνήμης που δεν πρέπει να ζήσουμε ξανά στον τόπο.

Τα πλάνα τραβήχτηκαν από τον Νικόλα Βερνίκο, από το παράθυρο γωνιακού δωματίου στον 1ο όροφο του απέναντι από το Πολυτεχνείο ξενοδοχείου ΑΚΡΟΠΟΛ. Τα πλάνα που βλέπουμε δείχνουν από το παράθυρο την κατάσταση στην οδό Πατησίων και είναι αρκετά σκοτεινά.

Στο 7:03 λεπτό του φιλμ βλέπουμε για πρώτη φορά την κάνη του ενός τανκ που στεκόταν κάτω από το παράθυρο του κινηματογραφιστή. Λίγο αργότερα, στο 7:12 το τανκ προχωρώντας, σπρώχνει ένα λεωφορείο στη μέση του δρόμου. Ο προβολέας σαρώνει τη γωνία Τοσίτσα και Πατησίων για να καταλήξει στα κάγκελα και την πύλη του Πολυτεχνείου.

Στο 7:45 λεπτό καταφθάνουν τα τεθωρακισμένα οχήματα μεταφέροντας πλήθος οπλισμένων στρατιωτών, ανεβαίνοντας την Πατησίων.

Στο επόμενο πλάνο 7:50 ομάδα γιατρών-νοσηλευτών με άσπρες στολές διασχίζουν τον δρόμο μεταφέροντας ένα φορείο με κάποιον άνθρωπο σκεπασμένο με σεντόνι, ενώ ακολουθούνται από αστυνομικούς.

Στο 8:59 ο οδηγός του άρματος μάχης που βρισκόταν κάτω από το «Ακροπόλ» σκαρφαλώνει και παίρνει τη θέση του. Ομάδες στρατιωτών παρατάσσονται ενώ στα κάγκελα της πύλης συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις.

Κοντινό πλάνο της πύλης με τη σημαία. Η κάμερα χάνεται μέσα στο σκοτάδι και επανέρχεται με κοντινό στην πύλη και τις διαπραγματεύσεις ενώ το τανκ πλησιάζει περισσότερο προς την πύλη και στρίβει λίγο προς τη μεριά της οδού Πολυτεχνείου.

Κοντινό στην οροφή ενός λεωφορείου που φωτίζεται από τον προβολέα. Ο κινηματογραφιστής δεν προλαβαίνει τη στιγμή που το άρμα πέφτει πάνω στην πύλη, αλλά αμέσως μετά το βλέπουμε να την έχει ρίξει και να μπαίνει πιο μέσα ενώ εισβάλλουν στρατιώτες (11:03 λεπτό).

Σύντομα αρχίζει η έξοδος των φοιτητών από την πεσμένη πλέον πύλη.

 

Η περιγραφή του βίντεο αναλυτικά:

Η Εξέγερση ξεκίνησε στις 14 Νοεμβρίου με κατάληψη του Μετσόβιου Πολυτεχνείου Αθηνών από φοιτητές και σπουδαστές και η οποία κλιμακώθηκε σε αντιδικτατορική διαδήλωση, καθώς συνέρρευσαν και χιλιάδες πολιτών και έληξε τα ξημερώματα της 17ης Νοεμβρίου, με την εισβολή ενός τανκ στην κεντρική είσοδο του πανεπιστημιακού συγκροτήματος, οπότε εισέβαλε η αστυνομία και ο στρατός. Ακολούθησαν γεγονότα που άφησαν νεκρούς, τραυματίες και οδήγησαν πολλούς σε φυλακίσεις και βασανιστήρια.

Ο κινηματογραφιστής Νίκος Α. Βερνίκος βρίσκεται σε δωμάτιο του ξενοδοχείου «Ακροπόλ», απέναντι από το Πολυτεχνείο. Κινηματογραφεί τα γεγονότα κρυφά.

Πρώτο πλάνο στην ταινία το εξώφυλλο της εφημερίδας «Το Βήμα», η οποία κάνει αναφορά στις κινητοποιήσεις, με ημερομηνία 16 Νοεμβρίου.

Αμέσως μετά βρισκόμαστε έξω από την περίφραξη του Πολυτεχνείου, όπου βλέπουμε αναρτημένα πικέτες, πλακάτ και πανό, διακρίνουμε ένα που γράφει «Ελευθερία», την Ελληνική σημαία, κόσμο μέσα και έξω από τον χώρο του ιδρύματος και με zoom out o κινηματογραφιστής μας δίνει γενικά πλάνα με τους φοιτητές σκαρφαλωμένους στα κάγκελα και πολίτες που συγκεντρώνονται, από το φως καταλαβαίνουμε πως είναι πρωί.

Αστυνομικοί έχουν κλείσει την πρόσβαση στην Πατησίων και εκτρέπουν τους πολίτες που κατευθύνονται προς την επίμαχη περιοχή. Η ροή των αυτοκινήτων διακόπτεται και οι οδηγοί προωθούνται από την οδό Μάρνη, απέναντι από το Αρχαιολογικό μουσείο, στην αντίθετη πλευρά. Όλο και περισσότεροι νέοι συγκεντρώνονται, μέχρι που ο χώρος γεμίζει ασφυκτικά.

Πλάνα από τις στέγες και τα κτίρια του Πολυτεχνείου, διακρίνουμε το κτίριο Αβέρωφ και φοιτητές που βρίσκονται εκεί. Φοιτητές με καθρέφτες τυφλώνουν την κάμερα ώστε να αποτρέψουν την κινηματογράφηση για να μη χρησιμοποιηθεί εναντίον τους.

Ο πεζόδρομος της οδού Τοσίτσα έχει καταληφθεί από πλήθος πολιτών συμπαραστεκόμενων στον αγώνα των φοιτητών, που παίρνουν την ευκαιρία να ενωθούν με το αντιδικτατορικό κίνημα.

Καθώς φτάνει το απόγευμα, η οδός Πατησίων έχει γεμίσει από κόσμο μέχρι το κέντρο της πόλης.

Αρχίζει να πέφτει το φως, και σύμφωνα με το χρονικό των γεγονότων γύρω στις 7 το απόγευμα επεμβαίνει η αστυνομία και διαλύει τον όγκο των διαδηλωτών έξω απ’ το Πολυτεχνείο.

Βλέπουμε τις φωτιές μέσα και έξω από το Πολυτεχνείο που άναψαν οι φοιτητές για να αντιμετωπίσουν τα δακρυγόνα που είχε ρίξει νωρίτερα η αστυνομία. Οι φωτιές συνεχίζουν στην Πατησίων στην κατεύθυνση προς Ομόνοια.

Ένα ασθενοφόρο αναχωρεί από την Τοσίτσα ενώ αυτοκίνητα της αστυνομίας με προβολείς σαρώνουν τον χώρο προς την κεντρική πύλη.

 

17 Νοέμβρη 1973: Πολυτεχνείο EUROKINISSI

 

Η μαρτυρία

Ο δημιουργός του βίντεο, Νίκος Βερνίκος, γράφει στη λεζάντα που συνοδεύει το ντοκουμέντο, όπως αναρτήθηκε στο YouTube.

“Αυτά τα πλάνα γυρίστηκαν από το παράθυρο ενός γωνιακού δωματίου στον 1ο όροφο του ξενοδοχείου “Acropol”, το οποίο βρίσκεται απέναντι από το Εθνικό (Μετσόβιο) Πολυτεχνικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, από τον Νικόλα Βερνίκο μεταξύ 14 και 17 Νοεμβρίου 1973.

Σε ένα κοντινό δωμάτιο βρισκόταν το ολλανδικό συνεργείο με επικεφαλής τον Albert Coerant (βραβευμένο για την ταινία για το Polytechneio), ο οποίος, ταυτόχρονα, τραβούσε τα γεγονότα. (ΣΣ. Τα γνωστά σε όλους πλάνα από τη νύχτα του Πολυτεχνείου)

Είχα νοικιάσει το δωμάτιο για την υποστήριξη των φοιτητών – μελών του Ελληνικού Ευρωπαϊκού Κινήματος Νέων. Ήταν μια οργάνωση για την κινητοποίηση του φοιτητικού κινήματος ενάντια στη δικτατορία. Ο αδερφός μου Γιώργος Α. Βέρνικος, ο οποίος είχε ηγετική θέση στο EKIN, ήταν επίσης μέλος της επιτροπής κατάληψης της Νομικής Σχολής τον Φεβρουάριο του 1973 και ήταν σε συνεχή επαφή και συντονισμό με την επιτροπή κατάληψης του Πολυτεχνείου.

Από αυτήν την αίθουσα, εκτός από την βοήθεια των φοιτητών, παρέχονταν πληροφορίες μέσω τηλεφώνου (από τη Demi Vezyrouli και την NAV) στα ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης, ειδικά στα BBC, Le Monde και Deutsche Welle, όπου ο αείμνηστος Παύλος Μπακογιάννης ήταν συνεργάτης για τα ελληνικά θέματα όπως και οι δημοσιογράφοι Βάσος Μαθιόπουλος και Άγγελος Μαρόπουλος.

Η μαγνητοσκόπηση αυτών των περιστατικών γύρω από το Πολυτεχνείο πραγματοποιήθηκε μέσα από τις κλειστές ξύλινες περσίδες με ανοιχτά τα παράθυρα και με κομμένη την ανάσα.

Τα μεσάνυχτα της Παρασκευής 16 προς  Σάββατο 17 Νοεμβρίου στη γωνία του ξενοδοχείου Acropol σταμάτησε ένα τανκ που περίμενε να παρέμβει. Το κράνος του όρθιου οδηγού έφτανε σχεδόν στο κάτω μέρος του γωνιακού παραθύρου.

Λίγο πριν από την επίθεση στο Πολυτεχνείο και ενώ υπήρχε απόλυτη σιωπή, ένας μικρός θόρυβος δημιουργήθηκε στο δωμάτιο από τους φίλους, τους συμφοιτητές και το τηλέφωνο.

Ο στρατιώτης γύρισε τον προβολέα του θωρακισμένου οχήματος στην πρόσοψη του ξενοδοχείου, προσπαθώντας να εντοπίσει την πηγή του θορύβου. Σταμάτησε για μια στιγμή στο παράθυρο πίσω του και λίγο πιο πάνω, ήταν το σκοτεινό, με κλειστές περσίδες, παράθυρο του δωματίου μας. Το φως του προβολέα μπήκε μέσα από τις περσίδες. Ο στρατιώτης προσπαθούσε να καταλάβει από πού προερχόταν ο θόρυβος, που ήταν διαφορετικός από τον ήχο των πυροβολισμών. Καθώς κινήθηκε, φώτησε τους τοίχους και ειδικά την οροφή του δωματίου προς όλες τις κατευθύνσεις.

Η αναπνοή όσων ήταν παρόντες στο δωμάτιο, σταμάτησε. Έμειναν σαν το μαρμάρινο άγαλμα του Χαλεπά την “Κοιμωνένη” στα κρεβάτια και στο πάτωμα. Αναπνεύσαμε όταν έφυγε το φως.

Το θωρακισμένο όχημα κινήθηκε λίγο και κάλυψε το άλλο τανκ κοντά του, απέναντι από την πόρτα του Πολυτεχνείου. Οι πυροβολισμοί από ελεύθερους σκοπευτές ακούστηκαν από τους κάθετους δρόμους στην οδό Πατησίων.

Γύρω στις 2.30, αφού οι πολιορκημένοι αρνήθηκαν να φύγουν, το τανκ έριξε την είσοδο της πανεπιστημιακής πύλης, μπήκε στην αυλή, πάνω από σταθμευμένα αυτοκίνητα και μπήκε ο στρατός. Οι μαθητές φώναξαν «Ψωμί, Εκπαίδευση, Ελευθερία. Είμαστε αδέλφια» και έτρεχαν κυνηγημένοι από την αστυνομία και τον στρατό, ενώ σφαίρες σφύριζαν γύρω τους.

Πολλοί, μεταξύ των οποίων οι πρώτοι που τραυματίστηκαν νωρίτερα από τις σφαίρες, βρήκαν καταφύγιο στο ισόγειο του ξενοδοχείου Acropol. Μερικοί από αυτούς, που τραυματίστηκαν σοβαρά, μεταφέρθηκαν στο δωμάτιο του ξενοδοχείου μας. Η Torill Engleland Magreth, 22χρονη φοιτήτρια από το Molde της Νορβηγίας, δεν τα κατάφερε. Θανάσιμα τραυματισμένη από τους πυροβολισμούς, πέθανε από αιμορραγία στην καρωτιδική αρτηρία στα χέρια μου και στα χέρια του Γιώργου Λαζαρίδη, οδοντιάτρου που μετέφερε το σώμα στον κοντινό Σταθμό Πρώτων Βοηθειών στην οδό 3ης Σεπτεμβρίου.

Στιγμές που ο χρόνος συρρικνώνεται και τα δευτερόλεπτα μοιάζουν με αιώνες και μένουν για πάντα στη μνήμη μας.

Ο Βερνίκος συνελήφθη το Σάββατο 17 Νοεμβρίου το μεσημέρι από τη Στρατιωτική Αστυνομία. Παρέμεινε στη φυλακή μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου και ανακρίθηκε και βασανίστηκε.

– Βέρνικος Α. Νικόλας”

ΤΑ ΘΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ

ΟΙ 24 ΠΛΗΡΩΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ

1. Σπυρίδων Κοντομάρης του Αναστασίου, 57 ετών, δικηγόρος (πρώην βουλευτής Κερκύρας της Ένωσης Κέντρου), κάτοικος Αγίου Μελετίου, Αθήνα. Στις 16.11.1973, γύρω στις 20.30-21.00, ενώ βρισκόταν στη διασταύρωση οδών Γεωργίου Σταύρου & Σταδίου, προσβλήθηκε από δακρυγόνα αέρια που έριχνε η Αστυνομία κατά των διαδηλωτών, με αποτέλεσμα να υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδίου. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ., όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του.

2. Διομήδης Κομνηνός του Ιωάννη, 17 ετών, μαθητής, κάτοικος Λευκάδος 7, Αθήνα. Στις 16.11.1973, μεταξύ 21.30 και 21.45, ενώ βρισκόταν μαζί με άλλους διαδηλωτές στη διασταύρωση των οδών Αβέρωφ & Μάρνη, τραυματίστηκε θανάσιμα στην καρδιά από πυρά που έριξαν εναντίον του άνδρες της φρουράς του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ. και από εκεί, νεκρός πλέον, στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών (όπως λεγόταν τότε το Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο).

3. Σωκράτης Μιχαήλ, 57 ετών, εμπειρογνώμων ασφαλιστικής εταιρείας, κάτοικος Περιστερίου Αττικής. Στις 16.11.1973, μεταξύ 21.00 και 22.30, ενώ βρισκόταν μεταξύ των οδών Μπουμπουλίνας και Σόλωνος, προσβλήθηκε από δακρυγόνα αέρια που έριχνε η Αστυνομία κατά των διαδηλωτών, με αποτέλεσμα να υποστεί απόφραξη της αριστεράς στεφανιαίας. Μεταφέρθηκε ημιθανής στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ. (F Σεπτεμβρίου), όπου και πέθανε.

4. Toril Margrethe Engeland του Per Reidar, 22 ετών, φοιτήτρια από το Molde της Νορβηγίας. Στις 16.11.1973, γύρω στις 23.30, τραυματίστηκε θανάσιμα στο στήθος από πυρά της φρουράς του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως. Μεταφέρθηκε από διαδηλωτές στο ξενοδοχείο «Ακροπόλ» και αργότερα, νεκρή ήδη, στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ι.Κ.Α. Ανακριβώς είχε αναφερθεί αρχικά από την Αστυνομία ως «Αιγυπτία Τουρίλ Τεκλέτ» και η παρεξήγηση αυτή επιβιώνει ακόμη σε κάποιους «καταλόγους νεκρών».

5. Βασίλειος Φάμελλος του Παναγιώτη, 26 ετών, ιδιωτικός υπάλληλος, από τον Πύργο Ηλείας, κάτοικος Κάσου 1, Κυψέλη, Αθήνα. Στις 16.11.1973, γύρω στις 23.30, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά της φρουράς του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως. Μεταφέρθηκε από διαδηλωτές στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ. και από εκεί, νεκρός πλέον, στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών.

6. Γεώργιος Σαμούρης του Ανδρέα, 22 ετών, φοιτητής Παντείου, από την Πάτρα, κάτοικος πλατείας Κουντουριώτου 7, Κουκάκι. Στις 16.11.1973 γύρω στις 24.00, ενώ βρισκόταν στην ευρύτερη περιοχή του Πολυτεχνείου (Καλλιδρομίου και Ζωσιμάδων), τραυματίστηκε θανάσιμα στον τράχηλο από πυρά της αστυνομίας. Μεταφέρθηκε στο πρόχειρο ιατρείο του Πολυτεχνείου, όπου απεβίωσε. Από εκεί μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ι.Κ.Α. Ανακριβώς είχε αναφερθεί αρχικά από την Αστυνομία ως «Χαμουρλής».

7. Δημήτριος Κυριακόπουλος του Αντωνίου, 35 ετών, οικοδόμος, από τα Καλάβρυτα, κάτοικος Περιστερίου Αττικής. Κατά τις βράδυνες ώρες της 16.11.1973 ενώ βρισκόταν στην περιοχή του Πολυτεχνείου, προσβλήθηκε από δακρυγόνα αέρια και στη συνέχεια κτυπήθηκε από αστυνομικούς με συμπαγείς ράβδους, συνεπεία των οποίων πέθανε, από οξεία ρήξη αορτής, τρεις ημέρες αργότερα, στις 19.11.1973, ενώ μεταφερόταν στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ.

8. Σπύρος Μαρίνος του Διονυσίου, επονομαζόμενος Γεωργαράς, 31 ετών, ιδιωτικός υπάλληλος, από την Εξωχώρα Ζακύνθου. Κατά τις βράδυνες ώρες της 16.11.1973, ενώ βρισκόταν στην περιοχή του Πολυτεχνείου, κτυπήθηκε από αστυνομικούς με συμπαγείς ράβδους, και υπέστη κρανιοε-γκεφαλικές κακώσεις. Μεταφέρθηκε στο Θεραπευτήριο Πεντέλης, όπου πέθανε τη Δευτέρα, 19.11.1973, από οξύ αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Τάφηκε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, όπου στις 9.9.1974, έγινε τελετή στη μνήμη του.

9. Νικόλαος Μαρκούλης του Πέτρου, 24 ετών, εργάτης, από το Παρ-θένι Θεσσαλονίκης, κάτοικος Χρηστομάνου 67, Σεπόλια, Αθήνα, εργάτης. Κατά τις πρωινές ώρες της 17.11.1973, ενώ βάδιζε στην πλατεία Βάθης, τραυματίστηκε στην κοιλιά από ριπή στρατιωτικής περιπόλου. Μεταφέρθηκε στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, όπου πέθανε τη Δευτέρα 19.11.1973.

10. Αικατερίνη Αργυροπούλου σύζυγος Αγγελή, 76 ετών, κάτοικος Κέννεντυ και Καλύμνου, Αγιοι Ανάργυροι Αττικής. Στις 10.00 της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν στην αυλή του σπιτιού της, τραυματίστηκε στην πλάτη από σφαίρα. Διακομίστηκε στην κλινική «Παμμακάριστος» (Κάτω Πατήσια), όπου νοσηλεύτηκε επί ένα μήνα και κατόπιν μεταφέρθηκε στο σπίτι της, όπου πέθανε συνεπεία του τραύματος της μετά από ένα εξάμηνο (Μάιος 1974).

11. Στυλιανός Καραγεώργης του Αγαμέμνονος, 19 ετών, οικοδόμος, κάτοικος Μιαούλη 38, Νέο Ηράκλειο Αττικής. Στις 10.15 το πρωί της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν μαζί με άλλους διαδηλωτές στην οδό Πατησίων, μεταξύ των κινηματογράφων «ΑΕΛΑΩ» και «ΕΑΛΗΝΙΣ», τραυματίστηκε από ριπή πολυβόλου που έρριξε εναντίον τους περίπολος πεζοναυτών που επέβαινε ενός τεθωρακισμένου οχήματος. Μεταφέρθηκε στο Κ.Α.Τ., όπου πέθανε μετά από 12 μέρες, στις 30.11.1973.

12. Μάρκος Καραμανής του Δημητρίου, 23 ετών, ηλεκτρολόγος, από τον Πειραιά, κάτοικος Χίου 35, Αιγάλεω. Στις 10.30 περίπου το πρωί της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν στην ταράτσα πολυκατοικίας επί της πλατείας Αιγύπτου 1, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά της στρατιωτικής φρουράς που ενέδρευε στην ταράτσα του Ο.Τ.Ε. (αυτουργός ο ανθυπολοχαγός Ιωάννης Λυμπέρης, 573ου Τάγματος Πεζικού). Μεταφέρθηκε στην κλινική «Παντάνασσα» (πλατεία Βικτωρίας), όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του.

13. Αλέξανδρος Σπαρτίδης του Ευστρατίου, 16 ετών, μαθητής, από τον Πειραιά, κάτοικος Αγίας Λαύρας 80, Αθήνα. Στις 10.30 με 11.00 περίπου το πρωί της 17.11.1973, ενώ βάδιζε στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Κότσικα, τραυματίστηκε θανάσιμα στην κοιλιά από πυρά της στρατιωτικής φρουράς που ενέδρευε στην ταράτσα του Ο.Τ.Ε. (αυτουργός ο ανθυπολοχαγός Ιωάννης Λυμπέρης, 573ου Τάγματος Πεζικού). Με διαμπερές τραύμα μεταφέρθηκε στο Κ.Α.Τ., όπου τον βρήκε νεκρό ο πατέρας του.

14. Δημήτριος Παπαϊωάννου, 60 ετών, διευθυντής ταμείου αλευροβιομηχάνων, κάτοικος Αριστομένους 105, Αθήνα. Γύρω στις 11.30 της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν στην πλατεία Ομονοίας, προσβλήθηκε από δακρυγόνα αέρια που έριχνε η Αστυνομία. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ., όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του, συνεπεία εμφράγματος.

15. Γεώργιος Γεριτσίδης του Αλεξάνδρου, 47 ετών, εφοριακός υπάλληλος, κάτοικος Ελπίδος 29, Νέο Ηράκλειο Αττικής. Στις 12.00 της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν μέσα στο αυτοκίνητο του στα Νέα Λιόσια, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά που διέσχισαν τον ουρανό του αυτοκινήτου. Μεταφέρθηκε στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, όπου πέθανε αυθημερόν.

16. Βασιλική Μπεκιάρη του Φωτίου, 17 ετών, εργαζόμενη μαθήτρια, από τα Αμπελάκια Βάλτου Αιτωλοακαρνανίας, κάτοικος Μεταγένους 8, Νέος Κόσμος. Στις 12.00 το μεσημέρι της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν στην ταράτσα του σπιτιού της, τραυματίστηκε θανάσιμα στον αυχένα από πυρά. Μεταφέρθηκε στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών και στη συνέχεια στον «Ευαγγελισμό», όπου πέθανε αυθημερόν.

17. Δημήτρης Θεοδώρας του Θεοφάνους, 52 ετών, κάτοικος Ανακρέοντος 2, Ζωγράφου. Στις 13.00, της 17.11.1973, ενώ διέσχιζε με τη μητέρα του τη διασταύρωση της οδού Ορεινής Ταξιαρχίας με τη λεωφόρο Παπάγου στου Ζωγράφου, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά στρατιωτικής περιπόλου με επικεφαλής αξιωματικό (πιθανόν ο ίλαρχος Σπυρίδων Σταθάκης του Κ.Ε.Τ/Θ), που βρισκόταν ακροβολισμένη στο λόφο του Αγίου Θεράποντος. Εξέπνευσε ακαριαία και όταν μεταφέρθηκε στο Νοσοκομείο των Παίδων, απλώς διαπιστώθηκε ο θάνατος του.

18. Αλέξανδρος Βασίλειος (Μπασρί) Καράκας, 43 ετών, Αφγανός τουρκικής υπηκοότητας, ταχυδακτυλουργός, κάτοικος Μύρων 10, Αγιος Παντελεήμονας, Αθήνα. Στις 13.00, της 17.11.1973, ενώ βάδιζε με τον 13χρονο γιο του στη διασταύρωση των οδών Χέϋδεν και Αχαρνών, τραυματίστηκε θανάσιμα στην κοιλιά από ριπή μυδραλίου τεθωρακισμένου στρατιωτικού οχήματος. Μεταφέρθηκε απευθείας στο νεκροτομείο, όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του.

19. Αλέξανδρος Παπαθανασίου του Σπυρίδωνος, 59 ετών, συνταξιούχος εφοριακός, από το ΚεράσοΒο Αιτωλοακαρνανίας, κάτοικος Νάξου 116, Αθήνα. Στις 13.30 της 18.11.1973, ενώ βάδιζε με τις ανήλικες κόρες του στη διασταύρωση των οδών Δροσοπούλου και Κύθνου, απέναντι από το ΙΣΤ’ Αστυνομικό Τμήμα, βρέθηκε εν μέσω πυρών, προερχομένων από τους αστυνομικούς του Τμήματος, με αποτέλεσμα να πάθει συγκοπή. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών, όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του.

20. Ανδρέας Κούμπος του Στέργιου 63 ετών, βιοτέχνης, από την Καρδίτσα, κάτοικος Αμαλιάδος 12, Κολωνός. Γύρω στις 11.00 με 12.00 της 18.11.1973, ενώ βάδιζε στη διασταύρωση των οδών Γ’ Σεπτεμβρίου και Καποδιστρίου, τραυματίστηκε στη λεκάνη από πυρά μυδραλίου τεθωρακισμένου στρατιωτικού οχήματος. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ., κατόπιν στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών και τέλος στο Κ.Α.Τ., όπου και πέθανε στις 30.1.1974.

21. Μιχαήλ Μυρογιάννης του Δημητρίου, 20 ετών, ηλεκτρολόγος, από τη Μυτιλήνη, κάτοικος Ασημάκη Φωτήλα 8, Αθήνα. Στις 12.00 το μεσημέρι της 18.11.1973, ενώ βάδιζε στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Στουρνάρη, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά περιστρόφου αξιωματικού του Στρατού (αυτουργός ο συνταγματάρχης Νικόλςος Ντερτι-λής). Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ. σε κωματώδη κατάσταση και κατόπιν στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, όπου πέθανε αυθημερόν.

22. Κυριάκος Παντελεάκης του Δημητρίου, 44 ετών, δικηγόρος, από την Κροκέα Λακωνίας, κάτοικος Φερρών 5, Αθήνα. Στις 12.00 με 12.30 το μεσημέρι της 18.11.1973, ενώ βάδιζε στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Γλάδστωνος, τραυματίστηκε θανάσιμα από πυρά διερχομένου άρματος μάχης. Μεταφέρθηκε στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, όπου και πέθανε στις 27.12.1973.

23. Ευστάθιος Κολινιάτης, 47 ετών, από τον Πειραιά, κάτοικος Νικο-πόλεως 4, Καματερό Αττικής. Κτυπήθηκε στις 18.11.1973 από αστυνομικούς με συμπαγείς ράβδους, και υπέστη κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, συνεπεία των οποίων πέθανε στις 21.11.1973.

24. Ιωάννης Μικρώνης του Αγγέλου, 22 ετών, φοιτητής στο τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών, από την Ανω Αλισσό Αχαΐας. Συμμετείχε στην κατάληψη του Πανεπιστημίου Πατρών. Κτυπήθηκε μετά τα γεγονότα, υπό συνθήκες που παραμένουν ακόμη αδιευκρίνιστες. Συνεπεία της κακοποίησης του υπέστη ρήξη του ήπατος, εξαιτίας της οποίας πέθανε στις 17.12.1973 στο Λαϊκό Νοσοκομείο Αθηνών, όπου νοσηλευόταν. Σύμφωνα με ορισμένες ενδείξεις, ο τραυματισμός του συνέβη στην Πάτρα, άλλες όμως πληροφορίες τον τοποθετούν στην Αθήνα. Η περίπτωση του παραμένει υπό έρευνα.

Λόγω των εκδηλώσεων για την επέτειο των 50 χρόνων από την επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, και τη μεγάλη πορεία την Παρασκευή, θα υπάρχουν μεταβολές στη λειτουργία των μέσων μαζικής μεταφοράς και κυκλοφοριακές ρυθμίσεις στο κέντρο της Αθήνας. Ταυτόχρονα, η αστυνομία έχει ανακοινώσει πολύ αυστηρά μέτρα ασφαλείας, με χιλιάδες αστυνομικούς στους δρόμους, αύρες νερού, drones, αλλά και ελικόπτερο.

Σήμερα Πέμπτη 16 Νοεμβρίου, η κεντρική πύλη του ιστορικού χώρου στην Πατησίων μέχρι τις 8 το βράδυ ή νωρίτερα, αν κριθεί σκόπιμο από την Επιτροπή Εορτασμού, για την ασφάλεια του Συγκροτήματος.

Αύριο, Παρασκευή 17 Νοεμβρίου, η κεντρική πύλη του Πολυτεχνείου θα ανοίξει στις 9 το πρωί και θα κλείσει λίγο μετά τη 1 μ.μ. 

Την ώρα εκείνη θα ξεκινήσει η εκκένωση των χώρων του ιστορικού κτιρίου της οδού Πατησίων και στις 2 μ.μ. θα πραγματοποιηθεί η κεντρική εκδήλωση στο προαύλιο του Πολυτεχνείου. Μία ώρα αργότερα, στις 3 μ.μ. θα ξεκινήσει η πορεία.

ΜΜΜ και κυκλοφοριακές ρυθμίσεις

Από το μεσημέρι της Πέμπτης και έως τις 6 τα ξημερώματα του Σαββάτου 18 Νοεμβρίου, τίθενται σε ισχύ προσωρινές τροποποιήσεις της διαδρομής ή και της αφετηρίας λεωφορειακών γραμμών και γραμμών τρόλεϊ σε οδούς περιμετρικά του Πολυτεχνείου και σε όλο το κέντρο της πόλης. Οι αλλαγές αυτές θα γίνονται σταδιακά και ανάλογα με τις επικρατούσες κυκλοφοριακές συνθήκες και τις υποδείξεις και τα μέτρα της ΕΛ.ΑΣ.

Αύριο Παρασκευή 17 του μηνός, με εντολή της ΕΛ.ΑΣ., οι σταθμοί του Μετρό Μοναστηράκι, Μέγαρο Μουσικής, Σύνταγμα και Πανεπιστήμιο θα κλείσουν στις 14.00 και οι συρμοί θα διέρχονται από αυτούς τους σταθμούς χωρίς να πραγματοποιούν στάση.

Τυχόν πρόσθετες μεταβολές θα πραγματοποιηθούν σύμφωνα με τις υποδείξεις και τα μέτρα της ΕΛ.ΑΣ. Για περισσότερες πληροφορίες το επιβατικό κοινό μπορεί να ενημερωθεί από τον ακόλουθο σύνδεσμο Τροποποιήσεις 50ής επετείου του Πολυτεχνείου και από το πληροφοριακό κέντρο του ΟΑΣΑ 11185.

Επίσης, τα δρομολόγια της λεωφορειακής γραμμής Χ95 ΣΥΝΤΑΓΜΑ - ΑΕΡΟΛ. ΑΘΗΝΩΝ (EXPRESS) θα εκτελούνται μέχρι τον σταθμό του Μετρό ΚΑΤΕΧΑΚΗ.

«Αστακός» η Αθήνα

Αυξημένη επιφυλακή με πολύ αυστηρά μέτρα ασφαλείας επιβάλλει στους δρόμους της Αθήνας η αστυνομία.

Επί ποδός βίσκονται από σήμερα περίπου 5.000 αστυνομικοί από όλες τις υπηρεσίες Τάξης, Ασφάλειας και Τροχαίας, ενώ συνδρομή θα παρέχουν από αέρος το ελικόπτερο της Αστυνομίας καθώς και drone.

Επίσης, έχουν τεθεί σε ετοιμότητα οι αύρες νερού της αστυνομίας, οι «Αίαντες», καθώς και ομάδες της Ειδικής Κατασταλτικής Αντιτρομοκρατικής Μονάδας (ΕΚΑΜ) της Ελληνικής Αστυνομίας.

Λόγω και του πολέμου στη Μέση Ανατολή, εκτός από την αυξημένη παρουσία αστυνομικών γύρω από το Πολυτεχνείο και την αμερικανική πρεσβεία, όπου παραδοσιακά καταλήγει η πορεία ανήμερα της επετείου, ιδιαίτερα μέτρα έχει λάβει η ΕΛΑΣ για την προστασία της πρεσβείας του Ισραήλ καθώς και άλλων πιθανών «στόχων».

Για τον φόβο επεισοδίων, κυρίως λόγω της κατάστασης που επικρατεί λόγω των έργων για τον σταθμό του μετρό στα Εξάρχεια, θα είναι και εκεί ιδιαίτερα αυξημένα τα μέτρα ασφαλείας.

Επίσης, μέτρα λαμβάνονται και για τον κίνδυνο επεισοδίων εξαιτίας της έντασης που έχει προκαλέσει ο θάνατος του 17χρονου Χρήστου Μιχαλόπουλου από αστυνομικά πυρά στη Βοιωτία.

Έχουν περάσει 50 χρόνια από εκείνο το βράδυ της 17ης Νοεμβρίου, όταν φοιτητές αναμετρήθηκαν- μέσα και έξω από το Πολυτεχνείο- με τους εθνικούς μειοδότες, τα τανκ και την ιστορία τους και βγήκαν νικητές.

Νεκροί το βράδυ της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, νεκροί όμως και στα χρόνια που ακολούθησαν κατά τον εορτασμό της επετείου!

Το 1980 η πορεία για το Πολυτεχνείο πραγματοποιήθηκε μια μέρα σαν σήμερα, στις 16 Νοεμβρίου και κατά τη διάρκειά της σημειώθηκαν εκτεταμένα επεισόδια στους δρόμους του κέντρου της Αθήνας. Εκείνο το απόγευμα η εργάτρια Σταματίνα Κανελλοπούλου άφησε την τελευταία της πνοή μετά τον άγριο ξυλοδαρμό που υπέστη από αστυνομικούς, έξω από το ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία». Η Κανελλοπούλου ξεψύχησε στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο, ενώ σύμφωνα με την ιατροδικαστική εξέταση έφερε 18 σοβαρά τραύματα στο κεφάλι και είχε δεχθεί πολλαπλά χτυπήματα στο σώμα.

Το ίδιο απόγευμα διακομίστηκε, κλινικά νεκρός στο νοσοκομείο ο κύπριος φοιτητής Ιάκωβος Κουμής έχοντας πέσει και αυτός θύμα ξυλοδαρμού από αστυνομικούς. Μάλιστα σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες είχε χτυπηθεί πισώπλατα στην πλατεία Συντάγματος και ενώ καθόταν σε καφενείο. Υπέκυψε μία εβδομάδα μετά ενώ σύμφωνα με την ιατροδικαστική έκθεση η αιτία θανάτου ήταν καίριο πλήγμα στον εγκέφαλο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι εκείνο το βράδυ είχαν τραυματιστεί περίπου 150 άτομα ενώ η Κυβέρνηση Ράλλη κατόπιν συνεννοήσεως με την αστυνομία είχε απαγορεύει η πορεία να φτάσει έξω από την αμερικάνικη πρεσβεία.
Η πλειονότητα των φοιτητών υπάκουσε στις εντολές. Όμως 2.000 μέλη αριστερών παρατάξεων κατευθύνθηκαν προς τη Βασιλίσσης Σοφίας με απώτερο σκοπό να φτάσουν στην πρεσβεία των ΗΠΑ. Στο ύψος της Βουλής υπήρχε αστυνομικός φραγμός. Εκεί άρχισαν και τα επεισόδια, που είχαν ως αποτέλεσμα τις δολοφονίες του Ιάκωβου Κουμή και της Σταματίνας Κανελλοπούλου.

To 1985 νεκρός ο 15χρονος Μιχάλης Καλτεζάς

17 Νοεμβρίου 1985: Η πορεία για τα 12 χρόνια από την Εξέγερση του Πολυτεχνείου έχει ολοκληρωθεί έχοντας σημειωθεί μικρής έκτασης επεισόδια. Ωστόσο ουδείς μπορούσε να προβλέψει τι θα επακολουθούσε. Μετά το τέλος της πορείας, μία κλούβα των ΜΑΤ παρέμενε για λόγους ασφαλείας έξω από το πανεπιστημιακό ίδρυμα. Ωστόσο, κάποια στιγμή τέσσερις αστυνομικοί πείνασαν κι έφυγαν για να πάνε σε σουβλατζίδικο στα Εξάρχεια· όταν έγιναν αντιληπτοί, ομάδα αναρχικών άρχισε να τους φωνάζει συνθήματα.

Ένας από τους αστυνομικούς τους ζήτησε τις ταυτότητές τους και το επεισόδιο φάνηκε να τελειώνει εκεί. Αργότερα, ομάδα νεαρών κατευθύνθηκε προς την κλούβα που βρισκόταν στο Πολυτεχνείο. Ανάμεσά τους βρισκόταν και ο 15χρονος Μιχάλης Καλτεζάς.
Οι νεαροί πέταξαν μολότοφ και οι αστυνομικοί βγήκαν από την κλούβα και άρχισαν να τους κυνηγούν προς την πλευρά των Εξαρχείων. Κάποιοι από τους αστυνομικούς πυροβολούν στον αέρα για εκφοβισμό. Όμως, μια από τις σφαίρες του Αθανάσιου Μελίστας πέτυχε τον άτυχο Καλτεζά στο κεφάλι. Το συμβάν σημειώθηκε στη συμβολή των οδών Στουρνάρη και Μποτάση.

Ο Καλτεζάς θα αφήσει την τελευταία του πνοή λίγη ώρα αργότερα· η μητέρα του έμαθε την τραγική είδηση από δημοσιογράφους! Ο αστυνομικός από το οποίου το υπηρεσιακό πιστόλι έφυγε η μοιραία σφαίρα δεν έμεινε ούτε ώρα στη φυλακή.