Ενημέρωση από την ημερίδα με τίτλο: «Η αρπαγή των αρχαιοτήτων στην Κατοχή και ο αγώνας για την επιστροφή τους», που οργάνωσαν το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα και ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων υπό την αιγίδα της Βουλής των Ελλήνων. 



ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΗΣ
ΤΩΝ ΟΦΕΙΛΩΝ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
www.holocaust.gr



Ημερίδα: «Η αρπαγή των αρχαιοτήτων στην Κατοχή και ο αγώνας για την επιστροφή τους» (Παλαιά Βουλή, 19.4.2018).





Η ΣΧΕΤΙΚΉ ΑΝΑΚΟΊΝΩΣΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ  ΤΟ ΨΗΦΙΣΜΑ



Στην ασφυκτικά γεμάτη αίθουσα της Παλαιάς Βουλής, την Πέμπτη 19.4.2018, πραγματοποιήθηκε ημερίδα με θέμα «Η αρπαγή των αρχαιοτήτων στην Κατοχή και ο αγώνας για την επιστροφή τους», η οποία οργανώθηκε από το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών (ΕΣΔΟΓΕ) και το Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ) υπό την αιγίδα της Βουλής των Ελλήνων.



Στην ημερίδα μίλησαν οι Μανώλης Γλέζος («Η έννοια της λεηλασίας από το Γ΄ Ράιχ»), Βασίλης Κοσμόπουλος, σκηνοθέτης, γενικός διευθυντής του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου («Η λεηλασία πολιτιστικών αγαθών από το Γ´ Ράιχ κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: η περίπτωση της κατεχόμενης Ελλάδας»), Ελένη Πιπέλια, αρχαιολόγος στη διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού («Λάφυρα πολέμου από την Κατοχή: ένα κεφάλαιο που παραμένει ανοικτό»), Ελευθερία Ακριβοπούλου, αρχαιολόγος-μουσειολόγος, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης («Αρχαία εν κινδύνω στη Θεσσαλονίκη της Κατοχής») και Γιώργος Τζωράκης, αρχαιολόγος, «’Εν μέσω της μαινομένης καταιγίδος'… Η τύχη των κρητικών αρχαιοτήτων τα χρόνια της Γερμανοϊταλικής Κατοχής (1941-1945)».



Χαιρετισμό απηύθυναν οι Νίκος Βούτσης, Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, Λυδία Κονιόρδου, Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Μαρία Βλαζάκη, Γενική Γραμματέας Πολιτισμού και τ. Πρόεδρος της Διακυβερνητικής Επιτροπής της Σύμβασης του 1970 της UNESCΟ, Ιγνάτιος Αξιώτης, μέλος της Γραμματείας του ΕΣΔΟΓΕ και Τούλα Μαρκέτου, Πρόεδρος του ΣΕΑ.



Ακολούθησαν σύντομες παρεμβάσεις και ερωτήσεις των συμμετεχόντων. Αμέσως μετά, ο Αντιστασιακός, Πρόεδρος της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ και Συμπρόεδρος του ΕΣΔΟΓΕ Χρήστος Τσιντζιλώνης διάβασε, εκ μέρους των συνδιοργανωτών, σχέδιο ψηφίσματος, το οποίο και ενέκριναν ενθουσιωδώς οι συμμετέχοντες.

Τον συντονισμό της ημερίδας είχε ο Δρ. Αριστομένης Συγγελάκης, Συγγραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα.

Στην έναρξη της ημερίδας τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή στη μνήμη του Αντιστασιακού και ιδρυτικού μέλους του Εθνικού Συμβουλίου «Καπετάν Ερμή» (Βασίλη Πριόβολου), που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή, ενώ ο Μανώλης Γλέζος διάβασε δικούς του στίχους, με τους οποίους αποχαιρέτησε τον ηρωικό Αντιστασιακό και εξαίρετο συναγωνιστή μας.

Σημειώνεται ότι το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα απευθύνει ανοιχτό κάλεσμα συμμετοχής στη συγκέντρωση στο Σύνταγμα (Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη) και πορεία στη Γερμανική Πρεσβεία, την Παρασκευή 27 Απριλίου 2018 και ώρα 6.00μμ.



ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΗΣ

ΤΩΝ ΟΦΕΙΛΩΝ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

www.holocaust.gr









ΨΗΦΙΣΜΑ



Σήμερα, 19 Απριλίου 2018, συγκεντρωθήκαμε στην αίθουσα της Παλαιάς Βουλής στην Αθήνα ύστερα από πρόσκληση του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα και του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, αντιστασιακοί, μέλη Ενώσεων Θυμάτων των ελληνικών Ολοκαυτωμάτων, ειδικοί επιστήμονες, εκπρόσωποι φορέων και άλλοι Έλληνες πολίτες και αφού ακούσαμε τους ομιλητές που ανέπτυξαν το θέμα της αρπαγής των αρχαιοτήτων και της καταστροφής των πολιτιστικών μνημείων από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής κατά  την περίοδο του Β’ Π.Π. 

αξιώνουμε


·         την άμεση επιστροφή στην Ελλάδα όλων των αρχαιολογικών και πολιτιστικών αγαθών που εκλάπησαν και λεηλατήθηκαν καθώς και την αποκατάσταση των καταστροφών στα πολιτιστικά μνημεία της χώρας μας που υπέστησαν ζημιές κατά την περίοδο της Κατοχής.



·         Την ικανοποίηση και των άλλων οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα και συγκεκριμένα την επιστροφή του κατοχικού δανείου και την απόδοση των γερμανικών επανορθώσεων και αποζημιώσεων.



Καλούμε την ελληνική κυβέρνηση να προχωρήσει στην επίδοση ρηματικής διακοίνωσης προς τη γερμανική κυβέρνηση για το σύνολο του ζητήματος καθώς και σε όλες τις αναγκαίες ενέργειες στην κατεύθυνση της αποφασιστικής διεκδίκησης  των απαράγραπτων και ισχυρά τεκμηριωμένων οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα.

Καλούμε την Βουλή των Ελλήνων να προχωρήσει στην αξιοποίηση της Έκθεσης της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών για την περαιτέρω διεθνοποίηση και κλιμάκωση του εθνικού και δημοκρατικού αυτού αγώνα.

Καλούμε την κυβέρνηση της Ο.Δ.Γ. να εγκαταλείψει την αδιαλλαξία της και να αναλάβει εμπράκτως την ευθύνη της για τα φοβερά εγκλήματα του Γ’ Ράιχ στην Ελλάδα. Υπογραμμίζουμε ότι είναι επιτακτική και προς όφελος και των δύο χωρών η σύναψη Συνθήκης Ειρήνης μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας, εβδομήντα τρία χρόνια μετά τη λήξη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου.

Επαναλαμβάνουμε για άλλη μία φορά ότι ο αγώνας μας είναι αγώνας αποκατάστασης του Δικαίου και της Ιστορίας και σε καμία περίπτωση δεν στρέφεται κατά του γερμανικού λαού, τον οποίο τιμούμε και αισθανόμαστε αλληλέγγυοι μαζί του, αλλά, αντίθετα, αποτελεί γέφυρα ειρήνης και δημοκρατικής και αντιφασιστικής πάλης των δύο λαών. Η ανιδιοτελής και πολύχρονη συμμετοχή συλλογικοτήτων και δημοκρατών της Γερμανίας στον κοινό μας αγώνα, αναδεικνύει, εξάλλου, τον οικουμενικό του χαρακτήρα και την θεμελίωσή του στις πανανθρώπινες αρχές και αξίες της Δικαιοσύνης, της Ειρήνης και της Δημοκρατίας.

Το παρόν παραγγέλλουμε να επιδοθεί στη γερμανική πρεσβεία της Αθήνας καθώς επίσης και στις αρμόδιες ελληνικές αρχές και συγκεκριμένα στον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, τον Πρωθυπουργό, τον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων, τους Αρχηγούς των κομμάτων του συνταγματικού τόξου και στην Υπουργό Πολιτισμού καλώντας τους να πράξουν ό,τι απαιτείται για την ικανοποίηση των παραπάνω αξιώσεων.

Ανακοίνωση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων


Η απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (σ.σ.: στις 27 Σεπτέμβρη) αποτελεί δικαίωση του αγώνα του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, προκειμένου να μην καταστρατηγηθεί ο Αρχαιολογικός Νόμος.

Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο διέκοψε τη συνεδρίαση σχετικά με την γνωμοδότηση για την έγκριση ή μη του ΣΟΑ και της ΣΜΠΕ του έργου «Ανάπτυξη του Μητροπολιτικού Πόλου Ελληνικού – Αγ. Κοσμά», για να προηγηθεί σε συνεδρίαση του ΚΑΣ η γνωμοδότηση για την κήρυξη αρχαιολογικού χώρου στο Ελληνικό, πριν από οποιαδήποτε χωρική ρύθμιση, όπως ορίζει το άρθρο 12 του Αρχαιολογικού Νόμου.

Η εφαρμογή της νόμιμης διαδικασίας δεν επιφέρει καθυστερήσεις: αν η κήρυξη του αρχαιολογικού χώρου είχε γίνει εδώ και τόσους μήνες, αν το θέμα της κήρυξης είχε συμπεριληφθεί –ως όφειλε- στην ημερήσια διάταξη του ΚΑΣ της 5ης/9/2017, όπως είχε αιτηθεί ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, τότε και οι δύο γνωμοδοτήσεις θα ήταν ήδη έτοιμες.

Αντιθέτως, οι πολιτικές, οικονομικές και μιντιακές παρεμβάσεις προκειμένου να παρακαμφθεί η νόμιμη διαδικασία στην περίπτωση του Ελληνικού, είναι αυτές που ευθύνονται για τις ως τώρα καθυστερήσεις. Καλό θα ήταν οι φορείς αυτών των παρεμβάσεων να το κατανοήσουν επιτέλους και να αφήσουν την Αρχαιολογική Υπηρεσία και τα επιστημονικά όργανα του Υπουργείου Πολιτισμού να αποφασίσουν με βάση το νόμο και την επιστημονική δεοντολογία.

Για την αποφυγή της παραπληροφόρησης θυμίζουμε ότι η κήρυξη αρχαιολογικού χώρου, δεν εμποδίζει την έγκριση ή την εκτέλεση του όποιου έργου. Απόδειξη για αυτό είναι το κέντρο της Αθήνας, η Ρόδος, το Ναύπλιο, η Μονεμβασία, τα Χανιά και πολλές άλλες περιπτώσεις που αποτελούν κηρυγμένους αρχαιολογικούς χώρους.

Η κήρυξη χαρακτηρίζει την περιοχή ως τόπο όπου αναμένεται να εντοπιστούν αρχαιότητες και διασφαλίζει ότι κάθε τεχνικό έργο θα παίρνει απαραίτητα την έγκριση από την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Επίσης, ότι οι όροι προστασίας και ανάδειξης των αρχαιοτήτων θα ισχύουν στο διηνεκές και θα δεσμεύουν όχι μόνον την ΕΛΛΗΝΙΚΟ Α.Ε., αλλά και τον κύριο του έργου, τις κατασκευαστικές εταιρείες και τους υπεργολάβους που θα εκτελέσουν τα τεχνικά έργα, έως και τους τελικούς χρήστες, κατοίκους ή επαγγελματίες που θα ζήσουν ή θα δραστηριοποιηθούν στην περιοχή.

Το ΔΣ του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων θέλει να ευχαριστήσει τους φορείς και τα πρόσωπα που συμπαραστάθηκαν στον αγώνα μας. Θα θέλαμε επίσης να εκφράσουμε τη χαρά μας για τη μεγάλη πλειοψηφία των μελών του ΚΑΣ που στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων, διασώζοντας το κύρος του Συμβουλίου.

                                                                                                                   
                                                                                     
Αξιότιμε κύριε Πρωθυπουργέ,
 
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, επαγγελματικό και επιστημονικό σωματείο του Υπουργείου Πολιτισμού, αποτελεί από το 1959 το συλλογικό όργανο έκφρασης των αρχαιολόγων και επιστημόνων συναφών κλάδων, οι οποίοι στελεχώνουν τις μονάδες της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, της αρχαιότερης του ελληνικού κράτους. Πρόκειται για επιστημονικό φορέα με βαρύνοντα θεσμικό ρόλο στον τομέα της προστασίας της αρχαιολογικής κληρονομιάς, που έχει διαδραματίσει καίριο ρόλο στη διαμόρφωση του νομικού πλαισίου προστασίας των αρχαιοτήτων.
 
Με την ιδιότητα αυτή παρακολουθούμε εδώ και πολύ καιρό (ήδη από το 2014!) την προσπάθεια να παρακαμφθεί κάθε νομιμότητα, και δη αυτή που αφορά την προστασία των αρχαιοτήτων, στην περίπτωση της επένδυσης στην περιοχή του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού.
 
Απευθυνόμαστε σε σας, που πρόσφατα στο Υπουργικό Συμβούλιο επαναλάβατε ότι «…τα (επενδυτικά) σχέδια προχωρούν με προσήλωση στην κείμενη νομοθεσία, στους νόμους και το Σύνταγμα της χώρας…» για να σας επιστήσουμε την προσοχή στο ότι στην περίπτωση των αρχαιοτήτων στο πρώην αεροδρόμιο του Ελληνικού, οι ενέργειες που έχουν επιλεγεί από την πολιτική ηγεσία, και συγκεκριμένα την Υπουργό Πολιτισμού Λ. Κονιόρδου, κάθε άλλο παρά προσήλωση στην κείμενη νομοθεσία συνιστούν. Εξ ου και δεν συνιστούν «επιτάχυνση» της επένδυσης, όπως διατείνονται οι εμπνευστές τους, αλλά πλήρη φαλκίδευσή της.
 
Η νόμιμη διαδικασία (αναλυτικά βλ. 1ο συνημμένο)προβλέπει, σε εφαρμογή του άρθρου 12 του Ν. 3028/02 (Αρχαιολογικός Νόμος) την κήρυξη, με απόφαση Υπουργού Πολιτισμού μετά από γνώμη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, αρχαιολογικού χώρου για τον οποίο υπάρχουν επιστημονικά τεκμήρια, πριν από την έγκριση του όποιου χωρικού σχεδίου (εν προκειμένω του Σχεδίου Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης-ΣΟΑ και της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων-ΣΜΠΕ του έργου «Ανάπτυξη του Μητροπολιτικού πόλου Ελληνικού-Αγ. Κοσμά»). Αντ’ αυτού, στις 6/9/2017 εισήχθη στο ΚΑΣ ως θέμα η έγκριση του ΣΟΑ και της ΣΜΠΕ μόνον.
Η διακοπή της συνεδρίασης του επιστημονικού συμβουλίου του ΥΠΠΟΑ, η αναβολή της και όλες οι περαιτέρω καθυστερήσεις ως σήμερα οφείλονται ακριβώς στην προσπάθεια παράκαμψης της νόμιμης διαδικασίας και στην παράλειψη νόμιμης οφειλόμενης ενέργειας στην οποία εμμένει η Υπουργός Πολιτισμού, ενώ βάλλουν ευθέως και κατά του κύρους του ΚΑΣ, ενός ανώτατου επιστημονικού οργάνου του ΥΠΠΟ, το οποίο οφείλει να γνωμοδοτεί χωρίς πολιτικές πιέσεις, με μόνο γνώμονα την τήρηση της νομιμότητας, την τήρηση της επιστημονικής δεοντολογίας και την προστασία των αρχαιοτήτων διαχρονικά.
 
Την ίδια στιγμή δημοσιογραφικοί και άλλοι κύκλοι προβάλλουν το κείμενο του «Μνημονίου Συναντίληψης και Συνεργασίας» ΥΠΠΟΑ-ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ ως «αποτελεσματικότερο» οποιασδήποτε κήρυξης, αποσιωπώντας το γεγονός της ακυρότητας της πράξης, που α. παραβιάζει την ορθή διοικητική διαδικασία και το άρθρο 12 του Αρχαιολογικού Νόμου 3028/2003, και υπογράφηκε αναρμοδίως, β. δεσμεύει για την προστασία των αρχαιοτήτων την Ελληνικό Α.Ε., μία εταιρία του Δημοσίου, και όχι τον πραγματικό κύριο του Έργου, δηλ. την Lamda Development, γ. αναθέτει το κόστος της αρχαιολογικής έρευνας στην Ελληνικό Α.Ε., δηλ. στο Ελληνικό Δημόσιο, παρά τα προβλεπόμενα στο άρθρο 37 του ίδιου Νόμου και γι’ αυτό δ. καταστρατηγεί κάθε έννοια ίσης αντιμετώπισης από την Πολιτεία των υπόλοιπων επενδυτών και πολιτών, που καλούνται να αναλάβουν οι ίδιοι το κόστος της έρευνας στο πλαίσιο των δικών τους έργων.  (βλ. 2 συνημμένο)
 
Σε περίπτωση που συνεχιστούν οι ενέργειες αυτές, η κυβέρνησή σας θα έχει συνδεθεί όχι μόνο με την προσπάθεια παράκαμψης και υποκατάστασης του Αρχαιολογικού Νόμου, αλλά και με νέες εμπλοκές, δικαστικές διαμάχες και πολύμηνες καθυστερήσεις στο έργο, αφού ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων έχει δεσμευτεί ότι θα χρησιμοποιήσει κάθε πρόσφορο ένδικο μέσο για να διαφυλάξει την ισότιμη εφαρμογή του Αρχαιολογικού Νόμου. Η μόνη λύση για την απρόσκοπτη συνέχιση και έγκριση του έργου είναι η τήρηση της νομιμότητας. Σε διαφορετική περίπτωση θα έχει εμπεδωθεί ότι οι θεσμοί μπορούν να παρακάμπτονται και θα έχει ακυρωθεί στην πράξη η δυνατότητα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας να ασκεί προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς οπουδήποτε στην Επικράτεια.
  
Επιπρόσθετα, είναι βέβαιο ότι η τήρηση της νόμιμης διαδικασίας τόσο στην εισαγωγή του θέματος της κήρυξης του αρχαιολογικού χώρου Ελληνικού στο ΚΑΣ, όσο και στην έγκριση των ΣΟΑ και ΣΜΠΕ καθώς και η απαρέγκλιτη τήρηση του Ν. 3028 στην αντιμετώπιση των αρχαιοτήτων που θα εντοπιστούν κατά τη διάρκεια κατασκευής του έργου, αίρει τις καθυστερήσεις και διευκολύνει την πορεία της επένδυσης.
 
Ύστερα από τα παραπάνω ζητάμε την παρέμβασή σας για να σταματήσει αυτή η διελκυστίνδα και να ξαναγυρίσουμε στο δρόμο της «προσήλωσης στην κείμενη νομοθεσία, στους νόμους και το Σύνταγμα της χώρας», όπως ο ίδιος έχετε δεσμευτεί.
  Για το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΕΑ,
 
  Η Πρόεδρος                        Ο Γενικός Γραμματέα
Τούλα Μαρκέτου                   Θέμης Βάκουλης

 

ΚΑΛΕΣΜΑ ΤΟΥ ΣΕΑ ΓΙΑ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ

ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΗΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ

ΕΓΚΡΙΣΗΣ Ή ΜΗ ΤΟΥ ΣΟΑ ΚΑΙ ΣΜΠΕ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΠΟΛΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ - ΑΓ. ΚΟΣΜΑ»

ΑΠΟ ΤΟ Κ.Α.Σ ΣΤΙΣ 13 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2017

Αγαπητοί συνάδελφοι-ισσες,

Την Τετάρτη 13 Σεπτεμβρίου 2017 στις 5:00 μμ. κρίνεται το κύρος και το μέλλον της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Η συνεχιζόμενη από τη συνεδρία της 5^ης Σεπτεμβρίου συζήτηση της επένδυσης στο Ελληνικό είναι πιθανόν να οδηγήσει σε γνωμοδότηση προνομιακής αντιμετώπισης υπέρ της Ελληνικό ΑΕ και των μελλοντικών επενδυτών της περιοχής. Τυχόν απόφαση που θα οδηγεί σε σοβαρή παράκαμψη της αρχαιολογικής νομοθεσίας δεν αφορά το Ελληνικό αλλά την προστασία των αρχαιοτήτων σε όλη τη χώρα: ήδη έχει γίνει γνωστό ότι η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου έχει προσφύγει κατά της κήρυξης-οριοθέτησης του αρχαιολογικού χώρου στου Αφάντου, με το καινοφανές επιχείρημα ότι εκδόθηκε από το ΥΠΠΟΑ «αναρμοδίως». Βρισκόμαστε μπροστά σε μια μεθοδευμένη προσπάθεια παράκαμψης του Αρχαιολογικού Νόμου σε όλα τα επίπεδα.

Η επιχειρούμενη από την κυβέρνηση έγκριση του Σχεδίου Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης (ΣΟΑ) και της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) του έργου «Ανάπτυξη του Μητροπολιτικού Πόλου Ελληνικού – Αγ. Κοσμά», Π.Ε. Νότιου Τομέα Αθηνών, Περιφέρειας Αττικής, χωρίς να έχει προηγηθεί η κήρυξη του Αρχαιολογικού Χώρου (βλ. το ιστορικό στη συνημμένη αίτηση κήρυξης που απέστειλε σήμερα ΣΕΑ στην Υπουργό) δεν θα αποτελέσει μόνον κακό προηγούμενο αλλά θα δυσκολέψει στο μέλλον την προστασία των αρχαιοτήτων με την αποσπασματική και κατά περίπτωση πλέον τήρηση της αρχαιολογικής νομοθεσίας.

Ο Σ.Ε.Α. με την παράστασή του στην αρχική συνεδρίαση του Κ.Α.Σ. επιχειρηματολόγησε με σαφήνεια βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, επιμένοντας για την κήρυξη του αρχαιολογικού χώρου, την οποία έχει ήδη ζητήσει η αρμόδια Εφορεία, όπως την υποχρεώνει το άρθρο 12 του Ν. 3028/2002, καθώς δεν πρόκειται γενικώς και αορίστως για κάποιο «έργο» αλλά για σχέδιο χωρικής οργάνωσης (ΣΟΑ συνοδευόμενο από ΣΜΠΕ, αντίστοιχο των ΣΧΟΑΠ και των ΓΠΣ), με χωρικές ρυθμίσεις που ορίζει περιοχές πολεοδόμησης και χρήσεις γης.

Θα συνεχίσει στην ίδια κατεύθυνση προασπιζόμενος τις αρχαιότητες και την ισονομία όλων των πολιτών, με σκοπό τη δικαίωση των αγώνων που έχουν ξεκινήσει εδώ και χρόνια, όχι μόνον για το Ελληνικό αλλά για όλες τις περιπτώσεις όπου τίθεται εν αμφιβόλω η προστασία των αρχαιοτήτων. Η τήρηση της αρχαιολογικής νομοθεσίας και εν προκειμένω οι κηρύξεις δεν στέκονται εμπόδιο στην ολοκλήρωση των ποικίλων έργων και των επενδύσεων. Αντίθετα, διευκολύνουν και μάλιστα με λιγότερη καθυστέρηση την ολοκλήρωση των έργων εξασφαλίζοντας παράλληλα και την προστασία και ανάδειξη των αρχαιοτήτων.

• Ο ΣΕΑ δηλώνει με όλους τους τρόπους και σε όλους τους τόνους ότι δεν πρόκειται να υποχωρήσει από τις θέσεις του και θα συνεχίσει να «ταράζει στη νομιμότητα» όσους υποκριτικά κόπτονται για το ίδιο και καλεί την Τετάρτη 13 Σεπτεμβρίου, στις 4:30 μ.μ. όλους τους συναδέλφους και τα άλλα σωματεία του ΥΠ.ΠΟ.Α. σε συγκέντρωση έξω από το ΥΠΠΟΑ (Μπουμπουλίνας 20-22).
  
  

• Η αρχαιολογική νομοθεσία ισχύει για όλους τους πολίτες και δεν παρακάμπτεται επιλεκτικά χάριν συγκεκριμένων επενδυτών.
  
  

• Η ορθή διοικητική πρακτική επιταχύνει τις διαδικασίες αδειοδοτήσεων από την πλευρά της αρχαιολογικής νομοθεσίας.
  
  

• Οι κηρύξεις των αρχαιολογικών χώρων δεν απαγορεύουν τις επενδύσεις ή την αξιοποίηση.
  
  

• Δεν θα επιτρέψουμε να βρίσκονται στο στόχαστρο οι αρχαιότητες και οι εργαζόμενοι στην Αρχαιολογική Υπηρεσία.
  
  

• Δεν θα επιτρέψουμε την παραπλάνηση του ΚΑΣ μέσα από μη ορθές διοικητικές διαδικασίες και αντιδεοντολογικές πιέσεις.
  
  

Όλοι/ες στη συγκέντρωση της Τετάρτης 13 Σεπτεμβρίου, στις 4:30 μ.μ. έξω από το ΥΠ.ΠΟ.Α.

ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΟΥ ΣΕΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ Ή ΜΗ ΤΟΥ ΣΟΑ ΚΑΙ ΣΜΠΕ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΠΟΛΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ - ΑΓ. ΚΟΣΜΑ» ΑΠΟ ΤΟ Κ.Α.Σ.

Ο Σ.Ε.Α. παρακολουθεί με ζωηρό ενδιαφέρον το θέμα της εξελισσόμενης επένδυσης στο Ελληνικό και με ανακοινώσεις και παρεμβάσεις ήδη από το 2012 έχει δηλώσει ότι δεν πρόκειται να επιτρέψει καμία προνομιακή αντιμετώπιση ούτε παράκαμψη της αρχαιολογικής νομοθεσίας.

Την Τρίτη 5 Σεπτεμβρίου εισήχθη στο Κ.Α.Σ. το θέμα της έγκρισης ή μη α) του Σχεδίου Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης και β) της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου «Ανάπτυξη του Μητροπολιτικού Πόλου Ελληνικού – Αγ. Κοσμά», Π.Ε. Νότιου Τομέα Αθηνών, Περιφέρειας Αττικής. Ο Σ.Ε.Α. κινητοποιήθηκε αμέσως, κηρύσσοντας Παναττική στάση εργασίας και συγκέντρωση των εργαζομένων έξω από το Υπουργείο. Στο πλευρό του Συλλόγου μας ήταν ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών- Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ), η Επιτροπή Αγώνα για το Μητροπολιτικό πάρκο στο Ελληνικό, περιφερειακοί και δημοτικοί σύμβουλοι Αττικής και άλλοι φορείς και σωματεία (ΣΕΚΑ), τους οποίους ευχαριστούμε και από τη θέση αυτή.

Ο ΣΕΑ ζήτησε πρώτα την απόσυρση του θέματος από την ημερήσια διάταξη και την εκ νέου εξέτασή του μόνο μετά την υποχρεωτική από το άρθρο 12 του Ν. 3028/2002 εισαγωγή της εισήγησης για κήρυξη του αρχαιολογικού χώρου στο Κ.Α.Σ., την οποία έχει επανειλημμένα ζητήσει η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων ήδη το 2012, το 2014 και το 2016.

Το αίτημα απόσυρσης του θέματος δεν έγινε άμεσα δεκτό, ωστόσο κατά τη διαδικασία των παραστάσεων ο Σ.Ε.Α. επιχειρηματολόγησε με σαφήνεια, αποδομώντας με νομικά και δεοντολογικά επιχειρήματα τη διαδικασία που επιχειρήθηκε. Η επιχειρηματολογία επικεντρώθηκε στην ακυρότητα του Μνημονίου Συνεργασίας που υπογράφεται από αναρμόδια πρόσωπα, στους επιμέρους όρους του Μνημονίου που δεν δεσμεύουν εις το διηνεκές τους πραγματικούς κυρίους του έργου, στην απαραίτητη προϋπόθεση εξέτασης της εισήγησης για την κήρυξη του αρχαιολογικού χώρου, σύμφωνα με το άρθρο 12 του Αρχαιολογικού Νόμου, και την επιλεκτική μεταχείριση της συγκεκριμένης επένδυσης έναντι όλων των υπόλοιπων επενδύσεων και πολιτών της χώρας, καθώς μεθοδεύεται η πρωτοφανής ανάληψη της δαπάνης για τις αρχαιολογικές έρευνες από το Δημόσιο και όχι από τον επενδυτή, όπως ισχύει σε κάθε μεγάλο ιδιωτικό έργο. Τέλος, δόθηκε έμφαση στους κινδύνους που συνεπάγεται η adhoc παράκαμψη της αρχαιολογικής νομοθεσίας που πρόκειται με βεβαιότητα να υπονομεύσει την άσκηση προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς σε άλλες υποθέσεις στην υπόλοιπη επικράτεια.

Εκτιμούμε ότι η επιχειρηματολογία του Σ.Ε.Α κατέδειξε την σημασία του ζητήματος, και την ανάγκη επαναπροσδιορισμού της διαδικασίας. Το Συμβούλιο, αντί της απόσυρσης, αποφάσισε τη διακοπή και την επανεξέταση του θέματος σε επόμενη συνεδρίαση.

Ο ΣΕΑ δηλώνει με όλους του τρόπους και σε όλους τους τόνους ότι δεν πρόκειται να υποχωρήσει από τις θέσεις του και θα συνεχίσει να «ταράζει στη νομιμότητα» όσους υποκριτικά κόπτονται για το ίδιο. Τέλος, ο ΣΕΑ καταγγέλλει την απόπειρα παρακολούθησης και επηρεασμού του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, η οποία επιχειρήθηκε χθες με την παρουσία στη συνεδρίαση στελεχών του Γραφείου της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού και ακόμη και του ίδιου του Διευθυντή του Υπουργού Επικρατείας κ. Α. Φλαμπουράρη, κατά παράβαση του άρθρου 2, παρ. 5-8 της Υπουργικής Απόφασης ΥΠΠΟ/ΔΟΕΠΥ/ΤΟΠΥΝΣ/14/3698/20-1-04 (ΦΕΚ 70/Β/2004), «Οργάνωση και Λειτουργία των Συμβουλίων του Ν. 3028/2002 στο Υπουργείο Πολιτισμού» και του άρ. 14, παρ. 10 του Ν. 2690/1999 «Κύρωση του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας και άλλες διατάξεις». Ο Σ.Ε.Α. θα προστατεύσει το υπέρτατο συλλογικό όργανο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, ώστε τα μέλη του να μπορούν να λειτουργήσουν ανεπηρέαστα από οποιαδήποτε εξωτερική πολιτική παρέμβαση και θα στηλιτεύει -όπως έκανε χθες- όσους επιχειρούν να το πράξουν.

Η χθεσινή μέρα έδειξε για μία ακόμη φορά ότι ο ΣΕΑ μπορεί να παρεμβαίνει ουσιαστικά προς όφελος της προστασίας των αρχαιοτήτων όταν, σε συντονισμό με άλλους φορείς, συμμετέχει ενωμένος στις κινητοποιήσεις και τους δίκαιους αγώνες, οι οποίοι δεν τελείωσαν ακόμη αλλά θα συνεχιστούν πιο αγωνιστικά και μαζικά. 

 

Μα τι θέλουν, τελικά, αυτοί οι αρχαιολόγοι από το Ελληνικό;

(ή αλλιώς: ποιοι φοβούνται την κήρυξη των αρχαιοτήτων και γιατί)

Αυτές τις μέρες βρίσκεται σε εξέλιξη άλλη μια προσπάθεια να παρακαμφθεί ο Αρχαιολογικός Νόμος και η συνταγματική επιταγή της προστασίας του πολιτιστικού περιβάλλοντος (άρθρο 24 του Συντάγματος), δηλαδή της κοινής περιουσίας όλων μας, προς όφελος της ιδιωτικής εταιρίας LamdaDevelopment και των σχεδίων που έχει παρουσιάσει για την περιοχή του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού. Ταυτόχρονα, εδώ και πολύ καιρό βρίσκεται σε εξέλιξη μια μεγάλη επικοινωνιακή εκστρατεία για να πειστεί το κοινό ότι οι αρχαιότητες στο Ελληνικό είναι ένα «ανέκδοτο» και ότι «οι αρχαιολόγοι εμποδίζουν την ανάπτυξη». Θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε τι πραγματικά συμβαίνει με αυτή την υπόθεση και για ποιο λόγο μας αφορά όλους και όλες, και όχι μόνο εμάς τους αρχαιολόγους.

Μα υπάρχουν αρχαία στο Ελληνικό; Αφού εκεί ήταν αεροδρόμιο!

Η απάντηση είναι ναι, υπάρχουν αρχαιότητες. Καταρχάς η χερσόνησος του Αγίου Κοσμά, με σημαντική προϊστορική κατοίκηση αλλά και το μεταβυζαντινό ναό Κοσμά και Δαμιανού, αποτελεί κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο ήδη από το 1957. Σημαντικές αρχαιότητες έχουν βρεθεί στις ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν τόσο εντός, όσο και στις παρυφές του χώρου του αεροδρομίου, από τη δεκαετία του 1950 μέχρι και πολύ πρόσφατα (λ.χ. κατασκευή ΤΡΑΜ, αμαξοστασίου ΟΣΕ, Ολυμπιακών εγκαταστάσεων, ΜΕΤΡΟ κ.ά.).

Οι αρχαιότητες που ήρθαν στο φως σχετίζονται με τους τρεις αρχαίους δήμους Ευωνύμου, Αλιμούντος και Αιξωνής (αποθέτης εμπορικών αμφορέων και θησαυρός αττικών νομισμάτων, που παραπέμπουν στην ύπαρξη εμπορείου σε παρακείμενη θέση, αρχαία τεχνικά έργα διευθέτησης της κοίτης του ρέματος των Τραχώνων, εργαστηριακές εγκαταστάσεις, οργανωμένα αρχαία νεκροταφεία με ταφές μερικές εκ των οποίων έφεραν πλούσια κτερίσματα, αρχαίο οδικό δίκτυο με παρόδια -επισημαίνεται ότι παρόδιος ταφικός περίβολος μεταφέρθηκε το 1960 σε έκταση εντός των πρώην Κολεγίου Αθηνών, νυν εγκαταστάσεις Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας.) Στη δυτική είσοδο του πρώην αεροδρομίου είχε βρεθεί επιγραφή που αναφέρει: ΑΣΤΙΝΟΣ ΑΛΙΜΟΣΙΟΣ, ενώ κατά τη διάνοιξη της παραλιακής οδού είχε βρεθεί δημοτικό ψήφισμα των Αλιμουσίων. Ανασκαφές έχουν φέρει στο φως ίχνη χρήσης της ευρύτερης περιοχής από τα νεολιθικά χρόνια (περιοχή Αλίμου) έως και τη βυζαντινή περίοδο, όταν στον μικρό λόφο Χασάνι (εντός της περιοχής του πρώην αεροδρομίου) είχε αναπτυχθεί βυζαντινός οικισμός.

Είναι άγνωστες αυτές οι αρχαιότητες;

Όπως φάνηκε και παραπάνω, οι αρχαιότητες της περιοχής είναι γνωστές ήδη από την εποχή εγκατάστασης του αεροδρομίου στη θέση αυτή, κατά τη δεκαετία του 1950. Οι αρχαιότητες που αποκαλύφθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες έχουν παρουσιαστεί πολλάκις –και μια μικρή έρευνα στο αρχείο των εφημερίδων θα αποκαλύψει πληθώρα άρθρων που παρουσιάζουν τα ευρήματα αυτά. Και βέβαια, η μελέτη που έχει γίνει για την περιοχή από τη LamdaDevelopment περιλαμβάνει την καταγραφή των αρχαιοτήτων που έχουν βρεθεί (παρά το γεγονός ότι σταματά στις γνώσεις του 2012, ενώ το 2016 η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων έχει καταθέσει πλήρη καταγραφή με όλες τις νεότερες έρευνες και ευρήματα). Πώς λοιπόν η LamdaDevelopment κάνει ότι… δεν γνωρίζει τις αρχαιότητες αυτές; Με ποια λογική, αφού γνωρίζει ότι στην περιοχή του Λόφου Χασάνι έχουν εντοπιστεί πυκνές αρχαιότητες, τον εντάσσει στα σχέδιά της εντός πολεοδομούμενης περιοχής («Οικισμός του Λόφου»); Γιατί δεν προβλέπει την εξαίρεση του αρχαιολογικού χώρου του λόφου από τη δόμηση; Γιατί δεν συμπεριλαμβάνει την προστασία και ανάδειξη των αρχαιοτήτων που είναι δεδομένο ότι θα βρεθούν εκεί, στο πλαίσιο της «γειτονιάς» που σχεδιάζει;

Θα βρεθούν κι άλλες αρχαιότητες; Και πόσο σημαντικές θα είναι;

Επειδή οι ανασκαφές που έχουν γίνει ως τώρα είναι σε συγκεκριμένα σημεία, με αφορμή την κατασκευή συγκεκριμένων έργων, τα ευρήματα είναι σποραδικά. Η αρχαιολογική τους σημασία προφανώς και είναι τεράστια, αλλά κανείς δεν γνωρίζει σε ποια κατάσταση διατήρησης θα βρεθούν. Ούτε αυτό είναι κάτι πρωτόγνωρο, προφανώς, για την επιστήμη της αρχαιολογίας.

Μα θα κηρύξετε όλο το αεροδρόμιο αρχαιολογικό χώρο;

Όχι. Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, η αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού πρότεινε το 2012, το 2014 και το 2016 την κήρυξη αρχαιολογικού χώρου στο συγκεκριμένο τμήμα του πρώην αεροδρομίου, όπου εκτείνονται οι αρχαιότητες αυτές (και όχι σε όλη την έκταση του πρώην αεροδρομίου), μαζί με ένα τμήμα της σύγχρονης πόλης (τα όρια των αρχαίων δήμων, όπως είναι κατανοητό, δεν σταματούν στην περίφραξη του παλιού αεροδρομίου!). Η κήρυξη αυτή δεν προχώρησε ποτέ, όχι γιατί δεν υπήρχαν αρχαιότητες εκεί, αλλά γιατί διαδοχικές πολιτικές ηγεσίες δεν προχωρούσαν στην κήρυξη του γνωστού αρχαιολογικού χώρου λόγω των ισχυρών πιέσεων από τους οικονομικούς παράγοντες της «επένδυσης» και των συνεχών δημοσιευμάτων που λοιδορούσαν τους αρχαιολόγους ότι θέλουν «να καταστρέψουν την επένδυση».

Όσοι τα έλεγαν αυτά, απλώς ψεύδονται –και, το χειρότερο, ψεύδονται για να μη βάλει το χέρι στην τσέπη ο «επενδυτής». Ανεξάρτητα από το τι πιστεύει κανείς ότι είναι καλύτερο να γίνει στην περιοχή του πρώην αεροδρομίου (και ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων πιστεύει ότι θα πρεπε να γίνει Μητροπολιτικό πάρκο για όλους τους κατοίκους της Αττικής), η αλήθεια είναι ότι η κήρυξη των αρχαιοτήτων δεν εμποδίζει την υλοποίηση του έργου, ούτε αυτού ούτε άλλων. Ολόκληρο το κέντρο της Αθήνας αποτελεί κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο –και δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι είναι άχτιστο! Η κήρυξη απλώς εξασφαλίζει ότι το όποιο έργο γίνεται με την εποπτεία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, ότι αν βρεθούν αρχαιότητες γίνονται ανασκαφές με έξοδα του εργολάβου, κι ότι ανάλογα με τη σημασία και την κατάσταση διατήρησης των αρχαιοτήτων, μπορεί να τροποποιηθούν τα σχέδια του έργου για λόγους προστασίας και ανάδειξης των αρχαιοτήτων, όπως ακριβώς προβλέπει ο Αρχαιολογικός Νόμος και όπως γίνεται εδώ και δεκαετίες σε κάθε μικρό και μεγάλο έργο.

Δεν έχει ξαναγίνει αυτό ποτέ και πουθενά;

Για να το λέει αυτό κάποιος, μάλλον ζει σε κάποια άλλη χώρα. Σε αυτή τη χώρα πάντως, σε πάρα πολλά από τα δημόσια ή ιδιωτικά έργα, μικρά ή μεγάλα, προηγούνται ανασκαφές και εφαρμόζονται σύγχρονες λύσεις για την συνύπαρξη αρχαιοτήτων και τεχνικών έργων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι εκθέσεις αρχαιολογικών ευρημάτων στους σταθμούς του Μετρό της Αθήνας. Αυτή τη στιγμή είναι σε εξέλιξη μικρές και μεγάλες ανασκαφές σε όλες τις εθνικές οδούς, στο Μετρό της Θεσσαλονίκης, στα έργα της ΔΕΗ, της ΕΥΔΑΠ, του ΟΤΕ κλπ. Τα έργα αυτά πραγματοποιούνται με βάση τις διατάξεις του Αρχαιολογικού Νόμου. Στις ανασκαφές αυτές απασχολούνται χιλιάδες εργαζόμενοι, μόνιμοι και συμβασιούχοι, με το μόχθο των οποίων έρχονται στο φως σημαντικά κομμάτια της ιστορίας μας, που δημιουργούν παγκόσμιο ενδιαφέρον. Δημιουργούν νέους αρχαιολογικούς χώρους, νέες εκθέσεις στα μουσεία, νέα παραγωγή γνώσης, που συμβάλλουν στην ανάπτυξη του τόπου, μία διαφορετική ανάπτυξη για όλους τους πολίτες, που αξιοποιεί και αναδεικνύει ό,τι πολυτιμότερο έχει να δείξει αυτός ο τόπος, χωρίς ημερομηνία λήξης. Κι όλα αυτά με ένα κόστος που το πληρώνει ο προϋπολογισμός των έργων –αφού το ΥΠ.ΠΟ.Α. ουδέποτε έλαβε πάνω από το 0,5% του κρατικού προϋπολογισμού ώστε να μπορεί να έχει το προσωπικό που απαιτείται για να ανταποκριθεί.

Τι θέλουν τελικά «αυτοί οι αρχαιολόγοι»;

Ακούστε λοιπόν από μας τους ίδιους τι ζητάμε: το μόνο που ζητάμε είναι να υπάρχει ισονομία. Να τηρηθούν ακριβώς οι ίδιες διατάξεις και στην περίπτωση του Ελληνικού και οι αρχαιότητες που θα βρεθούν εκεί να έχουν την ίδια μεταχείριση με τις αρχαιότητες σε όλη την υπόλοιπη χώρα. Ζητάμε να εφαρμοστεί για τη Lamda Development η νομοθεσία που εφαρμόζεται για κάθε ιδιώτη που ξεκινά μια οικοδομή.

Ακόμη περισσότερο στην περίπτωση της LamdaDevelopment, για την οποία ψηφίστηκε στη Βουλή μια σκανδαλώδης σύμβαση παραχώρησης του Ελληνικού με αδιανόητες για κάθε ευνομούμενο κράτος διατάξεις υπέρ του επενδυτή, όπως την αποζημίωσή του σε περίπτωση ανεύρεσης αρχαιοτήτων! Ακόμη περισσότερο που η υπουργός πολιτισμού Λ. Κονιόρδου υπέγραψε πριν από μερικές μέρες, χωρίς να ρωτήσει καν τους αρμόδιους αρχαιολόγους, ένα Μνημόνιο συνεργασίας με ειδικούς όρους μόνο για την περίπτωση του Ελληνικού, που στην ουσία καταργεί τον Αρχαιολογικό Νόμο και δεν έχει καμία σχέση με τα Μνημόνια που εφαρμόζονται σε παρόμοια έργα.

Αυτό που ζητάμε είναι να μην βρεθεί το ελληνικό δημόσιο να πληρώνει και «καπάρο» στη Lamda Development για τις αρχαιότητες που ήδη γνωρίζει ότι υπάρχουν εκεί. Το μόνο που ζητάμε είναι να προστατευτεί το συμφέρον του δημοσίου (δηλαδή όλων μας) και όχι το συμφέρον του ιδιώτη επενδυτή σε βάρος των αρχαιοτήτων, σε βάρος όλων μας.

Αντιθέτως όσοι φωνάζουν να παρακαμφθεί στην περίπτωση αυτή ο Αρχαιολογικός Νόμος ζητούν να εξαιρεθεί η LamdaDevelopmentαπό τις διατάξεις που διέπουν όλα τα άλλα έργα. Ζητούν να μην υπάρχει ισονομία, αλλά ειδική μεταχείριση. Ζητούν να μη βάλει το χέρι στην τσέπη η LamdaDevelopment, όταν το βάζει ακόμη και ένας απλός ιδιώτης για τη διενέργεια σωστικής ανασκαφής στο ακίνητό του!

Από τους ίδιους που σήμερα ακούτε ότι «οι αρχαιολόγοι εμποδίζουν την ανάπτυξη» ακούσατε κάποτε και ότι «το δημόσιο είναι τεμπέληδες», ότι «πρέπει να μειωθούν οι μισθοί των εργαζόμενων», ότι «το Μνημόνιο θα μας σώσει». Και τόσα χρόνια μετά, το μόνο που όλοι βιώνουμε είναι φτώχεια, έλλειψη δικαιοσύνης και έλλειψη ισότητας.

Από τους ίδιους που σήμερα ακούτε ότι «οι αρχαιολόγοι είναι υπερβολικοί» ακούσατε κάποτε ότι «ο πολιτισμός είναι η βαριά βιομηχανία μας» και ότι «τα μνημεία μας είναι πολύ σημαντικά». Προφανώς μόνο όταν δεν βρίσκονται σε λάθος θέση, π.χ. μέσα στον χώρο που παραχωρείται στη LamdaDevelopment.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, για να υπερασπιστούμε την ισονομία που είναι η βάση της δημοκρατίας, για να υπερασπιστούμε τον Αρχαιολογικό Νόμο και την πολιτιστική κληρονομιά, για να υπερασπιστούμε το δημόσιο συμφέρον, γι’ αυτό αγωνιζόμαστε.

Ξεκινάμε με στάση εργασίας την Τρίτη 5/9/2017 και συγκέντρωση στις 12 μ στο Υπουργείο Πολιτισμού και ζητάμε τη συμπαράσταση όλων σας.

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ


 

 

ΣΤΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ

ΑΥΡΙΟ ΤΡΙΤΗ 5 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2017

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Αγαπητές-οί Συναδέλφισσες, -οι

Λιγότερο από έναν χρόνο πριν σύσσωμος ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, με την ομόθυμη συμμετοχή των μελών του, είχε αντιταχθεί στις διατάξεις του νομοσχεδίου «Νέο θεσμικό πλαίσιο για την άσκηση οικονομικής δραστηριότητας και άλλες διατάξεις», που απομείωναν σημαντικά, έως εκμηδενισμού, τη δυνατότητα προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η ομόθυμη συμμετοχή των μελών του ΣΕΑ έφερε αποτελέσματα και οι επίμαχες διατάξεις τροποποιήθηκαν. Αυτό που δεν τροποποιήθηκε, όμως, είναι η διάθεση καταστρατήγησης του Αρχαιολογικού Νόμου, παράκαμψης της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και διακινδύνευσης των αρχαιοτήτων, από όσους -πολιτικούς και επενδυτές- με πρόσχημα την «ανάπτυξη», αντιμετωπίζουν τον αρχαιολογικό πλούτο του τόπου ως εμπόδιο για τα επιχειρηματικά τους συμφέροντα.

Το ΔΣ του ΣΕΑ, που συνεδρίασε τη Δευτέρα 4/9/2017, αποφάσισε ομόφωνα να προχωρήσει σε παναττική στάση εργασίας την Τρίτη 5/9/2017, από τις 11:30 π.μ. έως τη λήξη του ωραρίου, ως πρώτη αντίδραση ενάντια στο πραξικόπημα που εκτυλίσσεται αυτές τις μέρες στο Υπουργείο Πολιτισμού από την πολιτική ηγεσία, και συγκεκριμένα από την υπουργό Πολιτισμού κ. Λυδία Κονιόρδου, για την παράκαμψη του Αρχαιολογικού Νόμου και των Εφορειών Αρχαιοτήτων.

Την Τρίτη εισάγεται στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο ως θέμα η έγκριση του Σ.Ο.Α. (Σχέδιο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης) και της ΣΜΠΕ(Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων) του έργου «Ανάπτυξη του Μητροπολιτικού Πόλου Ελληνικού – Αγ. Κοσμά», χωρίς να έχει προηγηθεί η κήρυξη του αρχαιολογικού χώρου που επανειλημμένως και με στοιχεία έχει ζητήσει η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων (αναλυτικά για τις αρχαιότητες, το θεσμικό πλαίσιο, το ΣΟΑ και τη ΣΜΠΕ βλ. το αναλυτικό υπόμνημα του ΣΕΑ όπως κατατέθηκε στη δημόσια διαβούλευση http://www.sea.org.gr/details.php?id=683). Πρόκειται για μια πρωτοφανή μεθόδευση χωρίς προηγούμενο στα χρονικά του ΥΠΠΟΑ: η πρόταση της Εφορείας Αρχαιοτήτων δεν εισήχθη ποτέ στο αρμόδιο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Θυμίζουμε ότι στην περίπτωση στ΄ Αφάντου Ρόδου, αν και με απαράδεκτη καθυστέρηση, η κήρυξη τελικά πραγματοποιήθηκε. Ενημερώνουμε μάλιστα ότι μετά την κήρυξη το μνημόνιο της επένδυσης με συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων βρίσκεται ήδη στο ΤΑΙΠΕΔ για έγκριση.

Πρόκειται για την ίδια επένδυση για την οποία ψηφίστηκε η σκανδαλώδης, κατά την εκτίμηση του Συλλόγου, σύμβαση παραχώρησης του Ελληνικού στην Lamda Development, που περιλαμβάνει αδιανόητες για κάθε ευνομούμενο κράτος διατάξεις υπέρ του επενδυτή, όπως την αποζημίωσή του σε περίπτωση εκ των υστέρων ανεύρεσης ή/και κήρυξης αρχαιοτήτων (Ν. 4422/2016 [ΦΕΚ 181/Α/27-9-2016]).

Πρόκειται για τη ίδια επένδυση για την οποία η υπουργός Πολιτισμού Λ. Κονιόρδου υπέγραψε πραξικοπηματικά, χωρίς σχετική διάταξη νόμου, αναρμοδίως και παρακάμπτοντας κάθε αρμόδια Υπηρεσία, το «Μνημόνιο Συναντίληψης και Συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και της εταιρείας Ελληνικό Α.Ε.» που σας αποστέλλουμε συνημμένο. Το Μνημόνιο αυτό είναι ένα κείμενο χωρίς νομική υπόσταση, το οποίο όμως δείχνει τις προθέσεις να παρακαμφθεί ο Αρχαιολογικός Νόμος και η συνήθης διαδικασία που ακολουθείται σε αυτές τις περιπτώσεις για τη διαφύλαξη των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς, ξεκινώντας από την περίπτωση του Ελληνικού-Αγίου Κοσμά, για να επεκταθεί σταδιακά σε πολλά παρόμοια έργα. Αυτό που διώξαμε πέρσι από την πόρτα, επιστρέφει φέτος από το παράθυρο!

Το Μνημόνιο αυτό δεν έχει νομική υπόσταση και δεν μπορεί να εφαρμοστεί γιατί:

-Η έκδοσή του δεν προβλέπεται από καμία διάταξη νόμου, ενώ το άρθρο 37 του Αρχαιολογικού Νόμου προβλέπει συγκεκριμένες διαδικασίες και εγκρίσεις για αρχαιολογικές ανασκαφές σε έργα τρίτων. Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν έχει δημοσιευτεί (ούτε μπορεί να δημοσιευτεί) ως εκτελεστή πράξη της διοίκησης –γιατί δεν είναι!

-Έχει συνυπογραφεί από δύο παντελώς αναρμόδια μέρη. Αρμόδιες για την υπογραφή του γενικού Μνημονίου σε περιπτώσεις παρόμοιων έργων είναι οι Γενικές Διευθύνσεις Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, οι οποίες παρακάμφθηκαν με τρόπο απαράδεκτο, ενώ ούτε η ΔΙΠΚΑ, η ΔΒΜΑ και η Εφορεία Πειραιώς, Δυτ. Αττικής και Νήσων ρωτήθηκαν για το περιεχόμενο του Μνημονίου. Από την άλλη, η Ελληνικό ΑΕ υπογράφει χωρίς να είναι ούτε καν κύριος της έκτασης του πρώην αεροδρομίου ούτε μέρος που εκτελεί κάποιο έργο.

-Ορίζει ειδικούς περιορισμούς (από το πού γίνονται δοκιμαστικές τομές μέχρι τις προθεσμίες), κατά παράβαση του Αρχαιολογικού Νόμου, του οποίου προφανώς ένα κείμενο χωρίς νομική υπόσταση δεν μπορεί να υπερτερεί. Το κείμενο αυτό δεν δεσμεύει κανέναν δημόσιο λειτουργό, κανένα υπάλληλο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, για την εκτέλεση των καθηκόντων του που απορρέουν από το Σύνταγμα και τον Αρχαιολογικό Νόμο. Το μόνο που θα καταφέρουν όποιοι επιμείνουν σε τέτοιες ρυθμίσεις, είναι να επιφέρουν πολύ χειρότερες καθυστερήσεις στο έργο που υποτίθεται ότι θέλουν να προχωρήσουν, γιατί –ευτυχώς- ακόμη το δημόσιο συμφέρον, οι νόμοι και η προστασία των αρχαιοτήτων είναι παραπάνω από το ιδιωτικό συμφέρον της όποιας ΑΕ.

Με βάση τα παραπάνω, ζητάμε:

• Να αποσυρθεί από το ΚΑΣ της 5/9/2017 το θέμα της έγκρισης ΣΟΑ-ΣΜΠΕ του έργου «Ανάπτυξη του Μητροπολιτικού Πόλου Ελληνικού – Αγ. Κοσμά» και στη θέση του να εισαχθεί η κήρυξη του αρχαιολογικού χώρου, που εκκρεμεί από το 2012!
  
  
• Να αποσύρει η υπουργός πίσω την υπογραφή της από το Μνημόνιο και το οποιοδήποτε Μνημόνιο να υπογραφεί από τις αρμόδιες Υπηρεσίες σε εφαρμογή των άρθρων του Αρχαιολογικού Νόμου. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση, θα κατηγορηθεί για πρωτόγνωρη εκτροπή εναντίον της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.
  
  
• Να πάψει κάθε προσπάθεια καταστρατήγησης του Αρχαιολογικού Νόμου με άμεσους ή έμμεσους τρόπους.
  
  
• Να επανεξεταστεί συνολικά από την κυβέρνηση το θέμα της επένδυσης στο Ελληνικό στην κατεύθυνση του δημόσιου Μητροπολιτικού πάρκου που θα συνδέει το πολιτιστικό και το φυσικό περιβάλλον
  
  

Καλούμε τα μέλη του ΣΕΑ:

-να συμμετάσχουν μαζικά σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας την Τρίτη, 12.00 στην Μπουμπουλίνας

-να είναι σε ετοιμότητα για επόμενες κινητοποιήσεις

-τα μέλη του ΣΕΑ, που είναι και μέλη του ΚΑΣ, να υπερασπιστούν τις συλλογικές απόψεις του ΣΕΑ μέσα στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, για να διαφυλάξουν τόσο την προστασία των μνημείων όσο και την υπόσταση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.
 

Για το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΕΑ,

Η Πρόεδρος Ο Γενικός Γραμματέας

Σταματία Μαρκέτου Θεμιστοκλής Βάκουλης     

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ

για τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Σ.Μ.Π.Ε.)

και το Σχέδιο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης (Σ.Ο.Α.) που αφορά

στο έργο «Ανάπτυξη του Μητροπολιτικού πόλου Ελληνικού-Αγ. Κόσμα»

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων (Σ.Ε.Α.), επαγγελματικό και επιστημονικό σωματείο του Υπουργείου Πολιτισμού, αποτελεί, από το 1959, το συλλογικό όργανο έκφρασης των αρχαιολόγων και επιστημόνων συναφών κλάδων, οι οποίοι στελεχώνουν τις μονάδες της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, της αρχαιότερης του ελληνικού κράτους. Πρόκειται για επιστημονικό φορέα με βαρύνοντα θεσμικό ρόλο στον τομέα της προστασίας της αρχαιολογικής κληρονομιάς, έχοντας διαδραματίσει καίριο ρόλο στη διαμόρφωση του νομικού πλαισίου προστασίας των αρχαιοτήτων.

Στους σκοπούς του, σύμφωνα με το ισχύον καταστατικό του, συγκαταλέγεται μεταξύ άλλων, «Η καλλιέργεια της αρχαιολογικής επιστήμης και γενικά η μέριμνα για τις αρχαιότητες […]», ενώ Χρέος των μελών του Συλλόγου «είναι η υπεράσπιση της πολιτιστικής κληρονομιάς του ελληνικού λαού έναντι οποιασδήποτε επιβολής, υποβάθμισης ή συκοφάντησης». Στην κατεύθυνση αυτή, ο Σ.Ε.Α. προβαίνει συστηματικά στην επεξεργασία ολοκληρωμένων θέσεων για τα θεσμικά ζητήματα της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, μάχεται επί δεκαετίες για την έρευνα, την προστασία και την ανάδειξη της μνημειακής κληρονομιάς της χώρας, προβαίνει σε έλεγχο των πεπραγμένων, των αποφάσεων και των έργων της Διοίκησης, ενώ, όποτε χρειάζεται, δεν διστάζει να υπερασπίσει με δυναμισμό και κινητοποιήσεις τις αρχαιότητες και το περιβάλλον τους. Παράλληλα, καταβάλλει συντονισμένες προσπάθειες, ώστε οι πολιτικές ολοκληρωμένης προστασίας να καταλήγουν στην απόδοση των μνημείων στους τελικούς δικαιούχους: στο κοινωνικό σώμα, στους πολίτες της Ελλάδας και του κόσμου.

Στο πλαίσιο αυτό, ο Σ.Ε.Α. έχει δραστηριοποιηθεί επί μακρόν για το ζήτημα της προστασίας, διάσωσης και ένταξης με σεβασμό των αρχαίων και νεότερων μνημείων στο χωροταξικό σχέδιο της υπό εξέταση και υπό επένδυση περιοχής του Ελληνικού, μακριά από μικροπολιτικές σκοπιμότητες και επικοινωνιακά παιχνίδια. Έχει επανειλημμένως εκθέσει τις απόψεις του σε σειρά παραστάσεών του ενώπιον της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΠΟΑ, ενώ έχει ήδη εκδώσει σχετικά:

1. την από 23/5/2016 Απόφαση Γενικής Συνέλευσης του ΣΕΑ σχετικά με τις ιδιωτικές επενδύσεις μέσω ΤΑΙΠΕΔ σε εκτάσεις με προστατευόμενα μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους,
   
   
2. το από 10/8/2016 Δελτίο Τύπου για το Ελληνικό υπό τον τίτλο: «Ελληνικό: Οι αρχαιότητες πάλι στο στόχαστρο;»,
   
   
3. το από 21/9/2016 Δελτίο Τύπου σχετικά με τη σύμβαση για την παραχώρηση του Ελληνικού,
   
   
4. το από 28/2/2017 Δελτίο Τύπου σχετικά με την κήρυξη-οριοθέτηση των υφιστάμενων αρχαιολογικών χώρων στην έκταση του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού,
   
   
5. το από 27/3/2017 Ψήφισμα Γενικής Συνέλευσης του ΣΕΑγια τις Αρχαιότητες στο Ελληνικό,
   
   
6. την υπ’ Αρ. Πρωτ. 387/3.7.2017 Επιστολή προς την πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ σχετικά με την υπόθεση των αρχαιοτήτων στο πρώην Αεροδρόμιο του Ελληνικού,
   
   
7. την υπ’ Αρ. Πρωτ. 391/7.7.2017 Ενημέρωση σχετικά με τη συνάντηση αντιπροσωπείας του Δ.Σ. του Σ.Ε.Α. με την Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού,
   
   
8. την υπ’ Αρ. Πρωτ. 401/21.7.2017 Ενημέρωση σχετικά με τη συνάντηση αντιπροσωπείας του Δ.Σ. του Σ.Ε.Α. με τη Γενική Γραμματέα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού,
   
   
9. την υπ’ Αρ. Πρωτ. 409/1.8.2017 Επιστολή προς τις κ.κ. Υπουργό Πολιτισμού και Γενική Γραμματέα σχετικά με τις αρχαιότητες στην περιοχή του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού.
   
   

Σε συνέχεια των ανωτέρω λαμβάνουμε μέρος με το παρόν Υπόμνημά μας στη δημόσια διαβούλευση που ανακοινώθηκε από την αρμόδια υπηρεσία (Δ/νση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης) του ΥΠ.ΕΝ. και παρεμβαίνουμε δημοσίως καταθέτοντας τις απόψεις μας επί της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Σ.Μ.Π.Ε.) που συνοδεύει το Σχέδιο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης (Σ.Ο.Α.) Ελληνικού, καθώς με το υπό έγκριση χωρικό σχέδιο και λοιπές μελέτες, ελλοχεύει κίνδυνος σημαντικών βλαβών και υποβάθμισης των κειμένων στην περιοχή αρχαιοτήτων και του περιβάλλοντος χώρου τους, αλλά και αλλοίωσης του εν γένει φυσικού και πολιτιστικού τοπίου ως ενιαίου προστατευόμενου δημόσιου κοινωνικού αγαθού σύμφωνα με το άρθρο 24 του Συντάγματος.

Το περιβαλλοντικό θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο που ελήφθη υπόψη κατά την εκπόνηση της παρούσας Σ.Μ.Π.Ε. παρουσιάζεται ανά περιβαλλοντική παράμετρο και λαμβάνει υπόψη του την Πολιτιστική Κληρονομιά. Σύμφωνα με τα σημεία β΄ και γ΄ του περιεχομένου της κανονιστικής πράξης (παρ. 10 του άρθ. 7 της ΚΥΑ με α.π. ΥΠΕΧΩΔΕ/ΕΥΠΕ/οικ.107017/5.9.06) σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ (ΦΕΚ 1225/Β/2006), η απόφαση έγκρισης της Σ.Μ.Π.Ε. περιλαμβάνει προτάσεις κατευθύνσεων και μέτρων για την πρόληψη, τον περιορισμό και την αντιμετώπιση των σημαντικών δυσμενών επιπτώσεων στο περιβάλλον. Σε ό,τι αφορά την προστασία του ιστορικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, κατά τη φάση υλοποίησης του Έργου λαμβάνονται υπόψη οι διατάξεις του Ν. 3028/2002, το άρθρο 81 «Τρόπος εκτέλεσης αρχαιολογικών έργων» του Ν. 1958/1991, όπως ισχύει, το Π.Δ. 99/1992, όπως ισχύει, το Π.Δ. 104/2014 (ΦΕΚ 171 Α΄), όπως ισχύει. Τα Σχέδια Ολοκληρωμένης Αστικής Ανάπτυξης (Σ.Ο.Α.Π.) προβλέφθηκαν με το άρθρο 12 του Ν. 2742/1999 και δεν αποτελούν συμβατικά πολεοδομικά σχέδια, αλλά σύνθετα προγράμματα, καθώς συμπεριλαμβάνουν κοινωνική, περιβαλλοντική, πολεοδομική διάσταση και άλλες διαστάσεις κατά περίπτωση (πχ. πολιτιστική).

Αρχαιολογικά δεδομένα

Σύμφωνα με αρχαίες πηγές, αλλά και με παλαιότερες ανασκαφές, η περιοχή του πρώην Αεροδρομίου του Ελληνικού και του Αγ. Κοσμά και η πέριξ αυτών περιοχή παρουσιάζουν μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον.

Άγιος Κοσμάς

Στη χερσόνησο του Αγ. Κοσμά ιστορικές ανασκαφές του 20ου αι. έφεραν στο φως οικισμό και νεκροταφείο προϊστορικών χρόνων (Πρωτοελλαδική περίοδος: 3.000-2.000 π.Χ., ενώ ανασκαφές βεβαιώνουν την ύπαρξη οικισμού και κατά την Υστεροελλαδική περίοδο: 1.600-1.200 π.Χ.). Τα κτηριακά κατάλοιπα και τα κινητά ευρήματα (εργαλεία, πυρήνες οψιανού, όστρακα και αγγεία κ.α.) τεκμηριώνουν τη συστηματική επικοινωνία των νησιωτικών περιοχών με την ενδοχώρα της Αττικής. Σύμφωνα με αρχαίες πηγές, η χερσόνησος του Αγίου Κοσμά αποτελεί την Κωλιάδα άκρα της αρχαιότητας, όπου κατά έναν αρχαίο χρησμό ο ζέφυρος έβγαλε τα αρχαία περσικά ναυάγια μετά την ναυμαχία της Σαλαμίνας. Στην Κωλιάδα μαρτυρείται η ύπαρξη ναού της Κωλιάδος Αφροδίτης και ιερό της Δήμητρας.

Στο βόρειο τμήμα της χερσονήσου βρίσκεται ο μεταβυζαντινός ναός των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού, με τοιχογραφίες του 19ου αιώνα, κάτω από τις οποίες υπάρχει παλαιότερο στρώμα. Στο νότιο τοίχο έχουν επισημανθεί και παραστάσεις του 17ου πιθανότατα αιώνα. Σε εργασίες αποκατάστασης του ναού, βρέθηκε μαρμάρινος στυλοβάτης παλαιού τέμπλου, ενώ περιηγητές του 19ου αι. αναφέρουν ότι ο ναός εδράζεται επάνω σε αρχαία ερείπια.

Ευρύτερη περιοχή Ελληνικού

Σημαντική από αρχαιολογικής απόψεως είναι και η ευρύτερη περιοχή του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού. Εντός της έκτασής του και στο άμεσο περιβάλλον αυτής, η Αρχαιολογική Υπηρεσία, στο πλαίσιο εκτέλεσης μεγάλων δημοσίων έργων (κατασκευή ΤΡΑΜ, αμαξοστασίου ΟΣΕ, Ολυμπιακών εγκαταστάσεων, ΜΕΤΡΟ κ.α.), πραγματοποίησε αρχαιολογική παρακολούθηση των εργασιών και ανασκαφές στις οποίες αποκαλύφθηκαν σημαντικές αρχαιότητες που σχετίζονται με τους τρεις αρχαίους δήμους Ευωνύμου, Αλιμούντος και Αιξωνής (αποθέτης εμπορικών αμφορέων και θησαυρός αττικών νομισμάτων, που παραπέμπουν στην ύπαρξη εμπορείου σε παρακείμενη θέση, αρχαία τεχνικά έργα διευθέτησης της κοίτης του ρέματος των Τραχώνων, εργαστηριακές εγκαταστάσεις, οργανωμένα αρχαία νεκροταφεία με ταφές μερικές εκ των οποίων έφεραν πλούσια κτερίσματα, αρχαίο οδικό δίκτυο με παρόδια -επισημαίνεται ότι παρόδιος ταφικός περίβολος μεταφέρθηκε το 1960 σε έκταση εντός των πρώην Κολεγίου Αθηνών, νυν εγκαταστάσεις Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας.) Σε όλη την έκταση, ανασκαφές έχουν φέρει στο φως ίχνη χρήσης του χώρου από τους γεωμετρικούς χρόνους έως και τη βυζαντινή περίοδο στον μικρό λόφο Χασάνι είχε αναπτυχθεί βυζαντινός οικισμός, κατάλοιπα του οποίου έχουν εντοπιστεί σε νεότερες αυτοψίες).

Γενικά, η θέση κατά την αρχαιότητα αποτελούσε περιαστική περιοχή και ζωτικό χώρο μεταξύ των αρχαίων Δήμων Ευωνύμου, Αλιμούντος και Αιξωνής, σύμφωνα με την οργάνωση της αθηναϊκής πολιτείας από τον Κλεισθένη κατά δήμους στα τέλη του 6ου αι. π.Χ.. Η σχέση της περιοχής με τους αρχαίου Δήμους σημειώνεται με την εύρεση στην δυτική είσοδο του πρώην αεροδρομίου επιγραφής που αναφέρει: ΑΣΤΙΝΟΣ ΑΛΙΜΟΣΙΟΣ και ενός δημοτικού ψηφίσματος των Αλιμουσίων, που αποκαλύφθηκε κατά την διάνοιξη της παραλιακής οδού. Στην περιοχή του πρώην Ελληνικού φαίνεται ότι κατά την αρχαιότητα αναπτύχθηκε ένα οδικό δίκτυο επικοινωνίας των παραλιακών δήμων της Αθήνας, με παρόδια νεκροτραφεία, ενώ ισχυρή ήταν και η αγροτική χρήση της.

Ο ζωτικός χώρος των αρχαίων Δήμων εκτείνεται και εκτός της έκτασης του πρώην αεροδρομίου. Η περιοχή του Αλίμου κατοικήθηκε από τα προϊστορικά χρόνια. Χαρακτηριστικά αναφέρονται ο ισχυρός κυκλικός περίβολος της Τελικής Νεολιθικής Εποχής: 4.500-3.000 π.Χ., που αποκαλύφθηκε στον λόφο Πανί και ο εργαστηριακός χώρος επεξεργασίας λιναριού της Υστεροελλαδικής περιόδου: 1.400-1.100 π.Χ. στην περιοχή του σταθμού ΜΕΤΡΟ «Άλιμος». Στα κλασικά χρόνια στην περιοχή αναπτύχθηκε ο αρχαίος Δήμος Αλίμου, που αποτελεί την πατρίδα του πατέρα της ιστορίας Θουκυδίδη και ο αρχαίος Δήμου Ευωνύμου. Κατάλοιπα της κλασικής περιόδου έχουν ανασκαφεί σε όλη την έκταση (κατάλοιπα οικιών, δημοσίων κτηρίων, αρχαίων δρόμων, νεκροταφείων κ.α.). Χαρακτηριστικό είναι το αρχαίο θέατρο του Ευωνύμου, που είναι εξαιρετικής σημασίας για τη λειτουργία του δημόσιου βίου του Δήμου και την ιστορία της αρχιτεκτονικής των αρχαίων θεάτρων. Οικιστικά κατάλοιπα βεβαιώνουν τη συνέχιση χρήσης της περιοχής και κατά την ρωμαϊκή περίοδο, ενώ στα βυζαντινά χρόνια φαίνεται ότι αναπτύχθηκαν οικιστικοί πυρήνες.

Καθεστώς προστασίας - κηρύξεις

Στην περιοχή αναφοράς κατά το παρελθόν έχει κηρυχθεί ως αρχαιολογικός χώρος μόνον ο Άγιος Κοσμάς από το 1957 (ΦΕΚ Β’ 265/1957). Τα τελευταία χρόνια, η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων επεξεργαζόταν πρόταση κήρυξης αρχαιολογικού χώρου στην περιοχή για προστασία των αρχαιοτήτων αρχαίων της περιοχής, της οποίας η προώθηση εμποδιζόταν, λόγω των ισχυρών οικονομικών συμφερόντων πολιτικών παραγόντων, πρόταση που για ποικίλους λόγους δεν προωθήθηκε. Μόλις το 2012 κηρύχθηκε και οριοθετήθηκε ως αρχαιολογικός χώρος ο λόφος Πανί (ΦΕΚ 205/Α.Α.Π/14-6-2012). Το 2014 η αρμόδια Εφορεία κατέθεσε πρόταση για την κήρυξη αρχαιολογικού χώρου στον Άγιο Κοσμά και στο Ελληνικό. Ωστόσο, με εντολή της τότε πολιτικής ηγεσίας προωθήθηκε μόνο η οριοθέτηση του ήδη από το 1957 κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου στον Άγιο Κοσμά (χερσαίου και ενάλιου), (ΦΕΚ/223/Α΄/09.11.2015), και όχι της έκτασης του πρώην Αεροδρομίου Ελληνικού. Όλα αυτά τα χρόνια εκκρεμεί η κήρυξη του αρχαιολογικού χώρου στο Ελληνικό.

Τον Ιούνιο του 2016 η αρμόδια Εφορεία απέστειλε εκ νέου πρόταση για κήρυξη αρχαιολογικού χώρου στην ευρύτερη περιοχή των Δήμων Αλίμου και Αργυρούπολης. Η πρόταση αφορά σε μια ευρεία περιοχή, η οποία περιλαμβάνει συνεκτικούς αστικούς ιστούς των σύγχρονων Δήμων και μέρος της έκτασης του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού.

Έργα υποδομής, ζώνες ανάπτυξης και πολεοδόμησης

σε σχέση με τα σημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος

Στο σύνολο σχεδόν της έκτασης του προς αξιοποίηση χώρου, εκτός από το κεντρικό τμήμα του, προβλέπονται εκτεταμένες εκσκαφικές και χωματουργικές εργασίες, στις οποίες είναι πολύ πιθανή η αποκάλυψη αρχαίων. Οι επεμβάσεις αφορούν σε έργα υποδομών (κτήρια, δρόμοι, τεχνικά έργα, λιμενικά, ΤΡΑΜ, δίκτυα), συγκοινωνιακά με μεγαλύτερης κλίμακας την υπογειοποίηση της λεωφόρου Ποσειδώνος, διευθέτησης ρεμάτων, η οποία προβλέπει την ανασύσταση των ρεμάτων Τραχώνων και Αεροδρομίου και την αναβάθμιση των υφιστάμενων υδραυλικών τους έργων.

Χείμαρροι Τραχώνων και Αεροδρομίου

Προτείνεται αποκατάσταση και ανασχεδιασμός της κοίτης του ρέματος Τραχώνων, με παράλληλη δημιουργία νέων μόνιμων και εποχιακών υδροβιότοπων. Οι εργασίες αυτές προϋποθέτουν μεγάλης κλίμακας εκσκαφικές εργασίες, κατά τις οποίες είναι πολύ πιθανή η εύρεση αρχαιοτήτων (τεχνικά έργα, αρχιτεκτονικά κατάλοιπα σχετιζόμενα με εργαστηριακές δραστηριότητες, νεκροταφεία κοκ), δεδομένου ότι τα ρέματα αποτέλεσαν κατά την αρχαιότητα σημεία σημαντικής ανθρώπινης δραστηριότητας. Σε εργασίες διευθέτησης του ρέματος Τραχώνων έχουν κατά το παρελθόν αποκαλυφθεί αρχαιότητες, ενώ ανάλογη αρχαιολογική εικόνα ενδέχεται να παρουσιάσει και ο χείμαρρος Αεροδρομίου, η παλαιά κοίτη του οποίου εμφανίζεται στην περιοχή της Ευρυάλης και εντός του χώρου της Υ.Π.Α.

Λιμενικά έργα και έργα στις εκβολές του χειμάρρου Τραχώνων

Προβλέπεται η δημιουργία παραλίας μήκους 900 μ. στην νότια ακτογραμμή του υπό αξιοποίηση παραλιακού μετώπου, η κατασκευή ενυδρείου, έργα εμπλουτισμού των παραλιών και έργα προστασίας του παραλιακού μετώπου. Στις παραλίες βόρεια του ακρωτηρίου του Αγίου Κοσμά και σε τμήμα του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου του Αγίου Κοσμά, προτείνεται η απομάκρυνση των ογκολίθων από την ακτογραμμή, με παράλληλο εμπλουτισμό και αύξηση του πλάτους των παραλιών. Επίσης αναβαθμίζονται οι εγκαταστάσεις στη θέση των πρώην λιμενικών εγκαταστάσεων του Ναυτικού Ομίλου Αγίου Κοσμά.

Στη βόρεια παραλία είναι πιθανή η αποκάλυψη της αρχαίας ακτογραμμής και λιμενικών εγκαταστάσεων που σχετίζονταν με το λιμάνι των αρχαϊκών και κλασικών χρόνων του δήμου Αλιμούντος. Η αποκάλυψη δημόσιου οικοδομήματος που πιθανώς αποτελεί τμήμα εμπορικής στοάς και τμήματος του δρόμου που συνέδεε το λόφο της Αγ. Άννας με το λιμάνι των Αλιμουσίων, ενισχύουν την παραπάνω άποψη. Επίσης κατά μήκος της βόρειας ακτογραμμής του έργου ενδέχεται να αναπτύσσεται νεκροταφείο της Μυκηναϊκής περιόδου, όπως υποδηλώνει η αποκάλυψη του μυκηναϊκού θαλαμωτού τάφου που λόγω της χρονολογικής συνάφειας και της θέσης του, σχετίζεται με την ΥΕ εγκατάσταση του ακρωτηρίου του Αγίου Κοσμά.

Ζώνες ανάπτυξης και πολεοδόμησης

Στις ζώνες πολεοδόμησης και ιδιαίτερα στις ζώνες Α-Π1, Α-Π4, Α-Π5, Α-Π6, λόγω του υψηλού αρχαιολογικού ενδιαφέροντος είναι πολύ πιθανή η εύρεση αρχαίων. Ειδικότερα στις ζώνες Α-Π4 και Α-Π5 είναι πολύ πιθανή η αποκάλυψη ταφικών συνόλων που εντάσσονται σε εκτεταμένο νεκροταφείο του δήμου Ευωνύμου (τέλη 8ου έως και 4ο αιώνα π.Χ.), καθώς και οικιστικών καταλοίπων. Στη ζώνη Α-Π5 ενδέχεται η αποκάλυψη ευρημάτων από τη προϊστορική μέχρι και τη μεταβυζαντινή περίοδο, ενώ τον ίδιο βαθμό ενδιαφέροντος παρουσιάζει και η ζώνη Α-Α1, στο νοτιοδυτικό άκρο της.

Με βάση τα ανωτέρω, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων σημειώνει τα ακόλουθα:

1. Η υπό κρίση Στρατηγική Μελέτη αφορά τους όρους και τους περιορισμούς για την αντιμετώπιση των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου που αναφέρεται στο σχετικό Σχέδιο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης. Η εναρμόνιση των μελετών αυτού του είδους με το νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο αποτελεί το πρώτο επίπεδο προβλέψεων τους. Από αρχαιολογικής πλευράς ρητώς αναφέρεται στην παράγραφο 1.7.3.5 (σελ. 1-216) ότι «κατά τη φάση υλοποίησης του έργου πρέπει να ληφθούν υπόψη (σ.σ. μεταξύ άλλων) οι διατάξεις του Ν. 3028/2002 (ΦΕΚ 153 Α’) «Για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς»...». Η αναφορά αποτελεί προβολή στο μέλλον, ήτοι κατά την περίοδο εκτέλεσης των έργων, ενώ παραβλέπεται η εναρμόνιση του εγχειρήματος με την αρχαιολογική νομοθεσία κατά τον παρόντα χρόνο/παρούσα φάση εκπόνησης της Σ.Μ.Π.Ε. για το Σ.Ο.Α., δηλαδή για το ειδικό χωρικό σχέδιο ανάπτυξης της εν λόγω επένδυσης. Ο Ν. 3028/2002 περιλαμβάνει μέριμνα για τη θεσμική θωράκιση της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομίας στις περιπτώσεις προώθησης σχεδίων χωρικών ρυθμίσεων με την σε κάθε περίπτωση προγενέστερη δημοσίευση πράξης χαρακτηρισμού αρχαιολογικού χώρου εφόσον συντρέχουν αρχαιολογικοί λόγοι. Μάλιστα, η θεσμοθέτηση αρχαιολογικού χώρου αποτελεί και την προϋπόθεση για την ολοκλήρωση της διαδικασία έγκρισης των χωρικών σχεδίων. Συγκεκριμένα σύμφωνα με το άρθρο 12, πργ. 2 του Ν. 3028/2002 «[...] Εάν εντός των περιοχών που πρόκειται να καλύψουν υπό εκπόνηση Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια (Γ.Π.Σ.) ή Σχέδια Χωρικής Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π.) ή άλλα σχέδια χωρικών ρυθμίσεων, δεν έχουν οριοθετηθεί αρχαιολογικοί χώροι, αυτοί οριοθετούνται προσωρινά, βάσει σχεδιαγράμματος κλίμακας τουλάχιστον 1: 2.000 που καταρτίζεται από την Υπηρεσία, με βάση επαρκή επιστημονικά στοιχεία και ιδίως ευρήματα που πιθανολογούν την ύπαρξη μνημείων...».

Πρόταση οριοθέτησης αρχαιολογικού χώρου σε μια ευρύτερη περιοχή που περιλαμβάνει και τμήμα του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού έχει κατατεθεί από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων ήδη από το 2014, η οποία επανήλθε το 2016 με πλήρη στοιχειοθέτηση. Η πρόταση αντιμετωπίζει ως ενιαία λειτουργική και αισθητική αρχαιολογική οντότητα τις περιοχές όπου κατά την αρχαιότητα αναπτύχθηκαν οι δήμοι Ευώνυμον και Αλιμούς και βασίζεται σε τεκμήρια της έρευνας πεδίου, σε βιβλιογραφικές αναφορές-επιστημονικές δημοσιεύσεις, στο φωτογραφικό και χαρτώο υλικό, τις σχεδιαστικές αποτυπώσεις, τις γραπτές πηγές και τις μαρτυρίες των περιηγητών.

Η εισαγωγή της πρότασης στο αρμόδιο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο έχει καθυστερήσει πάρα πολύ μετά από κυβερνητικές παρεμβάσεις. Παρ΄ όλα αυτά η πρόβλεψη για την εφαρμογή της σχετικής διάταξης δεν συναντάται ούτε ως κατεύθυνση στη Σ.Μ.Π.Ε. και το Σ.Ο.Α. Στο πλαίσιο αυτό ο Σ.Ε.Α. επανέρχεται στο θέμα, υπογραμμίζοντας την υποχρέωση κήρυξης και οριοθέτησης ως αρχαιολογικού χώρου περιοχής που εντάσσεται διοικητικά στους δήμους Αλίμου και Ελληνικού- Αργυρούπολης. Κατά τα παραπάνω και κατανοώντας το κατεπείγον του θέματος, ο Σ.Ε.Α. σημειώνει πως είναι υποχρεωτική σύμφωνα με τον Συνταγματικής περιωπής νόμο 3028/2002 (άρθ. 12 , παραγ.2) η προσωρινή οριοθέτηση ως αρχαιολογικού χώρου της έκτασης που πρόκειται να καλύψει το Σχέδιο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης Ελληνικού.

2. Η Σ.Μ.Π.Ε. περιλαμβάνει ειδικό κεφάλαιο για την αρχαιολογική παρακολούθηση των εργασιών, με παραπομπή στο άρθρο 37 του Ν. 3028/2002. Σύμφωνα με τη γενική περιγραφή της διαδικασίας του αρχαιολογικού έργου «[...] για όλα τα έργα[....] θα απαιτηθεί η επιτόπια αυτοψία των αρμόδιων Υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ [...] και οι εργασίες θα πραγματοποιούνται υπό την επίβλεψη εντεταλμένου υπαλλήλου». Η συγκεκριμένη διατύπωση περιορίζει την αρμοδιότητα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας σε «αυτοψία» και σε «επίβλεψη».

Αναγνωρίζεται ότι στην παρούσα φάση η χρήση των εννοιών αυτών μπορεί να έχει ευρύτερο περιεχόμενο και οι όροι αυτοί να εξειδικευτούν σε επόμενο χρόνο. Ωστόσο, φέρεται να έχει καταρτιστεί μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ του ΥΠΠΟΑ και την «Ελληνικό ΑΕ», σχέδιο του οποίου έχει εγκριθεί από το Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής (ΚΥ.Σ.ΟΙ.Π.) (ΦΕΚ 1862 Β΄/26.5.2017 «Έγκριση Μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και της Εταιρείας «ΕΛΛΗΝΙΚΟ Α.Ε.»).

Ωστόσο, το πλήρες κείμενο του μνημονίου δεν δημοσιεύεται στο εν λόγω ΦΕΚ. Κρίνοντας από τους τίτλους των περιεχομένων του, όπως αναφέρονται στην απόφαση του ΚΥ.Σ.ΟΙ.Π., φαίνεται να αφορά στην αρχαιολογική παρακολούθηση των εκσκαφικών εργασιών και να περιλαμβάνει την εξειδίκευση των σχετικών όρων. Παρόλα αυτά, το μνημόνιο δεν έχει ληφθεί υπόψη στη Σ.Μ.Π.Ε., αν και η τελευταία εκπονήθηκε και κατατέθηκε σε χρόνο μεταγενέστερο της ανωτέρω έγκρισης, ενώ στη Σ.Μ.Π.Ε. παρατίθεται αυτούσιο το πρότυπο γενικού μνημονίου για την αρχαιολογική παρακολούθηση των εκσκαφικών εργασιών στο πλαίσιο στρατηγικών επενδύσεων του Ν. 4072/2012, ο οποίος δεν έχει εφαρμογή στην περίπτωση της επένδυσης του Ελληνικού.

Στο βαθμό που το εγκεκριμένο από το ΚΥ.Σ.ΟΙ.Π. σχέδιο μνημονίου δεν έχει δημοσιοποιηθεί, ο Σ.Ε.Α. διατηρεί σοβαρές επιφυλάξεις για το κατά πόσο οι όροι του για την αρχαιολογική παρακολούθηση εξειδικεύουν το γενικό πλαίσιο που θέτει η Σ.Μ.Π.Ε. με τρόπο σύμφωνο με τις διατάξεις του Ν. 3028/2002 και την πρακτική που παγίως ακολουθείται σε ανάλογα έργα. Σε κάθε περίπτωση ο Σ.Ε.Α. εμμένει ότι το μνημόνιο συνεργασίας δεν υποκαθιστά την κήρυξη-οριοθέτηση του χώρου.

3. Η ισχύουσα αρχαιολογική Νομοθεσία καταρχήν αναφέρεται στη Σ.Μ.Π.Ε. (Κεφ. 1, Ιστορικό και Πολιτιστικό Περιβάλλον, 215-17, Κεφ. 3, Πολιτιστική Κληρονομιά, 20, Κεφ.6, Νομοθεσία αρχαιολογικών χώρων και μνημείων, 151-159). Οι γνωστές αρχαιότητες παρουσιάζονται τόσο στη Σ.Μ.Π.Ε., όσο και στο Σ.Ο.Α., και σημειώνονται επί του τοπογραφικού σχεδίου.

Η αναφορά, ωστόσο, παραμένει σε επίπεδο απλής κάλυψης των απαιτήσεων περιεχομένου των μελετών, χωρίς ουσιαστική ένταξη του αντικειμένου της προστασίας και ανάδειξης στο επενδυτικό σχέδιο. Οι υλικές μαρτυρίες της ιστορίας του χώρου δεν λαμβάνονται υπόψη κατά κανένα τρόπο στη φιλοσοφία του αναπτυξιακού σχεδίου και στον γενικό χωροταξικό σχεδιασμό που εν τέλει προτείνεται. Συγκεκριμένα, στο επίπεδο του Σ.Ο.Α. οι αρχαιότητες εντάσσονται εντός ζωνών πολεοδόμησης, χωρίς να υπάρχει καμία σαφής κατεύθυνση για την προστασία και την ανάδειξή τους ως οργανικού στοιχείου των στρατηγικών επιλογών του σχεδιασμού.

4. Στο πλαίσιο των ανωτέρω, η προστασία των μνημείων παραμένει στο περιθώριο των προβλέψεων του Σ.Ο.Α. και της Σ.Μ.Π.Ε.

Στην ακτή του Αγ. Κοσμά βρίσκονται τα κατάλοιπα του σημαντικότατου για την προϊστορία της Αττικής οικισμού, που έχουν αποτελέσει αντικείμενων επιστημονικών δημοσιεύσεων σημαντικών διεθνώς για την επιστήμη της αρχαιολογίας και εν γένει για τις ανθρωπιστικές επιστήμες. Εντός των ορίων του ενάλιου και χερσαίου αρχαιολογικού χώρου του Αγ. Κοσμά δεν προβλέπονται επεμβάσεις διαμόρφωσης της ακτής. Παρόλα αυτά η περιοχή θα βρεθεί εν μέσω έργων εμπλουτισμού ακτής και έργων προστασία των τεχνιτών διαμορφώσεων. Η ακτογραμμή στο άμεσο περιβάλλον του αρχαιολογικού χώρου πρόκειται να μεταβληθεί αλλοιώνοντας επιπλέον τη φυσιογνωμία του τοπίου, ενώ δεν υπάρχει καμία απολύτως πρόβλεψη, ούτε έχει κατατεθεί σχετική μελέτη, για τις ενδεχόμενες επιπτώσεις των έργων αυτών στο τμήμα του βυθού όπου σώζονται οι σημαντικές ενάλιες αρχαιότητες.

Παράλληλα η περιοχή του Λόφου Χασάνι, όπου έχουν εντοπιστεί πυκνές αρχαιότητες, εντάσσεται εντός πολεοδομούμενης περιοχής, που ονοματίζεται «Οικισμός του Λόφου». Αν και κατά την αρχαιολογική έκθεση που περιλαμβάνεται στις υπό εξέταση μελέτες αναγνωρίζεται η σημασία του λόφου για την ιστορία της περιοχής, ο γενικός πολεοδομικός σχεδιασμός δεν προβλέπει την εξαίρεση του αρχαιολογικού χώρου του λόφου από τη δόμηση ούτε την προστασία και ανάδειξη των αρχαιοτήτων στο πλαίσιο σχεδιασμού της «γειτονιάς».

5. Εντός της έκτασης του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού βρίσκονται εγκαταστάσεις του ΥΠ.ΠΟ.Α. και συγκεκριμένα αποθήκες αρχαιοτήτων και εξοπλισμένο εργαστήριο συντήρησης. Οι υποδομές αυτές βρίσκονται σε έκταση που εντάσσεται στο επενδυτικό σχέδιο ως περιοχή πολεοδόμησης και για την μετεγκατάστασή τους έχει συναφθεί μνημόνιο συνεργασίας από το 2013 μεταξύ της τότε Γ.Γ. Πολιτισμού και της «Ελληνικό ΑΕ», σύμφωνα με το οποίο η «Ελληνικό ΑΕ» δεσμεύεται να εξεύρει κτήρια και εγκαταστάσεις εντός του ακινήτου για την εγκατάσταση και λειτουργία των υποδομών αυτών.

Αν και η μετεγκατάσταση έχει συμφωνηθεί στο πλαίσιο της αξιοποίησης του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού, στο Σ.Ο.Α. δεν υπάρχει καμία απολύτως αναφορά, ενώ η Σ.Μ.Π.Ε. φαίνεται να αγνοεί την ύπαρξη των σημαντικών αυτών υποδομών, που προσδίδουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στην πολιτιστική ταυτότητα του ακινήτου.

Σε κάθε περίπτωση, η μετεγκατάσταση των υπηρεσιών αυτών θα έπρεπε να αποτελεί ειδικό αντικείμενο του επενδυτικού σχεδίου και το Σ.Ο.Α. και η σχετική Σ.Μ.Π.Ε. να περιλαμβάνει τουλάχιστον τις κατευθύνσεις της δράσης αυτής ως άξονα επιλογών στο πλαίσιο γενικών προβλέψεων για χρήσεις πολιτισμού.

6. Στις προβλέψεις του Σ.Ο.Α. και της Σ.Μ.Π.Ε. υπάρχει γενικόλογη αναφορά σχετικά με την ανάδειξη επί μέρους αρχαιοτήτων και τη διασύνδεσή τους μέσω διαδρομών πολιτιστικού-αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Πλην όμως, δεν έχει ενταχθεί στον χωροταξικό σχεδιασμό η προστασία και η ανάδειξη των αρχαιοτήτων με τρόπο οργανικό. Η ιστορικότητα του χώρου όπως προβλέπεται στη Σ.Μ.Π.Ε. περιορίζεται κυρίως στην πρόσφατη ιστορία του ακινήτου, με επίκεντρο τη διάσωση της «Ολυμπιακής μνήμης», διά της ανάδειξης της φιλοξενίας στον χώρο ολυμπιακών εγκαταστάσεων και δευτερευόντως στη λειτουργία του ως αεροδρομίου.

Ενδεικτικά, προβλέπεται: «Η βασική δομή του νέου Πάρκου οργανώνεται από τον ελικοειδή δρόμο που διασχίζει εγκάρσια και τρεις βασικούς άξονες κίνησης πεζών. Αυτοί οι τρεις άξονες συναντώνται δημιουργώντας ένα τρίγωνο, στο οποίο βρίσκεται το υφιστάμενο σύμβολο των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, και όπου χωροθετείται μια μεγάλη πλατεία. Αυτό αποτελεί πια τον συνεκτικό κόμβο, την καρδιά του Πάρκου» (σελ. 1-9,10). Μάλιστα, οι προθέσεις όπως αποτυπώνονται στη μελέτη για τη φιλοσοφία της ανάδειξης, συμπυκνώνεται στο ακόλουθο απόσπασμα: «[…] το διατηρητέο τερματικό κτήριο του διάσημου αρχιτέκτονα Eero Saarinen θα ζωντανέψει ξανά ως χώρος για εκθέσεις, εμπορικές συναντήσεις και άλλες εκδηλώσεις, τα ιστορικά υπόστεγα δεν θα διατηρηθούν και αναδειχθούν μόνο για την αρχιτεκτονική τους αξία αλλά θα χρησιμεύσουν επίσης για να στεγασθεί εντός τους το πρώτο Μουσείο Αεροπορίας στην Ελλάδα (Ιστορικό Αεροπορικό Μουσείο και άλλες συναφείς χρήσεις), οι εγκαταστάσεις του κανόε - καγιάκ αξιοποιούνται και ανασημασιοδοτούνται (sic) σαν στοιχεία του πάρκου που εκφράζουν τη συνέχεια του παρελθόντος με το παρόν […]» (σελ. 3-8). Αντιθέτως, η αρχαιολογική σημασία του ακινήτου ως προστιθέμενη αξία στην επένδυση υποτιμάται και αντιμετωπίζεται παρεμπιπτόντως, χωρίς να αποτελεί άξονα των στρατηγικών επιλογών. Στις προβλέψεις του Σ.Ο.Α. και της Σ.Μ.Π.Ε. δεν υπάρχει καμία μνεία σχετικά με την ανάδειξη των ιστάμενων μνημείων και των αρχαιοτήτων που διατηρούνται ορατά εντός της έκτασης ανάπτυξης του έργου (πρόβλεψη ζώνης προστασίας, διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου αυτών, εκπόνηση επιμέρους μελετών συντήρησης/αποκατάστασης αρχιτεκτονικών καταλοίπων, τοποθέτησης εποπτικού υλικού και σήμανσης, αποκάλυψη της προϊστορικής κατοίκησης στον Άγιο Κοσμά, δημιουργία θεματικών αρχαιολογικών - ιστορικών νησίδων ενταγμένων σε αρχαιολογικό περίπατο μέσα στο Μητροπολιτικό Πάρκο Πρασίνου και Αναψυχής, ένταξη στις αρχαιολογικές - ιστορικές νησίδες σημαντικών αρχαιοτήτων που ενδεχομένως αποκαλυφθούν κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου και η διατήρηση και ανάδειξή τους κριθεί, κατόπιν γνωμοδότησης των αρμόδιων Οργάνων του ΥΠΠΟΑ απαραίτητη για την αρχαία τοπογραφία και την ιστορία του τόπου). Με αυτό τον τρόπο, παρακάμπτεται η σημαντική ιστορία της θέσης που αποτέλεσε τον ζωτικό χώρο τριών ιστορικών αρχαίων δήμων της Αττικής. Υπ’ αυτή την έννοια, η αντιμετώπιση της ιστορικότητας είναι ανισοβαρής.

Εξάλλου, έχει αναγνωριστεί ότι η προστασία και ανάδειξη αρχαιολογικών χώρων και μνημείων διαδραματίζει αποφασιστικό ρόλο στη χωρική οργάνωση της Χώρας, προσδίδοντας στα μνημεία περιεχόμενο προδιαγραφών χωρικής ανάπτυξης. Η προστασία των μνημείων αποτελεί στρατηγική κατεύθυνση της χωροταξίας προς μια αναπτυξιακή προοπτική με όρους αειφορίας και βιωσιμότητας που ενισχύει και αναδεικνύει τον εθνικό χώρο ως συγκριτικό πλεονέκτημα σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Οι παραπάνω άξονες, ενώ έχουν γίνει κοινώς αλλά και από το νέο ΡΣΑ - Ν. 4277/2014 (ΦΕΚ 156Α΄/2014) αποδεκτοί, δεν απαντούν στην υπό κρίση Σ.Μ.Π.Ε. του Σ.Ο.Α. και, ως εκ τούτου, το κεφάλαιο αυτό θα πρέπει να «ξαναγραφτεί».

7. Η Σ.Μ.Π.Ε. λαμβάνει υπόψη μόνο τα αρχαιολογικά δεδομένα που γνωστοποιήθηκαν από την Υπηρεσία το έτος 2012, ενώ έκτοτε η Υπηρεσία επανήλθε δις με επιπλέον στοιχεία (έτη 2014-2016), που σηματοδότησαν περισσότερες αρχαιολογικές θέσεις. Πέρα από τις αναφορές στη Σ.Μ.Π.Ε. για την παρακολούθηση των εκσκαφικών εργασιών (σελ. 1-215 επ.), στις περιοχές των γνωστών μνημείων, το μέγεθος της έκτασης και οι ενδείξεις για πιθανές εκπλήξεις που μπορεί να κρύβει το υπέδαφος, καθιστούν τουλάχιστον ανεπίκαιρη την παρακολούθηση όπως περιγράφεται, δηλαδή επί ή πλησίον μνημείων και κηρυγμένων αρχαιολογικών χώρων, αλλά θα πρέπει να προστεθεί ότι η Υπηρεσία θα ορίσει τις περιοχές παρακολούθησης μετά από υποχρεωτική έγκαιρη ενημέρωση της από τον κύριο του Έργου για την έναρξη εργασιών σε κάθε στάδιό του και στο σύνολο της έκτασης.



Ο Σ.Ε.Α. παρατηρεί, τέλος, πως

1. Μετά την ψήφιση της σκανδαλώδους, κατά την εκτίμηση του Συλλόγου, σύμβασης παραχώρησης του Ελληνικού στην Lamda Development η οποία περιλαμβάνει αδιανόητες για κάθε ευνομούμενο κράτος διατάξεις υπέρ του επενδυτή (όπως λ.χ. αποζημίωσή του σε περίπτωση εκ των υστέρων ανεύρεσης ή/και κήρυξης αρχαιοτήτων), η κυβέρνηση ακολουθεί μια τακτική που θέτει εν αμφιβόλω το συνταγματικό καθήκον προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιά, καταστρατηγεί την κείμενη αρχαιολογική νομοθεσία και θέτει σε κίνδυνο τις αρχαιότητες.
   
   
2. Το ζήτημα της κήρυξης-οριοθέτησης του αρχαιολογικού χώρου στην έκταση του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού δεν μπορεί να παρακαμφθεί ούτε μπορεί να συζητείται σε συνάρτηση με τις τρέχουσες πολιτικές επιδιώξεις της εκάστοτε κυβέρνησης ή/και από τις πιέσεις ιδιωτικών επιχειρηματικών συμφερόντων. Η υποχρεωτική εκ του νόμου κήρυξη-οριοθέτηση ενός αρχαιολογικού χώρου δεν καθιστά εκ των προτέρων τη σχετική έκταση αδόμητη, όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς για παράδειγμα στην πόλη της Αθήνας, που στο σύνολό της αποτελεί ελεγχόμενο αρχαιολογικό χώρο. Η κήρυξη-οριοθέτηση αποτελεί μία διοικητική ενέργεια που οργανώνει με διαφανή τρόπο τους αρχαιολογικούς χώρους της επικράτειας και θεσπίζει μια τυποποιημένη διαδικασία προστασίας τους μέσω του ελέγχου των εκτελούμενων έργων. Οι παρατηρούμενες καθυστερήσεις στο Ελληνικό υπονομεύουν τελικά την ίδια την επένδυση, που φέρεται να διάκειται εχθρικά προς την πολιτιστική κληρονομιά, και τον ίδιο τον επενδυτή που εμφανίζεται να παρεμβαίνει επιδιώκοντας την άρση της ισονομίας και την εξαίρεσή του από την εφαρμογή του νόμου. Κάτι τέτοιο, ασφαλώς, δεν μπορεί να είναι αποδεκτό.
   
   
3. Όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, κυβερνητικοί φορείς και ιδιώτες, οφείλουν να εφαρμόσουν τις διαδικασίες των συλλογικών οργάνων που προβλέπονται θεσμικά, να μην αγνοήσουν κρίσιμα στοιχεία ταυτότητας του ακίνητου ως γνωστού αρχαιολογικού χώρου και να μην παρακάμψουν τις συνταγματικές υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτήν, κατά τη θεσμική διαδικασία των εγκρίσεων (Κ.Α.Σ., ΣτΕ).
   
   

Υπενθυμίζουμε, για πολλοστή φορά προς κάθε κατεύθυνση, πως δεν είμαστε διατιθέμενοι να συναινέσουμε σε οποιαδήποτε διαδικασία καταστρατήγησης του Αρχαιολογικού Νόμου, παράκαμψης της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και διακινδύνευσης των αρχαιοτήτων, απέναντι σε όσους -πολιτικούς και επενδυτές, με πρόσχημα την ανάπτυξη, αντιμετωπίζουν τον αρχαιολογικό πλούτο του τόπου ως εμπόδιο για τα επιχειρηματικά τους συμφέροντα.

Για το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΕΑ,

  Η Πρόεδρος                       Ο Γενικός Γραμματέας

Σταματία Μαρκέτου            Θεμιστοκλής Βάκουλης

Αθήνα, 3/7/2017
Αρ. Πρωτ. : 387

 
Προς
1. Την Υπουργό ΥΠΠΟΑ
κ. Λ. Κονιόρδου
2. Τη Γεν. Γραμματέα του ΥΠ.ΠΟ.Α
Δρα Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη
3. Τα μέλη του ΣΕΑ
 
 
Το Δ.Σ. του Σ.Ε.Α. παρακολουθεί με εξαιρετική ανησυχία την πορεία της υπόθεσης των αρχαιοτήτων στην περιοχή του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού. Όπως είναι γνωστό, οι αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠ.ΠΟ.Α. έχουν προτείνει την κήρυξη των γνωστών αρχαιοτήτων και μνημείων της υπό συζήτηση περιοχής, η οποία καλύπτει τους αρχαίους Δήμους Αλιμούντος και Ευωνύμου, με κριτήριο τις σημαντικές αρχαιότητες που εντοπίστηκαν κατά την έρευνα πεδίου και οι οποίες ορίζουν ένα πεδίο ανθρώπινης δραστηριότητας από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι και τις μέρες μας (αρχαία οικιστικά κατάλοιπα, οικοδομικά λείψανα, ταφικά σύνολα και μεγάλος αριθμός αρχαίων κινητών ευρημάτων τα οποία αποτελούν τις υλικές μαρτυρίες κοινωνιών με μεγαλύτερη ή μικρότερη ακμή διαχρονικά). Η τεκμηριωμένη πρόταση για την κήρυξη της περιοχής δεν έχει ακόμα εξεταστεί όπως επιβάλλεται από τον Αρχαιολογικό Νόμο, ενώ αντίθετα ακολουθούνται, εν κρυπτώ, από τους εμπλεκόμενους κυβερνητικούς παράγοντες, διαδικασίες που επιχειρούν να παρακάμψουν την κείμενη νομοθεσία και, κυρίως, θέτουν σε κίνδυνο τις αρχαιότητες.
 
Οι ανησυχίες αυτές εκφράστηκαν και με την απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του Σ.Ε.Α., στις 27/3/2017, όπου σημειωνόταν πως: "Μετά την ψήφιση της σκανδαλώδους σύμβασης παραχώρησης του Ελληνικού στην Lamda Development η οποία περιλαμβάνει αδιανόητες για κάθε ευνομούμενο κράτος διατάξεις υπέρ του επενδυτή (όπως λ.χ. αποζημίωσή του σε περίπτωση εκ των υστέρων ανεύρεσης ή/και κήρυξης αρχαιοτήτων), η κυβέρνηση φαίνεται πως θυσιάζει και το στοιχειώδες συνταγματικό της καθήκον απέναντι στην πολιτιστική κληρονομιά."
Όπως φαίνεται, έκτοτε, το "ειδικό καθεστώς" που επιβλήθηκε στην υπόθεση του Ελληνικού διευρύνεται. Στις 22 Μαΐου 2017 το Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής (ΚΥ.Σ.ΟΙ.Π.) ενέκρινε ένα, αμφίβολης νομιμότητας, σχέδιο γενικού Μνημονίου Συναντίληψης και Συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και της εταιρείας Ελληνικό Α.Ε. Η απόφαση αυτή περιεβλήθη με επισημότητα δημοσιευόμενη στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ Β' 1862/26.5.2017). Όμως, στη δισέλιδη απόφασή του, το Συμβούλιο δεν αναφέρει το αντικείμενο της συνεργασίας. Τι ακριβώς ενέκρινε το ΚΥ.Σ.ΟΙ.Π.;
Ακολούθησε, στις 15/6, η κατάθεση από τη Lamda Development, του Σχεδίου Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης (Σ.Ο.Α.), που υποτίθεται πως δεν μπορούσε νωρίτερα να καταθέσει επειδή εκκρεμούσε η πρόταση κήρυξης τμήματος της έκτασης ως αρχαιολογικού χώρου!
 
Το Δ.Σ. του Σ.Ε.Α. καλεί την πολιτική ηγεσία του ΥΠ.ΠΟ.Α. να μην ακολουθήσει μεθοδεύσεις του παρελθόντος, αλλά να εφαρμόσει τις διαδικασίες των συλλογικών οργάνων που προβλέπονται θεσμικά από τον Νόμο και τον Οργανισμό της Υπηρεσίας. Να μην αποκρύψει κρίσιμα στοιχεία ταυτότητας του ακίνητου ως γνωστού αρχαιολογικού χώρου και να μην παρακάμψει τις συνταγματικές υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτήν, κατά τη θεσμική διαδικασία των εγκρίσεων (Κ.Α.Σ., ΣτΕ). Απαιτούμε από την πολιτική ηγεσία του ΥΠ.ΠΟ.Α.:
 
·         να σταματήσει κάθε ενέργεια που κινείται εκτός της εκ του Αρχαιολογικού Νόμου προβλεπόμενης διαδικασίας,
·         να δημοσιοποιήσει άμεσα το περιεχόμενο του Μνημονίου Συναντίληψης και
Συνεργασίας που υπέγραψε (;) με την Ελληνικό Α.Ε., χωρίς να ενημερώσει τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠ.ΠΟ.Α., και το οποίο ενέκρινε το ΚΥ.Σ.ΟΙ.Π.,
·         να δημοσιοποιήσει άμεσα το Σ.Ο.Α. που κατέθεσε η Lamda Development, να προχωρήσει άμεσα στην επιβαλλόμενη εκ του νόμου εισαγωγή του θέματος της κήρυξης-οριοθέτησης στο Κ.Α.Σ. και να εισαγάγει στο Κ.Α.Σ. προς έγκριση το Σ.Ο.Α.
 
Υπενθυμίζουμε, για πολλοστή φορά προς κάθε κατεύθυνση, πως δεν είμαστε διατιθέμενοι να συναινέσουμε σε οποιαδήποτε διαδικασία καταστρατήγησης του Αρχαιολογικού Νόμου, παράκαμψης της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και διακινδύνευσης των αρχαιοτήτων, απέναντι σε όσους -πολιτικούς και επενδυτές-, με πρόσχημα την ανάπτυξη, αντιμετωπίζουν τον αρχαιολογικό πλούτο του τόπου ως εμπόδιο για τα επιχειρηματικά τους συμφέροντα.
  Για το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΕΑ,

 
Η Πρόεδρος                                                            Ο Γενικός Γραμματέας
Σταματία Μαρκέτου                                                   Θεμιστοκλής Βάκουλης


ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ
Ερμού 136, 10553 Αθήνα. Τηλ-Fax.: 2103252214, 6937075765, E-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε., www.sea.org.gr

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων καλεί  την Υπουργό ΥΠΠΟΑ  κ. Λ. Κονιόρδου  να  μη  συναινέσει να ακρωτηριαστούν, κατά τη διάρκεια της θητείας της, Δημόσια Μουσεία με την εκχώρηση δομών τους σε άλλους φορείς, όπως συμβαίνει με τη Συλλογή Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων του «Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης και Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων - Συλλογή Φοίβου Ανωγειανάκη» που πρόκειται να εκχωρηθεί στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Την καλούμε να αποσύρει, έστω και την ύστατη ώρα, τη σχετική διάταξη από το σχέδιο νόμου «Ρύθμιση θεμάτων του Κρατικού Πιστοποιητικού Γλωσσομάθειας, της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας και άλλες διατάξεις» του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων (άρθρο 19, παρ. 15). Ιδιαίτερα μάλιστα καθώς η προτεινόμενη διάταξη κατατέθηκε αιφνιδιαστικά χωρίς να έχει προηγηθεί κανενός είδους διάλογος με υπηρεσιακούς ή επιστημονικούς φορείς και εκπροσώπους των εργαζομένων, λίγες μέρες μετά την κοινοποίηση στους εργαζομένους του Υπουργείου, από το ίδιο το Γραφείο της, του σχεδίου νέου Οργανισμού του ΥΠΠΟΑ, όπου προβλέπεται, εντελώς αντίθετα με την προτεινόμενη τώρα ρύθμιση, η διατήρηση του υπάρχοντος καθεστώτος, δηλαδή η λειτουργία της Συλλογής Φοίβου Ανωγειανάκη ως Τμήματος του ΜΕΛΤ. Τι ακριβώς έχει αλλάξει και ποια συμφέροντα εξυπηρετούνται με την αιφνιδιαστική αυτή μεταστροφή;

Το αξιοσημείωτο είναι ότι δεν προκύπτει ούτε από την αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει το επίμαχο σχέδιο νόμου ούτε από κάποιο άλλο συνοδευτικό έγγραφο ή έκθεση ο λόγος για τον οποίο γίνεται η συγκεκριμένη εκχώρηση στο ΕΚΠΑ. Δεν είναι ότι προβάλλεται ένας μη πειστικός λόγος. Δεν προβάλλεται κανένας απολύτως λόγος. Πρόκειται για μια πρωτόγνωρη και άκρως εκκωφαντική σιωπή.

Συγχρόνως, η επίμαχη ρύθμιση δεν διασφαλίζει με κανένα τρόπο την εύρυθμη λειτουργία της Συλλογής, αφού δεν περιέχει καμία πρόβλεψη για το προσωπικό και τους πόρους που θα διατεθούν από το ΕΚΠΑ για τη λειτουργία του μουσείου. Είναι εξ άλλου γνωστό στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ πώς πασχίζουν να επιβιώσουν τα ήδη υπάρχοντα μουσεία του ΕΚΠΑ.

Εν ολίγοις, η κα Κονιόρδου προσυπογράφει ως Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού μια διάταξη η οποία επιφέρει δυσμενείς συνέπειες στη διάρθρωση του Υπουργείου, χωρίς να έχει προηγηθεί κανένας σχετικός διάλογος με το ανθρώπινο δυναμικό του υπουργείου, χωρίς να αισθάνεται την ανάγκη να αιτιολογήσει τη λήψη της συγκεκριμένης απόφασης και μάλιστα στην πιο άκαιρη χρονική στιγμή. Διασπάται η ενότητα του μεγαλύτερου δημόσιου μουσείου λαϊκής τέχνης τη στιγμή ακριβώς που επίκειται η μεταστέγαση του στην υπέροχη «Αυλή των Θαυμάτων», γεγονός που από μόνο του είναι ικανό να δώσει μια νέα δυναμική στη λειτουργία του μουσείου και στην αλληλεπίδρασή του με την κοινωνία. Πρόκειται για μια αστόχαστη κίνηση εκούσιας συρρίκνωσης του έργου του ΥΠΠΟΑ που δεν είναι συμβατή με την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος, όπως κι αν το προσεγγίσει κανείς.

Να έχει υπόψη της η κ. Κονιόρδου ότι κάθε πράξη περιστολής του έργου του ΥΠΠΟΑ βαραίνει όχι μόνο την κυβέρνηση αλλά και την ίδια προσωπικά, όπως άλλωστε και κάθε προσπάθεια ακύρωσης στην πράξη του Αρχαιολογικού Νόμου ή παραγκωνισμού του έργου της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.