O Wim Wenders σε συν-σκηνοθεσία με τον ντοκιμαντερίστα σκηνοθέτη και υιό Juliano Ribeiro Salgado, μας καθηλώνει με την εκπληκτική οπτική ωδή στο φωτογράφο Sebastiao Salgado, ο οποίος αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της φωτογραφίας. Η γλυπτική χρήση του φωτός και του χώρου συνδυάζεται με μια βαθιά ενσυναίσθηση για την ανθρώπινη κατάσταση ,με αποτέλεσμα οι πλούσιες ασπρόμαυρες λήψεις τους να αιχμαλωτίζουν την πολυπλοκότητα και την αξιοπρέπεια σε κάθε θεματική του.

  Η ταινία του Wenders είναι μια σύλληψη εξερεύνησης της ζωής που επιτρέπει στους θεατές να λάβουν τη συντριπτική αισθητική ομορφιά και παράλληλα το δάγκωμα του κοινωνικού σχολιασμού που συνοδεύει τις φωτογραφίες. Βομβαρδιζόμαστε από εκατοντάδες φωτογραφίες, που ίσως μια τόσο γρήγορη διαδοχή γίνεται σχεδόν ανυπόφορη για περισυλλογή σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα αλλά και πάλι το στόχο τους τον πετυχαίνουν. Αυτό το μεγάλο εικαστικό έργο , έχει τη δύναμη να καθηλώσει και ίσως τελικά να μεταμορφώσει τον θεατή. Να τον στιγματίσει. Να τον αλλοιώσει. Να τον ευαισθητοποιήσει. Να τον καθηλώσει.



Κάθε φωτογραφία του Σαλγάδο συνήθως είναι το αποτέλεσμα μιας δουλειάς που κάνει για πολύ καιρό, συχνά για χρόνια. Ο Σαλγάδο ζει για πολύ καιρό μαζί με τους ανθρώπους που φωτογραφίζει (στα εργοτάξια και στα χωράφια, στα στρατόπεδα προσφύγων και στους δρόμους της μετανάστευσης, στα χωριά των ιθαγενών…), γνωρίζεται μαζί τους, συζητάει και ακούει τις ιστορίες τους. Μόνο αφού γνωριστεί μαζί τους καλά και τους εξηγήσει για τη δουλειά του, αρχίζει να τους φωτογραφίζει, επιδιώκοντας πάντοτε να το κάνει με τη συναίνεσή τους. Τότε όπως λέει, συνήθως είναι οι ίδιοι που πηγαίνουν και του ζητάνε να τους φωτογραφήσει, επειδή έχουν πειστεί ότι η ιστορία τους και το πρόβλημά τους πρέπει να γίνουν γνωστά. Σχεδόν κάθε φωτογραφία του Σαλγάδο στηρίζεται σε μια ιστορία που τα πρόσωπα έχουν αφηγηθεί στο φωτογράφο.

Και αυτό ισχύει ακόμα και για τις πιο τραγικές φωτογραφίες που έχει τραβήξει, για παράδειγμα αυτές από τα στρατόπεδα προσφύγων της Αφρικής, που δείχνουν σκελετωμένους ανθρώπους δίπλα στα παιδιά τους τα οποία έχουν πεθάνει από πείνα. Ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις, υποστηρίζει ο Σαλγάδο, αυτοί οι άνθρωποι δέχτηκαν οι ίδιοι να φωτογραφηθούν. Με αυτό το τρόπο καταφέρνει να κάνει τους ανθρώπους που φωτογραφίζει αφηγητές της ιστορίας τους. Δεν τον ενδιαφέρει να συλλάβει μια δραστηριότητα, μια σκηνή, μία κίνηση στην υποτιθέμενη φυσικότητα που προϋποθέτει την άγνοια αυτού που φωτογραφίζεται (όπως λέει, δεν ενδιαφέρεται να φωτογραφίζει φαντάσματα).



Ο Σαλγάδο δεν είναι ένας φωτορεπόρτερ, αν και τη δουλειά που έχει κάνει φωτογραφίζοντας για τρεις δεκαετίες τα πιο σημαντικά γεγονότα, θα τη ζήλευαν πολλοί δημοσιογράφοι. Δεν είναι επίσης καλλιτέχνης φωτογράφος – ο ίδιος θα απέρριπτε έντονα έναν τέτοιο χαρακτηρισμό, παρά την αισθητική αρτιότητα του έργου του. Αυτό που κάνει, τον καθιστά περισσότερο ένα ακτιβιστή που παλεύει ενάντια στην κοινωνική αδικία σε όλο το κόσμο, χρησιμοποιώντας την φωτογραφική του μηχανή και την καλλιτεχνική του ικανότητα. Όπως λέει, προσπαθεί με τις φωτογραφίες του να κάνει γνωστά τα αποτελέσματα της παγκοσμιοποίησης και του νεοφιλελευθερισμού.

Γι' αυτό και η δράση του ποτέ δεν περιορίστηκε μόνο στη φωτογράφιση. Συνεργάζεται με πολλές διεθνής ανθρωπιστικές οργανώσεις (με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα στους οποίους έχει δωρίσει ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του έργου του, με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, την Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες, τη Διεθνής Αμνηστία και τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα) και μαζί με τη γυναίκα του δραστηριοποιούνται για την αναδάσωση και την προστασία των τροπικών δασών. Επίσης είναι πρέσβης Καλής Θελήσεως της UNICEF. Θα μπορούσε να αμφισβητήσει κανείς την αποτελεσματικότητα, ακόμα και το ρόλο που παίζουν αυτές οι διεθνής ΜΚΟ και θα μπορούσαμε επίσης να πούμε πολλά για τις πολιτικές απόψεις του ίδιου του Σαλγάδο, αλλά δεν είναι αυτό που έχει σημασία για να καταλάβουμε το έργο του.

Οι προσωπικές του πολιτικές επιλογές (η συνεργασία του με τις οργανώσεις αυτές), δείχνουν έναν καλλιτέχνη, ο οποίος δεν μένει ικανοποιημένος μόνο με το έργο του και προσπαθεί να περνάει πάντοτε σε πιο συγκεκριμένες μορφές δράσης. Και αυτή η απαίτηση να παίρνει κανείς ενεργά μέρος ενάντια στην αδικία, είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό της δουλειάς του, που δεν καθορίζεται από το βαθμό συνεργασίας του με τις διάφορες διεθνείς ΜΚΟ, αλλά από την καλλιτεχνική ειλικρίνεια και την πολιτική τιμιότητα του καλλιτέχνη.

Δεν είναι υπερβολή να πούμε, ότι οι φωτογραφίες του Σαλγάδο είναι πολιτικά εργαλεία. Το σύνολο του έργου του εικονογραφεί τη θεματολογία ενός σύγχρονου αντικαπιταλιστικού κινήματος: καταπίεση της εργατικής τάξης, ανεργία, μετανάστευση και προσφυγιά, γυναίκες σε απάνθρωπες συνθήκες εργασίας, εξαθλιωμένα και υποσιτιζόμενα παιδιά, καταπίεση μειονοτήτων, φτώχεια των αναπτυσσόμενων χωρών, καταστροφή του περιβάλλοντος, πόλεμοι… Για το Σαλγάδο όλα αυτά τα ζητήματα δεν είναι ασύνδετα μεταξύ τους. Οι φωτογραφίες του αποτελούν επίσης μια παρουσίαση των σχέσεων που υπάρχουν μεταξύ όλων αυτών, αλλά περισσότερο κι απ' αυτό, οι φωτογραφίες του βεβαιώνουν για τη δυνατότητα να στρέψουμε την εξέλιξη της ανθρωπότητας προς την σωστή κατεύθυνση.
Τα στοιχεία και οι πληροφορίες αντλήθηκαν από τις ιστοσελίδες aformi και camera stylo online.


Trailer https://youtu.be/UI0zlB22kt0