Η αυτοανακηρυχθείσα δημοκρατία του Ναγκόρνο Καραμπάχ ανακοίνωσε σήμερα την αυτοδιάλυσή της καθώς και τη διάλυση όλων των θεσμών της από την 1η Ιανουαρίου 2024, μια εβδομάδα μετά την επιτυχημένη επίθεση του Αζερμπαϊτζάν και έπειτα από 30 χρόνια συγκρούσεων.

Σε διάταγμα του ηγέτη αυτού του θύλακα, του Σαμβέλ Σαχραμανιάν, ανακοινώνεται η διάλυση «όλων των κυβερνητικών θεσμών και των οργανώσεων (...) την 1η Ιανουαρίου 2024» και αναφέρεται πως, κατά συνέπεια, «η Δημοκρατία του Ναγκόρνο Καραμπάχ (Αρτσάχ) παύει να υφίσταται».

Οι αρμένιοι αυτονομιστές του Ναγκόρνο Καραμπάχ υπέστησαν την περασμένη εβδομάδα και μέσα σε 24 ώρες, μια στρατιωτική ήττα που τους ανάγκασε να συνθηκολογήσουν έναντι του Αζερμπαϊτζάν, της χώρας από την οποία είχαν αποσχισθεί όταν κατέρρευσε η ΕΣΣΔ, πάνω από 30 χρόνια πίσω.

Η Αρμενία, η οποία υποστήριζε αυτές τις δεκαετίες το έδαφος αυτό, δεν επενέβη στρατιωτικά αυτή τη φορά, ανοίγοντας τον δρόμο για την επανένταξη της περιφέρειας αυτής στο Αζερμπαϊτζάν.

Ο αρμενικός πληθυσμός του Ναγκόρνο Καραμπάχ έχει αρχίσει μια έξοδο: περίπου 65.000 άνθρωποι, δηλαδή οι μισοί από τους περίπου 120.000 κατοίκους του θυλάκου, έχουν διαφύγει μέσα σε μερικές ημέρες, φοβούμενοι ότι θα αποτελέσουν στόχο καταστολής από το Αζερμπαϊτζάν, παρά τις υποσχέσεις του Μπακού ότι θα σεβαστεί τα δικαιώματά τους.

Στο διάταγμα για τη διάλυση της αυτοανακηρυχθείσας δημοκρατίας, ο αυτονομιστής ηγέτης υπογραμμίζει πως, μόλις γίνουν γνωστοί οι όροι της επιστροφής της περιφέρειας υπό τον έλεγχο του Αζερμπαϊτζάν, οι κάτοικοι και οι πρόσφυγες θα μπορέσουν «να λάβουν ατομικά την απόφαση να παραμείνουν ή να επιστρέψουν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ.

Σήμερα πάντως, ο πρωθυπουργός της Αρμενίας κατηγόρησε το Αζερμπαϊτζάν για «εθνική αποκάθαρση» στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και δήλωσε πως όλοι οι Αρμένιοι αυτού του θύλακα θα τον έχουν εγκαταλείψει μέσα «στις επόμενες ημέρες».

«Η έξοδος των Αρμενίων του Ναγκόρνο Καραμπάχ συνεχίζεται. Η ανάλυσή μας δείχνει πως μέσα στις επόμενες ημέρες δεν θα υπάρχουν πια Αρμένιοι στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Είναι μια πράξη εθνικής αποκάθαρσης εναντίον της οποίας είχαμε προειδοποιήσει τη διεθνή κοινότητα», δήλωσε ο Νικόλ Πασινιάν ενώπιον των μελών της κυβέρνησής του.

«Αν οι καταδίκες (από τη διεθνή κοινότητα) δεν ακολουθηθούν από τις κατάλληλες πολιτικές και νομικές απόφάσεις, τότε οι καταδίκες αυτές θα γίνουν πράξεις συναίνεσης σε αυτό που συμβαίνει», κατήγγειλε ο Πασινιάν.

«Αυτή είναι μία από τις πιο σκοτεινές σελίδες της αρμενικής ιστορίας», λέει ο πατέρας Νταβίντ, ένας 33χρονος αρμένιος ιερέας που έφθασε στα σύνορα για να προσφέρει πνευματική στήριξη σ' αυτούς που διαφεύγουν. «Ολόκληρη η αρμενική ιστορία είναι γεμάτη δεινά».

Σε μία άλλη παράλληλη εξέλιξη πάντως στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, οι αζέρικες αρχές συνέλαβαν χθες τον πρώην επικεφαλής της κυβέρνησης του θυλάκου και άσκησαν σε βάρος του ποινική δίωξη με την κατηγορία ότι πέρασε παράνομα τα σύνορα του Αζερμπαϊτζάν, καθώς και για χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.

Ο Ρουμπέν Βαρντανιάν, τραπεζίτης και φιλάνθρωπος, ο οποίος ηγήθηκε της αυτονομιστικής κυβέρνησης του Καραμπάχ από τον Νοέμβριο 2022 ως τον Φεβρουάριο 2023, ήδη προφυλακίστηκε.  

Οι αυστηροί περιορισμοί που είχαν επιβληθεί στις μετακινήσεις, μεσούσης της πανδημίας, προκάλεσαν σημαντικά προβλήματα στις οικονομίες ανά τον κόσμο,  κι ως εκ τούτου η πλειοψηφία των χωρών ανυπομονούσαν να τους καταργήσουν. Ωστόσο, υπάρχει μία χώρα που διατηρεί μέρος των περιορισμών και συνεχίζει να κερδίζει: το Αζερμπαϊτζάν αποφάσισε τον Ιούνιο να κρατήσει κλειστές τις χερσαίες διελεύσεις του για άλλους τρεις μήνες, κλείνοντας το μεγαλύτερο κανάλι μέσω του οποίου διαρρέει σκληρό νόμισμα τη στιγμή που η παραγωγή πετρελαίου του Αζερμπαϊτζάν πλησιάζει το χαμηλότερο από το 2007.

Η απόφασή του να κρατήσει κλειστά τα σύνορα με τους γείτονές του, που περιλαμβάνουν τη Ρωσία και το Ιράν, είναι το τελευταίο εναπομείναν μέτρο ασφαλείας που επιβλήθηκε από το Αζερμπαϊτζάν κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Τι αναφέρουν οι αναλυτές

«Τα χερσαία σύνορα είναι οι κύριες πύλες για την εκροή δολαρίων», δήλωσε στο Bloomberg, o Σαμίρ Αλίεφ, αναλυτής στην ομάδα Κέντρο Υποστήριξης για Οικονομικές Πρωτοβουλίες στο Μπακού.

Το Αζερμπαϊτζάν, μία πάλαι ποτέ σημαντική στάση στον Δρόμο του Μεταξιού στη δυτική ακτή της Κασπίας, συγκαταλέγεται σε μια χούφτα χωρών με αυστηρούς ταξιδιωτικούς περιορισμούς που εξακολουθούν να ισχύουν δύο μήνες αφότου ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε ότι η φάση έκτακτης ανάγκης της πανδημίας τελείωσε.

Και παρά το άτυπο αυτό lockdown στα σύνορα της χώρας, ο ισολογισμός του Αζερμπαϊτζάν δεν φαινόταν ποτέ καλύτερος.

Ρεκόρ κερδών

Το κρατικό επενδυτικό ταμείο που διαχειρίζεται το εισόδημα της χώρας από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο είδε τα περιουσιακά του στοιχεία να αυξάνονται σε υψηλό ρεκόρ άνω των 53 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις 31 Μαρτίου.

Τα αποθεματικά της κεντρικής τράπεζας διογκώθηκαν κατά ένα τέταρτο από πέρυσι, καθώς η ζήτηση δολαρίων από τους δανειστές εξαντλήθηκε σε δημοπρασίες που πραγματοποιούνταν δύο φορές την εβδομάδα. Το ακαθάριστο χρέος της κυβέρνησης ως ποσοστό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος συρρικνώθηκε στη μεγαλύτερη πτώση των τελευταίων δεκαετιών πέρυσι, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Το Αζερμπαϊτζάν επωφελήθηκε επίσης από τις υψηλότερες τιμές του πετρελαίου και αναδεικνύεται όλο και περισσότερο ως σημαντικός προμηθευτής φυσικού αερίου στην Ευρώπη, καθώς τα κράτη αναζητούν εναλλακτικές λύσεις στη Ρωσία. Πριν από ένα χρόνο, η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέληξε σε συμφωνία για τον διπλασιασμό των εισαγωγών φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν.

Τα ταξίδια από και προς το Αζερμπαϊτζάν – μια χώρα με λίγο περισσότερους από 10 εκατομμύρια κατοίκους – είναι πλέον εφικτά μόνο αεροπορικώς, μια δαπανηρή πρόταση σε μια χώρα όπου το κατά κεφαλήν ΑΕΠ εξακολουθεί να είναι πολύ χαμηλό.

Τα κλειστά χερσαία σύνορα περιορίζουν δραστικά τα διεθνή ταξίδια των Αζέρων, με τις επισκέψεις στο εξωτερικό πέρυσι να είναι και 73% κάτω από το επίπεδό τους το 2019. Το ποσό που ξόδεψαν οι Αζέροι στο εξωτερικό σχεδόν μειώθηκε στο μισό το 2022 από το τελευταίο πλήρες έτος πριν από την πανδημία το 2019.

«Διόδια κορωνοϊού»

Ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ δήλωσε ότι η μόνη του πρόθεση να κρατήσει κλειστά τα σύνορα είναι να προστατεύσει τους πολίτες από τη μόλυνση, η οποία έχει σκοτώσει περισσότερους από 10.000 ανθρώπους, σύμφωνα με κυβερνητικά στοιχεία.

Αλλά μέχρι τώρα, δεν είναι όλοι πεπεισμένοι. Πολιτικοί, αλλά και μέλη του από το κυβερνών κόμμα εκφράζουν αμφιβολίες ότι οι περιορισμοί είναι απάντηση στον κορωνοϊό. Από τις 7 Ιουλίου, το Αζερμπαϊτζάν ανέφερε μόλις οκτώ «ενεργά» κρούσματα Covid-19.

Αν και η κυβέρνηση δεν έχει πει εάν έχει ευρύτερους στόχους πέρα ​​από τη διασφάλιση της δημόσιας ασφάλειας, οι συνέπειες ήταν ευρέως διαδεδομένες καθώς η περιοχή συμβιβαζόταν με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.

Η πολιτική κεκλεισμένων των θυρών απέτρεψε εκατοντάδες χιλιάδες Αζέρους μετανάστες στη Ρωσία από το να επιστρέψουν στα σπίτια τους μετά το ξέσπασμα του πολέμου. Οι εκτοξευόμενες τιμές για τις πτήσεις σήμαιναν ότι πολλοί επέλεξαν να μείνουν στη Ρωσία παρά την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης και τους φόβους ότι όσοι έχουν διπλή υπηκοότητα θα μπορούσαν να επιστρατευτούν από τον ρωσικό στρατό.