Θα φυτευτούν 86 πλάτανοι, διαβάσαμε, που θα δώσουν «την αίσθηση ενός αστικού βουλεβάρτου που θα είναι αντάξιο με τα αντίστοιχα που υπάρχουν σε πόλεις της Ευρώπης, στο Βερολίνο για παράδειγμα».

Η αρχική μάλιστα ανακοίνωση του δήμου ήταν τόσο προχειρογραμμένη που αφενός επέμενε πως τα πλατάνια είναι δέντρα αειθαλή (ενώ όσοι έχουν δει ελληνικό πλάτανο ξέρουν ότι τα φύλλα του όχι μόνο πέφτουν αλλά και προκαλούν κάμποσα προβλήματα, στις πλατείες των χωριών, με την ολισθηρότητά τους) ενώ αφετέρου υποστήριζε ότι αποτελούν στοιχείο της… «αστικής πανίδας» ανατρέποντας όλα όσα ξέραμε για το φυτικό και το ζωικό βασίλειο.

Είπε και άλλα ο δήμαρχος. Ότι θα γίνει διαπλάτυνση των πεζοδρομίων στην Πανεπιστημίου και από τις δυο πλευρές -κι άλλη διαπλάτυνση στον δρόμο με τα πιο φαρδιά πεζοδρόμια της Αθήνας, ενώ μας εξέπληξε υποστηρίζοντας ότι «Σήμερα, όταν κατεβαίνει κάποιος την Πανεπιστημίου, κατά πάσα πιθανότητα θα σταματήσει στο Attica, δεν θα πάει παραπέρα» -που μας δείχνει ότι ακολουθεί την οπτική του θαμώνα της πλατείας Κολωνακίου, διότι αν είχε προχωρήσει πέρα από το Άττικα θα έβλεπε ότι όχι μόνο πολλοί κατεβαίνουν και σήμερα έως την Ομόνοια αλλά και ότι άλλοι τόσοι ανεβαίνουν την Πανεπιστημίου -δεν είναι αυτοκίνητα οι διαβάτες, κύριε δήμαρχε!

Θα μπορούσαμε να κάνουμε πολλή κριτική στις απόψεις του δημάρχου, αλλά εμείς εδώ λεξιλογούμε, οπότε θα λεξιλογήσουμε για το βουλεβάρτο, να ικανοποιηθεί έτσι ο αρχοντοχωριατισμός του κ. δημάρχου.

Βουλεβάρτο λοιπόν είναι η μεγάλη πλατιά λεωφόρος, ιδίως η δενδροφυτευμένη, η πολυσύχναστη, ιδίως του Παρισιού ή άλλων μεγάλων πρωτευουσών.

Το Παρίσι έχει πολλά μεγάλα βουλεβάρτα, όπως το Μπουλβάρ Σεν Μισελ (Μπουλ-Μις το λένε χαϊδευτικά) και τα μεγάλα βουλεβάρτα (Grands Boulevards). Βέβαια, δεν ονομάζονται όλες οι μεγάλες λεωφόροι του Παρισιού «βουλεβάρτα»: μάλιστα, η πιο διάσημη λεωφόρος, των Champs Elysées, χαρακτηρίζεται Avenue, όχι Boulevard.

Η ελληνική λέξη «βουλεβάρτο» είναι δάνειο από το γαλλικό boulevard, βέβαια, λέξη που έχει περάσει ως δάνειο και σε άλλες γλώσσες, π.χ. στα αγγλικά. Ωστόσο, και η γαλλική λέξη με τη σειρά της προέρχεται από το μεσαιωνικό ολλανδικό bolwerc, που σήμαινε «έπαλξη» -αρχικά η λέξη ανήκε στη στρατιωτική ορολογία.

Να σκεφτούμε ότι τον παλιό καιρό οι περισσότερες μεγάλες πόλεις ήταν περιτοιχισμένες. Από τα μέσα του 19ου αιώνα και μετά, σταδιακά, η πρόοδος της τεχνολογίας και η αλλαγή των πολιτικών συνθηκών έκαναν τα τείχη όχι μόνο περιττά αλλά και ενοχλητικά, αφού εμπόδιζαν την επέκταση των πόλεων. Έτσι, τα τείχη κατεδαφίοτηκαν και πολλές επάλξεις μετατράπηκαν σε λεωφόρους -σε βουλεβάρτα.

Στο Παρίσι, ας πούμε, ο Περιφερειακός (Μπουλβάρ Περιφερίκ) είναι χτισμένος πάνω στο τείχος του Θιέρσου.

Στα ελληνικά, πάντως, όταν λέμε «βουλεβάρτο» δεν χρησιμοποιούμε τη λέξη τόσο πολύ με τη σημασία της λεωφόρου, που υπάρχει κι αυτή, παρά με μια νεότερη, μεταφορική σημασία, που αναπτύχθηκε και στα γαλλικά: του ελαφρού θεατρικού έργου.

Το βουλεβάρτο ως θεατρικό έργο είναι συνήθως -αλλά όχι υποχρεωτικά- κωμωδία, και πάντως δεν είναι βαθύ και προβληματισμένο έργο: αποσκοπεί καθαρά στην ψυχαγωγία. Η μεταφορική σημασία δημιουργήθηκε επειδή τα θέατρα που βρίσκονταν στα παριζιάνικα βουλεβάρτα έπαιζαν κυρίως τέτοιου είδους έργα.

Από το βουλεβάρτο και το επίθετο «βουλεβαρδιέρικος» π.χ. βουλεβαρδιέρικο θέατρο, όπου κρατάμε το δ που αντιστοιχεί στο γαλλικό d.

Παλιότερα, ακουγόταν και ο τύπος «μπουλεβάρτο», ιδίως στους γαλλοθρεμμένους λογίους που είχαν ζήσει στο Παρίσι, όπως ο Μιλτιάδης Μαλακάσης ή ο Θράσος Καστανάκης.

Ο Μαλακάσης έχει γράψει κι ένα ωραίο σονέτο με τίτλο «Στο Μπουλεβάρτο»:

Στο μπουλεβάρτο

Μέσ’ απ’ το τζαμωτό και να κοιτάζω
σε κύματα τον κόσμο να ξεσπά.
Να πίνω τον καφέ μου, να ρεμβάζω,
ένα σιγάρο ανάβοντας μετά.

Στο νου μου τα ερωτήματα να βάζω,
όχι τα πολυσύνθετα· τ’ απλά.
Ένα συν δύο, τρία να λογαριάζω,
και η ώρα μου με τέτοια να περνά.

Τ’ ορεκτικό μου αργότερα να παίρνω
με κάτι τι πικάντικο, μια ελιά,
τέταρτο, πέμπτο, κι ύστερα να γέρνω
στο στήθος το κεφάλι μου βαριά,

κι άξαφνα να σηκώνομαι, και να ’μαι
σαν ένας άλλος, που ούτε τον θυμάμαι.

Όπως είπαμε, ο όρος έχει περάσει και σε άλλες γλώσσες. Να θυμηθούμε και την πολύ ωραία ταινία Sunset Boulevard του Μπίλι Γουάιλντερ -Η λεωφόρος της δύσης, όπως είναι ο ελληνικός της τίτλος.

Ίσως ο κ. δήμαρχος να θέλει να προσδώσει στην Πανεπιστημίου έναν παριζιάνικο ή έστω βερολινέζικο αέρα, ωστόσο είναι απορίας άξιο πώς, σε μια μάλλον κακή οικονομική συγκυρία και ενώ είναι νωπό το φιάσκο του Μεγάλου περίπατου, θα δαπανηθούν και άλλα χρήματα και πάλι για το κέντρο της Αθήνας, λες και δεν υπάρχει Κυψέλη, Παγκράτι ή Αμπελόκηποι (δεν τολμώ να πω για Σεπόλια), και πάλι για την οδό Πανεπιστημίου, έναν δρόμο ήδη προικισμένο με την αθηναϊκή τριλογία, ενώ λίγο πιο πέρα τα πεζοδρόμια των Εξαρχείων ή της Σόλωνος (ή της Σκουφά!) αποτελούν δημόσιο κίνδυνο.

Ίσως όμως τα Εξάρχεια, η Κυψέλη και οι Αμπελόκηποι να πέφτουν μακριά από τα βουλεβάρτα…