ΕΥΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

Σφοδρές αντιδράσεις καθώς μια ποινή που επιβάλλεται «προκαταβολικά» σε έναν κατηγορούμενο που δεν έχει περάσει καν ακόμη το κατώφλι του δικαστηρίου εκριζώνει θεμελιώδεις αρχές, όπως το τεκμήριο αθωότητας.

Aκόμα ένα δείγμα ποινικού αυταρχισμού, που εργαλειοποιεί επικοινωνιακά το ποινικό δίκαιο, προμηνύεται με τη νέα τροποποιημένη διάταξη που ετοιμάζει, σύμφωνα με διαρροές, το υπουργείο Δικαιοσύνης. Αυτό έγινε σαφές και από τον ίδιο τον αρμόδιο υπουργό Γιώργο Φλωρίδη, ο οποίος σε ραδιοφωνική συνέντευξή του προχθές (ΣΚΑΪ) προανήγγειλε την τροποποίηση σχετικής διάταξης για την αντικατάσταση των περιοριστικών όρων με προσωρινή κράτηση. «Κάποιος διαπράττει μια πράξη σε βαθμό κακουργήματος, οδηγείται στον ανακριτή και αφήνεται ελεύθερος ή μένει δύο με τρεις μήνες στη φυλακή, αποφυλακίζεται και συνεχίζει», δήλωσε ο υπουργός. «Εκεί έχουμε ένα κενό, το οποίο σύντομα θα κλείσει».

Aυτό το «κενό» στα φαινόμενα «υποτροπής» θα αντιμετωπιστεί με υποχρεωτική προφυλάκιση από το υπουργείο Δικαιοσύνης, «για το καλό των θυμάτων», όπως επανέλαβε ο κ. Φλωρίδης, επενδύοντας ξανά στο δόγμα «Νόμος και Τάξη», με περισσότερη φυλακή και κατάλυση θεμελιωδών αρχών του κράτους δικαίου. Σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται η «Καθημερινή», στη φυλακή θα οδηγούνται υποχρεωτικά όσοι κατηγορούμενοι διαπράττουν νέο κακούργημα βαριάς ποινικής απαξίας ενώ τους είχαν επιβληθεί περιοριστικοί όροι. Μέχρι σήμερα, ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας προβλέπει πως οι περιοριστικοί όροι που έχουν επιβληθεί σε έναν κατηγορούμενο μπορεί να αντικατασταθούν με προσωρινή κράτηση σε περίπτωση που εκείνος τους παραβιάσει. Για παράδειγμα, αν ένας υπόδικος δεν εμφανιστεί στις αρμόδιες αρχές, όπως του είχε επιβληθεί, μπορεί να κριθεί προφυλακιστέος και να οδηγηθεί στη φυλακή. Πλέον σε περιπτώσεις νέας διάπραξης εγκλημάτων ο κατηγορούμενος θα προφυλακίζεται υποχρεωτικά.

Την αντισυνταγματικότητα της ρύθμισης δεν είναι δύσκολο να την αντιληφθεί κανείς, ωστόσο δεν είναι το πρώτο δείγμα ποινικού λαϊκισμού. Αντίστοιχα όταν, στον απόηχο της υπόθεσης κακοποίησης με δράστη τον ποινικολόγο Απόστολο Λύτρα, η κυβέρνηση προσπαθούσε να πείσει πως η περισσότερη αυστηροποίηση θα οδηγήσει στην αποθάρρυνση των παραβατών, ο υπουργός Δικαιοσύνης είχε εξαγγείλει νέες διατάξεις για την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας. Τότε, μεταξύ των εξαγγελθέντων μέτρων ήταν και αυτό της προφυλάκισης για «σοβαρά αδικήματα ενδοοικογενειακής βίας» σε βαθμό πλημμελήματος, όπως και η καθιέρωση της υποτροπής του δράστη ως επιβαρυντικής περίπτωσης ενδοοικογενειακής βίας. Αν και εκείνα τα μέτρα εξαγγέλθηκαν τον Ιούνιο, μέχρι σήμερα δεν έχουν τεθεί σε δημόσια διαβούλευση.

Ωστόσο, μετά τις νέες διαρροές έχουν ήδη προκληθεί σοβαρές αντιδράσεις, αφού μια τέτοια ρύθμιση μετατρέπει την προφυλάκιση σε τιμωρητικό μέτρο, μια ποινή που επιβάλλεται «προκαταβολικά» σε έναν κατηγορούμενο που δεν έχει περάσει καν ακόμη το κατώφλι του δικαστηρίου. Εκριζώνοντας, έτσι, θεμελιώδεις αρχές, όπως το τεκμήριο αθωότητας. Σύμφωνα με τις ίδιες διαρροές, η υποχρεωτική προφυλάκιση αναμένεται να αφορά κατηγορουμένους οι οποίοι όσο είναι ελεύθεροι υπό όρους μπορεί να διαπράξουν ανθρωποκτονία από πρόθεση ή να κατηγορηθούν μεταξύ άλλων για τρομοκρατικές ενέργειες, πρόκληση βαριάς ή θανατηφόρου σωματικής βλάβης, κλοπή, ληστεία, εκβίαση ή απάτη σε βαθμό κακουργήματος. Ομως, ακόμα και αν ένας υπόδικος κατηγορηθεί για νέο αδίκημα σε βαθμό πλημμελήματος θα είναι στην «ευχέρεια» των αρμόδιων δικαστικών αρχών εάν ο κατηγορούμενος τελικά θα προφυλακιστεί.

Υποχρεωτική προφυλάκιση: μια προκαταβολή ποινής χωρίς δίκη!

Το σχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης για την υποχρεωτική προφυλάκιση δεν προκαλεί έκπληξη: ενώ το ποινικό σύστημα μετρά τις πληγές του από τον πρόσφατο ν. 5090/2024, το επικοινωνιακό του άρωμα έχει ήδη ξεθυμάνει. Μια νέα δόση, με την ίδια συνταγή, είναι αναγκαία: λίγη ακόμα φυλακή, με περιτύλιγμα φόνους, ληστείες και υποτροπές. Η κυβερνητική επιλογή αφενός θυμίζει το αμερικάνικο «three strikes and you ‘re out», αφετέρου μας γυρίζει πίσω 40 και πλέον χρόνια όταν, με τον ν. 1128/1981 (και κυβέρνηση Ν.Δ.!), η (υποχρεωτική) προφυλάκιση αντικαταστάθηκε από τη δυνητική «προσωρινή κράτηση».

Σήμερα, η προσωρινή κράτηση δεν έχει τιμωρητικό σκοπό, δεν αποτελεί μια ποινή «εδώ και τώρα». Αντίθετα, εξασφαλίζει ότι ο κατηγορούμενος θα έλθει στη δίκη και, επιπλέον, μέχρι τότε δεν θα τελέσει νέα εγκλήματα. Δεν απαντά στο έγκλημα, αλλά στις ανάγκες της ποινικής δίκης. Γι’ αυτό δεν φτάνει η βαρύτητα του εγκλήματος αλλά απαιτούνται αφενός ισχυρές ενδείξεις ενοχής, αφετέρου κίνδυνος φυγής ή τέλεσης νέου εγκλήματος. Αν αυτά λείπουν, όσο βαρύ και αν είναι το έγκλημα, δεν συγχωρείται κράτηση πριν γίνει η δίκη. Γι’ αυτό η υποχρεωτική προφυλάκιση είναι καταφανώς αντισυνταγματική και αντίθετη στην ΕΣΔΑ, καθώς αντιβαίνει στο τεκμήριο αθωότητας, παραβιάζει την προσωπική ελευθερία και την αρχή της αναλογικότητας, ενώ (τέλος) ακυρώνει τον ρόλο του δικαστή και τις δικαστικές εγγυήσεις υπέρ του πολίτη.

Δυστυχώς, η «εξαγγελία» της υποχρεωτικής προφυλάκισης θα πρέπει να θεωρηθεί ως το «ορεκτικό» γι’ αυτό που πρόκειται να ακολουθήσει, με το επερχόμενο νομοσχέδιο για την ενδοοικογενειακή βία. Τα θεμέλια του φιλελεύθερου ποινικού δικαίου τρίζουν. Ο χορός του ποινικού λαϊκισμού καλά κρατεί. Ως πότε;

«Κατ’ επάγγελμα παραβατικός»

Την πρόθεση του υπουργείου Δικαιοσύνης προανήγγειλε πρώτος πρώτος ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης. Απαντώντας σε δημοσιογραφική ερώτηση για «την αύξηση της παραβατικότητας των Ρομά», ο υπουργός είπε: «Υπάρχουν φαινόμενα όπου κάποιος είναι υπότροπος 10 φορές. Είναι υπόδικος 10 φορές ή είναι κατάδικος 10 φορές. Και είναι έξω. Φέρνουμε μαζί με τον κ. Φλωρίδη ρυθμίσεις γιατί αυτό πρέπει να τελειώνει. Να τελειώνει. Δεν μπορεί να έχει ένας 5 πλημμελήματα κι άλλα 5 κακουργήματα και στη συνέχεια να του επιτρέπεται από τη νομοθεσία, ο δικαστής ή εισαγγελέας να τον αφήνει να είναι έξω με κάποιους όρους, με αποτέλεσμα να συνεχίζει τη δράση του. [...] Είσαι υπότροπος, προφανώς είσαι κατ’ επάγγελμα παραβατικός».

Η ανακοίνωσή του συνοδεύτηκε από πηχυαίο τίτλο: «Φέρνουμε ρύθμιση για να σταματήσουν οι αποφυλακίσεις υπότροπων Ρομά», παρά το γεγονός πως δεν νοείται νομοθέτηση για συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες. Είχε προηγηθεί, την προηγούμενη εβδομάδα, κοινοβουλευτική ερώτηση στο υπουργείο Προ.Πο. των βουλευτών της Ν.Δ. Θάνου Πλεύρη και Δημήτρη Μαρκόπουλου υπό τον τίτλο «Πολιτικές κατά της εγκληματικότητας προερχόμενης από τους Ρομά», αξιοποιώντας παραποιημένα στατιστικά στοιχεία από πρόσφατη έκθεση της ΕΛ.ΑΣ. για το 2022. Για την ερώτηση βασίστηκαν σε ρεπορτάζ του «Πρώτου Θέματος» το οποίο ισχυρίζεται πως «οι Ρομά ευθύνονται σε ποσοστό 84% για τις διαρρήξεις και τις κλοπές Ελλήνων στη χώρα».

Τα παραποιημένα στοιχεία καταγγέλθηκαν ως fake news αρχικά από την παράταξη Εναλλακτική Παρέμβαση – Δικηγορική Ανατροπή, η οποία έκανε λόγο για «καραμπινάτη διασπορά ψευδών ειδήσεων με ρατσιστική στοχοποίηση», ενώ στη συνέχεια αποδομήθηκαν από τα Ελληνικά Hoaxes. Μία από τις παρατηρήσεις των E.H. ήταν πως η συγκεκριμένη έκθεση της ΕΛ.ΑΣ. «είχε δημοσιευθεί ήδη από τον Ιανουάριο του 2024, αλλά πρόσφατα παρερμηνεύτηκε το περιεχόμενό της». Ωστόσο διακινήθηκε ευρέως ακόμη και σε τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων.

Πηγή: efsyn.gr