Μαρία Κωνσταντοπούλου

Το σπουδαίο εικαστικό γενονός που πραγματοποιείται στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων εγκαινιάστηκε στις 21 Ιουλίου και η έκθεση θα είναι ανοιχτή για το κοινό μέχρι το τέλος του χρόνου.

 

Οι τρεις όροφοι της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανιών «πλημμυρίζουν» χρώματα της θάλασσας. Στο μεγάλο εικαστικό αφιέρωμα για τον σπουδαίο ζωγράφο Κωνσταντίνο Βολανάκη και το πολυποίκιλο έργο του μπορούν οι επισκέπτες της έκθεσης να «ταξίδεψουν» σε νησιά, σε λιμάνια και τόπους μια άλλης εποχής.

Να απολαύσουν ηλιοβασιλέματα, τη δύση και την ανατολή των νησιών μας, τη βιοπάλη των ψαράδων μας αλλά και ένδοξες στιγμές της Ελληνικής Ιστορίας. Έργα ενός από τους σπουδαιότερους Έλληνες ζωγράφους του 19ου αιώνα, του «πατέρα της ελληνικής θαλασσογραφίας».

Η θάλασσα, τα πλοία και τα λιμάνια ήταν η μόνιμη πηγή έμπνευσης του Βολανάκη. Μαζί με τον Θεόδωρο Βρυζάκη, τον Νικηφόρο Λύτρα, τον Νικόλαο Γύζη και τον Γεώργιο Ιακωβίδη, θεωρείται ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους του ακαδημαϊκού ρεαλισμού, της λεγόμενης «Σχολής του Μονάχου».

Η έκθεση

57 ελαιογραφίες απαρτίζουν την έκθεση «Κωνσταντίνος Βολανάκης: Νόστος της θάλασσας, έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη», η οποία έχει τεθεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλο. Παράλληλα, όσοι βρεθούν στη Χανιώτικη πρωτεύουσα θα έχουν την ευκαιρία να περιηγηθούν σε πίνακες που ανήκουν στο Αρχηγείο Ναυτικού, τη Βουλή των Ελλήνων και την Τράπεζα της Ελλάδος. 

Το σπουδαίο εικαστικό γεγονός του τόπου των Χανίων

«Πίσω από κάθε πινελιά του ο Βολανάκης κρύβει ή αποκαλύπτει κάθε φορά κι ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της θάλασσας με την απεραντοσύνη της οποίας δεν κουράστηκε να αναμετριέται. Ικανός να “διαβάζει” ακόμη και τις πιο διακριτικές αλλαγές στο χρώμα ή την επιφάνεια της, ως άλλος ψυχογράφος, την αποθέωσε κι εκείνη του χάρισε δίκαια τον τίτλο του κορυφαίου Έλληνα θαλασσογράφου», τόνισε χαρακτηριστικά ο Δήμαρχος Χανιών Παναγιώτης Σημανδηράκης στα εγκαίνια τα οποία πραγματοποιήθηκαν παρουσία φιλότεχνου κοινού αλλά και τουριστών που αυτόν τον καιρό βρίσκονται στην Κρήτη.

Στον θαλασσινό κόσμο του Κωνσταντίνου Βολανάκη μύησε μέσα από την τοποθέτησή του, αλλά και την ξενάγηση που ακολούθησε ο επιμελητής της έκθεσης και Έφορος της Συλλογής Έργων Τέχνης της Βουλής των Ελλήνων, Θοδωρής Κουτσογιάννης:

«Χωρίς καμία απολύτως αμφιβολία, ο Βολανάκης υπήρξε – και παραμένει βεβαίως – ο κορυφαίος Έλληνας θαλασσογράφος. Αρκετοί και επίσης σημαντικοί Νεοέλληνες ζωγράφοι ακολούθησαν ουσιαστικά τον εικαστικό δρόμο που άνοιξε ο Βολανάκης. Ωστόσο, κανείς δεν απέδωσε τη θάλασσα – την ελληνική θάλασσα – με τη δική του δεξιοτεχνία, τη δική του αγάπη για τον κόσμο της θάλασσας και την ναυτοσύνη. Μπορούμε επιπλέον να πούμε ότι ο Βολανάκης δικαιούται μία άξια θέση μεταξύ των Ευρωπαίων ομοτέχνων του». 

Η έκθεση αρθρώνεται και στους τρεις ορόφους της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων

Στο ισόγειο, ο θεατής εισάγεται στο θέμα με τα έργα του Βολανάκη που εστιάζουν συγκεκριμένα σε λιμάνια και μεγάλα πλοία, αποκαλύπτοντας το πάθος του ζωγράφου για τη θάλασσα και τον κόσμο της.

Στον πρώτο όροφο, αναπτύσσονται δύο συγγενικές θεματικές ενότητες, με έργα σε «ήρεμα νερά» και «γαλήνιες ακτές».

Στον δεύτερο όροφο, αναπτύσσονται δύο ακόμη ενότητες, με καράβια «στη δίνη των κυμάτων», μεγάλα πλεούμενα που παλεύουν σε ταραγμένα κύματα, και με έργα «νυχτερινά», στα οποία ο ζωγράφος εκμεταλλεύεται δεξιοτεχνικά το φως του φεγγαριού ή του πυροφανιού για να αποδώσει με έντονη αντίθεση φωτός-σκιάς (chiaroscuro) την νυχτερινή όψη της θάλασσας.

Μία ιδιαίτερη ενότητα, τιτλοφορούμενη «Στη δίνη της Ιστορίας», με δύο ιστορικά ναυτικά θέματα δομείται αρθρωτά, διασυνδέοντας το ισόγειο με τον πρώτο όροφο: πρόκειται για δύο από τα πιο ξεχωριστά έργα της έκθεσης, την μνημειακή «Ναυμαχία της Σαλαμίνας», που ο Βολανάκης φιλοτέχνησε το 1882 και αποτελεί, χωρίς αμφιβολία, μία από τις αριστουργηματικές συνθέσεις του, και την «Πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας» (από τον Κ. Κανάρη).

Την έκθεση συνοδεύει έγχρωμος πλήρως εικονογραφημένος δίγλωσσος (ελληνικά-αγγλικά) κατάλογος. Κατά τη διάρκεια της θα προγραμματιστούν οργανωμένες ξεναγήσεις για ενήλικες και εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές όλων των σχολικών βαθμίδων. 

Πληροφορίες

«Κωνσταντίνος Βολανάκης: Νόστος της θάλασσας

Έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη»
Διάρκεια:  21 Ιουλίου – 31 Δεκεμβρίου 2023

Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων

Χάληδων 98-102

Τηλ: +30 28210 92294 και  +30 28210 92419

Ιστοσελίδα: www.pinakothiki-chania.gr

Στο νησί που γεννήθηκε, την Κρήτη, «επιστρέφει» για πρώτη φορά ο κορυφαίος Έλληνας θαλασσογράφος, Κωνσταντίνος Βολανάκης. Τα 57 έργα του ζωγράφου των αυτοκρατορικών θριάμβων, των ένδοξων στιγμών της ελληνικής Ιστορίας, αλλά και των ταπεινών ψαροκάικων, συνθέτουν την έκθεση «Κωνσταντίνος Βολανάκης: Νόστος της θάλασσας, έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη» που θα πραγματοποιηθεί στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων και έχει τεθεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου.
Στην έκθεση συμπεριλαμβάνονται επίσης ελαιογραφίες που ανήκουν στο Αρχηγείο Ναυτικού, τη Βουλή των Ελλήνων και την Τράπεζα της Ελλάδος.

Αρχαίες ελληνικές τριήρεις, ιστιοφόρα, ατμόπλοια και βάρκες, σε θρυλικές ναυμαχίες, πυρπολήσεις αλλά και καθημερινές σκηνές έχουν «αράξει» στους καμβάδες του ζωγράφου, ο οποίος αν και υπήρξε από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Σχολής του Μονάχου παρέκαμψε τα ηθογραφικά θέματα και τα πορτρέτα – τάση που ακολουθούσαν οι περισσότεροι καλλιτέχνες της συγκεκριμένης σχολής – κι αφιερώθηκε με εμμονή στη θάλασσα και τη ζωή γύρω από αυτή.

Η έκθεση «Κωνσταντίνος Βολανάκης: Νόστος της θάλασσας, έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη» αποτελεί την πρώτη παρουσίαση της δουλειάς του ζωγράφου στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Κρήτη, 186 χρόνια από τη γέννησή του και 172 από τη στιγμή που μετακόμισε με την οικογένεια του στη Σύρο.

«Αν ένας Έλληνας εικαστικός καλλιτέχνης δύναται να “υποστηρίξει” ότι αναμετρήθηκε με την απεραντοσύνη της θάλασσας, τότε αυτός δεν είναι άλλος από τον Κωνσταντίνο Βολανάκη (1837-1907). Η καλλιτεχνική του παραγωγή, εκτεινόμενη χρονικά σε περίπου μισό αιώνα, καλύπτοντας σχεδόν ολόκληρο το β΄ μισό του 19ου και τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα, απέδωσε ένα σύνολο έργων αξεπέραστο, ποσοτικά και ποιοτικά.

Το ότι δεν ανταμείφθηκε, τουλάχιστον όσο του έπρεπε, από την τέχνη του εν ζωή, έχει να κάνει με την κατάσταση της νεοελληνικής τέχνης και ευρύτερα με τα ιστορικά δεδομένα στην Ελλάδα της εποχής του• το ότι σήμερα πια τιμάται δεόντως – και υπερτιμάται, από άποψη εμπορική – σχετίζεται και πάλι με τα δεδομένα της σύγχρονης νεοελληνικής πραγματικότητας.

Το βέβαιο είναι ότι ο Κωνσταντίνος Βολανάκης απέδωσε με τον χρωστήρα του την θάλασσα και, κυρίως, τον κόσμο της, κατά τρόπο μοναδικό, κατοχυρώνοντας έτσι, καλλιτεχνικά και πολιτισμικά, το πλέον εμβληματικό στοιχείο και πεδίο του ελληνικού κόσμου, τη ναυτοσύνη», σημειώνει μεταξύ άλλων ο επιμελητής της έκθεσης, ιστορικός Τέχνης και έφορος της συλλογής έργων τέχνης της Βουλής των Ελλήνων, Θοδωρής Κουτσογιάννης.

Την έκθεση θα συνοδεύσει έγχρωμος πλήρως εικονογραφημένος δίγλωσσος (ελληνικά-αγγλικά) κατάλογος. Κατά τη διάρκεια της θα προγραμματιστούν οργανωμένες ξεναγήσεις για ενήλικες και εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές όλων των σχολικών βαθμίδων.

ΙΝFO:

• «Κωνσταντίνος Βολανάκης: Νόστος της θάλασσας
• Έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη»
• Διάρκεια: 21 Ιουλίου - 31 Δεκεμβρίου 2023
• Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων- Χάληδων 98-102