Για δεύτερη φορά μέσα σε διάστημα δύο εβδομάδων ο τάφος του Γερμανού φιλοσόφου Καρλ Μαρξ (1818-1883), που βρίσκεται σε ένα κοιμητήριο στο Λονδίνο, βεβηλώθηκε, αυτή τη φορά πασαλείφτηκε με μπογιά και συνθήματα, ανέφεραν το Σάββατο τα στελέχη της οργάνωσης που ασχολείται με τη συντήρηση του κοιμητηρίου.

Το πιο παλιό και το πιο εύθραυστο τμήμα του μνημείου, μια μαρμάρινη πλάκα όπου αναγράφονται τα ονόματα των ανθρώπων που έχουν ταφεί εκεί, είχε δεχθεί στις αρχές Φεβρουαρίου πολλαπλά χτυπήματα από μεταλλικό όργανο.

Οι δράστες της χθεσινής επίθεσης έγραψαν με κόκκινη μπογιά πάνω στην επιτύμβια στήλη πολιτικά συνθήματα. "Μνημείο του μπολσεβίκικου ολοκαυτώματος" με "66.000.000 νεκρούς από το 1917 έως το 1953" ανέφερε το ένα σύνθημα, καθώς και "Αρχιτέκτονας γενοκτονίας, τρομοκρατίας, καταπίεσης και μαζικών δολοφονιών".

Η ημερομηνία 1917 αναφέρεται στην ρωσική επανάσταση, ενώ εκείνη του 1953 στον θάνατο του Στάλιν.

"Οι βάνδαλοι επέστρεψαν στο μνημείο του Μαρξ, στο κοιμητήριο Χάιγκεϊτ", ανέφερε η διοίκηση του κοιμητηρίου. "Παράλογοι, ηλίθιοι και αδαείς", τόνισε η διοίκηση του κοιμητηρίου. "Ό,τι και αν πιστεύει κανείς για την κληρονομιά του Καρλ Μαρξ, αυτός δεν είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος για να το δείξεις".

Το περιστατικό ήταν το τελευταίο παρόμοιο επιθέσεων σε μνημεία ιστορικού ενδιαφέροντος στο Λονδίνο.

Αγνωστοι πέταξαν μπογιά σε ένα άγαλμα του Ουίνστον Τσόρτσιλ τον περασμένο μήνα, και σε ένα γλυπτό προς τιμή της διοίκησης βομβαρδιστικών της Βασιλικής Πολεμικής Αεροπορίας στο Γκριν Παρκ του Λονδίνου.

Ο συγγραφέας του "Κεφαλαίου" είναι ένας από τους πιο διάσημους "κατοίκους" του κοιμητηρίου Χάιγκεϊτ, στο βόρειο Λονδίνο.

Ειρωνεία της Ιστορίας: αν θέλει κάποιος να επισκεφθεί τον τάφο του συγγραφέα του "Κομμουνιστικού Μανιφέστου" και σφοδρού αντιπάλου του καπιταλισμού, πρέπει να βγάλει εισιτήριο εισόδου στο κοιμητήριο αυτό, όπου βρίσκεται θαμμένη επίσης η συγγραφέας Τζορτζ Έλιοτ.

Ο Καρλ Μαρξ μετακόμισε στο Λονδίνο το 1849 και έζησε στη βρετανική πρωτεύουσα μέχρι τον θάνατό του, το 1883.

Ο Γερμανός θεωρητικός και φιλόσοφος ενταφιάστηκε αρχικά στον τάφο της συζύγου του, σε μια μικρή αλέα, αλλά το 1956 ένα νέο μνημείο που περιλαμβάνει μια μεγάλη προτομή, η οποία κατασκευάστηκε με χρηματοδότηση ενός ταμείου και τοποθετήθηκε από το βρετανικό Κομμουνιστικό Κόμμα, ανεγέρθηκε σε ένα σημείο που είναι πιο ορατό, αναφέρεται στην ιστοσελίδα του κοιμητηρίου.

"Εργάτες όλου του κόσμου, ενωθείτε!" αναγράφεται στο μνημείο.

Το μνημείο είχε αποτελέσει ήδη στόχο επίθεσης. Η προτομή αποσπάστηκε, δέχθηκε επίθεση με αυτοσχέδιο εμπρηστικό μηχανισμό τη δεκαετία του 1970 και πασαλείφτηκε με μπογιά και συνθήματα.

Σύλληψη – Σκηνοθεσία - Ερμηνεία: 

Ρούλα Πατεράκη

Θέατρο Ροές

Ιάκχου 16, Γκάζι

Στάση Μετρό Κεραμεικός | Τηλέφωνο 21 0347 4312

Από 16 Νοεμβρίου

και για 12 παραστάσεις

Ώρα Έναρξης Παραστάσεων : 9.00μ.μ

Η Ρούλα Πατεράκη θα επιχειρήσει μια θεατρική ανάγνωση του Κεφαλαίου του Καρλ Μαρξ στο Θέατρο Ροές για 12 μόνο παραστάσεις.

16 17 και 18 Νοεμβρίου, Παρασκευή Σάββατο Κυριακή,  23, 24 και 25 Νοεμβρίου Παρασκευή Σάββατο Κυριακή, 30 Νοεμβρίου Παρασκευή, 1η και 2 Δεκεμβρίου Σάββατο Κυριακή και τελευταίο τριήμερο,7, 8,και 9 Δεκεμβρίου, Παρασκευή Σάββατο Κυριακή.

Ο Μαρξ λέει :  ‘’Νομίζω ότι ποτέ κανείς δεν έχει γράψει τόσο μανιακά για το χρήμα, έχοντας τόσο λίγο ο ίδιος.  Το Κεφάλαιο δεν πρόκειται να μου πληρώσει ούτε τα πούρα που κάπνισα όταν το έγραφα’’ .

Και λέγοντας αυτά κι άλλα παρόμοια, (σύμφωνα με τα λόγια της κόρης του Ελέανορ), ‘’κάλπαζε ο μεγάλος άντρας, αυτός, ο τρόμος των αστών και των αριστοκρατών της Ευρώπης, μέσα στο μικροσκοπικό κήπο του σπιτιού μας στη Γκράφτον Τέρας’’.

Σύλληψη – Σκηνοθεσία - Ερμηνεία:  Ρούλα Πατεράκη

Σκηνικό περιβάλλον – Άγγελος Μέντης

Ηχητικό Περιβάλλον – Δημήτρης Ιατρόπουλος

Ο «Μαρξιστικός Χώρος Μελέτης και Έρευνας» (ΜΑΧΩΜΕ), διοργανώνει Διήμερο Επιστημονικό Συνέδριο, αφιερωμένο στα 200 χρόνια από τη γέννηση του Κ.Μαρξ, με θέμα:

«Η επικαιρότητα της ανάλυσης του Κ.Μαρξ για τον καπιταλισμό και η στρατηγική της Αριστεράς στον 21^ον αιώνα».

Το διήμερο Συνέδριο θα πραγματοποιηθεί στις 10-11 Νοέμβρη 2018 στο Πανεπιστήμιο Αθήνας (κτήριο ΜΕΘ, Σόλωνος 57, 1^ος όροφος), με τη συμμετοχή ελλήνων και ξένων μαρξιστών διανοουμένων και ερευνητών.
Οι θεματικές του συνεδρίου θα είναι τρεις και αφορούν:

Πρώτη Συνεδρία: (Σάββατο πρωΐ 10 πμ – 2 μμ)

 «Μαρξιστική θεωρία και σύγχρονος καπιταλισμός»

 «Ο Μαρξ στον 21^ου αιώνα», Γιώργος Μανιάτης, ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Αθήνας και Όμιλος Μαρξιστικών Ερευνών

«Η ανάλυση του Κ.Μαρξ για τον καπιταλισμό και η πολιτική της Αριστεράς στον 21^ον αιώνα», Jean Batou, επίτιμος καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Λωζάνης και βουλευτής της Αριστερής Συμμαχίας του καντονίου της Γενεύης.

Ιστορική τάση της καπιταλιστικής συσσώρευσης: Από το Μαρξ στο 21^ο αιώνα, Γιάννης Τόλιος, Δρ. Οικονομικών και Συντονιστής του ΜΑΧΩΜΕ

Δεύτερη Συνεδρία: (Σάββατο απόγευμα 5-9 μμ)

«Οι ενδογενείς αντιθέσεις του σύγχρονου καπιταλισμού»

Το σύγχρονο υποκείμενο της κοινωνικής ανατροπής: Η εργατική τάξη και η πολιτική της κοινωνικής πλειονότητας. Ανδρέας Λύτρας, καθηγητής κοινωνιολογίας, Παντείου Πανεπιστημίου Αθήνας.

Κ.Μαρξ και σημερινός καπιταλισμός στη Ρωσία. Προβλήματα στις Αριστερές δυνάμεις. Georgy Ν. Tsagolov, καθηγητής Διεθνούς Πανεπιστημίου Μόσχας, Ακαδημαϊκός και μέλος της Ένωσης Συγγραφέων της Ρωσίας

«Η κρίση του «ευρωατλαντισμού», Εθνικισμός και Αριστερά», Πέτρος Παπακωνσταντίνου, διδάκτωρ Φυσικής, δημοσιογράφος-συγγραφέας

Τρίτη ενότητα: (Κυριακή πρωΐ 10 πμ – 2 μμ)

 «Μεταβατικό πρόγραμμα και σοσιαλιστική προοπτική»

Λαϊκή εξουσία και δημοκρατία. Η εμπειρία των επαναστάσεων του 20^ου αιώνα. Δημήτρης Καλτσώνης, αν. καθηγητής Θεωρίας Κράτους και Δικαίου του Παντείου Πανεπιστημίου

Η εμπειρία της Κούβας στη διαδικασία σοσιαλιστικού μετασχηματισμού. Jose Oriol Marreno Martinez, Μ.Sc. Κοινωνικών Επιστημών, Ερευνητής Κέντρου Ερευνών Διεθνούς Πολιτικής υπουργείου Εξωτερικών της Κούβας

Από την Α’ Διεθνή των εργατών, στο Συνδικαλιστικό Κίνημα του 21^ου Αιώνα. Ανδρέας Ζαφείρης, συνδικαλιστής, ερευνητής του ΚΕΜΕΤΕ-ΟΛΜΕ, μέλος του Δ.Σ. ΜΑΧΩΜΕ και Πρόεδρος Ινστιτούτου "Φ. Ντοστογέφσκι" στην Αθήνα.

 

Ειδική πολιτιστική εκδήλωση με αφορμή τα 200 χρόνων της γέννησης του Κ.Μαρξ

       Κυριακή 11^ην Νοεμβρίου ’18, στις 17.30’ μμ, θεατρική παράσταση

                              «Ο Μαρξ στο Σόχο»

Θέατρο «ΑΛΜΑ» (Αγ. Κωνσταντίνου & Ακομινάτου 15-17)

Στο ρόλο του Καρλ Μαρξ, ο βετεράνος ηθοποιός

Άγγελος Αντωνόπουλος

 

Το Δ.Σ. του ΜΑΧΩΜΕ                                                                        11/10/18

 

 

 

«ΜΑΧΩΜΕ»

«Μαρξιστικός Χώρος Μελέτης και Έρευνας»

Αγ. Κωνσταντίνου & Γερανίου 47, 1^ος όροφος

200 Χρόνια από τη γέννηση του Καρλ Μαρξ

Η συμβολή του Κ.Μαρξ στην προοδευτική σκέψη της ανθρωπότητας

Γιάννης Τόλιος, διδάκτωρ Οικονομικών, συντονιστής του «ΜΑΧΩΜΕ»

Φέτος κλείνουν 200 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου διανοητή της ανθρωπότητας, Καρλ Μαρξ (Karl Marx), ο οποίος γεννήθηκε στις 5 Μαΐου 1818 στην πόλη Τριρ της Πρωσικής Ρηνανίας. Ήταν δεύτερο από τα επτά παιδιά του νομικού Χέρσελ Μορντεκάι (εβραϊκής καταγωγής), ο οποίος δύο χρόνια πριν από τη γέννηση του Καρλ, βαπτίστηκε χριστιανός, προσχωρώντας στην Ευαγγελική Εκκλησία της Πρωσίας με το όνομα Χάινριχ Μαρξ. Ο Καρλ Μαρξ σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Ιένας, ενώ ο τίτλος της διδακτορικής του διατριβής αφορούσε τη διαφορά μεταξύ της φιλοσοφίας του Δημόκριτου και του Επικούρου.

Η συμβολή του Μαρξ

Για τη συμβολή του Μαρξ στην προοδευτική σκέψη της ανθρωπότητας και το διεθνές επαναστατικό κίνημα, έχουν γραφεί πολλά. Όμως την καλύτερη συνόψιση της προσφοράς του, την έδωσε ο φίλος του Φρειδερίκος Ένγκελς, στον επικήδειο που εκφώνησε στο νεκροταφείο του Highgate του Λονδίνου, στις 17 Μάρτη 1883, τη μέρα της κηδείας του.

Εκεί ο Φρειδερίκος Ένγκελς τόνισε μεταξύ άλλων:

«Ο Μαρξ ήταν ο πρώτος που διατύπωσε την υλιστική αντίληψη της ιστορίας.! Όπως ο Δαρβίνος ανακάλυψε το νόμο εξέλιξης της οργανικής φύσης, ο Μαρξ ανακάλυψη το νόμο εξέλιξης της ανθρώπινης ιστορίας». Με άλλα λόγια έδειξε, ότι ο κόσμος και ειδικότερα η ανθρώπινη κοινωνία, δεν ήταν ένα συμπαγές κρύσταλλο, αλλά ένας ζωντανός οργανισμός που εξελίσσεται και βαδίζει από κατώτερες προς ανώτερες μορφές οργάνωσης. Ειδικότερα έδειξε ότι η ανθρώπινη κοινωνία, στην πορεία ανάπτυξης και εξέλιξης της, περνάει από διάφορα κοινωνικά συστήματα. Από την πρωτόγονη κοινωνία, στην κοινωνία της δουλοκτησίας, σε συνέχεια στη φεουδαρχία, αργότερα στον καπιταλισμό, ο οποίος αναπόφευκτα θα δώσει τη θέση του στο σοσιαλισμό. Με άλλα λόγια ο Μαρξ έδειξε ότι το καπιταλιστικό σύστημα δεν ήταν αιώνιο και αμετάβλητο, αλλά μια ιστορική βαθμίδα εξέλιξης της ανθρώπινης κοινωνίας. Στην εισαγωγή της «Κριτικής της Πολιτικής Οικονομίας» (1859) που θεωρείται από τα καλύτερα κείμενα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ο Μαρξ γράφει χαρακτηριστικά.

«…Στην κοινωνική παραγωγή της ζωής τους, οι άνθρωποι,\ έρχονται σε καθορισμένες, αναγκαίες, ανεξάρτητες από τη θέληση τους σχέσεις παραγωγής, που αντιστοιχούν σε μια ορισμένη βαθμίδα ανάπτυξης των υλικών παραγωγικών τους δυνάμεων. Το σύνολο αυτών των σχέσεων παραγωγής, αποτελεί την οικονομική διάρθρωση της κοινωνίας, την πραγματική βάση, που πάνω της υψώνεται ένα νομικό και πολιτικό εποικοδόμημα και στην οποία αντιστοιχούν ορισμένες μορφές κοινωνικής συνείδησης. Ο τρόπος παραγωγής της υλικής ζωής, καθορίζει την κοινωνική, πολιτική και πνευματική πορεία (προτσές) της ζωής γενικά. Δεν είναι η συνείδηση των ανθρώπων που καθορίζει το είναι τους, μα αντίθετα το κοινωνικό είναι καθορίζει τη συνείδηση τους. Σε μια ορισμένη βαθμίδα εξέλιξης τους, οι υλικές παραγωγικές δυνάμεις της κοινωνίας, έρχονται σε αντίφαση με τις υπάρχουσες σχέσεις παραγωγής ή - πράγμα που αποτελεί μονάχα τη νομική για αυτό έκφραση - με τις σχέσεις ιδιοκτησίας, μέσα στις ποίες είχαν κινηθεί ως τώρα. Από μορφές ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, οι σχέσεις αυτές μεταβάλλονται σε δεσμά τους. Τότε έρχεται μια εποχή κοινωνικής επανάστασης»…

Η δεύτερη μεγάλη συνεισφορά του Μαρξ, ήταν η βαθιά και ολοκληρωμένη μελέτη των νόμων κίνησης του καπιταλιστικού συστήματος. Αρχίζει τη μελέτη του με την ανάλυση του «εμπορεύματος», που αποτελεί το «κύτταρο» των οικονομικών σχέσεων του καπιταλισμού και καθορίζει την ανάπτυξη και ιστορικά του όρια. Όπως τονίζει στον Πρόλογο του Α’ τόμου του «Κεφαλαίου», «αυτό που έχω να ερευνήσω σε τούτο το έργο, είναι ο κεφαλαιοκρατικός τρόπος παραγωγής και οι σχέσεις παραγωγής και ανταλλαγής που αντιστοιχούν σε αυτόν»…

Πολλοί προηγούμενοι ερευνητές, κυρίως οι κλασσικοί της αστικής πολιτικής οικονομίας (Ο.Πέττυ, Α.Σμιθ, Ν.Ρικάρντο), είχαν μιλήσει για το νόμο της αξίας (εργασιακή θεωρία της αξίας), που βρίσκεται στη βάση της ανταλλαγής των εμπορευμάτων. Δεν μπόρεσαν όμως να βρουν την πηγή του κέρδους - την υπεραξία - και το σύνθετο πλέγμα οικονομικών και κοινωνικών αντιθέσεων που δημιουργεί η παραγωγή και ιδιοποίηση της υπεραξίας. Ο μόνος διανοητής στην αρχαιότητα που είχε προσεγγίσει την έννοια του νόμου της αξίας ήταν ο Αριστοτέλης, για τον οποίο ο Μαρξ κάνει ειδική αναφορά στα έργα του. Ο ίδιος γνώριζε πολύ καλά τα έργα των αρχαίων ελλήνων διανοητών, μιλούσε άπταιστα αρχαία ελληνικά και ο αγαπημένος του τραγικός ποιητής ήταν ο Αισχύλος. Οι κόρες του στην 50^η επέτειο των γενεθλίων του, του ζήτησαν να τους απαγγείλει «Προμηθέα Δεσμώτη».!!

Όπως σημειώνει ο Ένγκελς «με την ανακάλυψη της υπεραξίας φωτίστηκαν με μιας όλα, ενώ όλες οι προηγούμενες έρευνες τόσο των αστών οικονομολόγων, όσο κα των σοσιαλιστικών κριτικών, που είχαν πλανηθεί στο σκοτάδι». Ο Μαρξ στο βασικό του έργο «Το Κεφάλαιο», έδειξε τον εκμεταλλευτικό και καταπιεστικό χαρακτήρα του συστήματος και τους όρους εκμετάλλευσης του μισθωτού εργάτη. Έδειξε ότι παρά την τεράστια ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων που ο καπιταλισμός δημιουργεί, γεννάει ταυτόχρονα ανεργία, κρίσεις, εκμετάλλευση, δυστυχία, πολέμους κά. Ακριβώς λόγω του εκμεταλλευτικού και αλλοτριωτικού χαρακτήρα των σχέσεων που δημιουργεί, γεννάει μια ανειρήνευτη ταξική πάλη μεταξύ καπιταλιστών και εργατών και γενικότερα μεταξύ εκμεταλλευτών και εκμεταλλευόμενων, που σταματάει μόνο όταν σταματήσει η εκμετάλλευση «ανθρώπου από άνθρωπο». Όταν δηλαδή η κοινωνία περάσει από το σύστημα της μισθωτής δουλείας σε ένα άλλο κοινωνικό σύστημα, το κομμουνιστικό με πρώτο στάδιο το σοσιαλιστικό.

Με αφορμή την έκδοση του Α’ τόμου του Κεφαλαίου (1867), ο Μαρξ γράφει στον Έγκελς μια συγκινητική επιστολή:

«Αγαπητέ Φρεντ,

Σε σένα μόνο χρωστώ ότι αυτό έγινε δυνατό.

Χωρίς τη δική σου αυτοθυσία για μένα, θα μου ήταν αδύνατο να κάνω την τεράστια αυτή δουλειά για τους τρεις τόμους. Σε φιλώ γεμάτος ευγνωμοσύνη.

Χαίρε αγαπημένε μου, ακριβέ μου φίλε».!

Αξίζει να σημειώσουμε ότι τον Α’ τόμο ο Μαρξ τον αφιέρωσε στο Βίλχεμ Βολφ, «πιστό, τολμηρό, ευγενικό, πρωτοπόρο αγωνιστή του προλεταριάτου»!

Όμως η συνεισφορά του Μαρξ δεν εξαντλείται σε αυτά. Πολλοί φιλόσοφοι, οικονομολόγοι και προοδευτικοί διανοούμενοι πριν το Μαρξ, είχαν διαπιστώσει και καταγγείλει τα αρνητικά του καπιταλισμού και πρόβαλαν την ιδέα μιας άλλης καλύτερης κοινωνίας. Όμως την έβλεπαν να εμφανίζεται είτε με την ανάπτυξη της «φιλανθρωπίας», είτε με την «καλή θέληση», είτε με τον «περιορισμό» των αρνητικών πλευρών του συστήματος. Δηλαδή έβλεπαν την πραγματοποίηση της με έναν «ουτοπικό», εξωπραγματικό, μη ρεαλιστικό τρόπο. Ο Μαρξ κριτικάροντας αυτή τη στάση των διανοητών, θα πει χαρακτηριστικά. «Οι μέχρι τώρα φιλόσοφοι εξηγούσαν με διάφορους τρόπους τον κόσμο. Το ζήτημα όμως είναι να τον αλλάξουμε».!!

Μέσα από τη μελέτη της καπιταλιστικής κοινωνίας, ο Μαρξ ανακάλυψε εκείνη την κοινωνική τάξη που ήταν προορισμένη να ανατρέψει την κυριαρχία του κεφαλαίου και να εγκαθιδρύσει ένα νέο σύστημα το σοσιαλισμό. Δηλαδή το «προλεταριάτο» τη σύγχρονη εργατική τάξη, που μέσα από την οργάνωση και ανάπτυξη της ταξικής πάλης (σε οικονομικό, πολιτικό και ιδεολογικό επίπεδο), παίρνει την εξουσία από την αστική τάξη και εγκαθιδρύει την εξουσία των άμεσων παραγωγών. Τον ιστορικό ρόλο του «προλεταριάτου», ο Μαρξ τον προσδιόρισε με τα λόγια: «ο καπιταλισμός γεννά το νεκροθάφτη του, το σύγχρονο προλεταριάτο».!

Η ανάλυση του καπιταλιστικού συστήματος και η διατύπωση του ιστορικού ρόλου της εργατικής τάξης, η απόδειξη ότι το σύστημα αυτό είναι προσωρινό και όχι αιώνιο όπως πρόβαλλαν οι αστοί, όλα αυτά είχαν μεγάλη σημασία, διότι εξόπλισαν τους εργάτες σε κάθε γωνιά της γης, με μια επιστημονική κοσμοθεωρία που έδειχνε τον ιστορικό τους ρόλο στη σύγχρονη αστική κοινωνία. Τα συμπεράσματα αυτά ήταν φυσικό να προκαλέσουν την ανησυχία και μήνη των καπιταλιστών. Ο ίδιος ο Μαρξ με τη δημοσίευση του «Κεφαλαίου» θα πει χαρακτηριστικά: Το «Κεφάλαιο» ήταν η μεγαλύτερη βόμβα που έπεσε στο κεφάλι της αστικής τάξης. (Γράμμα του Μαρξ στο Μπαιϊκερ 17.4.1867).

Όμως υπάρχει κάτι ακόμα, που μόνο για αυτό, όπως τονίζει ο Ένγκελς, θα άξιζε να μείνει αθάνατος. Ο Μαρξ δεν ήταν μόνο επαναστάτης στη σκέψη, αλλά και στην πράξη. Ασχολήθηκε ενεργά με την οργάνωση της πάλης της εργατικής τάξης και θεωρείται ο πατέρας της Α' Διεθνούς, δηλαδή της διεθνούς οργάνωσης του προλεταριάτου που ιδρύθηκε στο Λονδίνο το 1864, με στόχο να συντονίσει την πάλη των εργατών σε παγκόσμια κλίμακα κατά του κεφαλαίου. Το σύνθημα «Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε» στην προμετωπίδα του «Κομμουνιστικού Μανιφέστου» (που έγραψε από κοινού με τον Ένγκελς το 1848), δείχνει ότι οι εργάτες σε όλο τον κόσμο δεν είχαν τίποτα να χωρίσουν μεταξύ τους, αντίθετα είχαν έναν κοινό εχθρό, το «κεφάλαιο».

Για να φανεί ο μεγάλος ηρωισμός της γραφής του «Κεφαλαίου» από τον Μαρξ, αξίζει να επισημάνουμε ότι στην προσπάθεια ολοκλήρωσης του έργου, πέρασε πολλές στερήσεις, βάσανα και φτώχεια. Από τις άσχημες συνθήκες του ίδιου και της οικογένεια του, πέθαναν 4 από τα 7 παιδιά του. Μόνο η συμπαράσταση του φίλου του Ένγκελς (που τον στήριζε οικονομικά) και της γυναίκας του Τζέϋν (που κατανόησε βαθιά το έργο του, στάθηκε σταθερά δίπλα του και μοιράστηκε τα βάσανα της ζωής του), έγινε δυνατό να ολοκληρώσει τα κυριότερα μέρη του. Ο πρώτος τόμος του «Κεφαλαίου» δημοσιεύτηκε το 1867, ενώ οι υπόλοιποι μετά το θάνατο του Μαρξ (1883). Την επιμέλεια των χειρογράφων είχε ανέλαβε ο ίδιος ο Ένγκελς, ο οποίος βάζοντας στην άκρη δικά του σχέδια μελετών, συνέβαλε ουσιαστικά στην ολοκλήρωση του πολύτιμου αυτού του έργου. Έτσι το 1885 εκδόθηκε ο δεύτερος τόμος, ο οποίος επανεκδόθηκε με οριακές βελτιώσεις από τον ίδιο το 1893, ενώ το 1894 εκδόθηκε ο τρίτος τόμος.

Όσον αφορά τον λεγόμενο τέταρτο τόμο, που αναφέρεται στις «θεωρίες για την υπεραξία» (τρία βιβλία), εκδόθηκε αργότερα, αρχικά από τον Κάουτσκι (1905-1910) με πολλές παραλήψεις, ενώ η πλήρης έκδοση του έγινε από το Ινστιτούτο Μαρξισμού-Λενινισμού της Μόσχας (1954-1961). Στην Ελλάδα κυκλοφόρησε στη δεκαετία ’80 από τη «Σύγχρονη Εποχή», σε μετάφραση Παναγιώτη Μαυρομάτη, ο οποίος είχε ήδη μεταφράσει και τους τρεις τόμους του «Κεφαλαίου». Για τη μεγαλοσύνη της σκέψης του Μαρξ, ο Ένγκελς θα πει χαρακτηριστικά. «Εμείς οι άλλοι το πολύ να είμαστε ταλέντα, ο Μαρξ ήταν ιδιοφυΐα».!

Επίλογος

Ίσως κάποιος αναρωτηθεί ….«ωραίες και καλές οι αναλύσεις και τα οράματα, αλλά τι γίνεται σήμερα»; Ισχύουν τα συμπέρασμα του Μαρξ και ποιος είναι ο «οδικός χάρτης» (ή το «φωτεινό μονοπάτι») υπέρβασης του καπιταλισμού και απελευθέρωσης της εργατικής τάξης από την καταπίεση και την εκμετάλλευση;

Ο Μαρξ μελέτησε τα γενικά χαρακτηριστικά του καπιταλισμού, στην ειδική μορφή που είχε την εποχή που ζούσε. Δηλαδή τον «ελεύθερο ανταγωνισμό». Προς το τέλος του 19^ου αιώνα - αρχές 20^ου, ο καπιταλισμός πέρασε σε νέο στάδιο, τον ιμπεριαλισμό, με την ανάπτυξη και κυριαρχία των μονοπωλίων στην οικονομική ζωή σεποικίλες μορφές τους. Ο Λένιν, ακολουθώντας τη μέθοδο ανάλυσης του Μαρξ, προσδιόρισε πριν 100 χρόνια τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου σταδίου ανάπτυξης του τον ιμπεριαλισμό. Αυτόν δηλαδή τον ιμπεριαλισμό βιώνουμε και σήμερα με κυρίαρχο μοντέλο διαχείρισης τον νεοφιλελευθερισμό.

Ασφαλώς ο σημερινός ιμπεριαλισμός, έχει πολλά νέα γνωρίσματα σε σχέση με εκείνον των αρχών του περασμένου αιώνα (πχ. ολοκληρώσεις). Ωστόσο τα βασικά του γνωρίσματα παραμένουν αναλλοίωτα και κυρίως: η «μονοπωλιακή σχέση» και η απόσπαση μονοπωλιακού υπερκέρδους, η εντατικότερη ανισοκατανομή εισοδήματος και πλούτου υπέρ της χρηματιστικής ολιγαρχίας, η αυξανόμενη πόλωση «πλούτου-φτώχειας» σε κάθε χώρα και σε παγκόσμια κλίμακα, κά, γεγονός που φέρνει πιο κοντά - με αναγκαιότητα «φυσικού νόμου» που θάλεγε κι ο Μαρξ - την ανάγκη «απαλλοτρίωσης των απαλλοτριωτών» και μετάβασης σε ένα άλλο, ανώτερο σύστημα κοινωνικής συγκρότησης. Πώς θα γίνει αυτό; «Παρ’ ότι δεν υπάρχει μια για πάντα δοσμένη απάντηση … υπάρχει ωστόσο σίγουρη ιστορική επιλογή». Το μέλλον της ανθρωπότητας δεν μπορεί να είναι η επιστροφή στη «βαρβαρότητα», αλλά ο σοσιαλισμός και ο κομμουνισμός.!


                                                                                    

200 χρόνια από τη γέννηση του Καρλ Μαρξ

Από το Γιώργο Αλεξάτο, συγγραφέα, ιστορικό, ερευνητή και λογοτέχνη

Στις 5 Μαΐου 1818, γεννήθηκε ο άνθρωπος που με το έργο του ανέτρεψε κάθε προηγούμενη αντίληψη για την ιστορία και την κοινωνική συγκρότηση.
Ο άνθρωπος που μας έμαθε ότι κινητήρια δύναμη της ιστορίας είναι η πάλη των τάξεων, και ότι ο σοσιαλισμός και ο κομμουνισμός δεν αποτελούν απλώς οραματισμούς καλοπροαίρετων ανθρώπων, αλλά προκύπτουν μέσα από πραγματικές υλικές καταστάσεις: από τον αγώνα των εκμεταλλευομένων κατά των εκμεταλλευτών τους.

Ο Καρλ Μαρξ μάς δίδαξε ότι πρωτοπόρα δύναμη κοινωνικού μετασχηματισμού είναι η εργατική τάξη, ακριβώς γιατί αυτή αποτελεί αντικείμενο εκμετάλλευσης, και η απελευθέρωσή της αποτελεί προϋπόθεση για την απελευθέρωση όλων των ανθρώπων.

Ο Καρλ Μαρξ μας έμαθε ότι είναι οι κοινωνικές συνθήκες που καθορίζουν τον τρόπο που σκέφτονται οι άνθρωποι. Γι’ αυτό και η εργατική τάξη είναι η εν δυνάμει πλέον επαναστατική τάξη. Είναι οι όροι ζωής της που της επιτρέπουν να αντιλαμβάνεται περισσότερο από κάθε άλλη κοινωνική τάξη την αναγκαιότητα του κοινωνικού μετασχηματισμού.

Ο Καρλ Μαρξ μάς έμαθε να σκεφτόμαστε με βάση την ταξική ανάλυση της κοινωνικής πραγματικότητας, αν θέλουμε να συμβάλλουμε στον μετασχηματισμό της.

Μετάφραση για το Νόστιμον Ήμαρ: Ελεάννα Μπάρδη


Από το iPhone έως την εταιρική παγκοσμιοποίηση,η σύγχρονη ζωή είναι γεμάτη από αποδείξεις της διορατικότητας  του Μαρξ.

Υπάρχει μεγάλη συζήτηση για τον Καρλ Μαρξ αυτή την εποχή -από τον Rush Limbaugh να κατηγορεί τον Πάπα Φραγκίσκο για προώθηση «καθαρού μαρξισμού», στον αρθρογράφο των Washington Times  που ισχυρίζεται ότι ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης, Bill de Blasio, είναι ένας «αμετανόητος μαρξιστής».

Λίγοι όμως άνθρωποι καταλαβαίνουν πραγματικά τη δριμεία κριτική του Μαρξ στον καπιταλισμό. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μιαν αόριστη επίγνωση της πρόβλεψης αυτού του ριζοσπαστικού οικονομολόγου, ότι δηλαδή ο καπιταλισμός αναπόφευκτα θα αντικατασταθεί από τον κομμουνισμό, συχνά όμως παρεξηγούν γιατί πίστευε πως αυτό είναι αλήθεια. Κι ενώ ο Μαρξ έκανε λάθος για μερικά πράγματα, τα γραπτά του (πολλά εκ των οποίων προηγήθηκαν του Αμερικανικού Εμφυλίου) προέβλεψαν με ακρίβεια διάφορες πτυχές του σύγχρονου καπιταλισμού, από τη Μεγάλη Ύφεση έως το iPhone 5S στην τσέπη σας.

Και ιδού πέντε γεγονότα του 2014, που η ανάλυση του Μαρξ για τον καπιταλισμό προέβλεψε σωστά, εδώ και πάνω από έναν αιώνα:

1. Η Μεγάλη Ύφεση (Η Χαοτική Φύση του Καπιταλισμού)

Η εγγενώς χαοτική, επιρρεπής σε κρίσεις, φύση του καπιταλισμού υπήρξε βασικό κομμάτι στα γραπτά του Μαρξ. Υποστήριξε ότι ο αμείλικτος αγώνας για κέρδος, θα οδηγούσε τις εταιρείες στη μηχανοποίηση των χώρων εργασίας τους, παράγοντας όλο και περισσότερα αγαθά, συμπιέζοντας παράλληλα τους μισθούς των εργαζομένων, έως ότου δε θα μπορούσαν πλέον ν’ αγοράζουν τα προϊόντα που δημιουργούσαν. Σίγουρα, τα σύγχρονα ιστορικά γεγονότα, από τη Μεγάλη Ύφεση ως τη φούσκα των dot-com, μπορούν να αναχθούν σ’ αυτό που ο Μαρξ ονομάζει «πλασματικό κεφάλαιο» – χρηματοοικονομικά μέσα, όπως οι μετοχές και οι ΣΑΚΑ (συμβάσεις ανταλλαγής κινδύνου αθέτησης – Credit default swap ή απλά CDS).  Παράγουμε ακατάπαυστα μέχρις ότου να μη μείνει κανείς ν’ αγοράζει τ’ αγαθά μας, καθόλου νέες αγορές, κανένα νέο χρέος. Και ο κύκλος συνεχίζεται μπροστά στα μάτια μας: Σε γενικές γραμμές, αυτό είναι που έκανε τη αγορά ακινήτων να καταρρεύσει το 2008. Δεκαετίες άμβλυνσης ανισοτήτων με μείωση των εισοδημάτων, η οποία οδήγησε όλο και περισσότερους Αμερικανούς στη χρεωκοπία. Όταν δεν υπήρχαν πια άλλα ενυπόθηκα δάνεια, όλη η πρόσοψη κατέρρευσε, όπως ακριβώς γνώριζε ο Μαρξ πως θα γινόταν.

2. iPhone (Φανταστικές ορέξεις)

Ο Μαρξ προειδοποίησε ότι η τάση του καπιταλισμού να προσδίδει υψηλή αξία σε αυθαίρετα στην ουσία προϊόντα, θα οδηγούσε με την πάροδο του χρόνου, σ’ αυτό που αποκάλεσε “μια επινοημένη και συνεχώς υπολογισμένη υποταγή σε απάνθρωπες, σοφιστικέ, αφύσικες και φανταστικές ορέξεις.” Είναι ένας σκληρός αλλά ακριβής τρόπος περιγραφής της σύγχρονης Αμερικής, όπου απολαμβάνουμε μιαν απίστευτη πολυτέλεια και όμως συνεχίζουμε παρασυρμένοι από μια συνεχή ανάγκη ν’ αγοράζουμε όλο και περισσότερα. Σκεφτείτε το iPhone 5S που ίσως έχετε. Είναι πραγματικά τόσο πολύ καλύτερα από ό,τι το iPhone 5 της περασμένης χρονιάς, ή το iPhone 4S ένα χρόνο πριν από αυτό; Πρόκειται για μια πραγματική ανάγκη, ή για μια επινοημένη; Κι ενώ κινεζικές οικογένειες αρρωσταίνουν η μία μετά την άλλη με καρκίνο εξαιτίας των ηλεκτρονικών μας αποβλήτων, τα πολυεθνικά μονοπώλια δημιουργούν τεράστιες διαφημιστικές εκστρατείες γύρω από την ιδέα, ότι  πρέπει να καταστρέψουμε πολύ καλά προϊόντα χωρίς να υπάρχει πραγματικός λόγος. Αν ο Μαρξ μπορούσε να το δει αυτό, θα μας έκλεινε το μάτι.

3. Το ΔΝΤ (Η Παγκοσμιοποίηση του Καπιταλισμού)

Οι ιδέες του Μαρξ σχετικά με την υπερπαραγωγή τον οδήγησαν στην πρόβλεψη αυτού που τώρα ονομάζεται παγκοσμιοποίηση – η εξάπλωση του καπιταλισμού σε όλο τον πλανήτη σε αναζήτηση νέων αγορών. “Η ανάγκη μιας συνεχώς επεκτεινόμενης αγοράς πώλησης προϊόντων, κυνηγά την αστική τάξη σ’ ολόκληρα τα πλάτη και τα μήκη του πλανήτη”, έγραψε. “Πρέπει να φωλιάσει παντού, να εγκατασταθεί παντού, να δημιουργεί συνδέσεις παντού”.  Κι ενώ αυτό μπορεί να μοιάζει προφανές σήμερα, ο Μαρξ έγραψε αυτά τα λόγια το 1848, όταν η παγκοσμιοποίηση ήταν πάνω από ένα αιώνα μακριά. Και δεν έπεσε μέσα στο τι τελικά συνέβη στα τέλη του 20ου αιώνα – έπεσε όμως μέσα στο γιατί συνέβη: Η αδιάκοπη αναζήτηση για νέες αγορές και φθηνό εργατικό δυναμικό, καθώς και η αδιάκοπη ζήτηση για περισσότερους φυσικούς πόρους, είναι θεριά που απαιτούν συνεχή τροφοδοσία.

4. Walmart (Μονοπώλιο)

Στην κλασσική θεωρία οικονομικών, ο ανταγωνισμός εικάζεται ως φυσιολογικός και, ως εκ τούτου αυτοτροφοδοτούμενος. Ο Μαρξ, ωστόσο, υποστήριξε ότι η ισχύς της αγοράς θα είναι στην πραγματικότητα συγκεντρωμένη σε μεγάλες μονοπωλιακές επιχειρήσεις, καθώς όλο και περισσότερο, η μία επιχείρηση θα κατασπάραζε την άλλη. Αυτό θα μπορούσε να είχε φανεί στους αναγνώστες του 19ου αιώνα ως περίεργο. Όπως γράφει ο Richard Hofstadter: «οι Αμερικανοί έφτασαν να θεωρούν δεδομένο ότι η  ιδιοκτησία θα διασκορπίζεται ευρέως, ότι η οικονομική και πολιτική δύναμη θα αποκεντρωθούν”. Ήταν μόνον αργότερα, τον 20ο αιώνα, όταν η τάση που προέβλεψε ο Μαρξ άρχισε να επιταχύνει. Σήμερα, τα οικογενειακά καταστήματα της γειτονιάς έχουν αντικατασταθεί από ανελαστικά οικοδομήματα καταστημάτων, όπως η Wal-Mart,  οι μικρές συνεταιριστικές τράπεζες έχουν αντικατασταθεί από τις παγκόσμιες τράπεζες, όπως η J.P. Morgan Chase, και μικρές αγροτικές φάρμες έχουν αντικατασταθεί από γεωργικές βιομηχανίες, όπως η Archer Daniels Midland. Ο κόσμος της τεχνολογίας επίσης, τείνει ήδη να συγκεντρωθεί σε μεγάλες εταιρείες, που καταπίνουν τις νεοσύστατες επιχειρήσεις όσο πιο γρήγορα μπορούν. Οι πολιτικοί προσποιούνται πως νοιάζονται για τις ελάχιστες μικρές επιχειρήσεις που έχουν μείνει και διώκουν τις πιο επιθετικές για αντιμονοπωλιακές τακτικές- ως επί το πλείστον όμως, γνωρίζουμε πως οι μεγάλες επιχειρήσεις είναι εδώ για να μείνουν.

5. Χαμηλοί μισθοί, Μεγάλα κέρδη (ο Εφεδρικός Στρατός της Βιομηχανικής Εργασίας)

Ο Μαρξ πίστευε ότι οι μισθοί θα κρατηθούν σε χαμηλά επίπεδα από τον «εφεδρικό στρατό εργασίας», τον οποίο εξήγησε απλά, χρησιμοποιώντας κλασσικές οικονομικές τεχνικές: Οι καπιταλιστές θέλουν να πληρώνουν όσο το δυνατόν λιγότερο για εργατικά, κι αυτό είναι πιο εύκολο όταν υπάρχει αφθονία εργαζομένων στην αγορά. Συνεπώς, μετά από μια ύφεση, χρησιμοποιώντας τη μαρξιστική ανάλυση, θα προβλέπαμε ότι τα υψηλά ποσοστά ανεργίας θα κρατήσουν τους μισθούς στάσιμους, ενώ τα κέρδη θα εκτιναχθούν στα ύψη, επειδή οι εργαζόμενοι είναι πολύ φοβισμένοι απ’ την ανεργία ώστε να εγκαταλείψουν την εκμετάλλευση και τις φριχτές θέσεις εργασίας τους. Και κοίτα να δεις! Η αυθεντία επί του είδους Wall Street Journal προειδοποιεί, “Τον τελευταίο καιρό, η ανάκαμψη των ΗΠΑ εμφανίζει κάποια μαρξιστικά γνωρίσματα. Τα κέρδη των επιχειρήσεων αυξάνονται κι η αύξηση της παραγωγικότητας επέτρεψε στις επιχειρήσεις να αναπτυχθούν, χωρίς να κάνουν πολλά για να μειώσουν τις τεράστιες στρατιές ανέργων”. Κι  αυτό διότι οι εργαζόμενοι είναι τρομοκρατημένοι για να αφήσουν τις δουλειές τους και ως εκ τούτου στερούνται διαπραγματευτικής ισχύος. Δεν είναι ν’ απορείς που η καλύτερη στιγμή για δίκαιη ανάπτυξη είναι σε περιόδους «πλήρους απασχόλησης», όταν η ανεργία είναι σε χαμηλά επίπεδα κι οι εργαζόμενοι μπορούν να απειλήσουν να βρουν άλλη δουλειά.
Συμπερασματικά:
Ο Μαρξ έπεσε έξω σε πολλά πράγματα. Τα περισσότερα απ’ τα γραπτά του εστιάζουν στην κριτική του καπιταλισμού και όχι σε μια πρόταση για την αντικατάστασή του – κενό που επέτρεψε την παρερμήνευσή τους από παρανοϊκούς, σαν τον Στάλιν στον 20ο αιώνα. Το έργο του όμως εξακολουθεί να διαμορφώνει τον κόσμο μας με θετικό τρόπο. Όταν υποστήριζε ένα σχήμα προοδευτικής φορολογίας εισοδήματος στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο, σε καμία χώρα δεν εφαρμοζόταν. Τώρα, μόλις και μετά βίας θα βρεθεί χώρα χωρίς προοδευτικό πλάνο φόρου εισοδήματος, κι είναι ένας μικρός τρόπος με τον οποίο οι ΗΠΑ προσπαθούν να καταπολεμήσουν την εισοδηματική ανισότητα. Η ηθική κριτική του Μαρξ για τον καπιταλισμό και η οξυδερκής κατανόηση των εσωτερικών λειτουργιών και του ιστορικού του πλαισίου, αξίζουν ακόμα της προσοχής μας. Όπως γράφει ο Robert L. Heilbroner, “Στρεφόμαστε στον Μαρξ, ως εκ τούτου, όχι επειδή είναι αλάθητος, αλλά επειδή είναι αναπόφευκτος“. Σήμερα, σε έναν κόσμο ανήκουστου πλούτου και ταυτόχρονα απόλυτης φτώχειας, όπου οι πλουσιότεροι 85 άνθρωποι κατέχουν περισσότερο πλούτο από τα φτωχότατα 3 δισεκατομμύρια ανθρώπων, η περίφημη κραυγή, «Εργάτες όλου του κόσμου ενωθείτε – Δεν έχετε τίποτα να χάσετε παρά μόνο τις αλυσίδες σας,”  διατηρεί ακόμα δυνατή τη δραστικότητά της.

rollingstone

Θεωρητικό και Πολιτιστικό διήμερο, αφιερωμένο στα 150 χρόνια από την έκδοση του Α’ τ. του «Κεφαλαίου» του Κ. Μαρξ

Ο «Μαρξιστικός Χώρος Μελέτης και Έρευνας» (ΜΑΧΩΜΕ), σας προσκαλεί στο «Θεωρητικό και Πολιτιστικό διήμερο», αφιερωμένο στα 150 χρόνια από την έκδοση του Α’ τόμου του «Κεφαλαίου» του Καρλ Μαρξ.

Το διήμερο θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη και Πέμπτη, 26-27 Απρίλη ’17, απογευματινές ώρες (7.30-10 μμ), στα γραφεία του ΜΑΧΩΜΕ (οδός Αγ. Κωνσταντίνου & Γερανίου 47, 1^ος όροφος, Ομόνοια).




Πρώτη ημέρα, Τετάρτη, 26η Απρίλη, 7.30’-10.00’ μμ.

«Η επικαιρότητα των ιδεών του Μαρξ στην ανάλυση του σύγχρονου καπιταλισμού»

Το φιλοσοφικό υπόβαθρο της θεώρησης του «Κεφαλαίου»

Γιώργος Μανιάτης, ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας του Παν/μίου Αθήνας

Θεωρία και Μέθοδος της Μαρξιστικής Πολιτικής Οικονομίας

Γιάννης Τόλιος, διδάκτωρ Οικονομικών

Ιστορικά όρια Καπιταλισμού και Σοσιαλιστική-Κομμουνιστική προοπτική

Ηλίας Ι. Νικολόπουλος, ομοτ. καθηγητής Οικονομικών, πρώην αντιπρόεδρος ΤΕΙ Χαλκίδας

Σύγχρονη Εργατική Τάξη και επαναστατικός μετασχηματισμός του καπιταλισμού

Ανδρέας Ζαφείρης, συνδικαλιστής, μέλος ΚΕΜΕΤΕ της ΟΛΜΕ

Ερωτήσεις – Παρεμβάσεις –Συζήτηση

Συντονιστής εκδήλωσης: Τρύφωνας Κωστόπουλος, καθηγητής «Παντείου» Πανεπιστημίου, αντιπρόεδρος ΜΑΧΩΜΕ




Δεύτερη ημέρα, Πέμπτη, 27η Απρίλη, 7.30’ – 10.30’ μμ.

Η Εργατική Τάξη μέσα από το Λαϊκό τραγούδι

«Της κοινωνίας η διαφορά φέρνει στον κόσμο μεγάλη συμφορά»

Συμμετέχουν οι λαϊκοί καλλιτέχνες

Βασίλης Σαλταγιάννης, κιθάρα και τραγούδι

Νίκος Στεφανάκης, μπουζούκι

Καίτη Ζαραβέλα, τραγούδι




Παράλληλα προβλέπεται «μπουφές» με ….σπιτικά εδέσματα και ….σχετικό κρασάκι.!




Το Δ.Σ. του ΜΑΧΩΜΕ