ΠΑΝΟΣ ΚΩΔΩΝΑΣ

Με ποιον τρόπο μπορούν να αφαιρεθούν τα -επικίνδυνα για την υγεία- μικροπλαστικά από το πόσιμο νερό της βρύσης.

Τα μικροπλαστικά έχουν γίνει πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας, διεισδύοντας ακόμα και στα πιο απομακρυσμένα σημεία του πλανήτη – και τελικά, μέχρι το ποτήρι νερού που πίνουμε καθημερινά. Αυτά τα αόρατα σωματίδια πλαστικού έχουν εξαπλωθεί παντού, και το ανησυχητικό είναι ότι, παρόλο που δεν τα αντιλαμβανόμαστε, οι πιθανές συνέπειές τους μπορεί να είναι σοβαρές.

Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι τα μικροπλαστικά δεν περιορίζονται στο περιβάλλον. Έχουν ανιχνευθεί μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό, διεισδύοντας σε ζωτικά όργανα και εγείροντας ερωτήματα για τις επιπτώσεις τους στην υγεία μας. Πώς καταφέρνουν να εισχωρούν παντού; Και τι σημαίνει αυτό για την υγεία μας και το μέλλον του πλανήτη;

 

Mικροπλαστικά istockphoto

 

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΜΙΚΡΟΠΛΑΣΤΙΚΑ

Τα μικροπλαστικά είναι μικρά κομμάτια πλαστικού, τα οποία είναι συνήθως μικρότερα από 5 χιλιοστά. Χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες:

Πρωτογενή μικροπλαστικά: Μικρά σωματίδια που απελευθερώνονται άμεσα στο περιβάλλον. Υπολογίζεται ότι αποτελούν το 15-31% των μικροπλαστικών στου ωκεανούς. Εμπεριέχονται σε συνθετικά ρούχα (35%), ελαστικά αυτοκινήτων (28%) αλλά και σε προϊόντα προσωπικής φροντίδας όπως είναι οι κρέμες απολέπισης (2%)

Δευτερογενή μικροπλαστικά: Προέρχονται από μεγαλύτερα πλαστικά αντικείμενα, όπως οι πλαστικές σακούλες, τα μπουκάλια και τα δίχτυα αλιείας. Υπολογίζεται ότι αποτελούν το 69-81% των μικροπλαστικών που υπάρχουν στους ωκεανούς

Τα μικροπλαστικά έχουν διεισδύσει σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Έχουν βρεθεί θαμμένα στον θαλάσσιο πάγο της Ανταρκτικής, στο πεπτικό σύστημα θαλάσσιων ζώων που κατοικούν στα βαθύτερα θαλάσσια φρεάτια, και στο πόσιμο νερό σε όλο τον κόσμο. Επιπλέον, η ρύπανση από πλαστικό έχει βρεθεί σε παραλίες απομακρυσμένων, ακατοίκητων νησιών και εμφανίζεται σε δείγματα θαλάσσιου νερού σε όλο τον πλανήτη. Ακόμη, μελέτη εκτιμά ότι υπάρχουν περίπου 24,4 τρισεκατομμύρια θραύσματα μικροπλαστικών στις ανώτερες περιοχές των ωκεανών του κόσμου.

Όμως, τα μικροπλαστικά δεν είναι μόνο παρόντα στο νερό –εξαπλώνονται ευρέως και στα εδάφη της ξηράς και μπορεί ακόμα να καταλήξουν στο φαγητό που τρώμε. Ακούσια, ίσως καταναλώνουμε μικροσκοπικά θραύσματα πλαστικού μέσα από τις μπουκιές που απολαμβάνουμε.

Aυξανόμενη παρουσία μικροπλαστικών στον ανθρώπινο εγκέφαλο

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, η συγκέντρωση αυτών των σωματιδίων στον ανθρώπινο εγκέφαλο αυξάνεται σταθερά τα τελευταία χρόνια. Τα αποτελέσματα μελέτης που δημοσιεύθηκε στο Nature Medicine (2025), δείχνουν ανησυχητική τάση αύξησης των μικροπλαστικών στα εγκεφαλικά κύτταρα, κάτι που ενδέχεται να σχετίζεται με τη συνεχιζόμενη αύξηση της παραγωγής και χρήσης πλαστικών προϊόντων.

Η έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την ομάδα του καθηγητή Matthew Campen στο Πανεπιστήμιο του New Mexico, ανέλυσε δείγματα εγκεφαλικών, ηπατικών και νεφρικών ιστών από πτωματικές εξετάσεις που πραγματοποιήθηκαν σε διάστημα 28 ετών (1997-2024). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η συγκέντρωση των μικροπλαστικών στους εγκεφάλους των ανθρώπων που απεβίωσαν το 2024 ήταν σημαντικά μεγαλύτερη από εκείνη των ατόμων που είχαν πεθάνει το 2016. Στην ανάλυση των δειγμάτων, τα μικροπλαστικά εμφανίστηκαν ως νανοσωματίδια πλαστικού, κυρίως από πολυαιθυλένιο, το οποίο χρησιμοποιείται σε σακούλες και συσκευασίες τροφίμων. Στη μελέτη βρέθηκε ότι η παρουσία μικροπλαστικών στον εγκέφαλο ήταν κατά μέσο όρο έξι φορές υψηλότερη σε άτομα που είχαν διαγνωστεί με άνοια, αν και οι ερευνητές τόνισαν ότι δεν μπορεί να συναχθεί αιτιώδης σχέση μεταξύ των μικροπλαστικών και της άνοιας.

 

Mικροπλαστικά istockphoto

 

Αντίκτυπος των μικροπλαστικών στην ευημερία των ανθρώπων

Η μελέτη της ομάδας του Campen έδειξε ότι, εκτός από τον εγκέφαλο, τα μικροπλαστικά βρίσκονται σε υψηλότερες συγκεντρώσεις και σε άλλα όργανα όπως το ήπαρ και τα νεφρά, ενώ παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση στις συγκεντρώσεις μικροπλαστικών στα δείγματα των ατόμων που πέθαναν το 2024 σε σχέση με εκείνα του 2016. Οι ερευνητές επισημαίνουν τη σημασία της κατανόησης των τρόπων έκθεσης και των διαδρομών αποβολής των μικροπλαστικών από το ανθρώπινο σώμα, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τον εγκέφαλο.

Η απορρόφηση μικροπλαστικών από τον ανθρώπινο οργανισμό μέσω της τροφής, του νερού ή της αναπνοής έχει γίνει κοινό φαινόμενο σε παγκόσμιο επίπεδο. Ωστόσο, οι επιστημονικές έρευνες για τις επιπτώσεις τους στην ανθρώπινη υγεία είναι ακόμα σε αρχικό στάδιο. Η διαρκής παρουσία αυτών των σωματιδίων στο σώμα μας έχει συνδεθεί με προβλήματα στο αναπνευστικό, το καρδιοαγγειακό και το ανοσοποιητικό σύστημα. Έχει επίσης διαπιστωθεί ότι τα μικροπλαστικά μπορεί να είναι φορείς τοξικών χημικών ουσιών και βαρέων μετάλλων, τα οποία μεταφέρονται σε ανώτερα τροφικά επίπεδα, τα οποία μπορεί να επηρεάσουν την ανθρώπινη υγεία (Nugraha et al., 2025).

Οι μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι καταναλώνουν μικροπλαστικά μέσω της τροφής, του νερού και του αέρα. Οι ρύποι μικροπλαστικών έχουν εντοπιστεί σε διάφορα είδη τροφίμων, όπως το αλάτι, το μέλι και τα θαλασσινά. Αυτά τα μικροσκοπικά σωματίδια μπορούν να περάσουν στο ανθρώπινο σώμα και να προκαλέσουν σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία, όπως διαταραχές στο ενδοκρινικό σύστημα, την αναπαραγωγή και την ανάπτυξη, καθώς και κινδύνους καρκινογένεσης. Οι έρευνες δείχνουν ότι η ρύπανση από μικροπλαστικά δεν είναι απλώς ένα πρόβλημα της φύσης, αλλά και της ανθρώπινης υγείας. Ο συνδυασμός των αυξημένων επιπέδων μικροπλαστικών και της ανάπτυξης ασθενειών όπως η άνοια και οι καρδιοαγγειακές παθήσεις απαιτεί άμεση προσοχή και περισσότερη έρευνα για τις μακροχρόνιες συνέπειες αυτών των σωματιδίων στον ανθρώπινο οργανισμό (Kozlov, 2025).

 

Μικροπλαστικά istockphoto

 

Η ανάγκη για δράση

Η υπερβολική χρήση πλαστικών προϊόντων και η αυξανόμενη παραγωγή πλαστικών, τα τελευταία χρόνια, έχουν επιδεινώσει την κατάσταση. Η παγκόσμια κοινότητα προσπαθεί να βρει λύσεις για την καταπολέμηση αυτής της ρύπανσης. Τα Ηνωμένα Έθνη δεσμεύτηκαν να αναπτύξουν μια νομικά δεσμευτική συμφωνία για την καταπολέμηση της ρύπανσης των πλαστικών, καλύπτοντας ολόκληρο τον κύκλο ζωής των πλαστικών, από την παραγωγή έως τη διάθεση. Στο πλαίσιο αυτών των προσπαθειών, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρότεινε την απαγόρευση ορισμένων πλαστικών προϊόντων και την ενίσχυση του σχεδιασμού προϊόντων για την αντιμετώπιση της ρύπανσης στη ρίζα της. Παράλληλα, καινοτόμες λύσεις αναπτύσσονται για την απομάκρυνση των μικροπλαστικών από το περιβάλλον. Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Sichuan της Κίνας δημιούργησαν μικροσκοπικά ρομπότ σε σχήμα ψαριού που μπορούν να κολυμπούν και να συλλέγουν μικροπλαστικά από το νερό.

Αυτές οι πρωτοβουλίες αντικατοπτρίζουν τη διεθνή δέσμευση για τη μείωση της παραγωγής πλαστικών, την εξάλειψη των πλαστικών μίας χρήσης και την ανάπτυξη τεχνολογιών για τον καθαρισμό των υδάτινων οικοσυστημάτων από τα μικροπλαστικά. Η ανάγκη για συστηματική έρευνα και για την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για την απορρόφηση και απομάκρυνση των μικροπλαστικών από το περιβάλλον και το ανθρώπινο σώμα είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Οι επιστήμονες επισημαίνουν την ανάγκη για συνεργασία μεταξύ χωρών και ερευνητικών ομάδων, ώστε να περιοριστεί η διάδοση αυτών των ρύπων και να προστατευθεί η ανθρώπινη υγεία από τις αόρατες, αλλά επικίνδυνες συνέπειες των μικροπλαστικών (Campen et al., 2025).

Η παρουσία μικροπλαστικών στον ανθρώπινο οργανισμό εγείρει ανησυχίες για πιθανές επιπτώσεις στην υγεία:

ΜΙΚΡΟΠΛΑΣΤΙΚΑ: ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΜΑΣ

Ανοσοποιητικό σύστημα: Η έκθεση σε μικροπλαστικά έχει συνδεθεί με μειωμένες ανοσολογικές αποκρίσεις, καθιστώντας το σώμα πιο ευαίσθητο σε λοιμώξεις και ασθένειες. Το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να δυσκολεύεται να αναγνωρίσει και να εξαλείψει τα μικροπλαστικά, οδηγώντας σε χρόνια φλεγμονή και δυνητικά αυτοάνοσες διαταραχές.

Νευρολογικές επιπτώσεις: Ορισμένες μελέτες υποδηλώνουν ότι τα μικροπλαστικά μπορεί να διαπεράσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, οδηγώντας σε νευροφλεγμονή και πιθανή νευρολογική βλάβη. Αυτό θα μπορούσε να συμβάλει στην ανάπτυξη νευροεκφυλιστικών ασθενειών, όπως το Αλτσχάιμερ και το Πάρκινσον.

Καρδιαγγειακό σύστημα: Σύμφωνα με ερευνητές, η έκθεση σε μικροπλαστικά θα πρέπει να θεωρηθεί παράγοντας καρδιαγγειακού κινδύνου. Η παρουσία τους στον οργανισμό μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη καρδιαγγειακών παθήσεων.

Αναπαραγωγική υγεία: Πρόσφατες έρευνες υποδεικνύουν ότι η εισπνοή μικροπλαστικών μπορεί να συνδέεται με προβλήματα γονιμότητας. Συγκεκριμένα, η έκθεση σε αυτά τα σωματίδια έχει συσχετιστεί με μειωμένη ποιότητα σπέρματος και διαταραχές στην αναπαραγωγική λειτουργία.

Καρκινογένεση: Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα μικροπλαστικά μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη καρκίνων, όπως ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του πνεύμονα. Η χρόνια φλεγμονή που προκαλείται από την παρουσία τους στον οργανισμό μπορεί να οδηγήσει σε καρκινογένεση.

 

Mικροπλαστικά istockphoto

 

Και ενώ η επιστημονική έρευνα για τις επιπτώσεις αυτών των αόρατων εχθρών στο ανθρώπινο σώμα βρίσκεται ακόμα σε πρώιμο στάδιο, η ανησυχία αυξάνεται. Οι επιστήμονες είναι ολοένα και πιο πεπεισμένοι ότι το μέγεθος αυτής της απειλής είναι μεγαλύτερο απ’ ότι φανταζόμασταν, με επιπτώσεις που μπορεί να είναι πιο επικίνδυνες από όσο νομίζαμε.

ΠΩΣ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΟΥΜΕ ΤΑ ΜΙΚΡΟΠΛΑΣΤΙΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΡΟ ΤΗΣ ΒΡΥΣΗΣ

Τα μικροπλαστικά έχουν κατακλύσει το περιβάλλον, εντοπίζονται στον αέρα, στο νερό και στις τροφικές αλυσίδες. Η παρουσία τους στο πόσιμο νερό προκαλεί ανησυχία, καθώς οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις τους στην υγεία παραμένουν ασαφείς. Ωστόσο, μια πρόσφατη επιστημονική ανακάλυψη φέρνει ελπίδα, προτείνοντας έναν απλό και αποτελεσματικό τρόπο απομάκρυνσής τους από το νερό που καταναλώνουμε καθημερινά.

Επιστήμονες από το Ιατρικό Πανεπιστήμιο Guangzhou και το Πανεπιστήμιο Jinan στην Κίνα διεξήγαγαν μια σειρά πειραμάτων προκειμένου να εξετάσουν την πιθανότητα απομάκρυνσης των μικροπλαστικών μέσω της διαδικασίας του βρασμού. Χρησιμοποίησαν δείγματα νερού βρύσης με διαφορετική σκληρότητα, στα οποία πρόσθεσαν νανοπλαστικά και μικροπλαστικά (NMPs). Στη συνέχεια, έβρασαν το νερό, το άφησαν να κρυώσει και ανέλυσαν τη σύνθεσή του για να διαπιστώσουν την αποτελεσματικότητα της μεθόδου.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ο βρασμός του νερού σε συνδυασμό με τη διήθηση μπορεί να αφαιρέσει έως και το 97% των νανοπλαστικών και περίπου το 90% των μικροπλαστικών, με την αποδοτικότητα να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη σκληρότητα του νερού.

Το σκληρό νερό, το οποίο περιέχει υψηλότερες συγκεντρώσεις διαλυμένων μεταλλικών στοιχείων, παίζει καθοριστικό ρόλο στην αποτελεσματικότητα της μεθόδου. Κατά τη διαδικασία του βρασμού, σχηματίζονται φυσικά συσσωματώματα ανθρακικού ασβεστίου, τα οποία παγιδεύουν τα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά σωματίδια. Αυτά τα σωματίδια, καλυμμένα από ασβέστιο, καθιζάνουν και μπορούν εύκολα να απομακρυνθούν με ένα απλό φίλτρο, όπως ένα μεταλλικό πλέγμα για τσάι ή ένα φίλτρο από ανοξείδωτο χάλυβα.

Ακόμη και στο μαλακό νερό, όπου η συγκέντρωση ανθρακικού ασβεστίου είναι χαμηλότερη, η μέθοδος απομάκρυνε περίπου το 25% των μικροπλαστικών, γεγονός που αποδεικνύει ότι η διαδικασία έχει οφέλη για την υγεία μας, αν και η αποτελεσματικότητά της μεγιστοποιείται στο σκληρό νερό.

Η συγκεκριμένη ανακάλυψη μπορεί να αποτελέσει μια βιώσιμη και προσιτή λύση για τη μείωση της έκθεσης των ανθρώπων στα μικροπλαστικά μέσω του πόσιμου νερού. Η κατανάλωση βρασμένου νερού αποτελεί ήδη διαδεδομένη πρακτική σε πολλές ασιατικές χώρες, όπου χρησιμοποιείται για την απομάκρυνση διαφόρων ρύπων, όπως πτητικές ουσίες και μεταλλικά ιόντα. Η προσθήκη της απομάκρυνσης των μικροπλαστικών στα οφέλη αυτής της διαδικασίας ενισχύει τη σημασία της.

Η μελέτη των ερευνητών δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Environmental Science & Technology Letters και επιβεβαιώνει ότι η απομάκρυνση των μικροπλαστικών μέσω βρασμού είναι μια απλή, αλλά ιδιαίτερα αποτελεσματική λύση. Παρόλο που δεν αποτελεί την απόλυτη απάντηση στο πρόβλημα της πλαστικής ρύπανσης, μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη μείωση της έκθεσης των ανθρώπων σε αυτά τα σωματίδια, ενώ παράλληλα αναδεικνύει την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα και ανάπτυξη νέων τεχνολογιών φιλτραρίσματος.

Καθώς η ρύπανση από τα πλαστικά συνεχίζει να αυξάνεται παγκοσμίως, η εύρεση πρακτικών και άμεσα εφαρμόσιμων λύσεων για την προστασία της υγείας μας γίνεται πιο επιτακτική από ποτέ. Η συνήθεια του βρασμού του νερού πριν την κατανάλωση θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πρώτο, αλλά ιδιαίτερα σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.

Πηγή: news247.gr

Οι επιστήμονες βρήκαν μικροπλαστικά στον αέρα που εκπνέουν τα άγρια δελφίνια, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα θαλάσσια θηλαστικά όχι μόνο καταπίνουν, αλλά και εισπνέουν τα μικροσκοπικά αυτά σωματίδια.

Πρόκειται για την πρώτη επιβεβαίωση ότι τα δελφίνια, όπως και οι άνθρωποι, μπορούν να αναπνέουν αυτά τα σωματίδια, σημειώνει ο Independent.

Οι ερευνητές από το Κολέγιο του Τσάρλεστον στη Νότια Καρολίνα των ΗΠΑ συνέλεξαν δείγματα αέρα από άγρια ρινοδέλφινα στον κόλπο της Σαρασότα στη Φλόριντα και στον κόλπο Μπαρατάρια στη Λουιζιάνα. Τα δελφίνια αιχμαλωτίστηκαν προσωρινά για αξιολογήσεις υγείας, κατά τη διάρκεια των οποίων οι επιστήμονες συνέλεξαν τον εκπνεόμενο αέρα από τον φυσητήρα τους.

Και τα 11 δελφίνια που εξετάστηκαν εμφάνισαν ίχνη μικροπλαστικών στην αναπνοή τους, συμπεριλαμβανομένων ινών από ρούχα και θραυσμάτων από κοινά πλαστικά, αναφέρει η μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό PLOS One την Τετάρτη (16/10).

«Αυτό αποδεικνύει αυτό που έχουν διαπιστώσει και άλλοι ερευνητές, ότι τα μικροπλαστικά που μεταφέρονται με τον αέρα βρίσκονται παντού, ανεξάρτητα από την αστικοποίηση και την ανάπτυξη», δήλωσε η Miranda Dziobak του Κολλεγίου του Τσάρλεστον.

Τα σωματίδια που βρέθηκαν περιλάμβαναν μια ποικιλία πλαστικών πολυμερών, όπως ο πολυεστέρας και το τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο, τα οποία χρησιμοποιούνται συνήθως σε ρούχα και πλαστικά μπουκάλια.

«Διαπιστώσαμε ότι πολλά από τα πλαστικά που εισέπνεαν τα δελφίνια ήταν από πολυεστέρα, είναι ένα από τα πιο κοινά πολυμερή που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή των ρούχων που φοράμε», δήλωσαν οι ερευνητές. «Τα σωματίδια αποβάλλονται συνεχώς από τα πολυεστερικά ρούχα μας κάθε φορά που τα φοράμε και ειδικά όταν τα ρούχα πλένονται».

Πιο ευάλωτα στα μικροπλαστικά τα δελφίνια

Τα μικροπλαστικά, που συνήθως έχουν μέγεθος μικρότερο από 5 χιλιοστά, είναι ήδη γνωστό ότι μολύνουν τα πάντα στο περιβάλλον μας και έχουν βρεθεί σε ανθρώπινα όργανα όπως οι πνεύμονες (όπου έχει διαπιστωθεί ότι προκαλούν βλάβες και φλεγμονές), ο εγκέφαλος, και τα ανδρικά γεννητικά όργανα, ενώ πρόσφατη μελέτη αποκάλυψε ότι έχουν περάσει και στο σπέρμα των περισσότερων ανδρών.

Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι τα τρόφιμα και το νερό είναι οι κύριες πηγές πρόσληψης μικροπλαστικών. Πιο πρόσφατα, όμως, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι οι άνθρωποι μπορούν και να εισπνέουν μικροπλαστικά από τον αέρα.

Τα δελφίνια, με τη μεγάλη χωρητικότητα των πνευμόνων τους και τις βαθιές αναπνοές τους, μπορεί να είναι πιο ευάλωτα στα μικροπλαστικά, προειδοποίησαν οι επιστήμονες.

«Μας προβληματίζει αυτό που βλέπουμε επειδή τα δελφίνια έχουν μεγάλη πνευμονική χωρητικότητα και παίρνουν πολύ βαθιές αναπνοές, οπότε ανησυχούμε για το τι μπορεί να κάνουν αυτά τα πλαστικά στους πνεύμονές τους», δήλωσαν οι ερευνητές.

Αν και η μελέτη είναι προκαταρκτική, οι ερευνητές δήλωσαν ότι τα ευρήματά τους εγείρουν ανησυχίες σχετικά με το πόσο διαδεδομένη μπορεί να είναι η έκθεση σε μικροπλαστικά στα θαλάσσια περιβάλλοντα, ακόμη και για τα ζώα που ζουν μακριά από τα αστικά κέντρα.

Ελπίζουν ότι τα ευρήματά τους θα εμπνεύσουν περαιτέρω μελέτες για τον προσδιορισμό των επιπτώσεων των εισπνεόμενων μικροπλαστικών στην υγεία των δελφινιών και άλλων θαλάσσιων και ανθρώπινων οργανισμών.

Πηγή: Cnn.gr

Τα μικροπλαστικά υπάρχουν παντού: Στο έδαφος όπου καλλιεργείται η τροφή, στο νερό και στον αέρα. Μεταφέρθηκαν εκεί από το πλαστικό που πετούν οι άνθρωποι στα σκουπίδια, το οποίο με τη σειρά του καταλήγει σε χώρους υγειονομικής ταφής, ποτάμια και θάλασσες. Εκεί, τα πλαστικά απόβλητα διασπώνται αργά, απελευθερώνοντας στο περιβάλλον μικροσκοπικά σωματίδια, που ονομάζονται μικροπλαστικά, καθώς και ακόμη πιο μικροσκοπικά σωματίδια, που ονομάζονται νανοπλαστικά.

Πρόκειται για μικροσκοπικά κομμάτια πλαστικών που ρυπαίνουν το περιβάλλον. Δεν είναι συγκεκριμένα είδη πλαστικού, αλλά κάθε είδους πλαστικά κομμάτια που έχουν μήκος λιγότερο από πέντε χιλιοστά, σύμφωνα με την Αμερικανική Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA).

Τα μικροπλαστικά εντοπίζονται όλο και περισσότερο στο ανθρώπινο σώμα. Οι επιστήμονες δεν είναι σίγουροι πώς έφτασαν εκεί, αν και υπάρχουν τρεις πιθανές διαδρομές. Μπορεί να προσλαμβάνονται όταν τρώμε ή όταν πίνουμε, να τα εισπνέουμε στους πνεύμονες, ή να τα απορροφούμε μέσω του δέρματος. Τώρα, προστέθηκε στη λίστα μια άλλη διαδρομή, κατά την οποία τα μικροπλαστικά ανεβαίνουν από τη μύτη και από εκεί περνούν στον εγκέφαλο.

Η ομάδα της ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο στη Βραζιλία εντόπισε μικροπλαστικά στους εγκεφάλους νεκρών κατοίκων του Σάο Πάολο, στους οποίους πραγματοποίησαν νεκροψία. Τα κομμάτια, μεγέθους 5,5 μικρομέτρων και άνω, βρέθηκαν στον οσφρητικό βολβό, ένα μικρό μέρος του εγκεφάλου που επεξεργάζεται τη μυρωδιά, σύμφωνα με δημοσίευμα του Conversation.

Οκτώ από τους 15 εγκεφάλους που μελετήθηκαν είχαν μικροπλαστικά στους οσφρητικούς βολβούς τους. Ωστόσο, αυτά τα οκτώ δείγματα είχαν μόνο 16 μικροπλαστικά σωματίδια μεταξύ τους. Αυτά τα 16 σωματίδια περιελάμβαναν θραύσματα και ίνες, και ήταν κατασκευασμένα από πολυπροπυλένιο, νάιλον και άλλα υλικά. Μερικές από τις ίνες θα μπορούσαν να προέρχονται από ρούχα. Αυτό είναι λογικό γιατί το πλύσιμο ρούχων από συνθετικές ίνες είναι μια σημαντική πηγή μικροπλαστικών στο περιβάλλον.

«Αυτό θα μπορούσε να έχει σημαντικές επιπτώσεις όσον αφορά τις νευροεκφυλιστικές ασθένειες. Ακόμα δεν γνωρίζουμε, αλλά βλέπουμε έναν αυξανόμενο επιπολασμό αυτών των ασθενειών παγκοσμίως», δήλωσε η Θάις Μαουάντ, επικεφαλής της μελέτης.

Τα οσφρητικά νεύρα περνούν από το εσωτερικό της μύτης, μέσα από το κρανίο, και στη συνέχεια φτάνουν στον οσφρητικό βολβό. Οι ερευνητές προτείνουν ότι τα μικροσωματίδια που εισπνέονται στη μύτη μπορεί με κάποιο τρόπο να μεταφερθούν κατά μήκος των οσφρητικών νεύρων και στον εγκέφαλο.

«Όταν αναπνέετε, υπάρχουν κύτταρα νευρώνων στη ρινική σας κοιλότητα που συνδέονται με τον οσφρητικό βολβό. Σκεφτήκαμε ότι ίσως αυτή θα μπορούσε να είναι η διαδρομή εισόδου» λέει η Μαουάντ. Άλλες μελέτες τα τελευταία χρόνια έχουν δείξει ότι ένας τύπος ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τα λεπτά σωματίδια που ονομάζονται PM2.5, μπορούν να φτάσουν στον εγκέφαλο.

«Σήμερα, όλα είναι πλαστικά. Έτσι όλες οι μελέτες πρέπει να προσαρμοστούν σε αυτό το γεγονός» υποστηρίζει η Μαουάντ, που δεν μπορεί να εξηγήσει γιατί και οι 15 εγκέφαλοι που εξετάστηκαν δεν είχαν μικροπλαστικά, δεδομένης της πανταχού παρουσίας των σωματιδίων, αλλά είπε σημείωσε ότι πιθανώς απλά δεν μπόρεσαν να τα εντοπίσουν. Δεν υπήρχε επίσης ιδιαίτερη σχέση των εργασιών των νεκρών που μελετήθηκαν με την παρουσία των μικροπλαστικών στον εγκέφαλο τους.

Οι επιστήμονες εξακολουθούν να διερευνούν την επίδραση των μικροπλαστικών στην ανθρώπινη υγεία. Μια ερευνητική ομάδα από την Ιταλία με αρθρο της στην επιθεώρηση «New England Journal of Medicine» τον περασμένο Μάρτιο ανέφερε ότι οι ασθενείς με μικροπλαστικά σωματίδια στις καρωτίδες τους είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα εγκεφαλικού από εκείνους που δεν είχαν.

Την ύπαρξη μικροπλαστικών στα μπουκάλια της Coca-Cola Original αποκαλύπτει μια νέα μελέτη που δημοσίευσε η μη κυβερνητική οργάνωση Agir pour l’Environnement (Δράση για το Περιβάλλον) , κάτι που γεννά σοβαρές ανησυχίες για τις επιπτώσεις στην υγεία των καταναλωτών και στο περιβάλλον. Σε συνεργασία με δύο εργαστήρια ανάλυσης πολυμερών, η ΜΚΟ διαπιστώνει ότι τα μπουκάλια του ενός λίτρου του δημοφιλούς αναψυκτικού περιέχουν μικρο- και νανοσωματίδια από έξι διαφορετικούς τύπου πλαστικού, ανάμεσά τους και χλωριούχο πολυβινύλιο (PVC), το οποίο δεν δηλώνεται στα υλικά συσκευασίας των προϊόντων.

Η αποκάλυψη αυτή αποτελεί πλήγμα για τον αμερικανικό κολοσσό Coca-Cola, και επίσημο συνεργάτη των Ολυμπιακών και παραολυμπιακών αγώνων που κατηγορείται ότι δεν εκπληρώνει τις υποσχέσεις της για περιορισμό της χρήσης πλαστικών μίας χρήσης, την ώρα που αγωνίζεται να προβάλει την εικόνα εταιρείας με οικολογική συνείδηση. Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν από την γαλλική εφημερίδα Libération, την Πέμπτη 22 Αυγούστου, με τίτλο «Coca-Cola: Ολυμπιονίκης των μικροπλαστικών;»

Νανοσωματίδια, μια αόρατη απειλή και στη Coca-Cola

Η παρουσία του PVC δεν είναι η μόνη δυσάρεστη έκπληξη. Σύμφωνα με την έρευνα, το φαινόμενο γίνεται εντονότερο όσο πιο συχνά ανοίγεται και κλείνεται το μπουκάλι. Προκειμένου να πραγματοποιήσει αναλύσεις «όσο το δυνατόν πιο κοντά στις συνθήκες υπό τις οποίες χρησιμοποιείται πραγματικά το ποτό», η Agir pour l’Environnement πραγματοποίησε τρία διαφορετικά σενάρια ανοίγματος μπουκαλιών.

Τα αποτελέσματα μιλούν από μόνα τους. Κατά το πρώτο άνοιγμα του μπουκαλιού, οι ερευνητές εντόπισαν την παρουσία τεσσάρων μικροπλαστικών σωματιδίων ανά λίτρο. Ωστόσο, μετά από δέκα ανοιγοκλεισίματα, ο αριθμός αυτός εκτοξεύθηκε σε 28 μικροπλαστικά ανά λίτρο, ενώ με τη συνεχιζόμενη χρήση έφτασε τα 44 σωματίδια ανά λίτρο, μετά από είκοσι διαδοχικά ανοίγματα αναφέρει η Libération.

Αυτή η ανακάλυψη υποδεικνύει ότι το πλαστικό καπάκι καταστρέφεται από την τριβή, αφήνοντας πίσω του μικροπλαστικά σωματίδια που διαχέονται στο αναψυκτικό. O Jean-François Ghiglione, ερευνήτης του γαλλικού Εθνικού Ινστιτούτου Ερευνών, εξήγησε ότι η η τριβή είναι ο κύριος λόγος για την απελευθέρωση των μικροσωματιδίων, αλλά και η έκθεση του πλαστικού μπουκαλιού σε υπεριώδη ακτινοβολία από τον ήλιο μπορεί να προκαλέσει την απελευθέρωση επιπλέον πλαστικών σωματιδίων.

Ακόμη πιο ανησυχητική είναι η εύρεση νανοσωματιδίων πλαστικού, τα οποία έχουν μέγεθος μικρότερο από ένα μικρόμετρο. Η Agir pour l’Environnement τονίζει ότι δεν είχε τους επιστημονικούς πόρους για να μετρήσει με ακρίβεια τα επίπεδα των νανοπλαστικών, όμως τα εργαστήρια ανίχνευσαν νανοσωματίδια από το πρώτο άνοιγμα του φελλού, με διάμετρο που αυξάνεται καθώς το μπουκάλι ανοιγοκλείνει πολλές φορές.

Σύμφωνα με την Nathalie Gontard, διευθύντρια έρευνας στο Γαλλικό Εθνικό Ινστιτούτο Έρευνας για τη Γεωργία, τα Τρόφιμα και το Περιβάλλον, τα νανοπλαστικά θεωρούνται ιδιαιτέρως επικίνδυνα, καθώς μπορούν να διαπεράσουν στο ανθρώπινο σώμα και να συσσωρευτούν σε όργανα όπως το συκώτι, οι πνεύμονες και ο εγκέφαλος. Αυτά τα σωματίδια είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποβληθούν από τον οργανισμό, γεγονός που δημιουργεί μια αόρατη αλλά δυνητικά επικίνδυνη απειλή για τη δημόσια υγεία. Κανένα έμβιο ον δεν διαθέτει τα βιολογικά εργαλεία για να απομακρύνει αυτούς τους ρύπους, που μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τη λειτουργία των οργάνων όπου συσσωρεύονται. Η Agir pour l’environnement έχει διαβιβάσει τη μελέτη της στο γαλλικό Υπουργείο Υγείας και στην Anses, την εθνική υπηρεσία υγείας και ασφάλειας.

Coca-Cola: Αθετημένες υποσχέσεις

Η αποκάλυψη αυτή εγείρει πολλά ερωτήματα για τις μεθόδους και τις προθέσεις την Coca-Cola, μιας εταιρείας που προσπαθεί τα τελευταία χρόνια να αναδείξει μια πιο «πράσινη» εικόνα, υποσχόμενη να μειώσει τη χρήση πλαστικών μίας χρήσης και να επενδύσει σε πιο φιλικές προς το περιβάλλον λύσεις. Ωστόσο, η εταιρεία φαίνεται να αθετεί τις υποσχέσεις της, με την παρουσία πλαστικών σωματιδίων στα προϊόντα της να αποδεικνύει το αντίθετο.  Η ΜΚΟ Agir pour l’Environnement δεν περιορίστηκε μόνο στη μελέτη της Coca-Cola Original.

Προηγούμενη μελέτη που δημοσίευσε το 2022, έδειξε ότι το 78% των εμφιαλωμένων νερών που εξέτασε περιείχε μικροπλαστικά. Στην ίδια έρευνα αναλύθηκε και το Schweppes Indian Tonic, με αποτελέσματα παρόμοια με της Coca Cola, όμως χωρίς την παρουσία χλωριούχου πολυβινυλίου (PVC) . Η Schweppes λειτουργεί σε περισσότερες από 150 χώρες από την The Coca-Cola Company.

Όμως δεν είναι μόνο τα ευρήματα της Agir pour l’Environnement επισημαίνει η Liberation. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2023 στο επιστημονικό περιοδικό Science Advances διαπίστωσε ότι η Coca-Cola ήταν η εταιρεία που παρήγαγε τα περισσότερα πλαστικά απόβλητα παγκοσμίως από το 2018 έως το 2022. Από σχεδόν δύο εκατομμύρια πλαστικά απόβληταν που συλλέχθηκαν, το 11% έφερε το λογότυπο της Coca-Cola, αφήνοντας πολύ πίσω άλλες εταιρείες όπως η PepsiCo (5%), η Nestlé (3%) και η Danone (3%).

“Η εταιρεία αυτή προσπαθεί να οικοδομήσει μια πιο υπεύθυνη εικόνα, δίνοντας υποσχέσεις αποπλαστικοποίησης που δεν τηρεί και μη τηρώντας το καθήκον της φροντίδας», καταγγέλλει η Nathalie Gontard. Αξίζει αυτή η χρήση πλαστικών το ρίσκο, όταν δεν έχει ποτέ αποδειχθεί ότι τα μικρο- και νανοσωματίδια που απελευθερώνονται κατά την παραγωγή αυτών των μπουκαλιών είναι απολύτως αβλαβή και όταν αυτά θέτουν σε κίνδυνο τις συνθήκες διαβίωσης των μελλοντικών γενεών αφού θα συνεχίζουν να θρυμματίζονται στο περιβάλλον για εκατοντάδες χρόνια;

 

• Πηγή: Libération

Ρύπανση από μικροπλαστικά ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά στο ανθρώπινο αίμα, με τους επιστήμονες να βρίσκουν τα μικροσκοπικά σωματίδια σχεδόν στο 80% των ανθρώπων που εξετάστηκαν.

Η ανακάλυψη δείχνει ότι τα σωματίδια μπορούν να ταξιδέψουν σε όλο το σώμα και να κατακάτσουν σε όργανα. Ο αντίκτυπος στην υγεία είναι ακόμη άγνωστος. Όμως οι ερευνητές ανησυχούν καθώς τα μικροπλαστικά προκαλούν βλάβες στα ανθρώπινα κύτταρα στο εργαστήριο και τα σωματίδια της ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι ήδη γνωστό ότι εισέρχονται στον οργανισμό και προκαλούν εκατομμύρια πρόωρους θανάτους ετησίως.

Όπως αναφέρει το δημοσίευμα του Guardian, τεράστιες ποσότητες πλαστικών απορριμμάτων απορρίπτονται στο περιβάλλον και τα μικροπλαστικά μολύνουν πλέον ολόκληρο τον πλανήτη, από την κορυφή του Έβερεστ μέχρι τα βάθη των ωκεανών. Είναι άλλωστε γνωστό ότι οι άνθρωποι καταναλώνουν τα μικροσκοπικά σωματίδια πλαστικού μέσω της τροφής και του νερού, καθώς και ότι τα αναπνέουν, καθώς έχουν βρεθεί στα κόπρανα βρεφών και ενηλίκων.

Οι επιστήμονες ανέλυσαν δείγματα αίματος από 22 ανώνυμους δότες, όλοι υγιείς ενήλικες, και βρήκαν σωματίδια πλαστικού σε 17. Τα μισά δείγματα περιείχαν πλαστικό PET, το οποίο χρησιμοποιείται συνήθως σε μπουκάλια ποτών, ενώ το ένα τρίτο περιείχε πολυστυρένιο, το οποίο χρησιμοποιείται για τη συσκευασία τροφίμων και άλλων προϊόντων. Το ένα τέταρτο των δειγμάτων αίματος περιείχε πολυαιθυλένιο, από το οποίο κατασκευάζονται οι πλαστικές σακούλες μεταφοράς.

«Η μελέτη μας είναι η πρώτη ένδειξη ότι έχουμε πολυμερή σωματίδια στο αίμα μας - πρόκειται για ένα πρωτοποριακό αποτέλεσμα», δήλωσε ο καθηγητής Dick Vethaak, τοξικολόγος στο Vrije Universiteit Amsterdam στην Ολλανδία. «Πρέπει όμως να επεκτείνουμε την έρευνα και να αυξήσουμε τα μεγέθη των δειγμάτων, τον αριθμό των πολυμερών που αξιολογούνται κ.λπ. Περαιτέρω μελέτες από διάφορες ομάδες βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη», είπε.

«Είναι σίγουρα λογικό να ανησυχούμε», δήλωσε ο Vethaak στον Guardian. «Τα σωματίδια υπάρχουν και μεταφέρονται σε όλο το σώμα». Σύμφωνα με τον ίδιο, προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι τα μικροπλαστικά ήταν 10 φορές υψηλότερα στα κόπρανα των μωρών σε σύγκριση με τους ενήλικες και ότι τα μωρά που τρέφονται με πλαστικά μπουκάλια καταπίνουν εκατομμύρια μικροπλαστικά σωματίδια την ημέρα. «Γνωρίζουμε επίσης γενικά ότι τα μωρά και τα μικρά παιδιά είναι πιο ευάλωτα στην έκθεση σε χημικές ουσίες και σωματίδια», σημείωσε. «Αυτό είναι πολύ ανησυχητικό».

Η νέα έρευνα δημοσιεύεται στο περιοδικό Environment International και προσάρμοσε τις υπάρχουσες τεχνικές για την ανίχνευση και ανάλυση σωματιδίων μεγέθους μόλις 0,0007 χιλιοστών. Ορισμένα από τα δείγματα αίματος περιείχαν δύο ή τρεις τύπους πλαστικού. Ο Vethaak αναγνώρισε ότι η ποσότητα και ο τύπος του πλαστικού διέφερε σημαντικά μεταξύ των δειγμάτων αίματος. «Αλλά πρόκειται για μια πρωτοποριακή μελέτη», δήλωσε, ενώ τώρα χρειάζεται περισσότερη δουλειά. Ανέφερε ότι οι διαφορές μπορεί να αντανακλούν βραχυπρόθεσμη έκθεση πριν από τη λήψη των δειγμάτων αίματος, όπως το να πίνει κανείς από ένα φλιτζάνι καφέ με πλαστική επένδυση ή να φοράει πλαστική μάσκα προσώπου.

«Το μεγάλο ερώτημα είναι τι συμβαίνει στο σώμα μας». δήλωσε ο Vethaak. «Τα σωματίδια διατηρούνται στο σώμα; Μεταφέρονται σε ορισμένα όργανα, μπορούν για παράδειγμα να περάσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό; Και είναι αυτά τα επίπεδα αρκετά υψηλά για να προκαλέσουν ασθένειες; Πρέπει επειγόντως να χρηματοδοτήσουμε περαιτέρω έρευνα ώστε να μπορέσουμε να το μάθουμε», τόνισε ο Vethaak.

Η νέα έρευνα χρηματοδοτήθηκε από τον Ολλανδικό Εθνικό Οργανισμό Έρευνας και Ανάπτυξης για την Υγεία και την Common Seas, μια εταιρεία που εργάζεται για τη μείωση της ρύπανσης από τα πλαστικά.

 

H παραγωγή πλαστικού πρόκειται να διπλασιαστεί μέχρι το 2040

 

«Η παραγωγή πλαστικού πρόκειται να διπλασιαστεί μέχρι το 2040», δήλωσε η Jo Royle, ιδρύτρια της φιλανθρωπικής εταιρείας Common Seas. «Έχουμε δικαίωμα να γνωρίζουμε τι κάνει όλο αυτό το πλαστικό στο σώμα μας». Η Common Seas, μαζί με περισσότερες από 80 ΜΚΟ, επιστήμονες και βουλευτές, ζητούν από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου να διαθέσει 15 εκατομμύρια λίρες για την έρευνα σχετικά με τις επιπτώσεις του πλαστικού στην ανθρώπινη υγεία. Η ΕΕ χρηματοδοτεί ήδη έρευνα σχετικά με τις επιπτώσεις του μικροπλαστικού στα έμβρυα και τα μωρά, καθώς και στο ανοσοποιητικό σύστημα.

Πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι τα μικροπλαστικά μπορούν να προσκολληθούν στις εξωτερικές μεμβράνες των ερυθρών αιμοσφαιρίων και μπορεί να περιορίσουν την ικανότητά τους να μεταφέρουν οξυγόνο. Τα σωματίδια έχουν επίσης βρεθεί στον πλακούντα εγκύων γυναικών και σε έγκυους αρουραίους περνούν γρήγορα μέσω των πνευμόνων στην καρδιά, στον εγκέφαλο και σε άλλα όργανα των εμβρύων.

Μια νέα εργασία ανασκόπησης που δημοσιεύθηκε την Τρίτη, με συγγραφέα τον Vethaak, αξιολόγησε τον κίνδυνο καρκίνου και κατέληξε στο συμπέρασμα: «Χρειάζεται επειγόντως λεπτομερέστερη έρευνα σχετικά με το πώς τα μικρο- και νανοπλαστικά επηρεάζουν τις δομές και τις διαδικασίες του ανθρώπινου σώματος, καθώς και με το αν και πώς μπορούν να μετασχηματίσουν τα κύτταρα και να προκαλέσουν καρκινογένεση, ιδίως υπό το φως της εκθετικής αύξησης της παραγωγής πλαστικών. Το πρόβλημα γίνεται όλο και πιο επείγον κάθε μέρα».