Η πρόσβαση στον πολιτισμό και την πολιτιστική κληρονομιά είναι δικαίωμα όλων των πολιτών ή προνόμιο μιας οικονομικής ελίτ; Η τιμολογιακή πολιτική που εφαρμόζει το υπουργείο Πολιτισμού επιτρέπεται να διασπείρει κοινωνικές ανισότητες; Δεν ξέρουμε τι απάντηση έχει να δώσει το υπουργείο Πολιτισμού που καθόρισε εισιτήριο 50 € για την είσοδο στο πρώτο επισκέψιμο ενάλιο αρχαιολογικό πάρκο, στη νησίδα Περιστέρα, εντός της προστατευόμενης περιοχής του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Αλόννησου - Βορείων Σποράδων.

Πάντως οι πρώτες αντιδράσεις κάνουν λόγο για απαράδεκτη απόφαση που κινδυνεύει να βάλει ταφόπλακα στο πρώτο υποθαλάσσιο μουσείο μας πριν καλά - καλά ξεκινήσει τη λειτουργία του. Ο δήμαρχος Αλοννήσου Πέτρος Βαφίνης ζητά την άμεση απόσυρση της απόφασης και η Δέσποινα Κουτσούμπα, ενάλια αρχαιολόγος και πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, τη χαρακτηρίζει «ανήκουστη και μια επικίνδυνη ατραπό συνολικά για το υπουργείο Πολιτισμού».

Οι δυο υπουργοί της κυβέρνησης Μητσοτάκη βασίστηκαν σε κάποια τεχνικοοικονομική μελέτη και υπέγραψαν το πιο ακριβό εισιτήριο όλων των εποχών; Και μάλιστα για έναν αρχαιολογικό χώρο που μόλις ξεκινάει και ακόμα δεν έχει ανακοινωθεί ο χρόνος διάρκειας της λειτουργίας του, που κανονικά θα έπρεπε να έχει καθοριστεί πριν από το εισιτήριο ή έστω ταυτόχρονα.

Στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης και Κλιτύων, το εισιτήριο είναι 20 € (μειωμένο 10 €) και αν κάποιος επισκέπτης προτιμήσει ενιαίο (με δυνατότητα επίσκεψης σε άλλους δέκα χώρους) αυτό είναι 30 €.

Το αντίτιμο των 50 € αφορά μια επίσκεψη 30 έως 40 λεπτά. Η απόφαση πάρθηκε συγκριτικά με άλλες τιμές που ισχύουν για αντίστοιχα ενάλια πάρκα στο εξωτερικό; Δεν νομίζουμε, αφού ο καταδυτικός τουρισμός που έλκει ειδικό κοινό από όλα τα μέρη του κόσμου έχει τους κανόνες και τις τιμές του.

Για παράδειγμα, τα νησιά Μέντες (illes Medes), το σύμπλεγμα των επτά μικρών βραχονησίδων στη μεσογειακή ακτή της Ισπανίας, στην επαρχία της Καταλονίας, αποτελούν από τα πιο γνωστά και σημαντικά προστατευμένα θαλάσσια πάρκα στη Μεσόγειο. Το εισιτήριο για το 2021 ήταν 5 και 10 ευρώ! Ο καταδυτικός τουρισμός που έχει εισρεύσει, εξαιτίας της ύπαρξης του θαλάσσιου πάρκου, έχει επιφέρει πρωτοφανή ευημερία και οικονομική άνθηση. Το Εσταρτίτ -το άλλοτε μικρό χωριουδάκι που απέχει 1 μίλι από το πάρκο- έχει μετατραπεί σε θέρετρο με εισόδημα 10 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως και εκατοντάδες νέες θέσεις εργασίας νέων επιχειρήσεων.

Κάπως έτσι έρχεται η ανάπτυξη σ’ έναν τόπο. Αργά, με σχέδιο και σταθερότητα και τιμές εισιτηρίων που επιτρέπουν την πρόσβαση σε όλους. Το κόστος εισόδου είναι 5 € και στο ενάλιο αρχαιολογικό πάρκο στην Baia, στη Νάπολη της Ιταλίας, που από εμπορικό λιμάνι μετατράπηκε σε προστατευόμενη θαλάσσια περιοχή και ενάλιο πάρκο εξαιρετικά μεγάλης έκτασης.

Κι ας μην ξεχνάμε ότι η πολιτική του Μουσείου Ακρόπολης και του προέδρου του κ. Δημήτρη Παντερμαλή ήταν όλα τα χρόνια, χαμηλό εισιτήριο για να είναι προσιτό πρωτίστως για τους Ελληνες και ας είναι τελικά εξαιρετικά οικονομικό για τους ξένους επισκέπτες, ακόμα και σήμερα που η τιμή του είναι 10 € (γενική είσοδος 5 € από 1/11 - 31/3).

Ζητήσαμε τις πρώτες εκτιμήσεις για το εισιτήριο των 50 € από τον δήμαρχο Αλοννήσου κ. Πέτρο Βαφίνη και την κ. Δέσποινα Κουτσούμπα, πρωτίστως γιατί είναι ενάλια αρχαιολόγος και από τη θέση της στην Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων συμμετείχε ενεργά στον σχεδιασμό και στο άνοιγμα του πρώτου υποβρύχιου επισκέψιμου ενάλιου αρχαιολογικού χώρου της Περιστέρας, στους αυτοδύτες, το 2019 και το 2020.

Οταν επικοινωνήσαμε με την πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων μάθαμε ότι απομακρύνθηκε από το έργο με Υπουργική Απόφαση της κ. Μενδώνη στις 19/5/2021. Στις 25/5/2021, που συνεδρίασε το ΚΑΣ για το θέμα, δεν ρωτήθηκε κανένας από τους έως τότε εμπλεκόμενους στο έργο: ούτε η αρχαιολόγος, ούτε ο Δημοτική Αρχή Αλοννήσου και η περιφέρεια Θεσσαλίας, που έχουν υπογράψει Προγραμματική Σύμβαση με το ΥΠΠΟΑ για τη λειτουργία του υποβρύχιου μουσείου της Περιστέρας και άλλων 3 ναυαγίων στον Δυτικό Παγασητικό. Να θυμίσουμε ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. ήταν εκείνη που δρομολόγησε τις απαραίτητες θεσμικές διεργασίες και με ενέργειες του τότε υφυπουργού Πολιτισμού, Κώστα Στρατή, και της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΠΟΑ, τέθηκε ο στόχος για τη λειτουργία των επισκέψιμων ενάλιων αρχαιολογικών χώρων πιλοτικά από το καλοκαίρι του 2020, όπως και έγινε.

Οπως δήλωσε στην «Εφ.Συν.» η Δέσποινα Κουτσούμπα: «Ως πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων θεωρώ ότι το να ορίζεται εισιτήριο 50 € για επίσκεψη σε οποιονδήποτε αρχαιολογικό χώρο αποτελεί μια ανήκουστη απόφαση και μια επικίνδυνη ατραπό συνολικά για το υπουργείο Πολιτισμού. Η πρόσβαση στην πολιτιστική κληρονομιά, χερσαία και ενάλια, αποτελεί δικαίωμα των πολιτών και το ΥΠΠΟΑ οφείλει να τη διασφαλίζει και μέσα από την τιμολογιακή πολιτική του. Ούσα η ίδια δύτρια, κι έχοντας άμεση γνώση της επιστημονικής συζήτησης γύρω από τους διεθνείς καταδυτικούς προορισμούς, μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι η απόφαση για 50 € εισιτήριο δεν βασίζεται σε καμία διεθνή πρακτική και σίγουρα δεν πάρθηκε με βάση κανένα επιστημονικό δεδομένο. Στο πλαίσιο του έργου BLUEMED, αλλά και στο πλαίσιο του έργου των Επισκέψιμων Ενάλιων Αρχαιολογικών Χώρων Αλοννήσου, στου οποίου τον σχεδιασμό συνέβαλα προσωπικά μέχρι τον Μάιο 2021, οπότε και απομακρύνθηκα με αναιτιολόγητη απόφαση της υπουργού Λίνας Μενδώνη, δεν συζητήθηκε ποτέ η προοπτική τόσο αυξημένου εισιτηρίου. Στόχος μας πάντοτε ήταν η ενάλια πολιτιστική κληρονομιά να γίνει επισκέψιμη και να προσελκύσει καταδυτικό τουρισμό από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Με το εισιτήριο στα 50 €, αυτή η προοπτική ναρκοθετείται, όχι μόνο για την Αλόννησο, αλλά για ολόκληρη τη χώρα. Δεν μπορούν να υπάρχουν μνημεία “μόνο για πλούσιους”!»

Από την πλευρά του ο κ. Βαφίνης είπε στην «Εφ.Συν.»: «Θα το χαρακτηρίσω επιεικώς απαράδεκτο. Κατ’ αρχάς είναι υπερβολικό και δεν ξέρω αν υπάρχει εισιτήριο 50 € στην Ελλάδα για άλλο αρχαιολογικό χώρο. Είναι απαγορευτικό και οφείλει το υπουργείο Πολιτισμού να το αποσύρει άμεσα και να το επαναπροσδιορίσει. Ποιος εισηγήθηκε αυτό το υπέρογκο ποσόν και μάλιστα για ένα έργο που έχει χρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ Θεσσαλίας; Είναι σ’ ένα στάδιο που ακόμα δεν έχει καθοριστεί ακριβώς η χρονική λειτουργία του».

- Ως δημοτική αρχή σας ζητήθηκε η άποψή σας; τον ρωτήσαμε

- «Οχι παρότι το έργο είναι αποτέλεσμα της τριμερούς σύμβασης στην οποία εμπλέκονται το ΥΠΠΟΑ με την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων, η Περιφέρεια Θεσσαλίας και ο Δήμος Αλοννήσου. Ο καθένας έχει τον ρόλο του. Σε τέτοιες περιπτώσεις, καλό είναι να καταθέτουν όλοι άποψη· και οι επαγγελματίες των καταδυτικών κέντρων που δραστηριοποιούνται στην περιοχή και έχουν μεγάλη ευθύνη. Το κόστος των καταδυτικών κέντρων είναι από 70-80 ευρώ και περιλαμβάνεται ο εξοπλισμός του δύτη, οι φιάλες οξυγόνου, η μεταφορά από και προς το ναυάγιο και βεβαίως ο συνοδός».

-Τι τιμή προτείνετε;

- «Ας είναι 7-8 € για αρχή και μετά στα 12-15 €. Τα 50 € είναι εξωπραγματικό, δεν θα αποδώσει. Και η υπερβολή χαλάει την εικόνα μας».