Αλίκη Πανοπούλου*

Αντιγράφω κάποια σημεία από ένα άρθρο στην Guardian που αναφέρεται στο ερευνητικό έργο της Felice Jacka, επιδημιολόγου ψυχιατρικών διαταραχών:

«Δεχόμαστε ότι η ποιότητα της διατροφής μας επηρεάζει την υγεία της καρδιάς και του ήπατος. Γιατί λοιπόν η διατροφή –καλή ή κακή– να μην επηρεάζει και την υγεία του εγκεφάλου μας;».

Σε αυτό το ερώτημα επιχειρεί να απαντήσει η Αυστραλή επιστήμονας Felice Jacka. Εχοντας υποφέρει από αγχώδη διαταραχή και διαταραχή πανικού ως νεαρή γυναίκα, θέλησε να κατανοήσει τον ρόλο που παίζει η διατροφή στη συνολική νοητική και εγκεφαλική υγεία μας.

Αυτό που βρήκε μέσα τόσο από τη δική της έρευνα όσο και άλλων επιφανών επιστημόνων σε όλο τον κόσμο θα φέρει επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε για ό,τι τρώμε και στον τρόπο με τον οποίο φροντίζουμε το μυαλό μας:

● Η παχυσαρκία και η κατάθλιψη αποτελούν δύο κύριες αιτίες ασθενειών και αναπηριών σε ολόκληρο τον κόσμο και η καθεμία αλληλεπιδρά με την άλλη.

● Τα τρόφιμα επηρεάζουν τη διάθεση: τα τρόφιμα υψηλής επεξεργασίας αυξάνουν τον κίνδυνο κατάθλιψης, ενώ μια ισορροπημένη δίαιτα με ποικιλία τροφών μπορεί να αποτρέψει την κατάθλιψη και να βελτιώσει τη διάθεση.

● Μια υγιεινή διατροφή βελτιώνει την υγεία του εντέρου και με τη σειρά της η μικροβιακή υγεία (βακτήρια του εντέρου) προάγει την υγεία του εγκεφάλου και διατηρεί το βάρος μας υπό έλεγχο.

● Μια υγιεινή διατροφή βελτιώνει την απόδοση του εγκεφάλου σε όλες τις ηλικίες, από τα παιδιά της σχολικής ηλικίας έως τους γονείς που εργάζονται.

● Η μεσογειακή διατροφή συνδέεται με χαμηλότερα ποσοστά νόσου Αλτσχάιμερ και γενικής γνωσιακής πτώσης στους ηλικιωμένους.

Στη διδακτορική της διατριβή, το 2010, η Jacka διαπίστωσε ότι οι γυναίκες των οποίων η διατροφή είχε υψηλότερη περιεκτικότητα σε λαχανικά, φρούτα, ψάρια και δημητριακά ολικής αλέσεως και μέτρια περιεκτικότητα σε κόκκινο κρέας ήταν λιγότερο πιθανό να νοσήσουν από κατάθλιψη ή αγχώδεις διαταραχές απ’ ό,τι εκείνες που ακολουθούσαν μια δυτικού τύπου διατροφή, καταναλώνοντας φαγητά όπως πίτσα, πατατάκια, μπιφτέκια, λευκό ψωμί και αναψυκτικά.

Το 2015, μελετώντας 250 ηλικιωμένους Αυστραλούς, η Jacka διαπίστωσε ότι όσο λιγότερο υγιεινές ήταν οι διαιτητικές τους συνήθειες, τόσο μικρότεροι ήταν οι αριστεροί τους ιππόκαμποι (περιοχή στον εγκέφαλο που συνδέεται με τη συναισθηματική ρύθμιση και την ψυχική υγεία). Το εύρημα επιβεβαιώθηκε πρόσφατα, σε μια νέα έρευνα, που διεξήχθη στις Κάτω Χώρες, όπου μελετήθηκαν 4.000 ενήλικες.

Εντέλει, η Jacka κατέληξε στο συμπέρασμα ότι απλώς ακολουθώντας μια πιο υγιεινή διατροφή –χωρίς άλλες τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής, όπως η άσκηση, αλλά λαμβάνοντας υπόψη παραμέτρους όπως η εκπαίδευση, το εισόδημα, το σωματικό βάρος και άλλες συμπεριφορές υγείας– μπορεί κανείς να μειώσει έως και 30% τον κίνδυνο κατάθλιψης.

Η υγιεινή διατροφή μπορεί να διαφέρει από χώρα σε χώρα, αλλά μελέτες έχουν δείξει ότι, ανεξάρτητα από το πού ζει κανείς, μια διατροφή με πιο παραδοσιακά, προ-βιομηχανικά χαρακτηριστικά, πλούσια σε φυτικές τροφές, σε ψάρια, σε μη εξευγενισμένα άλευρα, με αφθονία προϊόντων που έχουν υποστεί ζύμωση, αλλά φτωχή σε κρέας και χωρίς πρόσθετα βελτιωτικά γεύσης, μια τέτοια διατροφή λοιπόν μειώνει τον κίνδυνο κατάθλιψης. Θα μπορούσε να είναι η μεσογειακή κουζίνα ή η ιαπωνική – που είναι πλούσια σε ψάρια, φύκια, πράσινο τσάι και tofu· γράφει η Jacka: «Δεν υπάρχει μόνο ένας υγιεινός τρόπος για να τραφεί κανείς».

Τα λιπαρά οξέα έχουν συνδεθεί με τη βελτίωση της ψυχικής υγείας. Τα συμπληρώματα ιχθυελαίου μπορούν να βοηθήσουν μερικούς ανθρώπους με σοβαρή κλινική κατάθλιψη, «αλλά σίγουρα δεν είναι πανάκεια για τον ευρύτερο πληθυσμό», λέει η ερευνήτρια. «Βάλτε σαρδέλες στη φρυγανιά σας, ή κάποιο σκουμπρί, μύδια, ή –εάν το αντέχετε οικονομικά– στρείδια».

Τα τρισεκατομμύρια μικροοργανισμών, βακτήρια και ζυμομύκητες που ζουν στο έντερό μας συμβάλλουν στη μετατροπή της τρυπτοφάνης σε σεροτονίνη και μπορούν να ενισχυθούν εάν καταναλώσετε τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση, όπως ξινολάχανο, kimchi και kefir, και φυτικές ίνες από πολλές διαφορετικές φυτικές πηγές.

Αλλά δεν αρκεί να τρώτε καλά: πρέπει να καταναλώνετε όλα τα θρεπτικά συστατικά και τις ίνες που χρειάζεται το σώμα σας και να αποφεύγετε την αυξημένη κατανάλωση εξευγενισμένων και βαριά επεξεργασμένων τροφίμων. «Οι άνθρωποι τρώνε όλα αυτά τα πράγματα που είναι τοξικά και επιζήμια για την υγεία του εγκεφάλου τους», λέει η Jacka.

Ενας καλός λόγος για να αποφευχθεί μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, για παράδειγμα, είναι ότι η ζάχαρη προκαλεί αύξηση των φλεγμονών στα ίδια σημεία που παρατηρούνται και στα άτομα με κατάθλιψη.

Οσο δύσκολος κι αν είναι o στόχος, η ίδια είναι πεπεισμένη ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί η σύγχρονη «καταστροφή» της ψυχικής υγείας.

Σε αντίθεση με τους περισσότερους παράγοντες κινδύνου για την κατάθλιψη (συμπεριλαμβανομένων των γονιδίων, της φτώχειας, του τραύματος και της κακοποίησης), το φαγητό είναι κάτι που μπορούμε να τροποποιήσουμε – αλλά μόνο το 10%, περίπου, του πληθυσμού κάνει μια επαρκώς υγιεινή διατροφή.

«Το γεγονός ότι έχουμε μπροστά στα μάτια μας μια λύση που θα μπορούσε να μειώσει σε ικανοποιητικό βαθμό την κατάθλιψη είναι πραγματικά σημαντικό».

ΤΙP 1

Οι νευρώνες είναι στην ουσία τα κύτταρα του νευρικού μας συστήματος και είναι υπεύθυνοι για την ανταλλαγή σημάτων και μηνυμάτων ανάμεσα στον εγκέφαλο και το υπόλοιπο σώμα.

ΤΙP 2

Οι νευρώνες στον εγκέφαλό μας αναγεννιούνται και πεθαίνουν. Μέχρι τα 50 μας χρόνια θα έχουμε χάσει τους νευρώνες με τους οποίους έχουμε γεννηθεί και θα είναι όλοι τους καινούργιοι.

ΤΙP 3

Τρία είναι τα βασικά είδη των νευρώνων: αισθητηριακοί ή αισθητήριοι, συνδετικοί, κινητικοί.

*Σύμβουλος διατροφής | alpanopoulou @gmail.com
ΑΠΟ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΦ.ΣΥΝ.