Του ΓΙΑΝΝΗ ΤΟΛΙΟΥ*

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η μεγάλη ανάπτυξη της διεθνούς ανταλλαγής εμπορευμάτων και υπηρεσιών και εξαγωγής «επενδυτικών» και «δανειακών» κεφαλαίων, μεταξύ μεγάλων επιχειρήσεων, πολυεθνικών ομίλων και μεταξύ κρατών, αποτελούν ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά του σύγχρονου καπιταλισμού. Τις τελευταίες δεκαετίες με την υιοθέτηση του νεοφιλελεύθερου «υποδείγματος» διαχείρισης της καπιταλιστικής οικονομίας, την προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων και της απορρύθμισης των εθνικών οικονομιών, τη συρρίκνωση του «κράτους πρόνοιας» και ελαστικοποίησης των εργασιακών σχέσεων, τις εκτεταμένες διασυνοριακές εξαγορές-συγχωνεύσεις, την αυξανόμενη ισχύ των πολυκλαδικών-πολυεθνικών ομίλων, την ένταση της εξαγωγής κεφαλαίων μεταξύ χωρών και ενίσχυσης των περιφερειακών ολοκληρώσεων, επιταχύνθηκαν οι διαδικασίες παγκοσμιοποίησης των οικονομιών.

Στο φόντο των παραπάνω εξελίξεων η υπογραφή μεταξύ χωρών, συμφωνιών «διμερούς» (bilateral) και «πολυμερούς» (multilateral) χαρακτήρα, αποτελούν ένα νέο ποιοτικό γνώρισμα του σύγχρονου καπιταλισμού. Στο παρόν άρθρο θα εξετάσουμε τις σημαντικότερες από τις «πολυμερείς συμφωνίες» (ΤΤΙΡ, TPP, CETA, TiSA, EAEU, SCO, CELAC, ALBA) και τις συνακόλουθες ενδοκαπιταλιστικές, ενδοϊμπεριαλιστικές και γεωπολιτικές αντιθέσεις μεταξύ των βασικών καπιταλιστικών κέντρων, για ξαναμοίρασμα των σφαιρών οικονομικής και πολιτικής επιρροής στον κόσμο. Θα διερευνήσουμε επίσης τους εναλλακτικούς δρόμους αξιοποίησης των πλεονεκτημάτων «διεθνοποίησης» των οικονομιών, σε όφελος των λαών και εργαζόμενων του πλανήτη.

1. ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΕ¹ ΣΤΙΣ «ΔΙΜΕΡΕΙΣ» ΚΑΙ «ΠΟΛΥΜΕΡΕΙΣ» ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ

Καμπή στη διαδικασία «παγκοσμιοποίησης» των οικονομιών, αποτέλεσε η δημιουργία του ΠΟΕ (1994), ως αποτέλεσμα μετεξέλιξης της GATT («Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου» του ΟΗΕ), σε διευρυμένη «πολυμερή» συμφωνία, την οποία έχουν υπογράψει ως τώρα 164 χώρες. Ωστόσο η όλη συγκρότηση και ο προσανατολισμός του ΠΟΕ, στηρίχτηκε στα νεοφιλελεύθερα δόγματα της «απελευθέρωσης του εμπορίου» μεταξύ χωρών, που εξυπηρετούν κυρίως τα συμφέροντα των αναπτυγμένων χωρών. Το 1999 στο Σίατλ των ΗΠΑ πραγματοποιήθηκαν μεγάλες συγκεντρώσεις και πορείες διαμαρτυρίας κατά των ρυθμίσεων του ΠΟΕ, από ένα ποικιλόχρωμο κίνημα οργανώσεων από διάφορες χώρες και περιοχές του κόσμου, σηματοδοτώντας τη γέννηση του κινήματος κατά της «νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης».

Το 2001 στη σύνοδο του ΠΟΕ στη Ντόχα του Κατάρ, ξεκίνησε νέος γύρος διαπραγματεύσεων, ο οποίος ονομάστηκε «Γύρος Ντόχα», με στόχο την παραπέρα φιλελευθεροποίηση του εμπορίου, με τη στήριξη παράλληλα της ανάπτυξης των «λιγότερο αναπτυγμένων χωρών» (LDCs). Ωστόσο παρά τις αλλεπάλληλες συναντήσεις στα πλαίσια του ΠΟΕ, οι διαπραγματεύσεις μετά από δέκα πέντε έτη, οδηγήθηκαν ουσιαστικά σε αδιέξοδο. Ειδικότερα στην 10^η σύνοδο του ΠΟΕ στο Ναϊρόμπι Κένυας (Δεκέμβρης 2015), η «ατζέντα της Ντόχα» εγκαταλείφθηκε και αντί αυτής αποφασίστηκε η «Ατζέντα 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη».²

Ο βαθύτερος λόγος ήταν η απροθυμία των αναπτυγμένων χωρών να στηρίξουν την ανάπτυξη των LDCs και από την άλλη η άρνηση των τελευταίων να δεχτούν τις υπερβολικές αξιώσεις των ιμπεριαλιστικών χωρών, πχ. άνοιγμα αγοράς στα βιομηχανικά προϊόντα κά. Απέναντι στην ομάδα των G-7 που αποτελούν το πυρήνα των ιμπεριαλιστικών χωρών με «στεφάνι» την ομάδα των G-20 ισχυρότερων οικονομιών, δημιουργήθηκε ένα μέτωπο G-90 χωρών (κυρίως φτωχές, χαμηλού βαθμού ανάπτυξης), οι οποίες προσπάθησαν να θέσουν κάποια εμπόδια στις ανισότιμες σχέσεις που με διάφορους τρόπους του επιβάλλουν οι ισχυρές χώρες. Αυτός ήταν και ο κυριότερος λόγος που οι εκπρόσωποι των τριών ιμπεριαλιστικών κέντρων (ΗΠΑ-ΕΕ-Ιαπωνία), προσανατολίστηκαν στην υπογραφή «διμερών» και «πολυμερών» συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου (Free Trade Agreements) για την προώθηση των στρατηγικών τους σχεδίων.

2. ΟΙ «ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ» ΩΣ ΝΕΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ

Για καλύτερη κατανόηση των οικονομικών σχέσεων μεταξύ καπιταλιστικών χωρών, έχει ιδιαίτερη σημασία η μεθοδολογική παρατήρηση του Λένιν ότι «οι σχέσεις αυτές είναι έντονα αντιφατικές» και χαρακτηρίζονται από «τάσεις συνεργασίας» και «τάσεις αντιπαράθεσης». Σήμερα στον κόσμο, εκτός από τα τρία παραδοσιακά ιμπεριαλιστικά κέντρα (ΗΠΑ-ΕΕ-Ιαπωνία), έχουμε την εμφάνιση νέων κέντρων, των λεγόμενων «αναδυόμενων οικονομιών», οι οποίες έχουν συμπτύξει την ομάδα των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Ν.Αφρική). Βασικό ρόλο στην ομάδα παίζουν η Κίνα και η Ρωσία. Η πρώτη από πλευράς όγκου ΑΕΠ, έχει ήδη εκτοπίσει τις ΗΠΑ από την πρώτη θέση, ενώ η δεύτερη έχοντας ισχυρή γεωπολιτική θέση και στρατιωτική-πυρηνική ισχύ, παίζει σημαντικό ρόλο τις διεθνείς εξελίξεις.

Τα «παλιά» και «νέα» καπιταλιστικά κέντρα, εκτός από την επιδίωξη ανάπτυξης «διμερών» οικονομικών σχέσεων μεταξύ τους αλλά και με άλλες χώρες, επιδιώκουν την υπογραφή «πολυμερών συμφωνιών» και τη δημιουργία «ζωνών ελευθέρων ανταλλαγών» και ανάπτυξης πολύμορφης οικονομικής συνεργασίας. Το σύνολο των «διμερών» και «πολυμερών» συμφωνιών, μεταξύ χωρών που είχαν κοινοποιηθεί στον ΠΟΕ ως το Φεβρουάριο 2016, ανέρχονταν σε 625 συμφωνίες σε όλο τον κόσμο.

Από πλευράς «τυπολογίας» διακρίνουμε τρία είδη συμφωνιών, που ως ένα βαθμό σηματοδοτούν και διαφορετική ποιότητα οικονομικών σχέσεων: Πρώτον, τις «συμφωνίες ελευθέρου εμπορίου», τύπου ΤΤΙΡ, CETA, ΤPP, ΤiSA, που στηρίζονται στα δόγματα του νεοφιλελευθερισμού και στις οποίες κυρίαρχο ρόλο παίζουν τα τρία ιμπεριαλιστικά κέντρα ΗΠΑ, ΕΕ, Ιαπωνία. Κεντρική επιδίωξη των «συμφωνιών ελευθέρου εμπορίου» είναι η ενίσχυση της κερδοφορίας των πολυεθνικών με την ασύδοτη εκμετάλλευση εργαζόμενων και λαών, τόσο στις αναπτυσσόμενες όσο και στις αναπτυγμένες χώρες. Δεύτερον, πολυμερείς συμφωνίες με κυρίαρχο ρόλο των αναδυόμενων οικονομιών, ιδιαίτερα της Ρωσίας και Κίνας (EAEU, SCO), που επιδιώκουν ενίσχυση της οικονομικής και γεωπολιτικής τους επιρροής, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα οικονομικά πλεονεκτήματα στις συνεργαζόμενες χώρες. Τέλος τις πολυμερείς συμφωνίες μεταξύ αναπτυσσόμενων χωρών (CELAC, ALBA), που στηρίζονται λίγο-πολύ σε σχέσεις συνεργασίας αμοιβαίου οφέλους.

Ωστόσο στα πλαίσια του καπιταλισμού, η αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων της οικονομικής συνεργασίας μεταξύ χωρών, βαίνει κατά κανόνα σε όφελος των ισχυρότερων χωρών και ιδιαίτερα των μεγάλων επιχειρήσεων και πολυεθνικών εταιριών, καθώς και των ηγετικών ελίτ που εξυπηρετούν τα συμφέροντα τους. Δεν είναι τυχαίο στις τελευταίες δεκαετίες, σε συνθήκες νεοφιλελεύθερης επίθεσης κατά θεμελιωδών δικαιωμάτων λαών και εργαζόμενων, εντείνεται η ανισοκατανομή εισοδήματος και πλούτου σε παγκόσμια κλίμακα, ενώ η φτωχοποίηση αγκαλιάζει όλο και μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού όχι μόνο στις αναπτυσσόμενες, αλλά και στις αναπτυγμένες χώρες.

Με βάση τα επίσημα στοιχεία το 2014,³ το 8,6% του παγκόσμιου πληθυσμού είχε το 85,3% του παγκόσμιου πλούτου, ενώ στο 69,8% αναλογούσε μόλις το 2,9% του πλούτου. Οι εκατομμυριούχοι άνω των 30 εκατ. δολ. ήταν 220.000 άτομα, μεταξύ αυτών 576 έλληνες, ενώ οι δισεκατομμυριούχοι ανέρχονταν σε 2.500 άτομα, μεταξύ αυτών 11 έλληνες. Μεγάλο μέρος του πλούτου της παγκόσμια ελίτ (περί τα 7,6 τρις δολ.), κρύβεται σε «φορολογικούς παραδείσους» μέσω off-shore εταιριών, ενώ η απώλεια φόρων για τα κράτη φθάνει 190 δις δολ. ετησίως.⁴ Στη διάρκεια της τελευταίας πενταετίας, υπάρχει σταθερή μείωση του μεριδίου των φτωχών με αντίστοιχη αύξηση του μεριδίου των πολύ πλουσίων.!! Ειδικότερα ο πλούτος των 62 πλουσιότερων ανθρώπων του κόσμου, στο διάστημα 2010-14, αυξήθηκε από 1,22 τρις δολ., σε 1.76 τρις δολ. (αύξηση 44%), ενώ αντίθετα ο πλούτος του φτωχότερου 50% του πληθυσμού (3,6 δισεκατομμύρια άτομα), μειώθηκε πάνω από 1 τρις δολ. (-44%). Και μόνο αυτό φέρνει επιτακτικά στο προσκήνιο την ανάγκη υπέρβασης του κοινωνικά άδικου και «παρασιτικού» χαρακτήρα του καπιταλιστικού συστήματος, με την εφαρμογή πολιτικής «απαλλοτρίωσης των απαλλοτριωτών».!!

3. Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΤΙΡ (ΔΙΑΤΛΑΝΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΣΧΕΣΗ ΕΜΠΟΡΙΟΥ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ)

Η ένταση της ανισοκατανομής εισοδήματος και οι ανισότιμες σχέσεις μεταξύ καπιταλιστικών χωρών, γεννούν κρίσεις και κοινωνικές εκρήξεις, ενώ εντείνουν τις ενδοκαπιταλιστικές, ενδοϊμπεριαλιστικές και γεωπολιτικές αντιθέσεις. Η προώθηση των «συμφωνιών ελευθέρου εμπορίου» παρ’ ότι γενικά μειώνουν δασμούς και εμπόδια στις συναλλαγές, κάνουν φθηνότερες και ταχύτερες τις εμπορικές ανταλλαγές, ενισχύουν την ανάπτυξη, κά, ο τρόπος κατανομής των πλεονεκτημάτων της συνεργασίας, δεν είναι για όλους τους λαούς, ούτε για τους εργαζόμενους επωφελής, με αποτέλεσμα την ένταση των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών αντιθέσεων. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην περίπτωση της Τ.Τ.Ι.Ρ. (Transatlantic Trade & Investment Partnership) που η προετοιμασία της γίνεται με άκρα μυστικότητα «στα νεοφιλελεύθερα εργαστήρια» των πολυεθνικών με τη συμμετοχή διαφόρων εκπροσώπων εταιρικών lobbies.!

Το ιστορικό ίδρυσης μιας «κοινής αγοράς» μεταξύ των δύο ιμπεριαλιστικών κέντρων, ξεκίνησε το 1990 με τη «διατλαντική δήλωση» για τις σχέσεις ΕΕ-ΗΠΑ, σε συνέχεια με τη «διατλαντική ατζέντα» το 1995 και την ίδρυση της TABD (Trans - Atlantic Business Dialogue), ενός κλειστού «λόμπυ» των μεγάλων αμερικανικών και ευρωπαϊκών εταιριών. Στην πρώτη «οικονομική διυπουργική διάσκεψη» ΕΕ-ΗΠΑ στις Βρυξέλλες (Νοέμβρης ’05), τέθηκαν οι βάσεις δημιουργίας μιας «διατλαντικής αγοράς χωρίς σύνορα» ως το 2015. Ωστόσο η κρίση το 2009 ανέκοψε τα σχέδια τα οποία ωστόσο ενεργοποιήθηκαν το 2011. Στις αρχές του 2013 ο πρόεδρος Μπάρακ Ομπάμπα ανακοίνωσε την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για δημιουργία της «Διατλαντικής Εταιρικής Σχέσης Εμπορίου και Επενδύσεων» (ΤΤΙΡ) με στόχο την υπογραφή της πριν τις αμερικανικές εκλογές του 2016, επιδιώκοντας εκτός από την υστεροφημία του, «τη διατήρηση της πρωτοκαθεδρίας των ΗΠΑ στην παγκόσμια οικονομία».⁵

Παρ’ ότι οι σχέσεις ΕΕ-ΗΠΑ εμφανίζουν κατά καιρούς εντάσεις και υφέσεις, συνολικά ενισχύονται οι δεσμοί και η αμοιβαία αλληλεξάρτηση των οικονομιών, χωρίς ωστόσο να εξαλείφονται οι ανταγωνισμοί μεταξύ τους. Αυτό άλλωστε είναι μόνιμο χαρακτηριστικό μεταξύ ιμπεριαλιστικών χωρών ακόμα και στις συνθήκες της «νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης». Στην αντιφατική σχέση «προσέγγισης» και «αντιπαράθεσης» δρουν «de facto» και «de jure» οικονομικοί, πολιτικοί και γεωπολιτικοί παράγοντες. Ειδικότερα στον οικονομικό τομέα οι «de facto» παράγοντες που ωθούν στη δημιουργία της «διατλαντικής κοινής αγοράς», είναι οι πολύμορφες οικονομικές σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ τους (εμπόριο προϊόντων και υπηρεσιών, αμοιβαίες επενδύσεις κά). Σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις,⁶ από την προώθηση της ΤΤΙΡ, οι εξαγωγές των ΗΠΑ προς την ΕΕ προβλέπεται να αυξηθούν σε βάθος δεκαετίας κατά 160 δις δολ. (37%), ενώ αντίστοιχα οι εξαγωγές της ΕΕ προς τις ΗΠΑ κατά 187 δις δολ. (28%). Παράλληλα θα ενισχυθεί ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ γύρω στο 0,4% - 0,5% κατά μέσο όρο το χρόνο για τις δύο πλευρές, χωρίς ωστόσο να συνεπάγεται και ωφέλεια των λαών.

Τα κυριότερα πλεονέκτημα της συμφωνίας δεν είναι τόσο η μείωση των εμπορικών δασμών (έτσι κι αλλιώς είναι χαμηλοί), ούτε οι κούφιες υποσχέσεις περί αύξησης θέσεων εργασίας (αντίθετα προβλέπεται μείωση 1 εκατομμύριο θέσεις). Η προώθηση της ΤΤΙΡ θα είναι βασική πηγή νέων κερδών για τις πολυεθνικές, μέσα από τις ρυθμίσεις για τα μη δασμολογικά εμπόδια, τα παραγωγικά «πρότυπα», τα εταιρικά δικαιώματα, τις αυξημένες εγγυήσεις επενδύσεων, τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και πάνω απ’ όλα από την καθιέρωση χαμηλότερων επιπέδων προστασίας (standards) σε ότι αφορά το περιβάλλον, τα εργασιακά δικαιώματα, τη διατροφική ασφάλεια, τη δημόσια υγεία, δημόσιες υπηρεσίες, κά.

Ειδικότερα η ΤΤΙΡ επιδιώκει το άνοιγμα των δημοσίων αγαθών και προμηθειών (υγείας, παιδείας, υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, δημόσια έργα) στην κερδοσκοπική δράση των πολυεθνικών εταιριών. Δηλαδή ότι έχει απομείνει από το λεγόμενο «κοινωνικό κράτος» και την παροχή «δημοσίων αγαθών» θα γίνει αντικείμενο ανεξέλεγκτης κερδοσκοπικής εκμετάλλευσης από τις πολυεθνικές, με μεγάλο κοινωνικό κόστος. Επίσης απροσδιόριστο κόστος θα έχει η απορρύθμιση των προδιαγραφών ασφάλειας προϊόντων, προστασίαw της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος με την εναρμόνιση των επιπέδων προστασίας σε χαμηλότερα επίπεδα (standards). Ειδικότερα η αντικατάσταση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας REACH για τον «εκ των προτέρων» (ex ante) έλεγχο στα χημικά προϊόντα, με τον «εκ των υστέρων» (ex poste) έλεγχο που ακολουθούν οι ΗΠΑ, συνεπάγεται κατάργηση της «αρχής της προφύλαξης», με απροσδιόριστες συνέπειες στη δημόσια υγεία, στους καταναλωτές και στο περιβάλλον.

Επίσης τίθενται υπό αίρεση θεμελιώδη εργασιακά δικαιώματα, με την επιδίωξη «εξίσωσης προς τα κάτω», με στόχο τη μείωση του εργατικού κόστους και την αύξηση των κερδών πολυεθνικών. Στην πράξη η προώθηση της Συμφωνίας ΤΤΙΡ σημαίνει για τους εργαζόμενους και στις δύο όχθες του ατλαντικού, χαμηλότεροι μισθοί, μεγαλύτερη ανεργία, μικρότερη εργασιακή προστασία, συρρίκνωση των δικαιωμάτων (συλλογικές συμβάσεις, συνδικαλιστικές ελευθερίες, κά), περικοπές στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και στις συντάξεις, κά.

Από την άλλη απορρυθμίζονται οι κανόνες ασφαλείας στα τρόφιμα με την κατάργηση της αρχής της «προφύλαξης» και ανοίγει ο δρόμος στην παραγωγή «μεταλλαγμένων» τροφίμων, την παραγωγή βοδινού κρέατος με ορμόνες, τη χρήση χλωρίου στην απολύμανση κρέατος πουλερικών κά, όπως ισχύει σήμερα στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με έγγραφα των διαπραγματεύσεων που αποκάλυψε η Greenpeace,⁷ οι ΗΠΑ επιδιώκουν να «γεμίσουν» την ευρωπαϊκή αγορά με γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα, γεγονός που θα έχει καταστρεπτικές συνέπειες, στη «συμβατική» στη «βιολογική» και στην «παραδοσιακή» γεωργία, καθώς επίσης σε παραγωγούς, καταναλωτές και στην διατροφική ασφάλεια των ευρωπαϊκών χωρών.

Με την προώθηση της ΤΤΙΡ αποδυναμώνονται επίσης οι ρυθμίσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος, οι ρυθμίσεις που αφορούν τα προσωπικά δεδομένα και την ιδιωτική ζωή, η ελευθερία πρόσβασης στο διαδίκτυο, οι τραπεζικές εγγυήσεις από κραχ κά. Πρόκειται για σημαντικές πτυχές της ποιότητας ζωής και της προστασίας θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών, που στο όνομα της διασφάλισης υψηλών κερδών στις πολυεθνικές, επιχειρείται όχι απλά η εκμετάλλευση αλλά και ο πολύμορφος έλεγχος των αντιδράσεων και καθυπόταξης των λαών και εργαζόμενων, στην ιδιότυπη δικτατορία των ισχυρών.

Τέλος με την προώθηση της ΤΤΙΡ, οι πολυεθνικές θα μπορούν να ενάγουν τις εθνικές κυβερνήσεις σε ιδιωτικά δικαστήρια, απαιτώντας αποζημιώσεις για διαφυγόντα κέρδη από πράξεις δημοσίων αρχών και κοινωνικών οργανώσεων, ακόμα και όταν πρόκειται για την εξυπηρέτηση κοινωνικών, περιβαλλοντικών ή αναπτυξιακών στόχων. Οι επίλυση των διαφορών θα αντιτίθεται σε δικαστήρια ISDS (Investor State Dispute Settlements), που ελέγχονται από εκπροσώπους εταιριών προσδίδοντας έτσι στο υπερεθνικό κεφάλαιο νομική υπόσταση ισοδύναμη κράτους. Πρόκειται για κρίσιμο πολιτικό ζήτημα εθνικής ανεξαρτησίας και λαϊκής κυριαρχίας.

Υπό αυτές τις συνθήκες η «διατλαντική ελίτ» ΗΠΑ-ΕΕ, ελέγχοντας το 60% του παγκόσμιου ΑΕΠ, έχοντας ως στρατιωτικό «βραχίονα» το ΝΑΤΟ και «πολιορκητικό κριό» τη νεοφιλελεύθερη πολιτική, γίνεται άκρως επικίνδυνη για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των εργαζόμενων και των λαών όχι μόνο της ΕΕ και των ΗΠΑ, αλλά «εν δυνάμει» ολόκληρου του κόσμου. Οι εμπειρίες από την ευρωπαϊκή ενοποίηση και ιδιαίτερα την «ευρωζώνη» - την πλέον προωθημένη βαθμίδα καπιταλιστικής ολοκλήρωσης - με τους νεοφιλελεύθερους πυλώνες και τα Μνημόνια, δείχνουν στον καθρέφτη του μέλλοντος, τις αρνητικές συνέπειες που θα έχει η ενδεχόμενη υπογραφή και η εφαρμογή της συγκεκριμένης συμφωνίας.

Ελπιδοφόρο μήνυμα αποτελεί το μεγάλο κύμα καταγγελιών και κινητοποιήσεων κατά της ΤΤΙΡ που αναπτύσσεται όλο και περισσότερο στις χώρες της ΕΕ και στις ΗΠΑ, ενώ βρίσκει ευρύτερη απήχηση στους λαούς και εργαζόμενους του πλανήτη. Σημαντικό ρόλο στην ευαισθητοποίηση των λαών παίζουν οι πρωτοβουλίες και οι δράσεις των αριστερών δυνάμεων τόσο στο ευρωκοινοβούλιο⁸ όσο και στις κοινωνίες των χωρών της ΕΕ. Στόχος η αποκάλυψη των συνεπειών και η πίεση στις εθνικές κυβερνήσεις για μη υπογραφή της ΤΤΙΡ και σε κάθε περίπτωση να περάσουν από τα εθνικά κοινοβούλια. Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει άμεσα να πάρει σαφή θέση κατά της ΤΤΙΡ και να δηλώσει άρνηση υπογραφής της συμφωνίας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι αντιρρήσεις και επιφυλάξεις εκφράζονται από ένα ευρύ φάσμα κοινωνικών δυνάμεων στις χώρες της ΕΕ, ακόμα και από μερίδες του επιχειρηματικού κόσμου που αντιλαμβάνονται ότι η εφαρμογή της θα πλήξει τα συμφέροντα τους. Οι συγκεκριμένες αντιδράσεις αντανακλώνται και σε επίπεδο κυβερνήσεων ορισμένων χωρών της ΕΕ. Είναι ενδεικτικό ότι ο πρωθυπουργός της Γαλλίας Μανουέλ Βαλς δήλωσε ότι «οι διαπραγματεύσεις θα καταλήξουν σε ναυάγιο αν δεν διασφαλιστούν τα ευρωπαϊκά κριτήρια σους τομείς της υγείας και του περιβάλλοντος».⁹ Ασφαλώς οι συγκεκριμένες αντιδράσεις αντανακλούν «εν πολλοίς» και ενδοκαπιταλιστικές-ενδοιμπεριαλιστικές αντιθέσεις, αλλά ταυτόχρονα δείχνουν το εύρος των προβλημάτων που δημιουργεί η προώθηση της.

4. ΟΙ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ CETA, TPP, TISA: ΤΑ «ΜΝΗΜΟΝΙΑ» ΤΩΝ ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΩΝ

Αντίστοιχες συνέπειες με την ΤΤΙΡ έχουν και οι συμφωνίες CETA, TPP, TiSA, οι οποίες αποκαλούνται «Μνημόνια» των πολυεθνικών και η προώθηση τους είναι υπό την αιγίδα των πολυεθνικών των ΗΠΑ και της ΕΕ. Ειδικότερα:

4.1. ΗC.E.T.A. ή «Συνολική Οικονομική & Εμπορική Συμφωνία» (Comprehensive Economic Trade Agreement) μεταξύ ΕΕ-Καναδά, αφορά την απελευθέρωση από 2016, της αγοράς προϊόντων, υπηρεσιών και επενδύσεων μεταξύ των δύο πλευρών. Πρωταγωνιστικό ρόλο στην ολοκλήρωση του πλαισίου συμφωνίας (2014) έπαιξαν τα lobbies των εταιριών του τομέα υπηρεσιών (Business-Europe και European Services Forum). Οι οικονομικές σχέσεις ΕΕ-Καναδά ήδη βρίσκονται σε υψηλό επίπεδο και με τη νέα συμφωνία θα αναπτυχθούν περαιτέρω. Το 2014 η αξία των διμερών εμπορικών ανταλλαγών ανέρχονταν σε 59,1 δις €, των υπηρεσιών σε 28,8 δις και των επενδύσεων της ΕΕ στον Καναδά σε 225 δις, ενώ του Καναδά στην ΕΕ σε 117 δις €. Η προβλεπόμενη κατάργηση του 99% των δασμών και εμποδίων στις υπηρεσίες ενέργειας, τηλεπικοινωνιών, χρηματοπιστωτικών, ναυτιλιακών μεταφορών, εξαγωγές αυτοκινήτων, κά, θα φέρουν μεγάλα κέρδη στις ευρωπαϊκές πολυεθνικές, ενώ στα βιομηχανικά, αγροτικά και αλιευτικά προϊόντα, το ισοζύγιο είναι υπέρ Καναδά. Εξαιρούνται από την συμφωνία μόνο οι υπηρεσίες που αφορούν την άσκηση κρατικής εξουσίας με την προϋπόθεση ότι δεν παρέχονται «σε εμπορική βάση, ούτε σε ανταγωνισμό με έναν ή περισσότερους οικονομικούς φορείς». Έτσι περιορίζεται το πεδίο της κρατικής εξουσίας σε βασικές λειτουργίες, όπως «επιβολή του νόμου, δικαστική λειτουργία, υπηρεσίες κεντρικής τράπεζας» κά.

Κάτι ανάλογο ισχύει με τις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, όπου τα κ-μ της ΕΕ περιορίζονται να επιλέξουν μεταξύ ενός μικρού αριθμού υπηρεσιών αποκλειστικής αρμοδιότητας του κράτους. Από τις άλλες δημόσιες υπηρεσίες (εκπαίδευσης, υγείας, κοινωνικής πρόνοιας, κά) εξαιρούνται όσες ρητά αναφέρονται (αρνητικός κατάλογος), ενώ ταυτόχρονα εφαρμόζεται η αρχή της «μη αντιστρεψιμότητας», δηλαδή μη επιστροφής στην προηγούμενη κατάσταση. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται οριστικό «κλείδωμα» των ιδιωτικοποιήσεων που έχουν συντελεστεί. Γενικά ο τομέας δημοσίων αγαθών, δημοσίων έργων και δημοσίων προμηθειών, τα πνευματικά δικαιώματα, κά, βρίσκονται στο στόχαστρο της ανεξέλεγκτης κερδοσκοπικής δράσης των πολυεθνικών, με αρνητικές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες για τα ευρύτερα λαϊκά στρώματα.

Τέλος όπως και η ΤΤΙΡ, η συμφωνία CETA, προβλέπει τη λειτουργία ειδικού μηχανισμού ISDS επίλυσης διαφορών (Investor State Dispute Settlements), που παρέχει το δικαίωμα στις εταιρίες να ενάγουν μια κυβέρνηση για μέτρα ή ρυθμίσεις που αφορούν δημόσια αγαθά και υπηρεσίες, οι οποίες μειώνουν τα κέρδη τους διεκδικώντας αποζημιώσεις. Ο Καναδάς έχει ήδη πικρή εμπειρία από τη λειτουργία του μηχανισμού ISDS στα πλαίσια της συμφωνίας ελευθέρου εμπορίου NAFTA (North America Free Trade Agreement) μεταξύ των χωρών ΗΠΑ-Καναδά-Μεξικού που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά.¹⁰ Είναι προφανές ότι κάτω από το βάρος της ενδεχόμενης επιβολής κυρώσεων, οι κυβερνήσεις σε μεγάλο βαθμό γίνονται υποχείριο των πολυεθνικών. Στην ουσία οι τεχνοκράτες των Βρυξελών με τους «λομπίστες» των πολυεθνικών, θα αποφασίζουν ποιοι νόμοι πρέπει να ψηφιστούν και ποιοί να καταργηθούν, αδιαφορώντας για τις επιλογές των κυβερνήσεων και τελικά για τη βούληση των λαών. Γιαυτό και μόνο το λόγο η συγκεκριμένη συμφωνία δεν πρέπει να περάσει, ούτε από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, ούτε πολύ περισσότερο από τα εθνικά κοινοβούλια τα οποία θα πρέπει να έχουν αποφασιστική άποψη.

Η υπογραφή της CETΑ θα έχει πολύ δυσμενείς συνέπειες για χώρες σαν την Ελλάδα. Σύμφωνα μe έρευνα που του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Tufts της Βοστώνης,¹¹ η CETA θα οδηγήσει σε μετατόπιση των εμπορικών ροών στο εσωτερικό της Ε.Ε. Το εμπορικό ισοζύγιο χωρών όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία, θα βελτιωθεί σε βάρος άλλων χωρών της Ε.Ε. Επίσης η CETA λόγω των ανταγωνιστικών πιέσεων που θα ασκήσει σε επιχειρήσεις, θα αυξήσει το μερίδιο του εισοδήματος που συσσωρεύεται στο κεφάλαιο και θα μειώσει αντίστοιχα το μερίδιο της εργασίας, με συμπίεση των μισθών. Ως το 2023, οι εργαζόμενοι θα στερηθούν αυξήσεις της τάξης των 1776 ευρώ στον Καναδά και των 316 ως 1331 ευρώ στην ΕΕ ανάλογα με τη χώρα. Μη βιαστείτε να πείτε ότι αυτό δεν αφορά τους έλληνες επειδή έτσι κι αλλοιώς δεν παίρνουν αυξήσεις. Η μεγαλύτερη συμπίεση μισθών θα υπάρξει στις χώρες με τη μεγαλύτερη ανεργία.!!

Η CETA θα οδηγήσει επίσης σε καθαρή απώλεια δημοσίων εσόδων. Οι ανταγωνιστικές πιέσεις που θα ασκούν στις κυβερνήσεις οι διεθνείς επενδυτές, καθώς και οι όλο και λιγότερες δυνατότητες υποστήριξης εγχώριων επενδύσεων και εγχώριας παραγωγής, θα μειώσουν τα δημόσια έσοδα. Τα ελλείμματα ως ποσοστό του ΑΕΠ θα αυξηθούν σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Επίσης η CETA θα οδηγήσει σε απώλεια θέσεων εργασίας. Ως το 2023, θα έχουν χαθεί 200.000 θέσεις εργασίας στην ΕΕ και 30.000 στον Καναδά. Και πάλι, οι πιο αδύναμες χώρες θα πληγούν περισσότερο. Τέλος η CETA θα οδηγήσει σε συρρίκνωση του ΑΕΠ. Η αύξηση της ανεργίας θα πλήξει την συνολική ζήτηση και θα οδηγήσει σε απώλειες υπηρεσιών πρόνοιας που θα φθάσουν το 1% στον Καναδά και το 0,5% στην ΕΕ.

4.2. H T.P.P. ή «Συμφωνία των Χωρών του Ειρηνικού» (Trans-Pacific Partnership) αφορά 12 χώρες του Ειρηνικού με κυρίαρχη παρουσία των ΗΠΑ. Οι ρίζες της ΤΡΡ βρίσκονται στη «Διακήρυξη Bogor» (1994) του οργανισμού APEC (Asia Pacific Economic Cooperation), για τη δημιουργία μακροπρόθεσμα, μιας ελεύθερης αγοράς στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού εμπορευμάτων, υπηρεσιών και κεφαλαίων, ως το 2020.¹² Αρχικά την πρωτοβουλία ξεκίνησαν τέσσερις χώρες (Χιλή, Ν.Ζηλανδία, Σιγκαπούρη και Μπρουνέϊ), ενώ στην πορεία προστέθηκαν άλλες οκτώ μεταξύ αυτών ΗΠΑ, Ιαπωνία, Καναδάς, Μεξικό, Περού, Αυστραλία, Μαλαισία, και Βιετνάμ.

Η απόφαση εισόδου των ΗΠΑ έγινε για την ενίσχυση όχι μόνο της οικονομικής αλλά και της γεωπολιτικής παρουσίας τους στη Ν.Α.Ασία και Ειρηνικό, ιδιαίτερα μετά την υπογραφή της διμερούς συμφωνίας της ΕΕ-Ν.Κορέας, καθώς και τις συζητήσεις για πιθανή εισδοχή της Κίνας και της Ιαπωνίας στην ΤΡΡ. Όπως τονίζεται σε ειδική έκθεση προς τον πρόεδρο των ΗΠΑ, σχετικά με τις «εμπορικές συμφωνίες», η ανάσχεση της επιρροής της Κίνας στην περιοχή έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εισδοχή των ΗΠΑ στην ΤΡΡ.¹³ Γιαυτό άλλωστε η Κίνα αποκλείστηκε από τη συμφωνία.

Η συμφωνία έχει ιδιαίτερη σημασία διότι αφορά 800 εκατ. πληθυσμό, καλύπτει 40% του παγκόσμιου εμπορίου προϊόντων και υπηρεσιών ύψους 2,4 τρις δολ και αξία παραγωγής 30 τρις δολ. Η συμφωνία προβλέπει την κατάργηση 98% των δασμών σε πολλά αγροτικά προϊόντα, με ωφελημένες τις ΗΠΑ, Αυστραλία και Ν.Ζηλανδία και Βιετνάμ, ενώ ωφελημένη θα είναι επίσης η αυτοκινητοβιομηχανία της Ιαπωνίας και των ΗΠΑ. Ωφελημένες θα είναι επίσης οι πολυεθνικές φαρμακοβιομηχανίες και η Monsanto με τα μεταλλαγμένα προϊόντα, ενώ ισχύουν όσα ήδη αναφέραμε για το ρόλο του μηχανισμού ISDS. Δηλ. αν μια χώρα επιβάλει αυστηρότερες ρυθμίσεις για λόγους περιβάλλοντος, υγείας, ελέγχου τροφίμων, βιοποικιλότητας, κά, οι πολυεθνικές θα έχουν δικαίωμα προσφυγής σε ιδιωτικά δικαστήρια τύπου ISDS για την επιβολή προστίμων, ενώ ποινικοποιείται η δράση όσων εμποδίζουν την ασυδοσία τους.

Ασφαλώς η προώθηση της ΤΡΡ δεν είναι επωφελής για όλες τις πολυεθνικές, διότι θίγει επιχειρηματικά συμφέροντα μεταξύ χωρών, αλλά και εντός χωρών πρώτα απ’ όλα στις ΗΠΑ. Δεν είναι τυχαίο που ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικάνων για την προεδρία, Ντόναλτ Τραμπ και πολλά μέλη του Κογκρέσου, έχουν εκφραστεί κατά της συμφωνίας. Από την άλλη η συμφωνία ΤΡΡ έχει όλες τις «αμαρτίες» των συμφωνιών ελευθέρου εμπορίου στο πεδίο της απασχόλησης, προστασίας της υγείας, των εργασιακών δικαιωμάτων, του περιβάλλοντος κά.

4.3. Η «Συμφωνία Εμπορίου των Υπηρεσιών» T.i.S.A. (Trade in Services Agreement), αποτελεί πνευματικό παιδί του lobby της βιομηχανίας υπηρεσιών των ΗΠΑ (Coalition of Service Industry-CSI) και του διεθνούς lobby των πολυεθνικών στον τομέα υπηρεσιών (Global Service Coalition-GSC).¹⁴ Πρόκειται για μια νέα συμφωνία που αγκαλιάζει εκτός από τις ΗΠΑ και ΕΕ, άλλες 20 χώρες,¹⁵ ενώ οι ρυθμίσεις της κρατούνται ως «εφτασφράγιστο μυστικό». Η TiSA αφορά το άνοιγμα στο πολυεθνικό κεφάλαιο, της αγοράς υπηρεσιών υγείας, παιδείας, στέγασης, συγκοινωνιών, ταχυδρομείων, τηλεπικοινωνιών, ηλεκτρονικού εμπορίου, αεροπορικών και ακτοπλοϊκών μεταφορών, τραπεζικών και ασφαλιστικών υπηρεσιών, καθώς και δημόσιων υπηρεσιών, που καλύπτουν το 74% της ευρωζώνης.¹⁶

Οι μόνες υπηρεσίες που εξαιρούνται είναι του «στενού κρατικού πυρήνα» και δεν προσφέρονται για εμπορική αξιοποίηση, ούτε ανταγωνίζονται άλλους προμηθευτές. Προβλέπεται επίσης ίση μεταχείριση των εγχώριων (ιδιωτικών και δημόσιων) με ξένους προμηθευτές, ενώ εφ’ όσον προχωρήσει το άνοιγμα της αγοράς γίνεται «μη αντιστρέψιμο».! Η ενδεχόμενη υλοποίηση της θα γίνει πραγματικός εφιάλτης για εκατομμύρια πολίτες, ιδιαίτερα για φτωχούς και εργαζόμενους, που δεν έχουν δυνατότητα να αγοράσουν τις αναγκαίες υπηρεσίες σε υψηλές τιμές. Εάν η TiSA τεθεί σε εφαρμογή θα τροφοδοτήσει μια «κούρσα» εξίσωσης «προς τα κάτω» των επιπέδων κάλυψης υπηρεσιών πρώτης ανάγκης. Η εφαρμογή της θα εξασφαλίσει προφανώς υψηλότερα εταιρικά κέρδη σε βάρος των εργαζόμενων, των αγροτών, των καταναλωτών και του περιβάλλοντος.

Είναι χαρακτηριστικό ότι θεσμοθετείται απεριόριστη «ελεύθερη πρόσβαση» των πολυεθνικών, ενώ απαγορεύεται η λήψη προστατευτικών μέτρων για τις εγχώριες αγορές. Επίσης μπορεί να βάζει εμπόδια στα κρατικά όργανα για την επαναφορά κοινωνικών υπηρεσιών στον έλεγχο του δημοσίου, ακόμα και σε περίπτωση αποτυχίας της ιδιωτικοποίησης τους. Η επεξεργασία της TiSA άρχισε το 2012-2013 και το περιεχόμενο της δεν προβλέπεται να ανακοινωθεί πριν τεθεί σε ισχύ το 2020, όταν δηλαδή δεν θα είναι δυνατή οποιαδήποτε αλλαγή.! Πρόκειται για πραγματική δικτατορία του πολυεθνικού κεφαλαίου.!

Με την TiSA μπαίνουν σε άμεσο κίνδυνο θεμελιώδη εργασιακά δικαιώματα. Η δημιουργία ενιαίας αγοράς υπηρεσιών με χώρες που έχουν χαμηλότερα εργασιακά δικαιώματα, σημαίνει ότι στο όνομα του ανταγωνισμού θα υπάρχει τάση εξίσωσης δικαιωμάτων προς τα κάτω, με χαμηλότερες αμοιβές, χειρότερες συνθήκες εργασίας, λιγότερα εργασιακά δικαιώματα, κά. Προβλέπεται μάλιστα ότι οι εργαζόμενοι μετανάστες θα θεωρούνται «ανεξάρτητοι προμηθευτές υπηρεσιών» με λιγότερες αμοιβές και εργασιακά δικαιώματα.! Επίσης η ενδεχόμενη υπογραφή της θα αποδυναμώσει τα όποια μέτρα ελέγχου έχουν ληφθεί για τον περιορισμό της ασυδοσίας του τραπεζικού κεφαλαίου, η οποία αποτέλεσε βασική αιτία της τελευταίας χρηματοπιστωτικής κρίσης. Επίσης η εφαρμογή της TiSA θα είναι σε βάρος των αναπτυσσομένων χωρών, τόσο στο πεδίο της προσφοράς κοινωνικών υπηρεσιών από το δημόσιο, όσο στην επιβίωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων από τον ανταγωνισμό των πολυεθνικών και την αδυναμία συμμετοχή τους σε δημόσιες προμήθειες.

5. ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ EAEU, SCO, BRICS

Οι συμφωνίες EAEU, SCO, BRICS, αποτελούν απάντηση των ανερχόμενων καπιταλιστικών κέντρων ή των «αναδυόμενων οικονομιών», κυρίως της Ρωσίας και Κίνας, στις «συμφωνίες ελευθέρου εμπορίου» που προωθούν τα ιμπεριαλιστικά κέντρα ΗΠΑ-ΕΕ-Ιαπωνία. Παρ’ ότι οι συμφωνίες γίνονται σε καπιταλιστικά πλαίσια, έχουν χαρακτήρα ισότιμης και αμοιβαία επωφελούς συνεργασίας, εξυπηρετώντας τις ιδιαίτερες οικονομικές και γεωπολιτικές επιδιώξεις των χωρών BRICS (Βραζιλίας-Ρωσίας-Ινδίας-Κίνας-Ν.Αφρικής). Ειδικότερα:

5.1. Η EAEU/EEU/EAU («Ευρω-Ασιατική Οικονομική Ένωση», ή Ευρωπαϊκή Οικονομική Ένωση ή Ευρω-Ασιατική Ένωση), αποτελεί μια «κοινή αγορά» 5 χωρών της Ευρασίας (Ρωσίας, Καζακστάν, Λευκορωσίας, Αρμενίας, Κιργιστάν), με 183 εκατ. κατοίκους και ΑΕΠ 4 τρις δολ., η οποία τέθηκε σε ισχύ στις αρχές του 2015.¹⁷ Πρωταγωνιστικό ρόλο στην EAUE παίζει η Ρωσία, η οποία προσφέρει ευνοϊκούς όρους συνεργασίας στις άλλες χώρες, ιδιαίτερα στον ενεργειακό τομέα και τον τεχνολογικό τομέα. Στα αρχικά σχέδια ήταν να συμμετάσχει και η Ουκρανία, αλλά στην πορεία με τις εξελίξεις και με την ανάμειξη των ΗΠΑ και ΕΕ η συμμετοχή της ακυρώθηκε. Τα κ-μ της EΑEU έχουν δεσμευτεί να εξασφαλίσουν ελεύθερη κυκλοφορία προϊόντων, υπηρεσιών, κεφαλαίων και εργατικού δυναμικού, ενώ υπάρχουν διασφαλίσεις και για εξαιρέσεις σε ειδικές περιπτώσεις.

Η EΑEU ακολουθεί συντονισμένη πολιτική σε βασικούς τομείς (ενέργεια, βιομηχανία, γεωργία, μεταφορές, κά), ενώ επιτρέπεται η αμοιβαία συμμετοχή σε έργα και προμήθειες δημοσίου. Η EΑEU διαθέτει υπερεθνικά και διακυβερνητικά όργανα, καθώς και την «Ευρασιατικό Αναπτυξιακό Ταμείο» που δίνει δάνεια με ευνοϊκούς όρους. Η EUEU έχει υπογράψει συμφωνίες συνεργασίας με Κίνα, Ινδία, Βιετνάμ, Αίγυπτο και χώρες της «Μερκοσούρ» Λατινικής Αμερικής, ενώ είναι ανοικτή σε προσχωρήσεις νέων μελών. Τελικός στόχος της EUEU είναι η ενίσχυση της ανάπτυξης, της ανταγωνιστικότητας των οικονομιών και της ανόδου του βιοτικού επιπέδου των λαών.

5.2. Η S.C.O. ή «Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης» (Shanghai Cooperation Organization), συμμετέχουν 6 χώρες (Κίνα, Ρωσία, Καζακστάν, Κιργισία, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν), με κύριο ρόλο της Κίνας και Ρωσίας, ενώ Ινδία και το Πακιστάν είναι συνδεδεμένα μέλη και προοπτικά το Ιράν. Η συνεργασία αφορά μεγάλη γκάμα θεμάτων (ζητήματα ασφάλειας, εγκληματικότητας, στρατιωτική συνεργασία, κυβερνοχώρος, ανταλλαγή πληροφοριών, οικονομική συνεργασία, πολιτιστικές σχέσεις, κά). Στον οικονομικό τομέα η συνεργασία εκφράζεται με κοινά σχέδια για ενέργεια, νερά, έλεγχο κίνησης κεφαλαίων, τραπεζικός τομέας κά. Ο SCO έχει δημιουργήσει ειδική Αναπτυξιακή Τράπεζα (SCO Interbank Consortium). Από γεωπολιτική άποψη η SCO αποτελεί κλειδί για το έλεγχο της Κεντρικής Ασίας (Ευρασίας) και αντικειμενικά λειτουργεί ως αντίβαρο στο ΝΑΤΟ. Διακηρυγμένος στόχος της SCO είναι «η εδραίωση ενός ορθολογικού και δίκαιου κόσμου», ενώ έχει καλέσει ανοικτά τη Δύση ….να εγκαταλείψει την Κεντρική Ασία.!!

Ωστόσο η στρατηγική της Κίνας δεν εξαντλείται με την SCO. Θέτοντας ως προτεραιότητα την οικονομική επέκταση στον κόσμο και αποφεύγοντας την ανάμειξη της στις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις των συνεργαζόμενων χωρών, έχει βάλει σε κίνηση δύο μεγάλες πρωτοβουλίες που την προσεχή δεκαετία θα κάνουν πιο αισθητή την παρουσία της στην παγκόσμια οικονομική και πολιτική ζωή. Η πρώτη αφορά τη δημιουργία μιας «Περιοχής Ελευθέρου Εμπορίου Ασίας-Ειρηνικού» (ΠΕΕΑΕ) με τη συμμετοχή της Κίνας, Αυστραλίας, Βιετνάμ, Ιαπωνίας, Ινδίας, Ινδονησίας, Λάος, Καμπότζη, Μαλαισία, Μπρουνέϊ, Μιαμάρ, Ν.Κορέα, Ν.Ζηλανδία, Ταϋλάνδη, Σιγκαπούρη, Φιλιππίνες), η οποία αποτελεί απάντηση στη συμφωνία ΤΡΡ που ηγούνται οι ΗΠΑ.!

Η δεύτερη αφορά τη δημιουργία ενός σύγχρονου «Δρόμου του Μεταξιού». Το 2013 ο κινέζος πρόεδρος Σι-Τζινπίνγκ, ανακοίνωσε επίσημα την πρωτοβουλία «Μια Ζώνη, ένας Δρόμος» (OBOR),¹⁸ που θα ξεκινά από την Κίνα και σταδιακά θα ενώνει την υπόλοιπη Ασία με την Ευρώπη και Αφρική. Το OBOR θα έχει την χερσαία και τη θαλάσσια διαδρομή. Η χερσαία «Οικονομική Ζώνη του Δρόμου του Μεταξιού» θα καλύπτει τις χώρες της Μέσης Ασίας, Μέσης Ανατολής, Τουρκία, Βαλκάνια, Μόσχα, Ρότερνταμ και θα καταλήγει στη Βενετία, ενώ ο «Θαλάσσιος Δρόμος» θα ξεκινά από Κίνα, Ινδονησία, Μπάγκλαντές, Ινδία, Σρι-Λάνκα, Κένυα, Σαουδική Αραβία, Αίγυπτο, Πειραιάς, Βενετία. (Απ’ εδώ και το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της Κίνας για εξαγορά του ΟΛΠ).

Το σχέδιο OBOR αποτελεί στην ουσία απάντηση στη συμφωνία ΤΤΙΡ που προωθούν ΗΠΑ-ΕΕ. Ο χρηματοδοτικός μοχλός στήριξης του σχεδίου δεν είναι ένας αλλά πολλοί. Κατ’ αρχήν είναι το κινεζικό «Ταμείο για το Δρόμο του Μεταξιού» (Silk Road Found) με 40 δις δολ., η «Ασιατική Τράπεζα Υποδομών» (ΑΙΙΒ) με βασικό μέτοχο το Πεκίνο και άλλα 57 κράτη από τις πέντε ηπείρους, μεταξύ αυτών της Βρετανίας, Γαλλίας, Γερμανίας ….εξαιρουμένων των ΗΠΑ.! Φυσικά στο νέο «Δρόμο του Μεταξιού» θα υπάρξουν εμπόδια ως το 2020 που υπολογίζεται ως χρόνος ολοκλήρωσης του. Αξίζει να αναφέρουμε ότι το 2001 ο ρώσος πρόεδρος Πούτιν είχε προτείνει στην ΕΕ τη δημιουργία μιας «ζώνης ελευθέρων συναλλαγών» από τη Λισαβόνα ως το Βλαδιβοστόκ, αλλά η Γερμανία δεν έδειξε προθυμία …προφανώς ούτε και οι ΗΠΑ ήταν …ενθουσιασμένες από μια τέτοια εξέλιξη.!

5.3. Οι BRICS ως «αντίπαλο δέος» στους G-7

Οι γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις μεταξύ των τριών ιμπεριαλιστικών κέντρων (ΗΠΑ-ΕΕ-Ιαπωνίας) και των «αναδυόμενων» καπιταλιστικών κέντρων των χωρών BRICS (Βραζιλίας-Ρωσίας-Ινδίας-Κίνας-Ν.Αφρικής), παίρνουν ποικίλες εκφάνσεις στις οποίες συνυπάρχουν οι τάσεις «συνεργασίας» και «αντιπαράθεσης». Αυτό εκδηλώνεται τόσο σε θεσμικό όσο και μη θεσμικό επίπεδο. Ειδικότερα η άτυπη συσπείρωση των G-7 (ΗΠΑ, Ιαπωνίας, Γερμανίας, Αγγλίας, Γαλλίας, Ιταλίας) εκφράζει βασικά τα συμφέροντα των τριών ιμπεριαλιστικών κέντρων, τα οποία αξιοποιούν προς όφελος τους δύο βασικούς διεθνείς χρηματοπιστωτικούς φορείς, το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα.

Σε αντίθεση οι BRICS προβάλλουν μια διαφορετική ποιότητα σχέσεων μεταξύ τους και προς άλλες χώρες, λειτουργώντας πρακτικά ως «αντίπαλο δέος» στους G-7. Προτάσσουν το στοιχείο της ισότιμης συνεργασίας και του διαλόγου, αντί της ανισοτιμίας και αντιπαράθεσης. Στα διεθνή fora οι BRICS ως ανεξάρτητος οργανισμός, τάσσονται υπέρ της οικονομικής και πολιτικής συνεργασίας των χωρών, της επίλυσης των διεθνών προβλημάτων με βάση το διεθνές δίκαιο και τον αξιόπιστο διάλογο, καθώς τον εκδημοκρατισμό των διεθνών οργανισμών (ΔΝΤ), του ΟΗΕ και του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Οι χώρες BRICS αναπτύσσουν μεταξύ τους συνεργασία σε πάνω από 30 τομείς (αγροτικά, επιστήμη, τεχνολογία, πολιτισμό, δικτυακή διακυβέρνηση, πνευματικά δικαιώματα, υγεία, τουρισμό κά), στη βάση της μη-επέμβασης στις εσωτερικές υποθέσεις, της ισότητας και του αμοιβαίου οφέλους (wiw-win). Παράγουν το 20% του παγκόσμιου ΑΕΠ και αντιπροσωπεύουν το 42% του παγκόσμιου πληθυσμού. Στον οικονομικό-χρηματοπιστωτικό τομέα έχουν ιδρύσει τη «Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα» (NDB)¹⁹ με έδρα τη Σαγκάη και αρχικό κεφάλαιο 50 δις με προοπτική τα 100 δις. Στόχος είναι η χρηματοδότηση προγραμμάτων ανάπτυξης μεταξύ τους και με αναπτυσσόμενες χώρες. Έχουν ιδρύσει ειδικό αποθεματικό ταμείο «CRA» (τύπου ΔΝΤ) με κεφάλαια ύψους 100 δις δολ. (Contingent Reserves Arrangement), για την παροχή έκτακτης οικονομικής στήριξης στα μέλη του, ενώ σχεδιάζουν τη δημιουργία δικού τους «οίκου αξιολόγησης» σπάζοντας το αμερικανικό «μονοπώλιο» των Moody’s, S & P και Fitch.

6. ΟΙ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ CELAC, ALBA ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΙΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ «ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ»

Ανάμεσα στις πολυμερείς συμφωνίες ελευθέρου εμπορίου, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν δύο συμφωνίες (CELAC, ALBA) που αφορούν χώρες της Κεντρικής και Λατινικής Αμερικής, οι οποίες ως ένα βαθμό αποτελούν την προοδευτική απάντηση στις διαδικασίες παγκοσμιοποίησης των οικονομιών και είναι πιο κοντά στην αναγκαιότητα της ισότιμης και αμοιβαία επωφελούς συνεργασίας μεταξύ χωρών.

6.1. Η CELAC ή «Κοινότητα των Χωρών Καραϊβικής και Λατινικής Αμερικής» (Community of Latin American and Caribbean States), ιδρύθηκε το 2011 και αποτελεί προοδευτική μορφή περιφερειακής ολοκλήρωσης 33 χωρών Καραϊβικής-Λατινικής Αμερικής (Βραζιλία, Κούβα, Βενεζουέλα, Βολιβία, Νικαράγουα, Αργεντινή, Περού, Χιλή, Ισημερινός, Ουρουγουάη, κά). Ο πληθυσμός των χωρών της CELAC ανέρχεται σε 591 εκατ. άτομα και το ΑΕΠ σε 9,1 τρις δολ. Βασικό στόχο έχει την ανάπτυξη εμπορικών και οικονομικών σχέσεων, στη βάση της ισότιμης συνεργασίας και προώθηση της ανάπτυξης τους. Το γεγονός ότι στη CELAC συμμετέχουν όλες οι αριστερές-προοδευτικές κυβερνήσεις των χωρών της Λατινικής Αμερικής δίνουν στην Κοινότητα μια άλλη ποιότητα οικονομικών σχέσεων. Στην πράξη η CELAC αποτελεί απάντηση στον «Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών» (OAS) που ιδρύθηκε το 1948 και ουσιαστικά βρισκόταν υπό τον έλεγχο των ΗΠΑ.

6.2. Η ALBA ή «Μπολιβαριανή Συμμαχία για τους Λαών της Αμερικής»(Bolivarian Alliance for the Peoples of Our America), αποτελεί επίσης εναλλακτική απάντηση στη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση και ειδικότερα στην «Ζώνη Ελευθέρου Εμπορίου Αμερικής» (FTAA ή ALCA) που προσπάθησαν να ιδρύσουν οι ΗΠΑ. Η ALBA δημιουργήθηκε το 2009 με πρωτοβουλία των αριστερών κυβερνήσεων της Κούβας και Βενεζουέλας και στην πορεία εντάχτηκαν άλλες 9 χώρες κυρίως αριστερού-προοδευτικού προσανατολισμού (Βολιβία, Νικαράγουα, Εκουαδόρ, Δομινικανή Δημοκρατία, Αντίκουα-Μπαρμπούντα, Γρενάδα, Αγ.Βικέντιος-Γρεναδίνες, Saint Kitts-Nevis, Saint Lucia). Έχει μικρότερο αριθμό χωρών, ωστόσο είναι πιο προωθημένη από πλευράς ριζοσπαστικού προσανατολισμού.

Ο συνολικός πληθυσμός των χωρών της ALBA ανέρχεται σε 70 εκατ. και το ΑΕΠ σε 650 δις δολ. Αρχικά η Κούβα βοηθούσε τη Βενεζουέλα με τη διάθεση χιλιάδων γιατρών και δασκάλων, ενώ η τελευταία της παρείχε πετρέλαιο σε πολύ χαμηλές τιμές. Η ALBA είναι οργανισμός διεθνούς συνεργασίας που βασίζεται στην ιδέα της οικονομικής και κοινωνικής αλληλεγγύης και της αμοιβαίας ενίσχυσης της ανάπτυξης των χωρών Λ.Αμερικής-Καραϊβικής. Επιδιώκει την προώθηση της οικονομικής ολοκλήρωσης στη βάση τις αρχές της ισότιμης συνεργασίας και του αμοιβαίου οφέλους, της αλληλεγγύης, της μη ανάμειξης στις εσωτερικές υποθέσεις και είναι γενικά στον αντίποδα των «συμφωνιών ελευθέρου εμπορίου» (FTA).

Η ALBA, έχει δημιουργήσει δικό της αυτόνομο περιφερειακό νομισματικό σύστημα (sucre) για τις ανταλλαγές μεταξύ των 11 χωρών. Επίσης προχώρησε στη συμφωνία Petro-Caribe δίνοντας φθηνό πετρέλαιο στις χώρες Καραϊβικής, καθώς και στην ενεργειακή συμφωνία Petro-Sur μεταξύ των εθνικών εταιριών ενέργειας, εξασφαλίζοντας σε χαμηλές τιμές ενέργεια στις φτωχότερες χώρες της ALBA. τέλος έχουν υπογράψει τη συμφωνία Una-sur που αφορά τη βιώσιμη ανάπτυξη της γεωργίας σε όφελος των τοπικών κοινωνιών, καθώς και την ίδρυση του τηλεοπτικού δικτύου Tele-sur που εκπέμπει σε όλες τις χώρες της Λατινικής Αμερικής.

7. Η ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΙΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ «ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ»

Η αυξανόμενη «παγκοσμιοποίηση» των οικονομιών, αποτελεί βαθμίδα ανάπτυξης των διεθνών οικονομικών σχέσεων. Το κρίσιμο ερώτημα που προβάλλει δεν είναι αν είμαστε υπέρ ή κατά της «παγκοσμιοποίησης», αλλά στο χαρακτήρα, στο περιεχόμενο των διεθνών οικονομικών σχέσεων. Δηλαδή εάν αναπτύσσονται στη βάση της ισότιμης συνεργασίας και του αμοιβαίου οφέλους των χωρών. Στο βαθμό που στον κόσμο κυριαρχεί ο καπιταλισμός δεν μπορεί να υπάρξει γόνιμο και σταθερό έδαφος ανάπτυξης μιας άλλης ποιότητας διεθνών σχέσεων που συνδέονται με το σοσιαλισμό.

Ασφαλώς στις χώρες που υπάρχουν αριστερές και προοδευτικές κυβερνήσεις, όπως έδειξε η πείρα των χωρών της Λ.Αμερικής και στο παρελθόν οι χώρες της ΚΟΜΕΚΟΝ, μπορούν να γίνουν βήματα προς μια τέτοια κατεύθυνση. Ωστόσο σε συνθήκες ισχυρής παρουσίας των τριών ιμπεριαλιστικών κέντρων στον κόσμο και της διαμόρφωσης νέων καπιταλιστικών κέντρων, είναι δύσκολο να αλλάξουν ριζικά οι διεθνείς οικονομικές σχέσεις. Το στοιχείο της ανισοτιμίας, της εκμετάλλευσης, της επιβολής κλπ στον ένα ή άλλο βαθμό θα παραμένει κυρίαρχο.

Ωστόσο ο αγώνας για την ανατροπή της σημερινής κατάστασης πραγμάτων δεν σταματάει. Οι αντιδράσεις των λαών και των εργαζόμενων χρειάζεται να κινηθούν προς τρεις κατευθύνσεις. Πρώτον, τη συντονισμένη δράση λαών και κοινωνικών κινημάτων για την αποτροπή έγκρισης και εφαρμογής των συμφωνιών TTIP, TPP, CETA, TiSA, οι οποίες πλήττουν εθνική ανεξαρτησία, λαϊκή κυριαρχία, θεμελιώδη δημοκρατικά και εργασιακά δικαιώματα και παραδίδουν κρίσιμους τομείς της οικονομίας και των δημοσίων αγαθών στις πολυεθνικές εταιρίες. Χρησιμοποίηση κατάλληλων μορφών αντίστασης (τοπικά δημοψηφίσματα, πίεση στις κυβερνήσεις και εθνικά κοινοβούλια, διεθνείς ημέρες δράσης κά).²⁰ Η αποτροπή της έγκρισης και εφαρμογής των συμφωνιών είναι ρεαλιστικά δυνατό.

Δεύτερον, να χρειάζεται να προβληθεί η ελπιδοφόρα προοπτική της αξιοποίησης των πλεονεκτημάτων της «παγκοσμιοποίησης» των οικονομικών σχέσεων με την προώθηση «διμερών» και «πολυμερών» συμφωνιών, στη βάση των αρχών της ισότιμης συνεργασίας και του αμοιβαίου οφέλους. Τα θετικά στοιχεία που προσφέρει το πλαίσιο συνεργασίας των χωρών BRICS, μπορεί να αξιοποιηθεί ως εναλλακτική διέξοδος και αντίβαρο, ιδιαίτερα για τις μικρότερες χώρες, στην αποφυγή της ασφυκτικής πίεσης των τριών ιμπεριαλιστικών κέντρων.

Τρίτον, ο επιτυχής αγώνας κατά της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης είναι η ανατροπή της κυριαρχίας των πολυεθνικών σε κάθε χώρα και σε ευρύτερες ενότητες χωρών. Ιδιαίτερα για την Ελλάδα που στενάζει από τα Μνημόνια και το «ζουρλομανδύα» της ευρωζώνης, η ανατροπή των μνημονιακών πολιτικών, με κατάργηση της λιτότητας, βαθιά διαγραφή χρέους, μετάβαση στο εθνικό νόμισμα και ανάκτηση της χαμένης «εν πολλοίς» εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας, αποτελεί ζωτική σημασία. Με μια τέτοια ανατροπή ανοίγει ο δρόμος για ριζοσπαστικές αλλαγές με σοσιαλιστικό ορίζοντα, ενώ διευκολύνονται και γενικότερες ανατροπές στην ευρωζώνη και την ΕΕ. Η ελληνική κυβέρνηση έχει ηθικό και πολιτικό χρέος να καταγγείλει επίσημα στην συμφωνία ΤΤΙΡ, διότι ο ΣΥΡΙΖΑ ως αντιπολίτευση, είχε καταθέσει στις 14.10.2014, ειδική επερώτηση στη Βουλή, επισημαίνοντας το έλλειμμα δημοκρατίας και ενημέρωσης όσον αφορά το περιεχόμενο της ΤΤΙΡ και είχε ζητήσει την άμεση διακοπή των συνομιλιών και την πλατιά ενημέρωση του ελληνικού λαού.

Ειδικότερα στο κείμενο της επερώτησης τονίζεται μεταξύ άλλων ότι «…η υπογραφή της Συμφωνίας θα επιτρέψει στις αμερικάνικες πολυεθνικές να ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα στο σύνολο των χωρών της ΕΕ με βάση τις αντίστοιχες προδιαγραφές της νομοθεσίας των ΗΠΑ, που αρνούνται να κυρώσουν τις διεθνείς συμβάσεις εργασίας για θεμελιώδη δικαιώματα, όπως οι συλλογικές διαπραγματεύσεις, η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και το δικαίωμα του συνδικαλίζεσθαι. ….Εκπεφρασμένος στόχος της συμφωνίας είναι το ‘άνοιγμα’ των αγορών δημοσίων υπηρεσιών και των κρατικών προμηθειών στις πολυεθνικές, προετοιμάζοντας το έδαφος για νέα κύματα ιδιωτικοποιήσεων, αυτή τη φορά σε ευαίσθητους τομείς όπως την υγεία και την παιδεία, με προφανή στόχο την πλήρη ιδιωτικοποίηση του κοινωνικού κράτους.

….Ειδικά για την Ελλάδα που ταλανίζεται από βαθειά και μακροχρόνια ύφεση, ο μηχανισμός ISDS είναι βέβαιο ότι θα αποβεί καταστροφικός, ανεξάρτητα μάλιστα από τη στρατηγική που θα ακολουθήσει για την έξοδο από την οικονομική κρίση. …Η επίφαση δημοκρατικής νομιμοποίησης από την πλευρά της ΕΕ και του Συμβουλίου επικεντρώνεται στην τελική έγκριση της Συμφωνίας από το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο όμως επί της ουσίας δεν ασκεί κανένα έλεγχο ούτε έχει λόγο επί των διαπραγματεύσεων, θα κληθεί δε να εγκρίνει ή να απορρίψει – πράγμα εξαιρετικά απίθανο - τη Συμφωνία στο σύνολο της, όταν οι συνομιλίες τελεσφορήσουν, χωρίς το δικαίωμα της παραμικρής τροποποίησης»….

Κατόπιν των ανωτέρω ερωτάται η κυβέρνηση: «Γιατί δεν έχει ενημερωθεί ακόμα η Εθνική αντιπροσωπεία και ο ελληνικός λαός για αυτήν την συμφωνία υψίστης οικονομικής και πολιτικής σημασίας που θα καθορίσει το μέλλον όλης της Ευρώπης και αναπόφευκτα θα έχει και απτές, άμεσες και πολύπλευρες συνέπειες στην καθημερινότητα των Ελλήνων πολιτών; …Πως συνάδει με το δημοκρατικό και πατριωτικό καθήκον της κυβέρνησης το γεγονός ότι διαβουλεύεται για ένα μείζον θέμα της αρμοδιότητας της με στελέχη ξένων πολυεθνικών, τη στιγμή που δεν έχει καν ενημερώσει το Ελληνικό Κοινοβούλιο;»….

Σε αυτά και σε πολλά ακόμα κρίσιμα ερωτήματα καλείται να απαντήσει η σημερινή κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ που από πολέμιοι των Μνημονίων όταν ήταν στην αντιπολίτευση, έφθασαν να γίνουν φορείς υλοποίησης ενός τρίτου και ενός τέταρτου επερχόμενου Μνημονίου. Ωστόσο την τελική απάντηση θα δώσει …στην κυβέρνηση και σε όλες τις μνημονιακές δυνάμεις ο ελληνικό λαός, όπως και όλοι οι λαοί και οι εργαζόμενοι στην ΕΕ και στον κόσμο …στις κυρίαρχες ελίτ και στα κάθε μορφής Μνημόνια των πολυεθνικών εταιριών. Η απάντηση στο κρίσιμο δίλημμα …«σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» είναι προφανής.!

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. Ο κυριότερος στόχος ίδρυσης του ΠΟΕ (Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου), ήταν ο περιορισμός και η εξάλειψη ποικίλων «εμποδίων» στην ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου (δασμοί, τέλη, φόροι, ποσοτικοί περιορισμοί, κά). Οι κυριότερες ρυθμίσεις αφορούσαν το εμπόριο αγροτικών και κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, τα βιομηχανικά πρότυπα, ασφάλεια προϊόντων, τραπεζικές και τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες, κρατικές προμήθειες, ασφάλεια τροφίμων, πνευματικά δικαιώματα, κά. (Βλ. σχετικά www.WTO.org)

2. WTO: Tenth WTO Ministerial Conference, Nairobi, 2015, Ministerial Declaration, Adopted on 19 December 2015 : WT/MIN(15)/DEC, www.wto.org

3. Wealth-X, USB Millionaire, «ΤοΒήμα, 16.8.15»

4. www.oxfam.org, «Εφημερίδα των Συντακτών», 19.1.16

5. Σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters, ο Μπάρακ Ομπάμα «με την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για την ΤΤΙΡ με την ΕΕ και σε συνδυασμό με την υπογραφή της αντίστοιχης ΤΡΡ για το «ελεύθερο εμπόριο» στην περιοχή του Ειρηνικού, θέτει τον ακρογωνιαίο λίθο στην προσπάθεια της Ουάσιγκτον να διατηρήσει την πρωτοκαθεδρία στην παγκόσμια οικονομία». (Εφημερίδα των Συντακτών, 27.4.16)

6. Κέντρο Ερευνών Οικονομικής Πολιτικής (CEPR), «Ναυτεμπορική», 8.2.16

7. «Εφημερίδα των Συντακτών», 4.5.16

8. Η ευρωκοινοβουλευτική ομάδα της Αριστεράς (GUE/NGL), διοργάνωσε την 17^ην Νοέμβρη 2016, ειδική διάσκεψη στις Βρυξέλλες, με τίτλο «ΤΤΙΡ, TPP, CETA, TiSA or Democracy and Substantial Development», με στόχο την ανάδειξη των συνεπειών από την προώθηση των συγκεκριμένων συμφωνιών και την ανάδειξη εναλλακτικής πολιτικής στην οικονομική συνεργασία των χωρών.

9. Εφημερίδα των Συντακτών, 27.4.16

10. Η καναδική κυβέρνηση υποχρεώθηκε να πληρώσει στις εταιρίες πετρελαίου Exxon-Mobil 17,3 εκατ. δολ., επειδή επέτρεψε σε τοπικές εταιρίες να κάνουν έρευνες εξόρυξης στην περιοχή Labrador και Newfounlandlan του Καναδά. Συνολικά από τις 77 γνωστές περιπτώσεις εκδίκασης προσφυγών των πολυεθνικών, στα πλαίσια της NAFTA, οι 35 ήταν σε βάρος του Καναδά, οι 22 σε βάρος του Μεξικού και οι 20 σε βάρος των ΗΠΑ. «The Council of Canadians”, Acting for Social Justice (2015).

11. www.thepressproject.gr, 24.9.16

12. http://www.apec.org/meeting-papers, Declarations (November 15, 1994)

13. T.Rajamoorthy, “And Then There Were Twelve: The Origins and Evolutions of the TPPA”, Third World Resurgence, July 2013, p. 4.

14. Public Service International, TiSA Versus Public Services, http//:www.world-psi.org/sites, (April 28, 2014)

15. Εκτός από τις ΗΠΑ και ΕΕ, συμμετέχουν, Αυστραλία, Ελβετία, Καναδάς, Χιλή, Ταϊβάν, Κολομβία, Κόστα-Ρίκα, Χονγκ-Κονγκ, Ισλανδία, Ισραήλ, Ιαπωνία, Λιχντενστάιν, Μεξικό, Ν.Ζηλανδία, Νορβηγία, Πακιστάν, Παναμάς, Παραγουάη, Περού, Ν.Κορέα και Τουρκία

16. TiSA: What is it all about? European Parliamentary Group GUE/NGL, www.guengl.eu

17. http://www.eaeu.org

18. Μ.Βεργόλια, «Ο σύγχρονος ‘Δρόμος του Μεταξιού’ ανταγωνίζεται το δολάριο». «Εφημερίδα των Συντακτών», 16-17/4/16

19. New Development Bank, www.ndb.org

20. Ιδιαίτερη επιτυχία σημείωσε η πανευρωπαϊκή κινητοποίηση στα πλαίσια της παγκόσμιας πρωτοβουλίας «International Days of Action» κατά των συμφωνιών TTIP, CETE, και TiSA στο διάστημα 10-17 Οκτώβρη 2015. Στην Ελλάδα, στην πλατεία Συντάγματος, έγινε συγκέντρωση με πρωτοβουλία 46 οργανώσεων ευρέως φάσματος, με αφορμή τη συγκέντρωση 1 εκατομμυρίου υπογραφών κατά της TTIP και CETA και τέθηκε στόχος για συγκέντρωση 3 εκατομμυρίων υπογραφών.

*Διδάκτωρ οικονομικών, συντονιστής «ΜΑΧΩΜΕ»

Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου 2016

Το κείμενο είναι βασισμένο στην εισήγηση του Γ. Τόλιου (διδάκτωρ οικονομικών), στην εκδήλωση του περιοδικού "Μαρξιστική Σκέψη": "Η κρίση της Παγκοσμιοποίησης" (21/9).

Ει­σα­γω­γή

Η με­γά­λη ανά­πτυ­ξη της διε­θνούς ανταλ­λα­γής εμπο­ρευ­μά­των και υπη­ρε­σιών και εξα­γω­γής «επεν­δυ­τι­κών» και «δα­νεια­κών» κε­φα­λαί­ων, με­τα­ξύ με­γά­λων επι­χει­ρή­σε­ων, πο­λυ­ε­θνι­κών ομί­λων και με­τα­ξύ κρα­τών, απο­τε­λούν ένα από τα κυ­ριό­τε­ρα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά του σύγ­χρο­νου κα­πι­τα­λι­σμού. Τις τε­λευ­ταί­ες δε­κα­ε­τί­ες με την υιο­θέ­τη­ση του νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρου «υπο­δείγ­μα­τος» δια­χεί­ρι­σης της κα­πι­τα­λι­στι­κής οι­κο­νο­μί­ας, την προ­ώ­θη­ση των ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σε­ων και της απορ­ρύθ­μι­σης των εθνι­κών οι­κο­νο­μιών, τη συρ­ρί­κνω­ση του «κρά­τους πρό­νοιας» και ελα­στι­κο­ποί­η­σης των ερ­γα­σια­κών σχέ­σε­ων, τις εκτε­τα­μέ­νες δια­συ­νο­ρια­κές εξα­γο­ρές-συγ­χω­νεύ­σεις, την αυ­ξα­νό­με­νη ισχύ των πο­λυ­κλα­δι­κών-πο­λυ­ε­θνι­κών ομί­λων, την έντα­ση της εξα­γω­γής κε­φα­λαί­ων με­τα­ξύ χωρών και ενί­σχυ­σης των πε­ρι­φε­ρεια­κών ολο­κλη­ρώ­σε­ων, επι­τα­χύν­θη­καν οι δια­δι­κα­σί­ες πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης των οι­κο­νο­μιών.

Στο φόντο των πα­ρα­πά­νω εξε­λί­ξε­ων η υπο­γρα­φή με­τα­ξύ χωρών, συμ­φω­νιών «δι­με­ρούς» (bilateral) και «πο­λυ­με­ρούς» (multilateral) χα­ρα­κτή­ρα, απο­τε­λούν ένα νέο ποιο­τι­κό γνώ­ρι­σμα του σύγ­χρο­νου κα­πι­τα­λι­σμού. Στο παρόν άρθρο θα εξε­τά­σου­με τις ση­μα­ντι­κό­τε­ρες από τις «πο­λυ­με­ρείς συμ­φω­νί­ες» (ΤΤΙΡ, TPP, CETA, TiSA, EAEU, SCO, CELAC, ALBA) και τις συ­να­κό­λου­θες εν­δο­κα­πι­τα­λι­στι­κές, εν­δοϊ­μπε­ρια­λι­στι­κές και γε­ω­πο­λι­τι­κές αντι­θέ­σεις με­τα­ξύ των βα­σι­κών κα­πι­τα­λι­στι­κών κέ­ντρων, για ξα­να­μοί­ρα­σμα των σφαι­ρών οι­κο­νο­μι­κής και πο­λι­τι­κής επιρ­ρο­ής στον κόσμο. Θα διε­ρευ­νή­σου­με επί­σης τους εναλ­λα­κτι­κούς δρό­μους αξιο­ποί­η­σης των πλε­ο­νε­κτη­μά­των «διε­θνο­ποί­η­σης» των οι­κο­νο­μιών, σε όφε­λος των λαών και ερ­γα­ζό­με­νων του πλα­νή­τη.

1.Από τον ΠΟΕ[1] στις «δι­με­ρείς» και «πο­λυ­με­ρείς» δια­κρα­τι­κές συμ­φω­νί­ες

Καμπή στη δια­δι­κα­σία «πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης» των οι­κο­νο­μιών, απο­τέ­λε­σε η δη­μιουρ­γία του ΠΟΕ (1994), ως απο­τέ­λε­σμα με­τε­ξέ­λι­ξης της GATT («Γε­νι­κής Συμ­φω­νί­ας Δα­σμών και Εμπο­ρί­ου» του ΟΗΕ), σε διευ­ρυ­μέ­νη «πο­λυ­με­ρή» συμ­φω­νία, την οποία έχουν υπο­γρά­ψει ως τώρα 164 χώρες. Ωστό­σο η όλη συ­γκρό­τη­ση και ο προ­σα­να­το­λι­σμός του ΠΟΕ, στη­ρί­χτη­κε στα νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρα δόγ­μα­τα της «απε­λευ­θέ­ρω­σης του εμπο­ρί­ου» με­τα­ξύ χωρών, που εξυ­πη­ρε­τούν κυ­ρί­ως τα συμ­φέ­ρο­ντα των ανα­πτυγ­μέ­νων χωρών. Το 1999 στο Σίατλ των ΗΠΑ πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­καν με­γά­λες συ­γκε­ντρώ­σεις και πο­ρεί­ες δια­μαρ­τυ­ρί­ας κατά των ρυθ­μί­σε­ων του ΠΟΕ, από ένα ποι­κι­λό­χρω­μο κί­νη­μα ορ­γα­νώ­σε­ων από διά­φο­ρες χώρες και πε­ριο­χές του κό­σμου, ση­μα­το­δο­τώ­ντας τη γέν­νη­ση του κι­νή­μα­τος κατά της «νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης». 

Το 2001 στη σύ­νο­δο του ΠΟΕ στη Ντόχα του Κατάρ, ξε­κί­νη­σε νέος γύρος δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων, ο οποί­ος ονο­μά­στη­κε «Γύρος Ντόχα», με στόχο την πα­ρα­πέ­ρα φι­λε­λευ­θε­ρο­ποί­η­ση του εμπο­ρί­ου, με τη στή­ρι­ξη πα­ράλ­λη­λα της ανά­πτυ­ξης των «λι­γό­τε­ρο ανα­πτυγ­μέ­νων χωρών» (LDCs). Ωστό­σο παρά τις αλ­λε­πάλ­λη­λες συ­να­ντή­σεις στα πλαί­σια του ΠΟΕ, οι δια­πραγ­μα­τεύ­σεις μετά από δέκα πέντε έτη, οδη­γή­θη­καν ου­σια­στι­κά σε αδιέ­ξο­δο. Ει­δι­κό­τε­ρα στην 10η σύ­νο­δο του ΠΟΕ στο Ναϊ­ρό­μπι Κέ­νυας (Δε­κέμ­βρης 2015), η «ατζέ­ντα της Ντόχα» εγκα­τα­λεί­φθη­κε και αντί αυτής απο­φα­σί­στη­κε η «Ατζέ­ντα 2030 για τη βιώ­σι­μη ανά­πτυ­ξη».[2]

Ο βα­θύ­τε­ρος λόγος ήταν η απρο­θυ­μία των ανα­πτυγ­μέ­νων χωρών να στη­ρί­ξουν την ανά­πτυ­ξη των LDCs και από την άλλη η άρ­νη­ση των τε­λευ­ταί­ων να δε­χτούν τις υπερ­βο­λι­κές αξιώ­σεις των ιμπε­ρια­λι­στι­κών χωρών, πχ. άνοιγ­μα αγο­ράς στα βιο­μη­χα­νι­κά προ­ϊ­ό­ντα κά. Απέ­να­ντι στην ομάδα των G-7 που απο­τε­λούν το πυ­ρή­να των ιμπε­ρια­λι­στι­κών χωρών με «στε­φά­νι» την ομάδα των G-20 ισχυ­ρό­τε­ρων οι­κο­νο­μιών, δη­μιουρ­γή­θη­κε ένα μέ­τω­πο G-90 χωρών (κυ­ρί­ως φτω­χές, χα­μη­λού βαθ­μού ανά­πτυ­ξης), οι οποί­ες προ­σπά­θη­σαν να θέ­σουν κά­ποια εμπό­δια στις ανι­σό­τι­μες σχέ­σεις που με διά­φο­ρους τρό­πους του επι­βάλ­λουν οι ισχυ­ρές χώρες. Αυτός ήταν και ο κυ­ριό­τε­ρος λόγος που οι εκ­πρό­σω­ποι των τριών ιμπε­ρια­λι­στι­κών κέ­ντρων (ΗΠΑ-ΕΕ-Ια­πω­νία), προ­σα­να­το­λί­στη­καν στην υπο­γρα­φή «δι­με­ρών» και «πο­λυ­με­ρών» συμ­φω­νιών ελεύ­θε­ρου εμπο­ρί­ου (Free Trade Agreements) για την προ­ώ­θη­ση των στρα­τη­γι­κών τους σχε­δί­ων.

2. Οι «Συμ­φω­νί­ες Ελευ­θέ­ρου Εμπο­ρί­ου» ως νέες μορ­φές προ­ώ­θη­σης

    της κα­πι­τα­λι­στι­κής πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης

Για κα­λύ­τε­ρη κα­τα­νό­η­ση των οι­κο­νο­μι­κών σχέ­σε­ων με­τα­ξύ κα­πι­τα­λι­στι­κών χωρών, έχει ιδιαί­τε­ρη ση­μα­σία η με­θο­δο­λο­γι­κή πα­ρα­τή­ρη­ση του Λένιν ότι «οι σχέ­σεις αυτές είναι έντο­να αντι­φα­τι­κές» και χα­ρα­κτη­ρί­ζο­νται από «τά­σεις συ­νερ­γα­σί­ας» και «τά­σεις αντι­πα­ρά­θε­σης». Σή­με­ρα στον κόσμο, εκτός από τα τρία πα­ρα­δο­σια­κά ιμπε­ρια­λι­στι­κά κέ­ντρα (ΗΠΑ-ΕΕ-Ια­πω­νία), έχου­με την εμ­φά­νι­ση νέων κέ­ντρων, των λε­γό­με­νων «ανα­δυό­με­νων οι­κο­νο­μιών», οι οποί­ες έχουν συμ­πτύ­ξει την ομάδα των BRICS (Βρα­ζι­λία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Ν.Αφρι­κή). Βα­σι­κό ρόλο στην ομάδα παί­ζουν η Κίνα και η Ρωσία. Η πρώτη από πλευ­ράς όγκου ΑΕΠ, έχει ήδη εκτο­πί­σει τις ΗΠΑ από την πρώτη θέση, ενώ η δεύ­τε­ρη έχο­ντας ισχυ­ρή γε­ω­πο­λι­τι­κή θέση και στρα­τιω­τι­κή-πυ­ρη­νι­κή ισχύ, παί­ζει ση­μα­ντι­κό ρόλο τις διε­θνείς εξε­λί­ξεις.

Τα «παλιά» και «νέα» κα­πι­τα­λι­στι­κά κέ­ντρα, εκτός από την επι­δί­ω­ξη ανά­πτυ­ξης «δι­με­ρών» οι­κο­νο­μι­κών σχέ­σε­ων με­τα­ξύ τους αλλά και με άλλες χώρες, επι­διώ­κουν την υπο­γρα­φή «πο­λυ­με­ρών συμ­φω­νιών» και τη δη­μιουρ­γία «ζωνών ελευ­θέ­ρων ανταλ­λα­γών» και ανά­πτυ­ξης πο­λύ­μορ­φης οι­κο­νο­μι­κής συ­νερ­γα­σί­ας. Το σύ­νο­λο των «δι­με­ρών» και «πο­λυ­με­ρών» συμ­φω­νιών, με­τα­ξύ χωρών που είχαν κοι­νο­ποι­η­θεί στον ΠΟΕ ως το Φε­βρουά­ριο 2016, ανέρ­χο­νταν σε 625 συμ­φω­νί­ες σε όλο τον κόσμο.

Από πλευ­ράς «τυ­πο­λο­γί­ας» δια­κρί­νου­με τρία είδη συμ­φω­νιών, που ως ένα βαθμό ση­μα­το­δο­τούν και δια­φο­ρε­τι­κή ποιό­τη­τα οι­κο­νο­μι­κών σχέ­σε­ων: Πρώ­τον, τις «συμ­φω­νί­ες ελευ­θέ­ρου εμπο­ρί­ου», τύπου ΤΤΙΡ, CETA, ΤPP, ΤiSA, που στη­ρί­ζο­νται στα δόγ­μα­τα του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού και στις οποί­ες κυ­ρί­αρ­χο ρόλο παί­ζουν τα τρία ιμπε­ρια­λι­στι­κά κέ­ντρα ΗΠΑ, ΕΕ, Ια­πω­νία. Κε­ντρι­κή επι­δί­ω­ξη των «συμ­φω­νιών ελευ­θέ­ρου εμπο­ρί­ου» είναι η ενί­σχυ­ση της κερ­δο­φο­ρί­ας των πο­λυ­ε­θνι­κών με την ασύ­δο­τη εκ­με­τάλ­λευ­ση ερ­γα­ζό­με­νων και λαών, τόσο στις ανα­πτυσ­σό­με­νες όσο και στις ανα­πτυγ­μέ­νες χώρες. Δεύ­τε­ρον, πο­λυ­με­ρείς συμ­φω­νί­ες με κυ­ρί­αρ­χο ρόλο των ανα­δυό­με­νων οι­κο­νο­μιών, ιδιαί­τε­ρα της Ρω­σί­ας και Κίνας (EAEU, SCO), που επι­διώ­κουν ενί­σχυ­ση της οι­κο­νο­μι­κής και γε­ω­πο­λι­τι­κής τους επιρ­ρο­ής, εξα­σφα­λί­ζο­ντας ταυ­τό­χρο­να οι­κο­νο­μι­κά πλε­ο­νε­κτή­μα­τα στις συ­νερ­γα­ζό­με­νες χώρες. Τέλος τις πο­λυ­με­ρείς συμ­φω­νί­ες με­τα­ξύ ανα­πτυσ­σό­με­νων χωρών (CELAC, ALBA), που στη­ρί­ζο­νται λί­γο-πο­λύ σε σχέ­σεις συ­νερ­γα­σί­ας αμοι­βαί­ου οφέ­λους.

Ωστό­σο στα πλαί­σια του κα­πι­τα­λι­σμού, η αξιο­ποί­η­ση των πλε­ο­νε­κτη­μά­των της οι­κο­νο­μι­κής συ­νερ­γα­σί­ας με­τα­ξύ χωρών, βαί­νει κατά κα­νό­να σε όφε­λος των ισχυ­ρό­τε­ρων χωρών και ιδιαί­τε­ρα των με­γά­λων επι­χει­ρή­σε­ων και πο­λυ­ε­θνι­κών εται­ριών, καθώς και των ηγε­τι­κών ελίτ που εξυ­πη­ρε­τούν τα συμ­φέ­ρο­ντα τους.  Δεν είναι τυ­χαίο στις τε­λευ­ταί­ες δε­κα­ε­τί­ες, σε συν­θή­κες νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης επί­θε­σης κατά θε­με­λιω­δών δι­καιω­μά­των λαών και ερ­γα­ζό­με­νων, εντεί­νε­ται η ανι­σο­κα­τα­νο­μή ει­σο­δή­μα­τος και πλού­του σε πα­γκό­σμια κλί­μα­κα, ενώ η φτω­χο­ποί­η­ση αγκα­λιά­ζει όλο και με­γα­λύ­τε­ρο μέρος του πλη­θυ­σμού όχι μόνο στις ανα­πτυσ­σό­με­νες, αλλά και στις ανα­πτυγ­μέ­νες χώρες.

Με βάση τα επί­ση­μα στοι­χεία το 2014,[3] το 8,6% του πα­γκό­σμιου πλη­θυ­σμού είχε το 85,3% του πα­γκό­σμιου πλού­του, ενώ στο 69,8% ανα­λο­γού­σε μόλις το 2,9% του πλού­του. Οι εκα­τομ­μυ­ριού­χοι άνω των 30 εκατ. δολ. ήταν 220.000 άτομα, με­τα­ξύ αυτών 576 έλ­λη­νες, ενώ οι δι­σε­κα­τομ­μυ­ριού­χοι ανέρ­χο­νταν σε 2.500 άτομα, με­τα­ξύ αυτών 11 έλ­λη­νες. Με­γά­λο μέρος του πλού­του της πα­γκό­σμια ελίτ (περί τα 7,6 τρις δολ.), κρύ­βε­ται σε «φο­ρο­λο­γι­κούς πα­ρα­δεί­σους» μέσω off-shore εται­ριών, ενώ η απώ­λεια φόρων για τα κράτη φθά­νει 190 δις δολ. ετη­σί­ως.[4] Στη διάρ­κεια της τε­λευ­ταί­ας πε­ντα­ε­τί­ας, υπάρ­χει στα­θε­ρή μεί­ω­ση του με­ρι­δί­ου των φτω­χών με αντί­στοι­χη αύ­ξη­ση του με­ρι­δί­ου των πολύ πλου­σί­ων.!! Ει­δι­κό­τε­ρα ο πλού­τος των 62 πλου­σιό­τε­ρων αν­θρώ­πων του κό­σμου, στο διά­στη­μα 2010-14, αυ­ξή­θη­κε από 1,22 τρις δολ., σε 1.76 τρις δολ. (αύ­ξη­ση 44%), ενώ αντί­θε­τα ο πλού­τος του φτω­χό­τε­ρου 50% του πλη­θυ­σμού (3,6 δι­σε­κα­τομ­μύ­ρια άτομα), μειώ­θη­κε πάνω από 1 τρις δολ. (-44%). Και μόνο αυτό φέρ­νει επι­τα­κτι­κά στο προ­σκή­νιο την ανά­γκη υπέρ­βα­σης του  κοι­νω­νι­κά άδι­κου και «πα­ρα­σι­τι­κού» χα­ρα­κτή­ρα του κα­πι­τα­λι­στι­κού συ­στή­μα­τος, με την εφαρ­μο­γή πο­λι­τι­κής «απαλ­λο­τρί­ω­σης των απαλ­λο­τριω­τών».!!

3. Η συμ­φω­νία ΤΤΙΡ (Δια­τλα­ντι­κή Εται­ρι­κή Σχέση Εμπο­ρί­ου & Επεν­δύ­σε­ων

Η έντα­ση της ανι­σο­κα­τα­νο­μής ει­σο­δή­μα­τος και οι ανι­σό­τι­μες σχέ­σεις με­τα­ξύ κα­πι­τα­λι­στι­κών χωρών, γεν­νούν κρί­σεις και κοι­νω­νι­κές εκρή­ξεις, ενώ εντεί­νουν τις εν­δο­κα­πι­τα­λι­στι­κές, εν­δοϊ­μπε­ρια­λι­στι­κές και γε­ω­πο­λι­τι­κές αντι­θέ­σεις. Η προ­ώ­θη­ση των «συμ­φω­νιών ελευ­θέ­ρου εμπο­ρί­ου» παρ’ ότι γε­νι­κά μειώ­νουν δα­σμούς και εμπό­δια στις συ­ναλ­λα­γές, κά­νουν φθη­νό­τε­ρες και τα­χύ­τε­ρες τις εμπο­ρι­κές ανταλ­λα­γές, ενι­σχύ­ουν την ανά­πτυ­ξη, κά, ο τρό­πος κα­τα­νο­μής των πλε­ο­νε­κτη­μά­των της συ­νερ­γα­σί­ας, δεν είναι για όλους τους λαούς, ούτε για τους ερ­γα­ζό­με­νους επω­φε­λής, με απο­τέ­λε­σμα την έντα­ση των οι­κο­νο­μι­κών, κοι­νω­νι­κών και πο­λι­τι­κών αντι­θέ­σε­ων. Αυτό ισχύ­ει ιδιαί­τε­ρα στην πε­ρί­πτω­ση της Τ.Τ.Ι.Ρ. (Transatlantic Trade & Investment Partnership) που η προ­ε­τοι­μα­σία της γί­νε­ται με άκρα μυ­στι­κό­τη­τα «στα νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρα ερ­γα­στή­ρια» των πο­λυ­ε­θνι­κών με τη συμ­με­το­χή δια­φό­ρων εκ­προ­σώ­πων εται­ρι­κών lobbies.!

Το ιστο­ρι­κό ίδρυ­σης μιας «κοι­νής αγο­ράς» με­τα­ξύ των δύο ιμπε­ρια­λι­στι­κών κέ­ντρων, ξε­κί­νη­σε το 1990 με τη «δια­τλα­ντι­κή δή­λω­ση» για τις σχέ­σεις ΕΕ-ΗΠΑ, σε συ­νέ­χεια με τη «δια­τλα­ντι­κή ατζέ­ντα» το 1995 και την ίδρυ­ση της TABD (Trans - Atlantic Business Dialogue), ενός κλει­στού «λόμπυ» των με­γά­λων αμε­ρι­κα­νι­κών και ευ­ρω­παϊ­κών εται­ριών. Στην πρώτη «οι­κο­νο­μι­κή δι­υ­πουρ­γι­κή διά­σκε­ψη» ΕΕ-ΗΠΑ στις Βρυ­ξέλ­λες (Νο­έμ­βρης ’05), τέ­θη­καν οι βά­σεις δη­μιουρ­γί­ας μιας «δια­τλα­ντι­κής αγο­ράς χωρίς σύ­νο­ρα» ως το 2015. Ωστό­σο η κρίση το 2009 ανέ­κο­ψε τα σχέ­δια τα οποία ωστό­σο ενερ­γο­ποι­ή­θη­καν το 2011. Στις αρχές του 2013 ο πρό­ε­δρος Μπά­ρακ Ομπά­μπα ανα­κοί­νω­σε την επα­νέ­ναρ­ξη των δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων για δη­μιουρ­γία της «Δια­τλα­ντι­κής Εται­ρι­κής Σχέ­σης Εμπο­ρί­ου και Επεν­δύ­σε­ων» (ΤΤΙΡ) με στόχο την υπο­γρα­φή της πριν τις αμε­ρι­κα­νι­κές εκλο­γές του 2016, επι­διώ­κο­ντας εκτός από την υστε­ρο­φη­μία του, «τη δια­τή­ρη­ση της πρω­το­κα­θε­δρί­ας των ΗΠΑ στην πα­γκό­σμια οι­κο­νο­μία».[5]

Παρ’ ότι οι σχέ­σεις ΕΕ-ΗΠΑ εμ­φα­νί­ζουν κατά και­ρούς εντά­σεις και υφέ­σεις, συ­νο­λι­κά ενι­σχύ­ο­νται οι δε­σμοί και η αμοι­βαία αλ­λη­λε­ξάρ­τη­ση των οι­κο­νο­μιών, χωρίς ωστό­σο να εξα­λεί­φο­νται οι αντα­γω­νι­σμοί με­τα­ξύ τους. Αυτό άλ­λω­στε είναι μό­νι­μο χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό με­τα­ξύ ιμπε­ρια­λι­στι­κών χωρών ακόμα και στις συν­θή­κες της «νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης». Στην αντι­φα­τι­κή σχέση «προ­σέγ­γι­σης» και «αντι­πα­ρά­θε­σης» δρουν «de facto» και «de jure» οι­κο­νο­μι­κοί, πο­λι­τι­κοί και γε­ω­πο­λι­τι­κοί πα­ρά­γο­ντες. Ει­δι­κό­τε­ρα στον οι­κο­νο­μι­κό τομέα οι «de facto» πα­ρά­γο­ντες που ωθούν στη δη­μιουρ­γία της «δια­τλα­ντι­κής κοι­νής αγο­ράς», είναι οι πο­λύ­μορ­φες οι­κο­νο­μι­κές σχέ­σεις που ανα­πτύσ­σο­νται με­τα­ξύ τους (εμπό­ριο προ­ϊ­ό­ντων και υπη­ρε­σιών, αμοι­βαί­ες επεν­δύ­σεις κά). Σύμ­φω­να με επί­ση­μες εκτι­μή­σεις,[6] από την προ­ώ­θη­ση της ΤΤΙΡ, οι εξα­γω­γές των ΗΠΑ προς την ΕΕ προ­βλέ­πε­ται να αυ­ξη­θούν σε βάθος δε­κα­ε­τί­ας κατά 160 δις δολ. (37%), ενώ αντί­στοι­χα οι εξα­γω­γές της ΕΕ προς τις ΗΠΑ κατά 187 δις δολ. (28%). Πα­ράλ­λη­λα θα ενι­σχυ­θεί ο ρυθ­μός αύ­ξη­σης του ΑΕΠ γύρω στο 0,4% - 0,5% κατά μέσο όρο το χρόνο για τις δύο πλευ­ρές, χωρίς ωστό­σο να συ­νε­πά­γε­ται και ωφέ­λεια των λαών.

Τα κυ­ριό­τε­ρα πλε­ο­νέ­κτη­μα της συμ­φω­νί­ας δεν είναι τόσο η μεί­ω­ση των εμπο­ρι­κών δα­σμών (έτσι κι αλ­λιώς είναι χα­μη­λοί), ούτε οι κού­φιες υπο­σχέ­σεις περί αύ­ξη­σης θέ­σε­ων ερ­γα­σί­ας (αντί­θε­τα προ­βλέ­πε­ται μεί­ω­ση 1 εκα­τομ­μύ­ριο θέ­σεις). Η προ­ώ­θη­ση της ΤΤΙΡ θα είναι βα­σι­κή πηγή νέων κερ­δών για τις πο­λυ­ε­θνι­κές, μέσα από τις ρυθ­μί­σεις για τα μη δα­σμο­λο­γι­κά εμπό­δια, τα πα­ρα­γω­γι­κά «πρό­τυ­πα», τα εται­ρι­κά δι­καιώ­μα­τα, τις αυ­ξη­μέ­νες εγ­γυ­ή­σεις επεν­δύ­σε­ων, τα δι­καιώ­μα­τα πνευ­μα­τι­κής ιδιο­κτη­σί­ας και πάνω απ’ όλα από την κα­θιέ­ρω­ση χα­μη­λό­τε­ρων επι­πέ­δων προ­στα­σί­ας (standards) σε ότι αφορά το πε­ρι­βάλ­λον, τα ερ­γα­σια­κά δι­καιώ­μα­τα, τη δια­τρο­φι­κή ασφά­λεια, τη δη­μό­σια υγεία, δη­μό­σιες υπη­ρε­σί­ες, κά.

Ει­δι­κό­τε­ρα η ΤΤΙΡ επι­διώ­κει το άνοιγ­μα των δη­μο­σί­ων αγα­θών και προ­μη­θειών (υγεί­ας, παι­δεί­ας, υπη­ρε­σί­ες κοι­νής ωφέ­λειας, δη­μό­σια έργα) στην κερ­δο­σκο­πι­κή δράση των πο­λυ­ε­θνι­κών εται­ριών. Δη­λα­δή ότι έχει απο­μεί­νει από το λε­γό­με­νο «κοι­νω­νι­κό κρά­τος» και την πα­ρο­χή «δη­μο­σί­ων αγα­θών» θα γίνει αντι­κεί­με­νο ανε­ξέ­λεγ­κτης κερ­δο­σκο­πι­κής εκ­με­τάλ­λευ­σης από τις πο­λυ­ε­θνι­κές, με με­γά­λο κοι­νω­νι­κό κό­στος. Επί­σης απροσ­διό­ρι­στο κό­στος θα έχει η απορ­ρύθ­μι­ση των προ­δια­γρα­φών ασφά­λειας προ­ϊ­ό­ντων, προ­στα­σί­αw της δη­μό­σιας υγεί­ας και  του πε­ρι­βάλ­λο­ντος με την εναρ­μό­νι­ση των επι­πέ­δων προ­στα­σί­ας σε χα­μη­λό­τε­ρα επί­πε­δα (standards). Ει­δι­κό­τε­ρα η αντι­κα­τά­στα­ση της ευ­ρω­παϊ­κής νο­μο­θε­σί­ας REACH για τον «εκ των προ­τέ­ρων» (ex ante) έλεγ­χο στα χη­μι­κά προ­ϊ­ό­ντα, με τον «εκ των υστέ­ρων» (ex poste) έλεγ­χο που ακο­λου­θούν οι ΗΠΑ, συ­νε­πά­γε­ται κα­τάρ­γη­ση της «αρχής της προ­φύ­λα­ξης», με απροσ­διό­ρι­στες συ­νέ­πειες στη δη­μό­σια υγεία, στους κα­τα­να­λω­τές και στο πε­ρι­βάλ­λον.

Επί­σης τί­θε­νται υπό αί­ρε­ση θε­με­λιώ­δη ερ­γα­σια­κά δι­καιώ­μα­τα, με την επι­δί­ω­ξη «εξί­σω­σης προς τα κάτω», με στόχο τη μεί­ω­ση του ερ­γα­τι­κού κό­στους και την αύ­ξη­ση των κερ­δών πο­λυ­ε­θνι­κών. Στην πράξη η προ­ώ­θη­ση της Συμ­φω­νί­ας ΤΤΙΡ ση­μαί­νει για τους ερ­γα­ζό­με­νους και στις δύο όχθες του ατλα­ντι­κού, χα­μη­λό­τε­ροι μι­σθοί, με­γα­λύ­τε­ρη ανερ­γία, μι­κρό­τε­ρη ερ­γα­σια­κή προ­στα­σία, συρ­ρί­κνω­ση των δι­καιω­μά­των (συλ­λο­γι­κές συμ­βά­σεις, συν­δι­κα­λι­στι­κές ελευ­θε­ρί­ες, κά), πε­ρι­κο­πές στην ια­τρο­φαρ­μα­κευ­τι­κή πε­ρί­θαλ­ψη και στις συ­ντά­ξεις, κά.

Από την άλλη απορ­ρυθ­μί­ζο­νται οι κα­νό­νες ασφα­λεί­ας στα τρό­φι­μα με την κα­τάρ­γη­ση της αρχής της «προ­φύ­λα­ξης» και ανοί­γει ο δρό­μος στην πα­ρα­γω­γή «με­ταλ­λαγ­μέ­νων» τρο­φί­μων, την πα­ρα­γω­γή βο­δι­νού κρέ­α­τος με ορ­μό­νες, τη χρήση χλω­ρί­ου στην απο­λύ­μαν­ση κρέ­α­τος που­λε­ρι­κών κά, όπως ισχύ­ει σή­με­ρα στις ΗΠΑ. Σύμ­φω­να με έγ­γρα­φα των δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων που απο­κά­λυ­ψε η Greenpeace,[7] οι ΗΠΑ επι­διώ­κουν να «γε­μί­σουν» την ευ­ρω­παϊ­κή αγορά με γε­νε­τι­κά τρο­πο­ποι­η­μέ­να τρό­φι­μα, γε­γο­νός που θα έχει κα­τα­στρε­πτι­κές συ­νέ­πειες, στη «συμ­βα­τι­κή» στη «βιο­λο­γι­κή» και στην «πα­ρα­δο­σια­κή» γε­ωρ­γία, καθώς επί­σης σε πα­ρα­γω­γούς, κα­τα­να­λω­τές και στην δια­τρο­φι­κή ασφά­λεια των ευ­ρω­παϊ­κών χωρών.  

Με την προ­ώ­θη­ση της ΤΤΙΡ απο­δυ­να­μώ­νο­νται επί­σης οι ρυθ­μί­σεις για την προ­στα­σία του πε­ρι­βάλ­λο­ντος και του κλί­μα­τος, οι ρυθ­μί­σεις που αφο­ρούν τα προ­σω­πι­κά δε­δο­μέ­να και την ιδιω­τι­κή ζωή, η ελευ­θε­ρία πρό­σβα­σης στο δια­δί­κτυο, οι τρα­πε­ζι­κές εγ­γυ­ή­σεις από κραχ κά. Πρό­κει­ται για ση­μα­ντι­κές πτυ­χές της ποιό­τη­τας ζωής και της προ­στα­σί­ας θε­με­λιω­δών δι­καιω­μά­των των πο­λι­τών, που στο όνομα της δια­σφά­λι­σης υψη­λών κερ­δών στις πο­λυ­ε­θνι­κές, επι­χει­ρεί­ται όχι απλά η εκ­με­τάλ­λευ­ση αλλά και ο πο­λύ­μορ­φος έλεγ­χος των αντι­δρά­σε­ων και κα­θυ­πό­τα­ξης των λαών και ερ­γα­ζό­με­νων, στην ιδιό­τυ­πη δι­κτα­το­ρία των ισχυ­ρών.

Τέλος με την προ­ώ­θη­ση της ΤΤΙΡ, οι πο­λυ­ε­θνι­κές θα μπο­ρούν να ενά­γουν τις εθνι­κές κυ­βερ­νή­σεις σε ιδιω­τι­κά δι­κα­στή­ρια, απαι­τώ­ντας απο­ζη­μιώ­σεις για δια­φυ­γό­ντα κέρδη από πρά­ξεις δη­μο­σί­ων αρχών και κοι­νω­νι­κών ορ­γα­νώ­σε­ων, ακόμα και όταν πρό­κει­ται για την εξυ­πη­ρέ­τη­ση κοι­νω­νι­κών, πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κών ή ανα­πτυ­ξια­κών στό­χων. Οι επί­λυ­ση των δια­φο­ρών θα αντι­τί­θε­ται σε δι­κα­στή­ρια ISDS (Investor State Dispute Settlements), που ελέγ­χο­νται από εκ­προ­σώ­πους εται­ριών προσ­δί­δο­ντας έτσι στο υπε­ρε­θνι­κό κε­φά­λαιο νο­μι­κή υπό­στα­ση ισο­δύ­να­μη κρά­τους. Πρό­κει­ται για κρί­σι­μο πο­λι­τι­κό ζή­τη­μα εθνι­κής ανε­ξαρ­τη­σί­ας και λαϊ­κής κυ­ριαρ­χί­ας.

Υπό αυτές τις συν­θή­κες η «δια­τλα­ντι­κή ελίτ» ΗΠΑ-ΕΕ, ελέγ­χο­ντας το 60% του πα­γκό­σμιου ΑΕΠ, έχο­ντας ως στρα­τιω­τι­κό «βρα­χί­ο­να» το ΝΑΤΟ και «πο­λιορ­κη­τι­κό κριό» τη νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη πο­λι­τι­κή, γί­νε­ται άκρως επι­κίν­δυ­νη για τα δι­καιώ­μα­τα και τις ελευ­θε­ρί­ες των ερ­γα­ζό­με­νων και των λαών όχι μόνο της ΕΕ και των ΗΠΑ, αλλά «εν δυ­νά­μει» ολό­κλη­ρου του κό­σμου. Οι εμπει­ρί­ες από την ευ­ρω­παϊ­κή ενο­ποί­η­ση και ιδιαί­τε­ρα την «ευ­ρω­ζώ­νη» - την πλέον προ­ω­θη­μέ­νη βαθ­μί­δα κα­πι­τα­λι­στι­κής ολο­κλή­ρω­σης - με τους νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρους πυ­λώ­νες και τα Μνη­μό­νια, δεί­χνουν στον κα­θρέ­φτη του μέλ­λο­ντος, τις αρ­νη­τι­κές συ­νέ­πειες που θα έχει η εν­δε­χό­με­νη υπο­γρα­φή και η εφαρ­μο­γή της συ­γκε­κρι­μέ­νης συμ­φω­νί­ας.

Ελ­πι­δο­φό­ρο μή­νυ­μα απο­τε­λεί το με­γά­λο κύμα κα­ταγ­γε­λιών και κι­νη­το­ποι­ή­σε­ων κατά της ΤΤΙΡ που ανα­πτύσ­σε­ται όλο και πε­ρισ­σό­τε­ρο στις χώρες της ΕΕ και στις ΗΠΑ, ενώ βρί­σκει ευ­ρύ­τε­ρη απή­χη­ση στους λαούς και ερ­γα­ζό­με­νους του πλα­νή­τη. Ση­μα­ντι­κό ρόλο στην ευαι­σθη­το­ποί­η­ση των λαών παί­ζουν οι πρω­το­βου­λί­ες και οι δρά­σεις των αρι­στε­ρών δυ­νά­με­ων τόσο στο ευ­ρω­κοι­νο­βού­λιο[8] όσο και στις κοι­νω­νί­ες των χωρών της ΕΕ. Στό­χος η απο­κά­λυ­ψη των συ­νε­πειών και η πίεση στις εθνι­κές κυ­βερ­νή­σεις για μη υπο­γρα­φή της ΤΤΙΡ και σε κάθε πε­ρί­πτω­ση να πε­ρά­σουν από τα εθνι­κά κοι­νο­βού­λια. Η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση πρέ­πει άμεσα να πάρει σαφή θέση κατά της ΤΤΙΡ και να δη­λώ­σει άρ­νη­ση υπο­γρα­φής της συμ­φω­νί­ας.

Αξί­ζει να ση­μειω­θεί ότι αντιρ­ρή­σεις και επι­φυ­λά­ξεις εκ­φρά­ζο­νται από ένα ευρύ φάσμα κοι­νω­νι­κών δυ­νά­με­ων στις χώρες της ΕΕ, ακόμα και από με­ρί­δες του επι­χει­ρη­μα­τι­κού κό­σμου που αντι­λαμ­βά­νο­νται ότι η εφαρ­μο­γή της θα πλή­ξει τα συμ­φέ­ρο­ντα τους. Οι συ­γκε­κρι­μέ­νες αντι­δρά­σεις αντα­να­κλώ­νται και σε επί­πε­δο κυ­βερ­νή­σε­ων ορι­σμέ­νων χωρών της ΕΕ. Είναι εν­δει­κτι­κό ότι ο πρω­θυ­πουρ­γός της Γαλ­λί­ας Μα­νου­έλ Βαλς δή­λω­σε ότι «οι δια­πραγ­μα­τεύ­σεις θα κα­τα­λή­ξουν σε ναυά­γιο αν δεν δια­σφα­λι­στούν τα ευ­ρω­παϊ­κά κρι­τή­ρια σους το­μείς της υγεί­ας και του πε­ρι­βάλ­λο­ντος».[9] Ασφα­λώς οι συ­γκε­κρι­μέ­νες αντι­δρά­σεις αντα­να­κλούν «εν πολ­λοίς» και εν­δο­κα­πι­τα­λι­στι­κές-εν­δοι­μπε­ρια­λι­στι­κές αντι­θέ­σεις, αλλά ταυ­τό­χρο­να δεί­χνουν το εύρος των προ­βλη­μά­των που δη­μιουρ­γεί η προ­ώ­θη­ση της.

4. Οι συμ­φω­νί­ες CETA, TPP, TiSA: Τα «Μνη­μό­νια» των πο­λυ­ε­θνι­κών

Αντί­στοι­χες συ­νέ­πειες με την ΤΤΙΡ έχουν και οι συμ­φω­νί­ες CETA, TPP, TiSA, οι οποί­ες απο­κα­λού­νται «Μνη­μό­νια» των πο­λυ­ε­θνι­κών και η προ­ώ­θη­ση τους είναι υπό την αι­γί­δα των πο­λυ­ε­θνι­κών των ΗΠΑ και της ΕΕ. Ει­δι­κό­τε­ρα:

4.1. Η C.E.T.A. ή «Συ­νο­λι­κή Οι­κο­νο­μι­κή & Εμπο­ρι­κή Συμ­φω­νία» (Comprehensive Economic Trade Agreement) με­τα­ξύ ΕΕ-Κα­να­δά, αφορά την απε­λευ­θέ­ρω­ση από 2016, της αγο­ράς προ­ϊ­ό­ντων, υπη­ρε­σιών και επεν­δύ­σε­ων με­τα­ξύ των δύο πλευ­ρών. Πρω­τα­γω­νι­στι­κό ρόλο στην ολο­κλή­ρω­ση του πλαι­σί­ου συμ­φω­νί­ας (2014) έπαι­ξαν τα lobbies των εται­ριών του τομέα υπη­ρε­σιών (Business-Europe και European Services Forum). Οι οι­κο­νο­μι­κές σχέ­σεις ΕΕ-Κα­να­δά ήδη βρί­σκο­νται σε υψηλό επί­πε­δο και με τη νέα συμ­φω­νία θα ανα­πτυ­χθούν πε­ραι­τέ­ρω. Το 2014 η αξία των δι­με­ρών εμπο­ρι­κών ανταλ­λα­γών ανέρ­χο­νταν σε 59,1 δις €, των υπη­ρε­σιών σε 28,8 δις και των επεν­δύ­σε­ων της ΕΕ στον Κα­να­δά σε 225 δις, ενώ του Κα­να­δά στην ΕΕ σε 117 δις €. Η προ­βλε­πό­με­νη κα­τάρ­γη­ση του 99% των δα­σμών και εμπο­δί­ων στις υπη­ρε­σί­ες ενέρ­γειας, τη­λε­πι­κοι­νω­νιών, χρη­μα­το­πι­στω­τι­κών, ναυ­τι­λια­κών με­τα­φο­ρών, εξα­γω­γές αυ­το­κι­νή­των, κά, θα φέ­ρουν με­γά­λα κέρδη στις ευ­ρω­παϊ­κές πο­λυ­ε­θνι­κές, ενώ στα βιο­μη­χα­νι­κά, αγρο­τι­κά και αλιευ­τι­κά προ­ϊ­ό­ντα, το ισο­ζύ­γιο είναι υπέρ Κα­να­δά. Εξαι­ρού­νται από την συμ­φω­νία μόνο οι υπη­ρε­σί­ες που αφο­ρούν την άσκη­ση κρα­τι­κής εξου­σί­ας με την προ­ϋ­πό­θε­ση ότι δεν πα­ρέ­χο­νται «σε εμπο­ρι­κή βάση, ούτε σε αντα­γω­νι­σμό με έναν ή πε­ρισ­σό­τε­ρους οι­κο­νο­μι­κούς φο­ρείς». Έτσι πε­ριο­ρί­ζε­ται το πεδίο της κρα­τι­κής εξου­σί­ας σε βα­σι­κές λει­τουρ­γί­ες, όπως «επι­βο­λή του νόμου, δι­κα­στι­κή λει­τουρ­γία, υπη­ρε­σί­ες κε­ντρι­κής τρά­πε­ζας» κά.

Κάτι ανά­λο­γο ισχύ­ει με τις υπη­ρε­σί­ες κοι­νής ωφέ­λειας, όπου τα κ-μ της ΕΕ πε­ριο­ρί­ζο­νται να επι­λέ­ξουν με­τα­ξύ ενός μι­κρού αριθ­μού υπη­ρε­σιών απο­κλει­στι­κής αρ­μο­διό­τη­τας του κρά­τους. Από τις άλλες δη­μό­σιες υπη­ρε­σί­ες (εκ­παί­δευ­σης, υγεί­ας, κοι­νω­νι­κής πρό­νοιας, κά) εξαι­ρού­νται όσες ρητά ανα­φέ­ρο­νται (αρ­νη­τι­κός κα­τά­λο­γος), ενώ ταυ­τό­χρο­να εφαρ­μό­ζε­ται η αρχή της «μη αντι­στρε­ψι­μό­τη­τας», δη­λα­δή μη επι­στρο­φής στην προη­γού­με­νη κα­τά­στα­ση. Με αυτόν τον τρόπο επι­τυγ­χά­νε­ται ορι­στι­κό «κλεί­δω­μα» των ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σε­ων που έχουν συ­ντε­λε­στεί. Γε­νι­κά ο το­μέ­ας δη­μο­σί­ων αγα­θών, δη­μο­σί­ων έργων και δη­μο­σί­ων προ­μη­θειών, τα πνευ­μα­τι­κά δι­καιώ­μα­τα, κά, βρί­σκο­νται στο στό­χα­στρο της ανε­ξέ­λεγ­κτης κερ­δο­σκο­πι­κής δρά­σης των πο­λυ­ε­θνι­κών, με αρ­νη­τι­κές οι­κο­νο­μι­κές και κοι­νω­νι­κές συ­νέ­πειες για τα ευ­ρύ­τε­ρα λαϊκά στρώ­μα­τα.

Τέλος όπως και η ΤΤΙΡ, η συμ­φω­νία CETA, προ­βλέ­πει τη λει­τουρ­γία ει­δι­κού μη­χα­νι­σμού ISDS επί­λυ­σης δια­φο­ρών (Investor State Dispute Settlements), που πα­ρέ­χει το δι­καί­ω­μα στις εται­ρί­ες να ενά­γουν μια κυ­βέρ­νη­ση για μέτρα ή ρυθ­μί­σεις που αφο­ρούν δη­μό­σια αγαθά και υπη­ρε­σί­ες, οι οποί­ες μειώ­νουν τα κέρδη τους διεκ­δι­κώ­ντας απο­ζη­μιώ­σεις. Ο Κα­να­δάς έχει ήδη πικρή εμπει­ρία από τη λει­τουρ­γία του μη­χα­νι­σμού ISDS στα πλαί­σια της συμ­φω­νί­ας ελευ­θέ­ρου εμπο­ρί­ου NAFTA (North America Free Trade Agreement) με­τα­ξύ των χωρών ΗΠΑ-Κα­να­δά-Με­ξι­κού που εφαρ­μό­στη­κε για πρώτη φορά.[10] Είναι προ­φα­νές ότι κάτω από το βάρος της εν­δε­χό­με­νης επι­βο­λής κυ­ρώ­σε­ων, οι κυ­βερ­νή­σεις σε με­γά­λο βαθμό γί­νο­νται υπο­χεί­ριο των πο­λυ­ε­θνι­κών. Στην ουσία οι τε­χνο­κρά­τες των Βρυ­ξε­λών με τους «λο­μπί­στες» των πο­λυ­ε­θνι­κών, θα απο­φα­σί­ζουν ποιοι νόμοι πρέ­πει να ψη­φι­στούν και ποιοί να κα­ταρ­γη­θούν, αδια­φο­ρώ­ντας για τις επι­λο­γές των κυ­βερ­νή­σε­ων και τε­λι­κά για τη βού­λη­ση των λαών.  Γιαυ­τό και μόνο το λόγο η συ­γκε­κρι­μέ­νη συμ­φω­νία δεν πρέ­πει να πε­ρά­σει, ούτε από τα θε­σμι­κά όρ­γα­να της ΕΕ, ούτε πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο από τα εθνι­κά κοι­νο­βού­λια τα οποία θα πρέ­πει να έχουν απο­φα­σι­στι­κή άποψη.

4.2. H T.P.P. ή «Συμ­φω­νία των Χωρών του Ει­ρη­νι­κού» (Trans-Pacific Partnership), αφορά 12 χώρες του Ει­ρη­νι­κού με κυ­ρί­αρ­χη πα­ρου­σία των ΗΠΑ. Οι ρίζες της ΤΡΡ βρί­σκο­νται στη «Δια­κή­ρυ­ξη Bogor» (1994) του ορ­γα­νι­σμού APEC (Asia Pacific Economic Cooperation), για τη δη­μιουρ­γία μα­κρο­πρό­θε­σμα, μιας ελεύ­θε­ρης αγο­ράς στην πε­ριο­χή Ασί­ας-Ει­ρη­νι­κού εμπο­ρευ­μά­των, υπη­ρε­σιών και κε­φα­λαί­ων, ως το 2020.[11] Αρ­χι­κά την πρω­το­βου­λία ξε­κί­νη­σαν τέσ­σε­ρις χώρες (Χιλή, Ν.Ζη­λαν­δία, Σι­γκα­πού­ρη και Μπρου­νέϊ), ενώ στην πο­ρεία προ­στέ­θη­καν άλλες οκτώ με­τα­ξύ αυτών ΗΠΑ, Ια­πω­νία, Κα­να­δάς, Με­ξι­κό, Περού, Αυ­στρα­λία, Μα­λαι­σία, και Βιετ­νάμ.

Η από­φα­ση ει­σό­δου των ΗΠΑ έγινε για την ενί­σχυ­ση όχι μόνο της οι­κο­νο­μι­κής αλλά και της γε­ω­πο­λι­τι­κής πα­ρου­σί­ας τους στη Ν.Α.Ασία και Ει­ρη­νι­κό, ιδιαί­τε­ρα μετά την υπο­γρα­φή της δι­με­ρούς συμ­φω­νί­ας της ΕΕ-Ν.Κο­ρέ­ας, καθώς και τις συ­ζη­τή­σεις για πι­θα­νή εισ­δο­χή της Κίνας και της Ια­πω­νί­ας στην ΤΡΡ. Όπως το­νί­ζε­ται σε ει­δι­κή έκ­θε­ση προς τον πρό­ε­δρο των ΗΠΑ, σχε­τι­κά με τις «εμπο­ρι­κές συμ­φω­νί­ες», η ανά­σχε­ση της επιρ­ρο­ής της Κίνας στην πε­ριο­χή έπαι­ξε κα­θο­ρι­στι­κό ρόλο στην εισ­δο­χή των ΗΠΑ στην ΤΡΡ.[12] Γιαυ­τό άλ­λω­στε η Κίνα απο­κλεί­στη­κε από τη συμ­φω­νία.

Η συμ­φω­νία έχει ιδιαί­τε­ρη ση­μα­σία διότι αφορά 800 εκατ. πλη­θυ­σμό, κα­λύ­πτει 40% του πα­γκό­σμιου εμπο­ρί­ου προ­ϊ­ό­ντων και υπη­ρε­σιών ύψους 2,4 τρις δολ και αξία πα­ρα­γω­γής 30 τρις δολ. Η συμ­φω­νία προ­βλέ­πει την κα­τάρ­γη­ση 98% των δα­σμών σε πολλά αγρο­τι­κά προ­ϊ­ό­ντα, με ωφε­λη­μέ­νες τις ΗΠΑ, Αυ­στρα­λία και Ν.Ζη­λαν­δία και Βιετ­νάμ, ενώ ωφε­λη­μέ­νη θα είναι επί­σης η αυ­το­κι­νη­το­βιο­μη­χα­νία της Ια­πω­νί­ας και των ΗΠΑ. Ωφε­λη­μέ­νες θα είναι επί­σης οι πο­λυ­ε­θνι­κές φαρ­μα­κο­βιο­μη­χα­νί­ες και η Monsanto με τα με­ταλ­λαγ­μέ­να προ­ϊ­ό­ντα, ενώ ισχύ­ουν όσα ήδη ανα­φέ­ρα­με για το ρόλο του μη­χα­νι­σμού ISDS. Δηλ. αν μια χώρα επι­βά­λει αυ­στη­ρό­τε­ρες ρυθ­μί­σεις για λό­γους πε­ρι­βάλ­λο­ντος, υγεί­ας, ελέγ­χου τρο­φί­μων, βιο­ποι­κι­λό­τη­τας, κά, οι πο­λυ­ε­θνι­κές θα έχουν δι­καί­ω­μα προ­σφυ­γής σε ιδιω­τι­κά δι­κα­στή­ρια τύπου ISDS για την επι­βο­λή προ­στί­μων, ενώ ποι­νι­κο­ποιεί­ται η δράση όσων εμπο­δί­ζουν την ασυ­δο­σία τους.

Ασφα­λώς η προ­ώ­θη­ση της ΤΡΡ δεν είναι επω­φε­λής για όλες τις πο­λυ­ε­θνι­κές, διότι θίγει επι­χει­ρη­μα­τι­κά συμ­φέ­ρο­ντα με­τα­ξύ χωρών, αλλά και εντός χωρών πρώτα απ’ όλα στις ΗΠΑ. Δεν είναι τυ­χαίο που ο υπο­ψή­φιος των Ρε­που­μπλι­κά­νων για την προ­ε­δρία, Ντό­ναλτ Τραμπ και πολλά μέλη του Κο­γκρέ­σου, έχουν εκ­φρα­στεί κατά της συμ­φω­νί­ας. Από την άλλη η συμ­φω­νία ΤΡΡ έχει όλες τις «αμαρ­τί­ες» των συμ­φω­νιών ελευ­θέ­ρου εμπο­ρί­ου στο πεδίο της απα­σχό­λη­σης, προ­στα­σί­ας της υγεί­ας, των ερ­γα­σια­κών δι­καιω­μά­των, του πε­ρι­βάλ­λο­ντος κά.

4.3. Η «Συμ­φω­νία Εμπο­ρί­ου των Υπη­ρε­σιών» T.i.S.A. (Trade in Services Agreement), απο­τε­λεί πνευ­μα­τι­κό παιδί του lobby της βιο­μη­χα­νί­ας υπη­ρε­σιών των ΗΠΑ (Coalition of Service Industry-CSI) και του διε­θνούς lobby των πο­λυ­ε­θνι­κών στον τομέα υπη­ρε­σιών (Global Service Coalition-GSC).[13] Πρό­κει­ται για μια νέα συμ­φω­νία που αγκα­λιά­ζει εκτός από τις ΗΠΑ και ΕΕ, άλλες 20 χώρες,[14] ενώ οι ρυθ­μί­σεις της κρα­τού­νται ως «εφτα­σφρά­γι­στο μυ­στι­κό». Η TiSA αφορά το άνοιγ­μα στο πο­λυ­ε­θνι­κό κε­φά­λαιο, της αγο­ράς υπη­ρε­σιών υγεί­ας, παι­δεί­ας, στέ­γα­σης, συ­γκοι­νω­νιών, τα­χυ­δρο­μεί­ων, τη­λε­πι­κοι­νω­νιών, ηλε­κτρο­νι­κού εμπο­ρί­ου, αε­ρο­πο­ρι­κών και ακτο­πλοϊ­κών με­τα­φο­ρών, τρα­πε­ζι­κών και ασφα­λι­στι­κών υπη­ρε­σιών, καθώς και δη­μό­σιων υπη­ρε­σιών, που κα­λύ­πτουν το 74% της ευ­ρω­ζώ­νης.[15]

Οι μόνες υπη­ρε­σί­ες που εξαι­ρού­νται είναι του «στε­νού κρα­τι­κού πυ­ρή­να» και δεν προ­σφέ­ρο­νται για εμπο­ρι­κή αξιο­ποί­η­ση, ούτε αντα­γω­νί­ζο­νται άλ­λους προ­μη­θευ­τές. Προ­βλέ­πε­ται επί­σης ίση με­τα­χεί­ρι­ση των εγ­χώ­ριων (ιδιω­τι­κών και δη­μό­σιων) με ξέ­νους προ­μη­θευ­τές, ενώ εφ’ όσον προ­χω­ρή­σει το άνοιγ­μα της αγο­ράς γί­νε­ται «μη αντι­στρέ­ψι­μο».! Η εν­δε­χό­με­νη υλο­ποί­η­ση της θα γίνει πραγ­μα­τι­κός εφιάλ­της για εκα­τομ­μύ­ρια πο­λί­τες, ιδιαί­τε­ρα για φτω­χούς και ερ­γα­ζό­με­νους, που δεν έχουν δυ­να­τό­τη­τα να αγο­ρά­σουν τις ανα­γκαί­ες υπη­ρε­σί­ες σε υψη­λές τιμές. Εάν η TiSA τεθεί σε εφαρ­μο­γή θα τρο­φο­δο­τή­σει μια «κούρ­σα» εξί­σω­σης «προς τα κάτω» των επι­πέ­δων κά­λυ­ψης υπη­ρε­σιών πρώ­της ανά­γκης. Η εφαρ­μο­γή της θα εξα­σφα­λί­σει προ­φα­νώς υψη­λό­τε­ρα εται­ρι­κά κέρδη σε βάρος των ερ­γα­ζό­με­νων, των αγρο­τών, των κα­τα­να­λω­τών και του πε­ρι­βάλ­λο­ντος.

Είναι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό ότι θε­σμο­θε­τεί­ται απε­ριό­ρι­στη «ελεύ­θε­ρη πρό­σβα­ση» των πο­λυ­ε­θνι­κών, ενώ απα­γο­ρεύ­ε­ται η λήψη προ­στα­τευ­τι­κών μέ­τρων για τις εγ­χώ­ριες αγο­ρές. Επί­σης μπο­ρεί να βάζει εμπό­δια στα κρα­τι­κά όρ­γα­να για την επα­να­φο­ρά κοι­νω­νι­κών υπη­ρε­σιών στον έλεγ­χο του δη­μο­σί­ου, ακόμα και σε πε­ρί­πτω­ση απο­τυ­χί­ας της ιδιω­τι­κο­ποί­η­σης τους. Η επε­ξερ­γα­σία της TiSA άρ­χι­σε το 2012-2013 και το πε­ριε­χό­με­νο της δεν προ­βλέ­πε­ται να ανα­κοι­νω­θεί πριν τεθεί σε ισχύ το 2020, όταν δη­λα­δή δεν θα είναι δυ­να­τή οποια­δή­πο­τε αλ­λα­γή.! Πρό­κει­ται για πραγ­μα­τι­κή δι­κτα­το­ρία του πο­λυ­ε­θνι­κού κε­φα­λαί­ου.!

Με την TiSA μπαί­νουν σε άμεσο κίν­δυ­νο θε­με­λιώ­δη ερ­γα­σια­κά δι­καιώ­μα­τα. Η δη­μιουρ­γία ενιαί­ας αγο­ράς υπη­ρε­σιών με χώρες που έχουν χα­μη­λό­τε­ρα ερ­γα­σια­κά δι­καιώ­μα­τα, ση­μαί­νει ότι στο όνομα του αντα­γω­νι­σμού θα υπάρ­χει τάση εξί­σω­σης δι­καιω­μά­των προς τα κάτω, με χα­μη­λό­τε­ρες αμοι­βές, χει­ρό­τε­ρες συν­θή­κες ερ­γα­σί­ας, λι­γό­τε­ρα ερ­γα­σια­κά δι­καιώ­μα­τα, κά. Προ­βλέ­πε­ται μά­λι­στα ότι οι ερ­γα­ζό­με­νοι με­τα­νά­στες θα θε­ω­ρού­νται «ανε­ξάρ­τη­τοι προ­μη­θευ­τές υπη­ρε­σιών» με λι­γό­τε­ρες αμοι­βές και ερ­γα­σια­κά δι­καιώ­μα­τα.! Επί­σης η εν­δε­χό­με­νη υπο­γρα­φή της θα απο­δυ­να­μώ­σει τα όποια μέτρα ελέγ­χου έχουν λη­φθεί για τον πε­ριο­ρι­σμό της ασυ­δο­σί­ας του τρα­πε­ζι­κού κε­φα­λαί­ου, η οποία απο­τέ­λε­σε βα­σι­κή αιτία της τε­λευ­ταί­ας χρη­μα­το­πι­στω­τι­κής κρί­σης. Επί­σης η εφαρ­μο­γή της TiSA θα είναι σε βάρος των ανα­πτυσ­σο­μέ­νων χωρών, τόσο στο πεδίο της προ­σφο­ράς κοι­νω­νι­κών υπη­ρε­σιών από το δη­μό­σιο, όσο στην επι­βί­ω­ση των μι­κρο­με­σαί­ων επι­χει­ρή­σε­ων από τον αντα­γω­νι­σμό των πο­λυ­ε­θνι­κών και την αδυ­να­μία συμ­με­το­χή τους σε δη­μό­σιες προ­μή­θειες.

5. Συμ­φω­νί­ες EAEU, SCO, BRICS

Οι συμ­φω­νί­ες EAEU, SCO, BRICS, απο­τε­λούν απά­ντη­ση των ανερ­χό­με­νων κα­πι­τα­λι­στι­κών κέ­ντρων ή των «ανα­δυό­με­νων οι­κο­νο­μιών», κυ­ρί­ως της Ρω­σί­ας και Κίνας, στις «συμ­φω­νί­ες ελευ­θέ­ρου εμπο­ρί­ου» που προ­ω­θούν τα ιμπε­ρια­λι­στι­κά κέ­ντρα ΗΠΑ-ΕΕ-Ια­πω­νία. Παρ’ ότι οι συμ­φω­νί­ες γί­νο­νται σε κα­πι­τα­λι­στι­κά πλαί­σια, έχουν χα­ρα­κτή­ρα ισό­τι­μης και αμοι­βαία επω­φε­λούς συ­νερ­γα­σί­ας, εξυ­πη­ρε­τώ­ντας τις ιδιαί­τε­ρες οι­κο­νο­μι­κές και γε­ω­πο­λι­τι­κές επι­διώ­ξεις των χωρών BRICS (Βρα­ζι­λί­ας-Ρω­σί­ας-Ιν­δί­ας-Κί­νας-Ν.Αφρι­κής). Ει­δι­κό­τε­ρα:

5.1. Η EAEU/EEU/EAU («Ευ­ρω-Ασια­τι­κή Οι­κο­νο­μι­κή Ένωση», ή Ευ­ρω­παϊ­κή Οι­κο­νο­μι­κή Ένωση ή Ευ­ρω-Ασια­τι­κή Ένωση), απο­τε­λεί μια «κοινή αγορά» 5 χωρών της Ευ­ρα­σί­ας (Ρω­σί­ας, Κα­ζακ­στάν, Λευ­κο­ρω­σί­ας, Αρ­με­νί­ας, Κιρ­γι­στάν), με 183 εκατ. κα­τοί­κους και ΑΕΠ 4 τρις δολ., η οποία τέ­θη­κε σε ισχύ στις αρχές του 2015.[16] Πρω­τα­γω­νι­στι­κό ρόλο στην EAUE παί­ζει η Ρωσία, η οποία προ­σφέ­ρει ευ­νοϊ­κούς όρους συ­νερ­γα­σί­ας στις άλλες χώρες, ιδιαί­τε­ρα στον ενερ­γεια­κό τομέα και τον τε­χνο­λο­γι­κό τομέα. Στα αρ­χι­κά σχέ­δια ήταν να συμ­με­τά­σχει και η Ου­κρα­νία, αλλά στην πο­ρεία με τις εξε­λί­ξεις και με την ανά­μει­ξη των ΗΠΑ και ΕΕ η συμ­με­το­χή της ακυ­ρώ­θη­κε. Τα κ-μ της EΑEU έχουν δε­σμευ­τεί να εξα­σφα­λί­σουν ελεύ­θε­ρη κυ­κλο­φο­ρία προ­ϊ­ό­ντων, υπη­ρε­σιών, κε­φα­λαί­ων και ερ­γα­τι­κού δυ­να­μι­κού, ενώ υπάρ­χουν δια­σφα­λί­σεις και για εξαι­ρέ­σεις σε ει­δι­κές πε­ρι­πτώ­σεις.

Η EΑEU ακο­λου­θεί συ­ντο­νι­σμέ­νη πο­λι­τι­κή σε βα­σι­κούς το­μείς (ενέρ­γεια, βιο­μη­χα­νία, γε­ωρ­γία, με­τα­φο­ρές, κά), ενώ επι­τρέ­πε­ται η αμοι­βαία συμ­με­το­χή σε έργα και προ­μή­θειες δη­μο­σί­ου. Η EΑEU  δια­θέ­τει υπε­ρε­θνι­κά και δια­κυ­βερ­νη­τι­κά όρ­γα­να, καθώς και την «Ευ­ρα­σια­τι­κό Ανα­πτυ­ξια­κό Τα­μείο» που δίνει δά­νεια με ευ­νοϊ­κούς όρους. Η EUEU έχει υπο­γρά­ψει συμ­φω­νί­ες συ­νερ­γα­σί­ας με Κίνα, Ινδία, Βιετ­νάμ, Αί­γυ­πτο και χώρες της «Μερ­κο­σούρ» Λα­τι­νι­κής Αμε­ρι­κής, ενώ είναι ανοι­κτή σε προ­σχω­ρή­σεις νέων μελών. Τε­λι­κός στό­χος της EUEU είναι η ενί­σχυ­ση της ανά­πτυ­ξης, της αντα­γω­νι­στι­κό­τη­τας των οι­κο­νο­μιών και της ανό­δου του βιο­τι­κού επι­πέ­δου των λαών.

5.2. Η S.C.O. ή «Ορ­γα­νι­σμός Συ­νερ­γα­σί­ας της Σα­γκά­ης» (Shanghai Cooperation Organization), συμ­με­τέ­χουν 6 χώρες (Κίνα, Ρωσία, Κα­ζακ­στάν, Κιρ­γι­σία, Τα­τζι­κι­στάν, Ουζ­μπε­κι­στάν), με κύριο ρόλο της Κίνας και Ρω­σί­ας, ενώ Ινδία και το Πα­κι­στάν είναι συν­δε­δε­μέ­να μέλη και προ­ο­πτι­κά το Ιράν. Η συ­νερ­γα­σία αφορά με­γά­λη γκάμα θε­μά­των (ζη­τή­μα­τα ασφά­λειας, εγκλη­μα­τι­κό­τη­τας, στρα­τιω­τι­κή συ­νερ­γα­σία, κυ­βερ­νο­χώ­ρος, ανταλ­λα­γή πλη­ρο­φο­ριών, οι­κο­νο­μι­κή συ­νερ­γα­σία, πο­λι­τι­στι­κές σχέ­σεις, κά). Στον οι­κο­νο­μι­κό τομέα η συ­νερ­γα­σία εκ­φρά­ζε­ται με κοινά σχέ­δια για ενέρ­γεια, νερά, έλεγ­χο κί­νη­σης κε­φα­λαί­ων, τρα­πε­ζι­κός το­μέ­ας κά. Ο SCO έχει δη­μιουρ­γή­σει ει­δι­κή Ανα­πτυ­ξια­κή Τρά­πε­ζα (SCO Interbank Consortium). Από γε­ω­πο­λι­τι­κή άποψη η SCO απο­τε­λεί κλει­δί για το έλεγ­χο της Κε­ντρι­κής Ασίας (Ευ­ρα­σί­ας) και αντι­κει­με­νι­κά λει­τουρ­γεί ως αντί­βα­ρο στο ΝΑΤΟ. Δια­κη­ρυγ­μέ­νος στό­χος της SCO είναι «η εδραί­ω­ση ενός ορ­θο­λο­γι­κού και δί­καιου κό­σμου», ενώ έχει κα­λέ­σει ανοι­κτά τη Δύση ….να εγκα­τα­λεί­ψει την Κε­ντρι­κή Ασία.!!

Ωστό­σο η στρα­τη­γι­κή της Κίνας δεν εξα­ντλεί­ται με την SCO. Θέ­το­ντας ως προ­τε­ραιό­τη­τα την οι­κο­νο­μι­κή επέ­κτα­ση στον κόσμο και απο­φεύ­γο­ντας την ανά­μει­ξη της στις εσω­τε­ρι­κές πο­λι­τι­κές εξε­λί­ξεις των συ­νερ­γα­ζό­με­νων χωρών, έχει βάλει σε κί­νη­ση δύο με­γά­λες πρω­το­βου­λί­ες που την προ­σε­χή δε­κα­ε­τία θα κά­νουν πιο αι­σθη­τή την πα­ρου­σία της στην πα­γκό­σμια οι­κο­νο­μι­κή και πο­λι­τι­κή ζωή. Η πρώτη αφορά τη δη­μιουρ­γία μιας «Πε­ριο­χής Ελευ­θέ­ρου Εμπο­ρί­ου Ασί­ας-Ει­ρη­νι­κού» (ΠΕΕΑΕ) με τη συμ­με­το­χή της Κίνας, Αυ­στρα­λί­ας, Βιετ­νάμ, Ια­πω­νί­ας, Ιν­δί­ας, Ιν­δο­νη­σί­ας, Λάος, Κα­μπό­τζη, Μα­λαι­σία, Μπρου­νέϊ, Μια­μάρ, Ν.Κορέα, Ν.Ζη­λαν­δία, Ταϋ­λάν­δη, Σι­γκα­πού­ρη, Φι­λιπ­πί­νες), η οποία απο­τε­λεί απά­ντη­ση στη συμ­φω­νία ΤΡΡ που ηγού­νται οι ΗΠΑ.!

Η δεύ­τε­ρη αφορά τη δη­μιουρ­γία ενός σύγ­χρο­νου «Δρό­μου του Με­τα­ξιού». Το 2013 ο κι­νέ­ζος πρό­ε­δρος Σι-Τζιν­πίνγκ, ανα­κοί­νω­σε επί­ση­μα την πρω­το­βου­λία «Μια Ζώνη, ένας Δρό­μος» (OBOR),[17] που θα ξε­κι­νά από την Κίνα και στα­δια­κά θα ενώ­νει την υπό­λοι­πη Ασία με την Ευ­ρώ­πη και Αφρι­κή. Το OBOR θα έχει την χερ­σαία και τη θα­λάσ­σια δια­δρο­μή. Η χερ­σαία «Οι­κο­νο­μι­κή Ζώνη του Δρό­μου του Με­τα­ξιού» θα κα­λύ­πτει τις χώρες της Μέσης Ασίας, Μέσης Ανα­το­λής, Τουρ­κία, Βαλ­κά­νια, Μόσχα, Ρό­τερ­νταμ και θα κα­τα­λή­γει στη Βε­νε­τία, ενώ ο «Θα­λάσ­σιος Δρό­μος» θα ξε­κι­νά από Κίνα, Ιν­δο­νη­σία, Μπά­γκλα­ντές, Ινδία, Σρι-Λάν­κα, Κένυα, Σα­ου­δι­κή Αρα­βία, Αί­γυ­πτο, Πει­ραιάς, Βε­νε­τία. (Απ’ εδώ και το ιδιαί­τε­ρο εν­δια­φέ­ρον της Κίνας για εξα­γο­ρά του ΟΛΠ).

Το σχέ­διο OBOR απο­τε­λεί στην ουσία απά­ντη­ση στη συμ­φω­νία ΤΤΙΡ που προ­ω­θούν ΗΠΑ-ΕΕ. Ο χρη­μα­το­δο­τι­κός μο­χλός στή­ρι­ξης του σχε­δί­ου δεν είναι ένας αλλά πολ­λοί. Κατ’ αρχήν είναι το κι­νε­ζι­κό «Τα­μείο για το Δρόμο του Με­τα­ξιού» (Silk Road Found) με 40 δις δολ., η «Ασια­τι­κή Τρά­πε­ζα Υπο­δο­μών» (ΑΙΙΒ) με βα­σι­κό μέ­το­χο το Πε­κί­νο και άλλα 57 κράτη από τις πέντε ηπεί­ρους, με­τα­ξύ αυτών της Βρε­τα­νί­ας, Γαλ­λί­ας, Γερ­μα­νί­ας ….εξαι­ρου­μέ­νων των ΗΠΑ.! Φυ­σι­κά στο νέο «Δρόμο του Με­τα­ξιού» θα υπάρ­ξουν εμπό­δια ως το 2020 που υπο­λο­γί­ζε­ται ως χρό­νος ολο­κλή­ρω­σης του. Αξί­ζει να ανα­φέ­ρου­με ότι το 2001 ο ρώσος πρό­ε­δρος Πού­τιν είχε προ­τεί­νει στην ΕΕ τη δη­μιουρ­γία μιας «ζώνης ελευ­θέ­ρων συ­ναλ­λα­γών» από τη Λι­σα­βό­να ως το Βλα­δι­βο­στόκ, αλλά η Γερ­μα­νία δεν έδει­ξε προ­θυ­μία …προ­φα­νώς ούτε και οι ΗΠΑ ήταν …εν­θου­σια­σμέ­νες από μια τέ­τοια εξέ­λι­ξη.!

5.3. Οι BRICS ως «αντί­πα­λο δέος» στους G-7

Οι γε­ω­πο­λι­τι­κές αντι­πα­ρα­θέ­σεις με­τα­ξύ των τριών ιμπε­ρια­λι­στι­κών κέ­ντρων (ΗΠΑ-ΕΕ-Ια­πω­νί­ας) και των «ανα­δυό­με­νων» κα­πι­τα­λι­στι­κών κέ­ντρων των χωρών BRICS (Βρα­ζι­λί­ας-Ρω­σί­ας-Ιν­δί­ας-Κί­νας-Ν.Αφρι­κής), παίρ­νουν ποι­κί­λες εκ­φάν­σεις στις οποί­ες συ­νυ­πάρ­χουν οι τά­σεις «συ­νερ­γα­σί­ας» και «αντι­πα­ρά­θε­σης». Αυτό εκ­δη­λώ­νε­ται τόσο σε θε­σμι­κό όσο και μη θε­σμι­κό επί­πε­δο. Ει­δι­κό­τε­ρα η άτυπη συ­σπεί­ρω­ση των G-7 (ΗΠΑ, Ια­πω­νί­ας, Γερ­μα­νί­ας, Αγ­γλί­ας, Γαλ­λί­ας, Ιτα­λί­ας) εκ­φρά­ζει βα­σι­κά τα συμ­φέ­ρο­ντα των τριών ιμπε­ρια­λι­στι­κών κέ­ντρων, τα οποία αξιο­ποιούν προς όφε­λος τους δύο βα­σι­κούς διε­θνείς χρη­μα­το­πι­στω­τι­κούς φο­ρείς, το ΔΝΤ και την Πα­γκό­σμια Τρά­πε­ζα.

Σε αντί­θε­ση οι BRICS προ­βάλ­λουν μια δια­φο­ρε­τι­κή ποιό­τη­τα σχέ­σε­ων με­τα­ξύ τους και προς άλλες χώρες, λει­τουρ­γώ­ντας πρα­κτι­κά ως «αντί­πα­λο δέος» στους G-7. Προ­τάσ­σουν το στοι­χείο της ισό­τι­μης συ­νερ­γα­σί­ας και του δια­λό­γου, αντί της ανι­σο­τι­μί­ας και αντι­πα­ρά­θε­σης. Στα διε­θνή fora οι BRICS ως ανε­ξάρ­τη­τος ορ­γα­νι­σμός, τάσ­σο­νται υπέρ της οι­κο­νο­μι­κής και πο­λι­τι­κής συ­νερ­γα­σί­ας των χωρών, της επί­λυ­σης των διε­θνών προ­βλη­μά­των με βάση το διε­θνές δί­καιο και τον αξιό­πι­στο διά­λο­γο, καθώς τον εκ­δη­μο­κρα­τι­σμό των διε­θνών ορ­γα­νι­σμών (ΔΝΤ), του ΟΗΕ και του Συμ­βου­λί­ου Ασφα­λεί­ας.

Οι χώρες BRICS ανα­πτύσ­σουν με­τα­ξύ τους συ­νερ­γα­σία σε πάνω από 30 το­μείς (αγρο­τι­κά, επι­στή­μη, τε­χνο­λο­γία, πο­λι­τι­σμό, δι­κτυα­κή δια­κυ­βέρ­νη­ση, πνευ­μα­τι­κά δι­καιώ­μα­τα, υγεία, του­ρι­σμό κά), στη βάση της μη-επέμ­βα­σης στις εσω­τε­ρι­κές υπο­θέ­σεις, της ισό­τη­τας και του αμοι­βαί­ου οφέ­λους (wiw-win). Πα­ρά­γουν το 20% του πα­γκό­σμιου ΑΕΠ και αντι­προ­σω­πεύ­ουν το 42% του πα­γκό­σμιου πλη­θυ­σμού. Στον οι­κο­νο­μι­κό-χρη­μα­το­πι­στω­τι­κό τομέα έχουν ιδρύ­σει τη «Νέα Ανα­πτυ­ξια­κή Τρά­πε­ζα» (NDB)[18] με έδρα τη Σα­γκάη και αρ­χι­κό κε­φά­λαιο 50 δις με προ­ο­πτι­κή τα 100 δις. Στό­χος είναι η χρη­μα­το­δό­τη­ση προ­γραμ­μά­των ανά­πτυ­ξης με­τα­ξύ τους και με ανα­πτυσ­σό­με­νες χώρες. Έχουν ιδρύ­σει ει­δι­κό απο­θε­μα­τι­κό τα­μείο «CRA» (τύπου ΔΝΤ) με κε­φά­λαια ύψους 100 δις δολ. (Contingent Reserves Arrangement), για την πα­ρο­χή έκτα­κτης οι­κο­νο­μι­κής στή­ρι­ξης στα μέλη του, ενώ σχε­διά­ζουν τη δη­μιουρ­γία δικού τους «οίκου αξιο­λό­γη­σης» σπά­ζο­ντας το αμε­ρι­κα­νι­κό «μο­νο­πώ­λιο» των Moody’s, S & P και Fitch.

6. Οι Συμ­φω­νί­ες CELAC, ALBA προ­ο­δευ­τι­κή απά­ντη­ση στις δια­δι­κα­σί­ες «πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης»

Ανά­με­σα στις πο­λυ­με­ρείς συμ­φω­νί­ες ελευ­θέ­ρου εμπο­ρί­ου, ιδιαί­τε­ρο εν­δια­φέ­ρον πα­ρου­σιά­ζουν δύο συμ­φω­νί­ες (CELAC, ALBA) που αφο­ρούν χώρες της Κε­ντρι­κής και Λα­τι­νι­κής Αμε­ρι­κής, οι οποί­ες ως ένα βαθμό απο­τε­λούν την προ­ο­δευ­τι­κή απά­ντη­ση στις δια­δι­κα­σί­ες πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης των οι­κο­νο­μιών και είναι πιο κοντά στην ανα­γκαιό­τη­τα της ισό­τι­μης και αμοι­βαία επω­φε­λούς συ­νερ­γα­σί­ας με­τα­ξύ χωρών.

6.1. Η CELAC ή «Κοι­νό­τη­τα των Χωρών Κα­ραϊ­βι­κής και Λα­τι­νι­κής Αμε­ρι­κής» (Community of Latin American and Caribbean States), ιδρύ­θη­κε το 2011 και απο­τε­λεί προ­ο­δευ­τι­κή μορφή πε­ρι­φε­ρεια­κής ολο­κλή­ρω­σης 33 χωρών Κα­ραϊ­βι­κής-Λα­τι­νι­κής Αμε­ρι­κής (Βρα­ζι­λία, Κούβα, Βε­νε­ζου­έ­λα, Βο­λι­βία, Νι­κα­ρά­γουα, Αρ­γε­ντι­νή, Περού, Χιλή, Ιση­με­ρι­νός, Ου­ρου­γουάη, κά). Ο πλη­θυ­σμός των χωρών της CELAC ανέρ­χε­ται σε 591 εκατ. άτομα και το ΑΕΠ σε 9,1 τρις δολ. Βα­σι­κό στόχο έχει την ανά­πτυ­ξη εμπο­ρι­κών και οι­κο­νο­μι­κών σχέ­σε­ων, στη βάση της ισό­τι­μης συ­νερ­γα­σί­ας και προ­ώ­θη­ση της ανά­πτυ­ξης τους. Το γε­γο­νός ότι στη CELAC συμ­με­τέ­χουν όλες οι αρι­στε­ρές-προ­ο­δευ­τι­κές κυ­βερ­νή­σεις των χωρών της Λα­τι­νι­κής Αμε­ρι­κής δί­νουν στην Κοι­νό­τη­τα μια άλλη ποιό­τη­τα οι­κο­νο­μι­κών σχέ­σε­ων. Στην πράξη η CELAC απο­τε­λεί απά­ντη­ση στον «Ορ­γα­νι­σμό Αμε­ρι­κα­νι­κών Κρα­τών» (OAS) που ιδρύ­θη­κε το 1948 και ου­σια­στι­κά βρι­σκό­ταν υπό τον έλεγ­χο των ΗΠΑ.

6.2. Η ALBA ή «Μπο­λι­βα­ρια­νή Συμ­μα­χία για τους Λαών της Αμε­ρι­κής» (Bolivarian Alliance for the Peoples of Our America), απο­τε­λεί επί­σης εναλ­λα­κτι­κή απά­ντη­ση στη νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη πα­γκο­σμιο­ποί­η­ση και ει­δι­κό­τε­ρα στην «Ζώνη Ελευ­θέ­ρου Εμπο­ρί­ου Αμε­ρι­κής» (FTAA ή ALCA) που προ­σπά­θη­σαν να ιδρύ­σουν οι ΗΠΑ. Η ALBA δη­μιουρ­γή­θη­κε το 2009 με πρω­το­βου­λία των αρι­στε­ρών κυ­βερ­νή­σε­ων της Κού­βας και Βε­νε­ζου­έ­λας και στην πο­ρεία εντά­χτη­καν άλλες 9 χώρες κυ­ρί­ως αρι­στε­ρού-προ­ο­δευ­τι­κού προ­σα­να­το­λι­σμού (Βο­λι­βία, Νι­κα­ρά­γουα, Εκουα­δόρ, Δο­μι­νι­κα­νή Δη­μο­κρα­τία, Αντί­κουα-Μπαρ­μπού­ντα, Γρε­νά­δα, Αγ.Βι­κέ­ντιος-Γρε­να­δί­νες, Saint Kitts-Nevis, Saint Lucia). Έχει μι­κρό­τε­ρο αριθ­μό χωρών, ωστό­σο είναι πιο προ­ω­θη­μέ­νη από πλευ­ράς ρι­ζο­σπα­στι­κού προ­σα­να­το­λι­σμού.

Ο συ­νο­λι­κός πλη­θυ­σμός των χωρών της ALBA ανέρ­χε­ται σε 70 εκατ. και το ΑΕΠ σε 650 δις δολ. Αρ­χι­κά η Κούβα βοη­θού­σε τη Βε­νε­ζου­έ­λα με τη διά­θε­ση χι­λιά­δων για­τρών και δα­σκά­λων, ενώ η τε­λευ­ταία της πα­ρεί­χε πε­τρέ­λαιο σε πολύ χα­μη­λές τιμές. Η ALBA είναι ορ­γα­νι­σμός διε­θνούς συ­νερ­γα­σί­ας που βα­σί­ζε­ται στην ιδέα της οι­κο­νο­μι­κής και κοι­νω­νι­κής αλ­λη­λεγ­γύ­ης και της αμοι­βαί­ας ενί­σχυ­σης της ανά­πτυ­ξης των χωρών Λ.Αμε­ρι­κής-Κα­ραϊ­βι­κής. Επι­διώ­κει την προ­ώ­θη­ση της οι­κο­νο­μι­κής ολο­κλή­ρω­σης στη βάση τις αρχές της ισό­τι­μης συ­νερ­γα­σί­ας και του αμοι­βαί­ου οφέ­λους, της αλ­λη­λεγ­γύ­ης, της μη ανά­μει­ξης στις εσω­τε­ρι­κές υπο­θέ­σεις και είναι γε­νι­κά στον αντί­πο­δα των «συμ­φω­νιών ελευ­θέ­ρου εμπο­ρί­ου» (FTA).

Η ALBA, έχει δη­μιουρ­γή­σει δικό της αυ­τό­νο­μο πε­ρι­φε­ρεια­κό νο­μι­σμα­τι­κό σύ­στη­μα (sucre) για τις ανταλ­λα­γές με­τα­ξύ των 11 χωρών. Επί­σης προ­χώ­ρη­σε στη συμ­φω­νία Petro-Caribe δί­νο­ντας φθηνό πε­τρέ­λαιο στις χώρες Κα­ραϊ­βι­κής, καθώς και στην ενερ­γεια­κή συμ­φω­νία Petro-Sur με­τα­ξύ των εθνι­κών εται­ριών ενέρ­γειας, εξα­σφα­λί­ζο­ντας σε χα­μη­λές τιμές ενέρ­γεια στις φτω­χό­τε­ρες χώρες της ALBA. τέλος έχουν υπο­γρά­ψει τη συμ­φω­νία Una-sur που αφορά τη βιώ­σι­μη ανά­πτυ­ξη της γε­ωρ­γί­ας σε όφε­λος των το­πι­κών κοι­νω­νιών, καθώς και την ίδρυ­ση του τη­λε­ο­πτι­κού δι­κτύ­ου Tele-sur που εκ­πέ­μπει σε όλες τις χώρες της Λα­τι­νι­κής Αμε­ρι­κής.

7. Η προ­ο­δευ­τι­κή απά­ντη­ση στις δια­δι­κα­σί­ες «πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης»

Η αυ­ξα­νό­με­νη «πα­γκο­σμιο­ποί­η­ση» των οι­κο­νο­μιών, απο­τε­λεί βαθ­μί­δα ανά­πτυ­ξης των διε­θνών οι­κο­νο­μι­κών σχέ­σε­ων. Το κρί­σι­μο ερώ­τη­μα που προ­βάλ­λει δεν είναι αν εί­μα­στε υπέρ ή κατά της «πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης», αλλά στο χα­ρα­κτή­ρα, στο πε­ριε­χό­με­νο των διε­θνών οι­κο­νο­μι­κών σχέ­σε­ων. Δη­λα­δή εάν ανα­πτύσ­σο­νται στη βάση της ισό­τι­μης συ­νερ­γα­σί­ας και του αμοι­βαί­ου οφέ­λους των χωρών. Στο βαθμό που στον κόσμο κυ­ριαρ­χεί ο κα­πι­τα­λι­σμός δεν μπο­ρεί να υπάρ­ξει γό­νι­μο και στα­θε­ρό έδα­φος ανά­πτυ­ξης μιας άλλης ποιό­τη­τας διε­θνών σχέ­σε­ων που συν­δέ­ο­νται με το σο­σια­λι­σμό.

Ασφα­λώς στις χώρες που υπάρ­χουν αρι­στε­ρές και προ­ο­δευ­τι­κές κυ­βερ­νή­σεις, όπως έδει­ξε η πείρα των χωρών της Λ.Αμε­ρι­κής και στο πα­ρελ­θόν οι χώρες της ΚΟ­ΜΕ­ΚΟΝ, μπο­ρούν να γί­νουν βή­μα­τα προς μια τέ­τοια κα­τεύ­θυν­ση. Ωστό­σο σε συν­θή­κες ισχυ­ρής πα­ρου­σί­ας των τριών ιμπε­ρια­λι­στι­κών κέ­ντρων στον κόσμο και της δια­μόρ­φω­σης νέων κα­πι­τα­λι­στι­κών κέ­ντρων, είναι δύ­σκο­λο να αλ­λά­ξουν ρι­ζι­κά οι διε­θνείς οι­κο­νο­μι­κές σχέ­σεις. Το στοι­χείο της ανι­σο­τι­μί­ας, της εκ­με­τάλ­λευ­σης, της επι­βο­λής κλπ στον ένα ή άλλο βαθμό θα πα­ρα­μέ­νει κυ­ρί­αρ­χο.

Ωστό­σο ο αγώ­νας για την ανα­τρο­πή της ση­με­ρι­νής κα­τά­στα­σης πραγ­μά­των δεν στα­μα­τά­ει. Οι αντι­δρά­σεις των λαών και των ερ­γα­ζό­με­νων χρειά­ζε­ται να κι­νη­θούν προς τρεις κα­τευ­θύν­σεις. Πρώ­τον, τη συ­ντο­νι­σμέ­νη δράση λαών και  κοι­νω­νι­κών κι­νη­μά­των για την απο­τρο­πή έγκρι­σης και εφαρ­μο­γής των συμ­φω­νιών TTIP, TPP, CETA, TiSA, οι οποί­ες πλήτ­τουν εθνι­κή ανε­ξαρ­τη­σία, λαϊκή κυ­ριαρ­χία, θε­με­λιώ­δη δη­μο­κρα­τι­κά και ερ­γα­σια­κά δι­καιώ­μα­τα και πα­ρα­δί­δουν κρί­σι­μους το­μείς της οι­κο­νο­μί­ας και των δη­μο­σί­ων αγα­θών στις πο­λυ­ε­θνι­κές εται­ρί­ες. Ιδιαί­τε­ρη ση­μα­σία έχει η ανά­λη­ψη δρά­σε­ων από τα συν­δι­κά­τα, τόσο για την προ­στα­σία θε­με­λιω­δών ερ­γα­σια­κών δι­καιω­μά­των, όσο και την απο­τρο­πή της ιδιω­τι­κο­ποί­η­σης δη­μο­σί­ων αγα­θών στους το­μείς κοι­νής ωφέ­λειας και κοι­νω­νι­κών υπη­ρε­σιών. Χρη­σι­μο­ποί­η­ση επί­σης των κα­τάλ­λη­λων μορ­φών αντί­στα­σης (το­πι­κά δη­μο­ψη­φί­σμα­τα, πίεση στις κυ­βερ­νή­σεις και εθνι­κά κοι­νο­βού­λια, διε­θνείς ημέ­ρες δρά­σης κατά συμ­φω­νιών, κά).[19] Η απο­τρο­πή της έγκρι­σης και της εφαρ­μο­γής των συμ­φω­νιών είναι ρε­α­λι­στι­κά δυ­να­τό.

Δεύ­τε­ρον, χρειά­ζε­ται να προ­βλη­θούν οι προ­ϋ­πο­θέ­σεις γό­νι­μης αξιο­ποί­η­σης των πλε­ο­νε­κτη­μά­των της «πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης» των οι­κο­νο­μι­κών σχέ­σε­ων με την προ­ώ­θη­ση «δι­με­ρών» και «πο­λυ­με­ρών» συμ­φω­νιών, στη βάση των αρχών της ισό­τι­μης συ­νερ­γα­σί­ας και του αμοι­βαί­ου οφέ­λους. Τα θε­τι­κά στοι­χεία που έχει το πλαί­σιο συ­νερ­γα­σί­ας των χωρών BRICS, μπο­ρεί να αξιο­ποι­η­θεί ως εναλ­λα­κτι­κή διέ­ξο­δος και αντί­βα­ρο ιδιαί­τε­ρα για τις μι­κρό­τε­ρες χώρες, στην απο­φυ­γή της ασφυ­κτι­κής πί­ε­σης των τριών ιμπε­ρια­λι­στι­κών κέ­ντρων.

Τρί­τον, ο επι­τυ­χής αγώ­νας κατά της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης είναι ασφα­λώς η ανα­τρο­πή της κυ­ριαρ­χί­ας των πο­λυ­ε­θνι­κών σε κάθε χώρα και σε ευ­ρύ­τε­ρες ενό­τη­τες χωρών. Ιδιαί­τε­ρα για την Ελ­λά­δα που στε­νά­ζει από τα Μνη­μό­νια και το «ζουρ­λο­μαν­δύα» της ευ­ρω­ζώ­νης, η ανα­τρο­πή των μνη­μο­νια­κών πο­λι­τι­κών, με κα­τάρ­γη­ση της λι­τό­τη­τας, βαθιά δια­γρα­φή χρέ­ους, με­τά­βα­ση στο εθνι­κό νό­μι­σμα και ανά­κτη­ση της χα­μέ­νης «εν πολ­λοίς» εθνι­κής και λαϊ­κής κυ­ριαρ­χί­ας, έχει ζω­τι­κή ση­μα­σία για τον ελ­λη­νι­κό λαό και ιδιαί­τε­ρα τη νε­ο­λαία. Με τέ­τοια ανα­τρο­πή ανοί­γει ο δρό­μος για ρι­ζο­σπα­στι­κές αλ­λα­γές με ορί­ζο­νται το σο­σια­λι­σμό, ενώ διευ­κο­λύ­νο­νται και οι γε­νι­κό­τε­ρες ανα­τρο­πές στην ευ­ρω­ζώ­νη και την ΕΕ. Η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση έχει ηθικό και πο­λι­τι­κό χρέος να κα­ταγ­γεί­λει επί­ση­μα τις πο­λυ­με­ρείς και ιδιαί­τε­ρα την ΤΤΙΡ, την οποία ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ως αντι­πο­λί­τευ­ση, είχε κα­τα­θέ­σει στις 14.10.2014, ει­δι­κή επε­ρώ­τη­ση στη Βουλή, επι­ση­μαί­νο­ντας το έλ­λειμ­μα δη­μο­κρα­τί­ας και ενη­μέ­ρω­σης όσον αφορά το πε­ριε­χό­με­νο της και είχε ζη­τή­σει άμεση δια­κο­πή των συ­νο­μι­λιών και πλα­τιά ενη­μέ­ρω­ση του ελ­λη­νι­κού λαού.

Ει­δι­κό­τε­ρα στο κεί­με­νο της επε­ρώ­τη­σης το­νί­ζε­ται με­τα­ξύ άλλων ότι «…η υπο­γρα­φή της Συμ­φω­νί­ας θα επι­τρέ­ψει στις αμε­ρι­κά­νι­κες πο­λυ­ε­θνι­κές να ασκούν επι­χει­ρη­μα­τι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα στο σύ­νο­λο των χωρών της ΕΕ με βάση τις αντί­στοι­χες προ­δια­γρα­φές της νο­μο­θε­σί­ας των ΗΠΑ, που αρ­νού­νται να κυ­ρώ­σουν τις διε­θνείς συμ­βά­σεις ερ­γα­σί­ας για θε­με­λιώ­δη δι­καιώ­μα­τα, όπως οι συλ­λο­γι­κές δια­πραγ­μα­τεύ­σεις, η ελευ­θε­ρία του συ­νε­ται­ρί­ζε­σθαι και το δι­καί­ω­μα του συν­δι­κα­λί­ζε­σθαι. ….Εκ­πε­φρα­σμέ­νος στό­χος της συμ­φω­νί­ας είναι το ‘άνοιγ­μα’ των αγο­ρών δη­μο­σί­ων υπη­ρε­σιών και των κρα­τι­κών προ­μη­θειών στις πο­λυ­ε­θνι­κές, προ­ε­τοι­μά­ζο­ντας το έδα­φος για νέα κύ­μα­τα ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σε­ων, αυτή τη φορά σε ευαί­σθη­τους το­μείς όπως την υγεία και την παι­δεία, με προ­φα­νή στόχο την πλήρη ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση του κοι­νω­νι­κού κρά­τους.

….Ει­δι­κά για την Ελ­λά­δα που τα­λα­νί­ζε­ται από βα­θειά και μα­κρο­χρό­νια ύφεση, ο μη­χα­νι­σμός ISDS είναι βέ­βαιο ότι θα απο­βεί κα­τα­στρο­φι­κός, ανε­ξάρ­τη­τα μά­λι­στα από τη στρα­τη­γι­κή που θα ακο­λου­θή­σει για την έξοδο από την οι­κο­νο­μι­κή κρίση. …Η επί­φα­ση δη­μο­κρα­τι­κής νο­μι­μο­ποί­η­σης από την πλευ­ρά της ΕΕ και του Συμ­βου­λί­ου επι­κε­ντρώ­νε­ται στην τε­λι­κή έγκρι­ση της Συμ­φω­νί­ας από το νέο Ευ­ρω­παϊ­κό Κοι­νο­βού­λιο, το οποίο όμως επί της ου­σί­ας δεν ασκεί κα­νέ­να έλεγ­χο ούτε έχει λόγο επί των δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων, θα κλη­θεί δε να εγκρί­νει ή να απορ­ρί­ψει – πράγ­μα εξαι­ρε­τι­κά απί­θα­νο - τη Συμ­φω­νία στο σύ­νο­λο της, όταν οι συ­νο­μι­λί­ες τε­λε­σφο­ρή­σουν, χωρίς το δι­καί­ω­μα της πα­ρα­μι­κρής τρο­πο­ποί­η­σης»….

Κα­τό­πιν των ανω­τέ­ρω ερω­τά­ται η κυ­βέρ­νη­ση: «Γιατί δεν έχει ενη­με­ρω­θεί ακόμα η Εθνι­κή αντι­προ­σω­πεία και ο ελ­λη­νι­κός λαός για αυτήν την συμ­φω­νία υψί­στης οι­κο­νο­μι­κής και πο­λι­τι­κής ση­μα­σί­ας που θα κα­θο­ρί­σει το μέλ­λον όλης της Ευ­ρώ­πης και ανα­πό­φευ­κτα θα έχει και απτές, άμε­σες και πο­λύ­πλευ­ρες συ­νέ­πειες στην κα­θη­με­ρι­νό­τη­τα των Ελ­λή­νων πο­λι­τών; …Πως συ­νά­δει με το δη­μο­κρα­τι­κό και πα­τριω­τι­κό κα­θή­κον της κυ­βέρ­νη­σης το γε­γο­νός ότι δια­βου­λεύ­ε­ται για ένα μεί­ζον θέμα της αρ­μο­διό­τη­τας της με στε­λέ­χη ξένων πο­λυ­ε­θνι­κών, τη στιγ­μή που δεν έχει καν ενη­με­ρώ­σει το Ελ­λη­νι­κό Κοι­νο­βού­λιο;»….

Σε αυτά και σε πολλά ακόμα κρί­σι­μα ερω­τή­μα­τα κα­λεί­ται να απα­ντή­σει η ση­με­ρι­νή κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑΝΕΛ που από πο­λέ­μιοι των Μνη­μο­νί­ων όταν ήταν στην αντι­πο­λί­τευ­ση, έφθα­σαν να γί­νουν φο­ρείς υλο­ποί­η­σης ενός τρί­του και ενός τέ­ταρ­του επερ­χό­με­νου Μνη­μο­νί­ου. Ωστό­σο την τε­λι­κή απά­ντη­ση θα δώσει …στην κυ­βέρ­νη­ση και σε όλες τις μνη­μο­νια­κές δυ­νά­μεις ο ελ­λη­νι­κό λαός, όπως και όλοι οι λαοί και οι ερ­γα­ζό­με­νοι στην ΕΕ και στον κόσμο …στις κυ­ρί­αρ­χες ελίτ και στα κάθε μορ­φής Μνη­μό­νια των πο­λυ­ε­θνι­κών εται­ριών. Η απά­ντη­ση στο κρί­σι­μο δί­λημ­μα …«σο­σια­λι­σμός ή βαρ­βα­ρό­τη­τα» είναι προ­φα­νής.!

  [1]. Ο κυ­ριό­τε­ρος στό­χος ίδρυ­σης του ΠΟΕ (Πα­γκό­σμιος Ορ­γα­νι­σμός Εμπο­ρί­ου), ήταν ο πε­ριο­ρι­σμός και η εξά­λει­ψη ποι­κί­λων «εμπο­δί­ων» στην ανά­πτυ­ξη του διε­θνούς εμπο­ρί­ου (δα­σμοί, τέλη, φόροι, πο­σο­τι­κοί πε­ριο­ρι­σμοί, κά). Οι κυ­ριό­τε­ρες ρυθ­μί­σεις αφο­ρού­σαν το εμπό­ριο αγρο­τι­κών και κλω­στο­ϋ­φα­ντουρ­γι­κών προ­ϊ­ό­ντων, τα βιο­μη­χα­νι­κά πρό­τυ­πα, ασφά­λεια προ­ϊ­ό­ντων, τρα­πε­ζι­κές και τη­λε­πι­κοι­νω­νια­κές υπη­ρε­σί­ες, κρα­τι­κές προ­μή­θειες, ασφά­λεια τρο­φί­μων, πνευ­μα­τι­κά δι­καιώ­μα­τα, κά. (Βλ. σχε­τι­κά www.​WTO.​org)

[2]. WTO: Tenth WTO Ministerial Conference, Nairobi, 2015, Ministerial Declaration, Adopted on 19 December 2015 : WT/MIN(15)/DEC, www.​wto.​org

[3]. Wealth-X, USB Millionaire, «Το Βήμα, 16.8.15»

[4]. www.​oxfam.​org, «Εφη­με­ρί­δα των Συ­ντα­κτών», 19.1.16

[5]. Σύμ­φω­να με το πρα­κτο­ρείο Reuters, ο Μπά­ρακ Ομπά­μα «με την ολο­κλή­ρω­ση των δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων για την ΤΤΙΡ με την ΕΕ και σε συν­δυα­σμό με την υπο­γρα­φή της αντί­στοι­χης ΤΡΡ για το «ελεύ­θε­ρο εμπό­ριο» στην πε­ριο­χή του Ει­ρη­νι­κού, θέτει τον ακρο­γω­νιαίο λίθο στην προ­σπά­θεια της Ουά­σιγ­κτον να δια­τη­ρή­σει την πρω­το­κα­θε­δρία στην πα­γκό­σμια οι­κο­νο­μία». (Εφη­με­ρί­δα των Συ­ντα­κτών, 27.4.16)

[6]. Κέ­ντρο Ερευ­νών Οι­κο­νο­μι­κής Πο­λι­τι­κής (CEPR), «Ναυ­τε­μπο­ρι­κή», 8.2.16

[7]. «Εφη­με­ρί­δα των Συ­ντα­κτών», 4.5.16

[8]. Η ευ­ρω­κοι­νο­βου­λευ­τι­κή ομάδα της Αρι­στε­ράς (GUE/NGL), διορ­γά­νω­σε την 17ην  Νο­έμ­βρη 2016, ει­δι­κή διά­σκε­ψη στις Βρυ­ξέλ­λες, με τίτλο «ΤΤΙΡ, TPP, CETA, TiSA or Democracy and Substantial Development», με στόχο την ανά­δει­ξη των συ­νε­πειών από την προ­ώ­θη­ση των συ­γκε­κρι­μέ­νων συμ­φω­νιών και την ανά­δει­ξη εναλ­λα­κτι­κής πο­λι­τι­κής στην οι­κο­νο­μι­κή συ­νερ­γα­σία των χωρών.

[9]. Εφη­με­ρί­δα των Συ­ντα­κτών, 27.4.16

[10]. Η κα­να­δι­κή κυ­βέρ­νη­ση υπο­χρε­ώ­θη­κε να πλη­ρώ­σει στις εται­ρί­ες πε­τρε­λαί­ου Exxon-Mobil 17,3 εκατ. δολ., επει­δή επέ­τρε­ψε σε το­πι­κές εται­ρί­ες να κά­νουν έρευ­νες εξό­ρυ­ξης στην πε­ριο­χή Labrador και Newfounlandlan του Κα­να­δά. Συ­νο­λι­κά από τις 77 γνω­στές πε­ρι­πτώ­σεις εκ­δί­κα­σης προ­σφυ­γών των πο­λυ­ε­θνι­κών, στα πλαί­σια της NAFTA, οι 35 ήταν σε βάρος του Κα­να­δά, οι 22 σε βάρος του Με­ξι­κού και οι 20 σε βάρος των ΗΠΑ. «The Council of Canadians”, Acting for Social Justice (2015).

[11]. http://​www.​apec.​org/​meeting-​papers, Declarations (November 15, 1994)

[12]. T.​Rajamoorthy, “And Then There Were Twelve: The Origins and Evolutions of the TPPA”, Third World Resurgence, July 2013, p. 4.

[13]. Public Service International, TiSA Versus Public Services, http//:www.​world-​psi.​org/​sites, (April 28, 2014)

[14]. Εκτός από τις ΗΠΑ και ΕΕ, συμ­με­τέ­χουν, Αυ­στρα­λία, Ελ­βε­τία, Κα­να­δάς, Χιλή, Ταϊ­βάν, Κο­λομ­βία, Κό­στα-Ρί­κα, Χονγκ-Κονγκ, Ισλαν­δία, Ισ­ρα­ήλ, Ια­πω­νία, Λι­χντεν­στάιν, Με­ξι­κό, Ν.Ζη­λαν­δία, Νορ­βη­γία, Πα­κι­στάν, Πα­να­μάς, Πα­ρα­γουάη, Περού, Ν.Κορέα και Τουρ­κία

[15]. TiSA: What is it all about?  European Parliamentary Group GUE/NGL, www.​guengl.​eu

[16]. http://​www.​eaeu.​org

[17]. Μ.Βερ­γό­λια, «Ο σύγ­χρο­νος ‘Δρό­μος του Με­τα­ξιού’ αντα­γω­νί­ζε­ται το δο­λά­ριο». «Εφη­με­ρί­δα των Συ­ντα­κτών», 16-17/4/16

[18]. New Development Bank, www.​ndb.​org

[19]. Ιδιαί­τε­ρη επι­τυ­χία ση­μεί­ω­σε η πα­νευ­ρω­παϊ­κή κι­νη­το­ποί­η­ση στα πλαί­σια της πα­γκό­σμιας πρω­το­βου­λί­ας «International Days of Action» κατά των συμ­φω­νιών TTIP, CETE, και TiSA στο διά­στη­μα 10-17 Οκτώ­βρη 2015. Στην Ελ­λά­δα, στην πλα­τεία Συ­ντάγ­μα­τος, έγινε συ­γκέ­ντρω­ση με πρω­το­βου­λία 46 ορ­γα­νώ­σε­ων ευ­ρέ­ως φά­σμα­τος, με αφορ­μή τη συ­γκέ­ντρω­ση 1 εκα­τομ­μυ­ρί­ου υπο­γρα­φών κατά της TTIP και CETA και τέ­θη­κε στό­χος για συ­γκέ­ντρω­ση 3 εκα­τομ­μυ­ρί­ων υπο­γρα­φών.


πηγή rproject

Δήλωση Γιάννη Τόλιου, μέλους Πολιτικής Γραμματείας ΛΑΕ και υπεύθυνου Οικονομικής Πολιτικής, για το νέο «αναπτυξιακό νόμο»

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, κατάθεσε στη Βουλή το νέο «αναπτυξιακό νόμο» σε μια προσπάθεια να ξεφύγει «επικοινωνιακά» από τα αδιέξοδα της «αξιολόγησης» η οποία μοιάζει περισσότερο με «μαρτύριο της σταγόνας» από τα ανεξάντλητα «προαπαιτούμενα» που επιβάλλουν με αλαζονεία τα υπερεθνικά της αφεντικά. Προσποιείται ότι η χώρα αφήνει πίσω της τις κακές αναμνήσεις των Μνημονίων και ότι ανοίγει πλέον ο δρόμος της ανάπτυξης, την οποία ο κ.Τσίπρας προσπάθησε να ντύσει με κοινωνικό όραμα μιλώντας τάχα για «δίκαιη ανάπτυξη».!

Ωστόσο ….«άνθρακας ο θησαυρός». Ο νέος αναπτυξιακός νόμος δεν πρόκειται να θέσει τη χώρα σε τροχιά της ανάκαμψης, διότι αναπαραγάγει όλες τις κακοδαιμονίες των προηγούμενων αναπτυξιακών νόμων 2004 και 2011, με τις μεγάλες «ουρές» απραγματοποίητων επενδυτικών σχεδίων, ενώ το ύψος των προβλεπόμενων επενδύσεων την επόμενη 7ετίας θα φθάσει μόλις 11 δις, από τα οποία 3,6 δις θα αποτελούν φοροαπαλλαγές και δωρεάν επιχορηγήσεις σε «κρατικοδίαιτους καπιταλιστές» με προσδοκία να δημιουργηθούν 15.000 θέσεων εργασίας.! Δηλαδή 2.000 κατ’ έτος σε μια «θάλασσα» 1.750.000 ανέργων.!!

Δεν χρειάζεται να σχολιάσουμε την αξιοπιστία του νέου …«successstory», αρκεί να υπολογίσουμε τις χιλιάδες θέσεις εργασίας που θα χαθούν από τα υφεσιακά μέτρα των 9 δις του νέου Μνημονίου ως το 2018, την εκκαθάριση των «κόκκινων» επιχειρηματικών δανείων (απώλεια 50.000 θέσεων από απολύσεις και κλείσιμο μικρομεσαίων επιχειρήσεων), καθώς και την προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων που οδηγούν σε μείωση θέσεων εργασίας (5.000 θα χαθούν στις τράπεζες μετά την παράδοση τους σε ξένα funds). Ακόμα και στην πιο ευνοϊκή εκδοχή, η όποια ανάκαμψη της οικονομίας θα είναι αναιμική και ουσιαστικά «άνεργη» (jobless).

Για τη ΛΑΕ η απάντηση στην καταβύθιση της οικονομίας, την παραγωγική παρακμή και την υψηλή ανεργία, είναι η εφαρμογή «σχεδίου» παραγωγικού και οικολογικού μετασχηματισμού, με κλαδικές πολιτικές και ένα ευρύ πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων (ΠΔΕ) με κονδύλια από την αναστολή πληρωμής του χρέους, τη μετάβαση στο εθνικό νόμισμα και στήριξη της ανάπτυξης, το δημόσιο και κοινωνικό έλεγχο των τραπεζών και παροχή ρευστότητας στην οικονομία, την κατάργηση της λιτότητας και την ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης μισθών-συντάξεων και την αύξηση κοινωνικών κονδυλίων, για τόνωση της συνολικής ζήτησης και τη δημιουργία δεκάδων χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας.

Αυτό ρεαλιστικό και ελπιδοφόρο «σχέδιο» δεν μπορεί να το προωθήσει μια κυβέρνηση υποταγμένη στις υπερεθνικές ελίτ Βρυξελών και Βερολίνου και όμηρη του δόγματος «πάση θυσία» στην ευρωζώνη, αλλά αποτελεί έργο των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων που αντιτίθεται στη λιτότητα και τα Μνημόνια, έχοντας πρωταρχικό στόχο την ανατροπή τους. Η «Λαϊκή Ενότητα» θα κάνει στο μέτρο του δυνατού, ότι μπορεί για να ανοίξει ο δρόμος μιας αληθινά ελπιδοφόρας προοπτικής για τον ελληνικό λαό και τη χώρα.

Την Παρασκευή 8 με 10 το βράδυ:
Tο "Σήμα Αλέρτ":  Παράθυρο στην κοινωνία - η ΕΡΤopen στην ενημέρωση.

Απόψε στις 9 το βράδυ o Γιάννης Τόλιος, π.Γενικός Γραμματέας Βιομηχανίας του υπουργείου Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας και στέλεχος της Λαικής Ενότητας είναι καλεσμένος στο studio της ΕΡΤopen, στην εκπομπή  "Σήμα Αλέρτ" που παρουσιάζει ο Νίκος Κλέτσας για να σχολιάσουμε την επικαιρότητα.

Συντονιστείτε στους 106.7 στα fm στην Αττική στην ΕΡΤopen. Επίσης εναλλακτικά όσοι είστε εκτός Αττικής, μπορείτε να μας ακούσετε από τον ραδιοφωνικό σταθμό του σωματείου Εργαζομένων Αλουμινίου στους 97,3 με έδρα τη Βοιωτία ή από τον ραδιοσταθμό του εργατικού κέντρου Εύβοιας στους 96,5 και διαδικτυακά στην www.ertopen.com σε ολόκληρο τον κόσμο.

Ο Γιάννης Τόλιος πρώην Γενικός Γραμματέας Βιομηχανίας του Υπουργείου Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας και στέλεχος με την Λαική Ενότητα σχολιάζει την πολιτική επικαιρότητα στην εκπομπή που επιμελείται ο Γιώργος Ματθαίου στο ραδιόφωνο της ertopen.
Aκούστε το ηχητικό εδώ: 

Ο Γιάννης Τόλιος σχολιάζει την πολιτική επικαιρότητα στην ertopen (26/8/15) by Σήμααλέρτ on Mixcloud

Συντονιστείτε με την ενημέρωση στην ertopen, από το ραδιόφωνο σας, στους 106,7 στα fm στην Αττική ή διαδικτυακά στο: www.ertopen.com/radio