Τη λήψη άμεσων μέτρων σχετικά με την αδειοδότηση έργων σε Εβρο και Ροδόπη, με στόχο να διασφαλιστεί η προστασία των πουλιών και των οικοσυστημάτων στις περιοχές αυτές μετά την καταστροφική πυρκαγιά που είχε ανυπολόγιστες συνέπειες γι’ αυτά, ζητούν με κοινή επιστολή τους προς τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, εννέα περιβαλλοντικές οργανώσεις.
Ηδη, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανακοίνωσε την αναστολή των οικονομικών δραστηριοτήτων εντός των καμένων εκτάσεων έως την ολοκλήρωση σχετικής μελέτης που θα διερευνήσει το θέμα αυτό. Οι οργανώσεις αναγνωρίζουν ως θετική την πρωτοβουλία του υπουργείου και καταθέτουν συγκεκριμένες και τεκμηριωμένες προτάσεις ώστε η πρωτοβουλία αυτή να γίνει πράξη με νομοθετική ρύθμιση.
Συγκεκριμένα προτείνουν την αναστολή για τουλάχιστον τρία χρόνια (έως την ολοκλήρωση της σχετικής μελέτης που έχει ανακοινώσει ο ΟΦΥΠΕΚΑ) όλων των έργων που θα έχουν δυσμενείς επιπτώσεις (εκτός των απαραίτητων για την αποκατάσταση και των ωφέλιμων έργων) και σχεδιάζονται εντός των καμένων περιοχών. Κι ακόμη, την αναστολή όλων των αδειών για τους αιολικούς σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) και σε παρακείμενες των καμένων περιοχές που είναι σημαντικές για την ευαίσθητη ορνιθοπανίδα και τη λήψη μέτρων για τους ΑΣΠΗΕ που ήδη λειτουργούν σε αυτές τις περιοχές.
Οι επιπτώσεις των ΑΣΠΗΕ στα πουλιά αφορούν κυρίως την άμεση θανάτωσή τους ή τραυματισμό τους λόγω πρόσκρουσης στα πτερύγια των ανεμογεννητριών, τον εκτοπισμό τους από κατάλληλα ενδιαιτήματα και την απώλεια ενδιαιτημάτων. Ακόμη, οι σωρευτικές επιπτώσεις σε προστατευόμενα είδη πουλιών και σε οικοτόπους από το σύνολο των ΑΣΠΗΕ που ήδη λειτουργούν στον Εβρο και στη Ροδόπη είναι ήδη πολύ σοβαρές και οι προβλέψεις για το μέλλον, βάσει του έως τώρα σχεδιασμού, είναι δυσοίωνες, απειλώντας ακόμη και πληθυσμούς προστατευόμενων ειδών με εξαφάνιση.
Είναι ενδεικτικό ότι στον Εβρο και στη Ροδόπη έχουν ήδη εγκατασταθεί και λειτουργούν 28 ΑΣΠΗΕ με 276 ανεμογεννήτριες (συνολικής ισχύος 506,3 MW), εκ των οποίων οι 18 ΑΣΠΗΕ με 170 ανεμογεννήτριες βρίσκονται εντός περιοχών Natura, το σύνολο των 28 ΑΣΠΗΕ με 266 ανεμογεννήτριες εντός Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά (ΣΠΠ) και 8 ΑΣΠΗΕ με 54 ανεμογεννήτριες εντός καμένης έκτασης.
Αδειοδότηση έχουν λάβει (αλλά δεν έχουν εγκατασταθεί ακόμη) 30 ΑΣΠΗΕ με 221 ανεμογεννήτριες (συνολικής ισχύος 863 MW) εκ των οποίων 9 ΑΣΠΗΕ με 68 ανεμογεννήτριες εντός περιοχών Natura, 22 ΑΣΠΗΕ με 123 ανεμογεννήτριες εντός ΣΠΠ και 8 ΑΣΠΗΕ με 19 ανεμογεννήτριες εντός καμένης έκτασης. Εκτός από αυτές είναι σε διαβούλευση για την έγκριση περιβαλλοντικής αδειοδότησης 38 ΑΣΠΗΕ με 348 ανεμογεννήτριες συνολικής ισχύος 1818,1 MW, εκ των οποίων 8 ΑΣΠΗΕ με 42 ανεμογεννήτριες εντός περιοχών Natura, 27 ΑΣΠΗΕ με 238 ανεμογεννήτριες εντός ΣΠΠ και 11 ΑΣΠΗΕ με 52 ανεμογεννήτριες εντός καμένης έκτασης.
Σε ό,τι αφορά περιστατικά πρόσκρουσης, έως σήμερα, στον Εβρο και τη Ροδόπη έχουν καταγραφεί 494 περιστατικά πρόσκρουσης πουλιών και νυχτερίδων στις ανεμογεννήτριες. Από αυτά 34 είναι αρπακτικά πουλιά (15 από αυτά γύπες), 170 είναι πουλιά άλλων ειδών και 290 είναι νυχτερίδες.
Οι εννέα οργανώσεις (ΑΝΙΜΑ, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, η Εταιρεία Προστασίας Βιοποικιλότητας της Θράκης, Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών, Καλλιστώ, Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, MEDASSET, WWF Ελλάς) τονίζουν ότι λήψη των μέτρων που προτείνουν δεν αποτελεί τροχοπέδη στην επίτευξη των ενεργειακών στόχων της χώρας μας. Αντίθετα, αποτελεί συμμόρφωση στις υποχρεώσεις της στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών οδηγιών. «Η προσωρινή προστασία των απειλούμενων πτηνών σε αυτές τις περιοχές έναντι των επιπτώσεων από τους ΑΣΠΗΕ θα συμβάλει στις προσπάθειες αποκατάστασης της βιοποικιλότητας μετά την πυρκαγιά και παράλληλα θα εξασφαλίσει τη συνοχή του οικολογικού δικτύου Natura 2000», αναφέρουν.
Το Π.Δ. της οριοθέτησής του «νομιμοποιεί τις καταπατήσεις και απελευθερώνει φυσικούς ποτάμιους χώρους προς οικοδόμηση και εκμετάλλευση», σύμφωνα με το Δίκτυο Πολιτών, που θα ξαναπροσφύγει στο ΣτΕ για τη διάσωση του τρίτου μεγαλύτερου ποταμού της τσιμεντούπολης ● Επί σειρά ετών, οικολογικές και πολιτικές συλλογικότητες, οργανώσεις και μεμονωμένοι πολίτες έχουν δώσει σειρά αγώνων και έχουν καταφέρει σε μεγάλο βαθμό να κρατήσουν το ρέμα «ανοιχτό» και «ζωντανό»
Aντιμέτωπο με τη χαριστική βολή βρίσκεται το ρέμα της Πικροδάφνης, καθώς, έπειτα από τις πολλαπλές κακοποιήσεις που υφίσταται κατά καιρούς από τις κρατικές υπηρεσίες, εκδόθηκε σε ΦΕΚ το προεδρικό διάταγμα με το οποίο επικυρώνεται ο καθορισμός των οριογραμμών (οριοθέτησής) του.
Επί της ουσίας, με το Π.Δ. («Επικύρωση καθορισμού των οριογραμμών του ρέματος Πικροδάφνης») η οριοθέτηση του ρέματος απέχει πολύ από την πραγματική παλιά του κοίτη η οποία στενεύει, νομιμοποιούνται σχεδόν όλες οι καταπατήσεις και τα αυθαίρετα στις όχθες και στην κοίτη του ρέματος, απελευθερώνονται νέες παραρεμάτιες εκτάσεις προς οικοδόμηση και εγκρίνονται έργα διευθέτησης με συρματοκιβώτια και μπετόν σε όλο το μήκος του τελευταίου φυσικού του τμήματος.
Κι όλα αυτά πρόκειται να συμβούν με πρόσχημα την πλημμυρική ασφάλεια, έναν ανυπόστατο ισχυρισμό, αφού το ρέμα της Πικροδάφνης δεν πλημμυρίζει κατά τις περιόδους επαναφοράς 50 και 100 ετών (δηλαδή δεν προκαλεί πλημμύρες που συμβαίνουν μία φορά κάθε 50 ή 100 χρόνια), όπως προκύπτει από τα Διαχειριστικά Σχέδια Κινδύνων Πλημμύρας και τους Χάρτες Κινδύνων Πλημμύρας του ΥΠΕΝ, αλλά και από τη Μελέτη Επικινδυνότητας που ανέθεσε η Περιφέρεια Αττικής στο Αστεροσκοπείο Αθηνών και πρόσφατα παρουσίασε.
Προκειμένου να γίνουν αντιληπτές οι συνέπειες που θα επιφέρει το Π.Δ. στο ρέμα της Πικροδάφνης πρέπει να αναφερθεί ότι πρόκειται για το μοναδικό ρέμα που έχει απομείνει σε φυσική κατάσταση στη νότια Αθήνα. Με συνολικό μήκος περίπου 9,3 χιλιόμετρα, η Πικροδάφνη είναι το τρίτο μεγαλύτερο ποτάμι της Αττικής μετά τον Κηφισό και τον Ιλισό. Ξεκινά από τους πρόποδες του Υμηττού στον Καρέα, διασχίζει τους Δήμους Ηλιούπολης, Αγίου Δημήτριου, Παλαιού Φαλήρου, Αλίμου και εκβάλλει στον Σαρωνικό στην ακτή Εδέμ.
Το «ανοιχτό» τμήμα του ρέματος, μήκους 6 χιλιομέτρων, παραμένει ένας πράσινος πνεύμονας ζωής στο λεκανοπέδιο. Η οικολογική του αξία είναι αναγνωρισμένη από την εθνική νομοθεσία που το έχει χαρακτηρίσει ως «ιδιαιτέρου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος», «υδατόρεμα Α΄ προτεραιότητας» και «υγρότοπο Β΄ προτεραιότητας».
Στο ρέμα και στις όχθες της Πικροδάφνης βρίσκουν καταφύγιο δεκάδες είδη ορνιθοπανίδας (με καταγεγραμμένα 145 είδη πουλιών εκ των οποίων τουλάχιστον τα 35 βρίσκονται υπό καθεστώς προστασίας) και υδρόβιων ζώων, μεταξύ τους προστατευόμενα ή υπό εξαφάνιση είδη, όπως η γραμμωτή νεροχελώνα και το ευρωπαϊκό χέλι.
Εμμονή στον οχετό
Εντούτοις, παρ’ όλη την έκδηλη οικολογική αξία του ρέματος, που μέσα στον αστικό ιστό λειτουργεί και ως χώρος αναψυχής, σωματικής υγείας και ψυχικής ανάτασης των κατοίκων της πόλης, αλλά και ως φυσικός αεραγωγός και παράγοντας για τη ρύθμιση του μικροκλίματος της ευρύτερης περιοχής, η Περιφέρεια Αττικής επιμένει στις καταστροφικές επεμβάσεις στην Πικροδάφνη.
Με τη μετατροπή του ρέματος από πανέμορφο οικοσύστημα, σπάνιο για το αστικό τοπίο της Αττικής, σε οχετό ομβρίων υδάτων, υλοποιώντας βαριές επεμβάσεις που περιλαμβάνουν τοίχους από σκυρόδεμα, επενδύσεις πρανών και κοίτης με συρματοκιβώτια, αύξηση του ύψους των πρανών και μείωση της διατομής της κοίτης. Συν τοις άλλοις, το δέλτα των εκβολών του ρέματος (κατάντη της γέφυρας Ποσειδώνος) δεν οριοθετείται ως υγρότοπος, αλλά ως συνέχιση του ρέματος. Και αυτό, παρά την εισήγηση του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων - Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) για να ενταχθεί στους προστατευόμενους υγρότοπους της Αττικής (2017) σύμφωνα με τον νόμο για τη βιοποικιλότητα και να οριοθετηθεί κατόπιν επιστημονικών μελετών και οικολογικών αξιολογήσεων.
Στην πράξη, με την έκδοση του Π.Δ., η Περιφερειακή Διοίκηση δεν εναρμονίζεται με τις εντολές και τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας που εκδόθηκαν έπειτα από τις ενστάσεις και τις προσφυγές του Δικτύου Πολιτών για τη διάσωση του Ρέματος της Πικροδάφνης, προκειμένου να διατηρηθεί το ρέμα ως οικοσύστημα αλληλένδετο με τη βιοποικιλότητά του.
Επιπλέον, δεν συντονίζεται με τις Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη διατήρηση των ρεμάτων. Από την άλλη, η Περιφερειακή Διοίκηση δεν διατίθεται να διαχειριστεί και να αντιμετωπίσει την παράνομη απόρριψη λυμάτων και σκουπιδιών, από την ΕΥΔΑΠ και καταπατητές. Αλλά ούτε και να προωθήσει την οριοθέτηση του ρέματος στη φυσική του μορφή, όπως επιτάσσει απόφαση του ΣτΕ του 2008, ώστε να απαλλαγεί από τις παράνομες καταπατήσεις, τις επιχώσεις και τον κίνδυνο της πύκνωσης της δόμησης στις παραρεμάτιες περιοχές που, τελικά, απελευθερώνονται προς οικοπεδοποίηση. Παραβλέποντας ότι σε ένα στενό πλέον ρέμα, με τις οριογραμμές που επέβαλε και βάσει των έργων από τσιμέντο και συρματοκιβώτια που προωθεί, αυξάνει τον κίνδυνο υπερχείλισης και πολλαπλασιάζει την ορμητικότητα του πλημμυρικού νερού.
«Ονομάζοντας υποκριτικά τις επεμβάσεις που πρόκειται να κάνει στο Ρέμα της Πικροδάφνης ως “συμβολή στην πρόοδο και την ανάπτυξη”, η Περιφέρεια Αττικής εμπαίζει τους πολίτες, επικαλούμενη με υποκρισία την ασφάλεια και την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής τους, ενώ στην ουσία την υποβαθμίζει και θέτει σε κίνδυνο τις ζωές και τις περιουσίες τους», επισημαίνει το Δίκτυο Πολιτών για τη διάσωση του Ρέματος της Πικροδάφνης.
Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι πολλά: Γιατί η Περιφέρεια εξακολουθεί να επιμένει σε παλιές και παρωχημένες mελέτες στις οποίες κυριαρχεί το μπετόν απέναντι σε ήπιες πρακτικές ασφάλειας και στήριξης; Γιατί αγνοεί τις ευρωπαϊκές πρακτικές διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος; Γιατί εγκρίνει αχρείαστα και δαπανηρά έργα; Γιατί χρησιμοποιεί και σπαταλά τα χρήματα των πολιτών εις βάρος της ποιότητας της ζωής τους; Και, τέλος, γιατί προωθεί οριοθέτηση που νομιμοποιεί καταπατήσεις κι επιπλέον απελευθερώνει τις όμορες με το ρέμα εκτάσεις προς οικοδόμηση;
Συμφέροντα
«Μόνο ένας λόγος μπορεί να εξηγήσει τέτοιες ενέργειες απροκάλυπτου θράσους. Η συμφωνία με τους εργολάβους. Γιατί τα λεφτά είναι πολλά», επισημαίνει το Δίκτυο Πολιτών. «Η απόσταση από τις πρακτικές που ακολουθούνται πλέον σε όλη την Ευρώπη και τον πολιτισμένο κόσμο, όπου τα ρέματα αποκαλύπτονται και διατηρούνται στη φυσική τους μορφή, δικαιολογείται από την Περιφέρεια με ψευδεπίγραφους και ανυπόστατους χαρακτηρισμούς (ασφάλεια, αναβάθμιση, πρόοδος) χάριν μιας δήθεν “αποτελεσματικότητας” που έχει στόχο την ψηφοθηρία και την προώθηση εργολαβικών συμφερόντων. Αυτό είναι θράσος και εξαπάτηση του πολίτη και ιδιαίτερα του πολίτη των νοτίων προαστίων. Το ρέμα Πικροδάφνης δεν είναι δώρο για τους εργολάβους. Είναι σπάνιο κοινόχρηστο αγαθό που ανήκει σε όλους μας. Απορρύπανση και αναβάθμιση χρειάζεται, όχι τσιμέντωμα και συρματοκιβώτια», αναφέρει και ετοιμάζεται να προσφύγει στο ΣτΕ κατά του Π.Δ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, επί σειρά ετών, οικολογικές και πολιτικές συλλογικότητες, οργανώσεις και μεμονωμένοι πολίτες έχουν δώσει σειρά αγώνων και έχουν καταφέρει σε μεγάλο βαθμό να κρατήσουν το ρέμα «ανοιχτό» και «ζωντανό». Είναι ενδεικτικό ότι της έκδοσης του Π.Δ. είχε προηγηθεί απόφαση του ΣτΕ (31/12/2020) με την οποία δικαίωσε την προσφυγή του Δικτύου Πολιτών και τριών οικολογικών οργανώσεων και ακύρωσε τα έργα εγκιβωτισμού με σαρζανέτια και μπετόν για τη διευθέτηση του ρέματος που σχεδίαζε η Περιφέρεια Αττικής στο πλαίσιο του έργου «Ανάπλαση ρέματος Πικροδάφνης από λεωφόρο Βουλιαγμένης ώς εκβολές» («Παράνομη η “ανάπλαση” στο ρέμα Πικροδάφνης», «Εφ.Συν.», 12.01.2022).
Εξι μήνες μετά, η Περιφέρεια Αττικής επανέφερε νέα Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (την 5η κατά σειρά, με τις 4 προηγούμενες να έχουν ακυρωθεί από το ΣτΕ) με έργα παρόμοια με αυτά της προηγούμενης μελέτης που είχαν ακυρωθεί. Στα τέλη του 2021 η μελέτη εγκρίθηκε με περιβαλλοντικούς όρους (ΑΕΠΟ). Το Δίκτυο Πολιτών για τη διάσωση του ρέματος της Πικροδάφνης κατέθεσε και πάλι αίτημα ακύρωσης των νέων έργων, στις 4/3/2022.
Τον περασμένο μήνα η Περιφέρεια ξεκίνησε για ακόμη μία φορά έργα μέσα στην κοίτη του ποταμού στο ύψος της οδού Αιγίνης στον Αγιο Δημήτριο. Αλλά και στο Φάληρο, στο ύψος της οδού Ικτίνου, ο Δήμος Παλαιού Φαλήρου καταπάτησε πρόσφατα και κατέστρεψε την παρόχθια βλάστηση του ρέματος με τη χρήση μπουλντόζας, σε έκταση πάνω από 5 στρέμματα, για να φυτέψει ελιές και πικροδάφνες. Φυτά που ουδεμία σχέση έχουν με τη φυσική παρόχθια χλωρίδα του ρέματος που αποτελούσε σημαντικό ενδιαίτημα των ειδών πανίδας που φιλοξενεί το ρέμα (ορνιθοπανίδα, αμφίβια κ.λπ.).
