Τι μηνύματα στέλνει σήμερα η επέτειος των 50 χρόνων από τα Ιουλιανά του 1965;

Συμπίπτει με τη σημερινή περίοδο κρίσης, όπου μετά τη σαρωτική νίκη του ΟΧΙ με 61,3%,  φουντώνει ο  πανικός της άρχουσας τάξης στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Ταυτόχρονα ανεβαίνει η αυτοπεποίθηση της εργατικής τάξης και της νεολαίας, που συνειδητοποιούν ότι μπορούν να σταματήσουν  τα πραξικοπήματα των αφεντικών και να τσακίσουν νέα και παλιά μνημόνια.

Στις 15 Ιούλη του 65, η κυρίαρχη τάξη στην Ελλάδα διώχνει την κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου που είχε κερδίσει τις εκλογές του Φλεβάρη 1964 με ποσοστό 53%, ύστερα από την κατάρρευση της ΕΡΕ, του κόμματος που ήταν ο προκάτοχος της Νέας Δημοκρατίας εκείνη την εποχή. Πρωθυπουργός στην κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου δεν ήταν κάποιος ριζοσπάστης, αλλά ο Γεώργιος Παπανδρέου, γνωστός από το Δεκέμβρη του 1944.

Κι όμως, τα Ανάκτορα και η ηγεσία του στρατού προχώρησαν στην ανατροπή του. Δεν ήταν κάποια απλή «ενδοαστική» διαμάχη. Αυτό που τους ανησυχούσε ήταν η άνοδος των αγώνων του εργατικού κινήματος και της νεολαίας με πρωτοπόρο το φοιτητικό κίνημα. Μπορεί μετά το 1944 οι αστοί να είχαν κερδίσει τον εμφύλιο πόλεμο και να είχαν εγκαθιδρύσει το καθεστώς με τα ξερονήσια και το ΚΚΕ εκτός νόμου, αλλά ο έλεγχός τους έμπαινε σε αμφισβήτηση από μια νέα άνοδο του κινήματος μετά από δυο δεκαετίες με σκληρούς αγώνες. Οι απεργίες των οικοδόμων, η κίνηση των 115 σωματείων, το κίνημα του 15% για την Παιδεία, η μαζική οργή μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη ήταν σταθμοί στην κατάρρευση της ΕΡΕ του Καραμανλή.

Η σαρωτική εκλογική νίκη της Ένωσης Κέντρου δεν σταμάτησε τις διεκδικήσεις όλου εκείνου του κόσμου που πάλευε. Η απόλυση του Παπανδρέου από την πρωθυπουργία και οι προσπάθειες των ανακτόρων να διορίσουν μια νέα κυβέρνηση με αποστάτες από το κόμμα του αντί να σταθεροποιήσει τον έλεγχο της κυρίαρχης τάξης προκάλεσε μια μαζική έκρηξη.

Επί 70 μέρες, νεολαία και εργάτες ξεχύθηκαν στους δρόμους της Αθήνας και έδωσαν μια μάχη χωρίς προηγούμενο. Μια βδομάδα μετά την ανατροπή του Παπανδρέου, η αστυνομία δολοφονεί το Σωτήρη Πέτρουλα στη διάρκεια σύγκρουσης με τους διαδηλωτές στη Σταδίου. Στην κηδεία του Πέτρουλα, δυο μέρες αργότερα, η συμμετοχή ξεπερνάει τις εκατοντάδες χιλιάδες. Λίγο αργότερα, στις 27 Ιούλη, η ΓΣΕΕ αναγκάζεται να κηρύξει πολιτική Γενική Απεργία.

Ο κόσμος που τις πρώτες μέρες διαδήλωνε υπέρ του Παπανδρέου τώρα πια απεργεί, περνάει στις δικές του εργατικές μορφές πάλης, πιέζει τα συνδικάτα να κηρύξουν απεργίες διαρκείας. Έχει τη δύναμη να μπλοκάρει απανωτές απόπειρες να σχηματιστούν παλατιανές κυβερνήσεις με το Νόβα, τον Τσιριμώκο, τον Στεφανόπουλο και βάζει σαν αίτημα να φύγει ο Βασιλιάς. Αλλά η ηγεσία της ΕΔΑ αρνείται αυτή την προοπτική.

Τα Ιουλιανά στην Ελλάδα είναι αναπόσπαστο κομμάτι από τα μεγάλα κινήματα της δεκαετίας του 1960, προπομπός του Μάη του 1968 στη Γαλλία, του «καυτού φθινόπωρου» της Ιταλίας του 1969, όλου εκείνου του κύματος όπου μια νέα εργατική τάξη αμφισβητεί την κοινωνία όπου είναι υποχρεωμένη να ζει, συγκρούεται με τον καπιταλισμό και έρχεται σε ρήξη με τα όρια μιας αριστεράς που συμβιβάζεται.

Σήμερα που ο καπιταλισμός βρίσκεται μέσα σε μια κρίση ασύγκριτα πιο βαθιά από τότε, και οι κυρίαρχες τάξεις ανησυχούν ότι η κατακόρυφη άνοδος της Αριστεράς στην Ελλάδα είναι μόνο η αρχή μιας αμφισβήτησης που απλώνεται παντού, τα διδάγματα από τα Ιουλιανά είναι πολύτιμα.

Οι καπιταλιστές και οι οικονομικοί εκβιασμοί τους, ο έλεγχός τους πάνω στο κράτος και τους μηχανισμούς του, ο αδίστακτος χαρακτήρας των σχεδίων τους για να κρατάνε τον έλεγχο είναι εμπειρίες που έρχονται ξανά στο προσκήνιο και δεν μπορούν να απαντηθούν με συμβιβασμούς και υποχωρήσεις, γιατί αυτός ο δρόμος έδειξε ότι καταλήγει στην ήττα.

Η συζήτηση για την προηγούμενη φορά που το κίνημα των εργατών και της νεολαίας ξεπρόβαλε στο προσκήνιο δείχνοντας τη δύναμη που μπορεί να αλλάξει την κοινωνία, θα μας βοηθήσει να οργανώσουμε τα επόμενα βήματα σήμερα καλύτερα.