Γιάννης Κυριακίδης

AskAda
Μουσικό θέατρο για φωνή, μουσικό σύνολο και πολυμέσα

Δωρεάν προβολή στο nationalopera.gr/GNOTV
από τις 11 Σεπτεμβρίου έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021

Στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης

Κύκλος «Ωδές στον Βύρωνα»

Το νέο έργο AskAdaτου διακεκριμένου συνθέτη Γιάννη Κυριακίδηέρχεται αποκλειστικάστην GNO TV από τις 11 Σεπτεμβρίου έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021,στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Πρόκειται για μια καινοτόμο σύνθεση μουσικού θεάτρου για φωνή, μουσικό σύνολο και πολυμέσα, βασισμένη στη ζωή και το έργο της πρωτοπόρου της πληροφορικής ΆνταςΛάβλεϊς, κόρης του Λόρδου Μπάιρον, η οποία θεωρείται πως δημιούργησε τον πρώτο αλγόριθμο για υπολογιστή το 1843.

Στηριγμένος στα ιστορικά τεκμήρια για τη ζωή και το έργο της ΆνταςΛάβλεϊς, αλλά και στις όψιμες επιστολές και τα ποιήματα ενός μετανιωμένου Μπάιρον για την εγκαταλελειμμένη του κόρη, ο πολυγραφότατος Γιάννης Κυριακίδης, που ζει και δημιουργεί στην Ολλανδία, δίνει φωνή σε τούτη τη μοναδική ιστορική μορφή (με την εξίσου γραφική, «βυρωνική» βιογραφία) σε ένα έργο πολυμεσικού μουσικού θεάτρου που αξιοποιεί και αναδεικνύει τις συνέπειες της προδρομικής επιστημονικής της έρευνας.

Το AskAda, σε λιμπρέτο ΤεοντοράΝτελαβώ, μουσική διεύθυνση ΓκρέγκορυΣαρέτ και οπτικό υλικό ΝταριένΜπρίτο, θα είναι διαθέσιμο δωρεάν στο nationalopera.gr/GNOTVμε ελληνικούς και αγγλικούς υπότιτλους.Το έργοαποτελεί ανάθεση της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ στον Γιάννη Κυριακίδη και εντάσσεται στον θεματικό κύκλο «Ωδές στον Βύρωνα», ο οποίος αποδίδει φόρο τιμής στον εμβληματικό ρομαντικό ποιητή και φιλέλληνα Λόρδο Μπάιρον. Τον κύκλο επιμελείται ο συνθέτης Αλέξανδρος Μούζας.

Η παραγωγή και η δημιουργία της GNO TV υλοποιούνται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) [www.SNF.org] για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Ρωτήστε την ΆνταΛάβλεϊς

Καρπός του άτυχου γάμου του Λόρδου Μπάιρον με την ΑνναμπέλαΜίλμπανκ και εκδιωγμένη από το σπίτι μαζί με τη μητέρα της σε ηλικία πέντε εβδομάδων, η ΆνταΛάβλεϊς δεν απέκτησε ποτέ σχέση με τον πατέρα της, ο οποίος, μόλις τρεις μήνες αργότερα, εγκατέλειψε την Αγγλία οριστικά εν μέσω αχαλίνωτης σκανδαλολογίας. Αυτό δεν εμπόδισε το μοναδικό νόμιμο τέκνο του Μπάιρον να αναπτύξει τη δική του, αυτόνομη και συναρπαστική, προσωπικότητα: αποθαρρυμένη από κάθε ενδιαφέρον για την ποίηση και τους ποιητές, η νεαρή Άντα καλλιέργησε τις μαθηματικές της δεξιότητες για να εξερευνήσει «τον αόρατο κόσμο που μας περιβάλλει», σχεδιάζοντας ιπτάμενες μηχανές σε ηλικία δώδεκα ετών, δημοσιεύοντας, για την «αναλυτική μηχανή» του Τσαρλς Μπάμπατζ, έναν πρωτοποριακό αλγόριθμο που θεωρείται ευρέως το πρώτο πρόγραμμα υπολογιστή της ιστορίας, και οραματιζόμενη πρώιμα τις διευρυμένες δυνατότητες των υπολογιστών σε τομείς όπως η μουσική αρμονία και σύνθεση.

Ρωτήστε τον Γιάννη Κυριακίδη

«Στην περιβόητη έβδομη σημείωση (Note G) μιας ανακοίνωσης σχετικής με την αναλυτική μηχανή του Τσαρλς Μπάμπατζ (1843), η ΆνταΛάβλεϊς, δημιουργός του πρώτου αλγορίθμου για υπολογιστή, γράφει: “Η αναλυτική μηχανή θα μπορούσε να έχει επίδραση και σε άλλα πράγματα εκτός από τους αριθμούς”.

Μ’ αυτό της το όραμα, η Άντα προβλέπει την εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και την επίδρασή της στις ζωές μας πάνω από ενάμιση αιώνα πριν την άφιξή της. Ως ερασιτέχνις μουσικός (έπαιζε άρπα), κατάλαβε πως ακόμη και η μουσική θα μπορούσε να παραχθεί από έναν αλγόριθμο που θα βασιζόταν σε ορισμένους κανόνες.

Όταν μου ζητήθηκε να γράψω ένα νέο έργο βασισμένο στην ΆνταΛάβλεϊς, η πρώτη μου σκέψη ήταν τι είδους σύνθεση θα μπορούσε να έχει φανταστεί η ίδια πως ήταν δυνατό να συντεθεί με βάση αυτούς τους αλγορίθμους. Κοιτάζοντας τον αυθεντικό αλγόριθμο, το πρώτο πράγμα που μου έκανε εντύπωση ήταν πόσο σύγχρονος φαινόταν: διαδικασίες, μεταβλητές και βρόχοι που βρίσκουμε στον σύγχρονο προγραμματισμό βρίσκονταν ήδη σ’ αυτόν τον πρώτο αλγόριθμο, ένα πρόγραμμα που η Άντα δημιούργησε ώστε να υπολογίζει τους λεγόμενους αριθμούς Μπερνούλλι, μια πολύπλοκη μαθηματική διαδικασία.

Προσπάθησα να κατασκευάσω τον δικό μου αλγόριθμο βασισμένο στην παραγωγή μιας παρόμοιας σειράς αριθμών. Θέλησα να δημιουργήσω έναν ηχητικό κόσμο με μηχανικά χαρακτηριστικά, ταυτόχρονα όμως μέσα σε έναν συνεκτικό αρμονικό κόσμο όχι πολύ μακριά από την τονική γλώσσα της Ευρώπης των μέσων του 19ου αιώνα. Θέλησα να χρησιμοποιήσω αυτή τη δομή στην παρουσίαση των κομματιών της ζωής της, μια δραματουργία που ταλαντεύεται ανάμεσα σε διαφορετικές όψεις της ζωής και των γραπτών της –την αυτοβιογραφική και την επιστημονική– και την παρακαταθήκη της».

Σύνοψη

ΡωτήστετηνΆντα, όχιτηSiri. Ρωτήστεκάποιαπουκαταλαβαίνει, που ήτανεδώ προτού ξεκινήσειηπαραφροσύνη. Καιρωτήστετημετονπιοανάλαφρο, τονπιοοπιούχο τρόπο. Μιλήστε μεμιάς σεολόκληρητηγυναίκα. Οι όψεις Α΄καιΒ΄της Άντας, ηεπί της οθόνης καιηζωντανή, συνυφαίνουντους δυο ήχους τους όπως θα έκανε ένας αργαλειός τουΖακάρ, μεμιαανθρώπινηδημιουργίαστηνκαρδιά του, αλλά καιτοαποτύπωματης μηχανής στηστόφατου. Συνειδητό καιυποσυνείδητο, μέρακαινύχτα, διακόπτουνσυνεχώς το ένατο άλλορυθμικά, όπως οιπατητήρεςενός αργαλειού.

Η ΆνταΛάβλεϊς αναδείχτηκε σε ίνδαλμαγιαπρώτηφορά τηδεκαετίατου’70, όταντο όνομά της δόθηκεσεμιαπρωτοποριακή γλώσσαπρογραμματισμού. Όπως οΤουταγχαμών, ηΆνταεπανήλθεστηζωή τηστιγμή πουοκόσμος ξαναθυμήθηκετο όνομά της, γιατί οιΑιγύπτιοι, στηναρχαιότητα, πίστευαν πως πεθαίνεις μόνο ότανκανείς δενπροφέρειπιατο όνομά σου. Καιτώραπιαβρίσκεταισεκάθετεύχος της σειράς Ιστορίες της καληνύχταςγιαεπαναστάτριες, σε κάθεεπεισόδιοτουDoctorWho ή τωνδιαδικτυακώνσειρώνκινουμένωνσχεδίωνμεθέματις γυναίκες μαθηματικούς, και έχειγίνειηηρωίδαμιας εποχής πουαντιπαθεί ταμαθηματικά, αλλά εξαρτάταιαπό αυτά.

Μια όπεραβασισμένη όχιμόνοστηναλληλογραφίαανάμεσαστηΛαίδηΛάβλεϊςκαιτονεφευρέτητης αναλυτικής μηχανήςΤσαρλς Μπάμπατζ, μακαιστηνποίησητου πατέρατηςΛόρδουΜπάιρον, καθώς καιστηνευρείαεπίδρασηκαιεπιρροή των«διαισθήσεων»καιτουοράματός της γιατοπού θαμπορούσεαυτή ημηχανή ναοδηγήσειτηνανθρωπότητα. Ηπραγματική δύναμησήμεραφαίνεταινακρύβεταισταχέριαιδιοφυώνπρογραμματιστών, ενώ ο ίδιος οαλγόριθμος γνωρίζειπερισσότερααπό τονεφευρέτητουκαιτα–άγνωστα–αποτελέσματασυχνά οδηγούνσεαπάνθρωπες επιπτώσεις. Όπως θα έλεγεκαιηΆντα, οιεκβάσεις συχνά είναιαπρόβλεπτες.

Αν και περιορίστηκενατακάνει όλαμέσασε 36 χρόνια, όπως οπατέρας της οΜπάιρον, αυτό ήταναρκετό ώστεεμείς ναείμαστε σήμεραεδώ και να διαβάζουμε ήσυχα στις συσκευές μας, παρά τοχάος καιτηνκαταστροφή πουχτυπούν τον κόσμο για ακόμημιαφορά μεκατακλυσμιαίοτρόπο. Ακόμηκαιμεδεδομένοπως ο χρόνος δενείναιπραγματικός, το έργοείναισχετικά σύντομογια όπερα, καθώς διαρκεί κάπως λιγότεροαπό μία ώρα, καιηδομή τουπεριστρέφεταιγύρωαπό τοναριθμό 36.

Πρώτη παρουσίαση • Ανάθεση της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ
Κύκλος «Ωδές στον Βύρωνα»

Γιάννης Κυριακίδης

ASK ADA

Μουσικό θέατρο για φωνή, μουσικό σύνολο και πολυμέσα
Στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης

Δωρεάν προβολή στο nationalopera.gr/GNOTV
από τις 11 Σεπτεμβρίου έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021

Η παραγωγή βιντεοσκοπήθηκε χωρίς την παρουσία κοινού και με όλα τα αναγκαία μέτρα προστασίας από τον Covid-19 στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος στις 11 & 12 Ιουνίου 2021.

Υπάρχουν διαθέσιμοι ελληνικοί και αγγλικοί υπότιτλοι.

Λιμπρέτο: ΤεοντοράΝτελαβώ

Μουσική διεύθυνση: ΓκρέγκορυΣαρέτ

Οπτικό υλικό – Προγραμματισμός: ΝταριένΜπρίτο

Σχεδιασμός κοστουμιού: Μπράιαν NτεΚαρβάγιο

Σχεδιασμός φωτισμών: Μελίνα Μάσχα

Φωνή:Μιχαέλα Ρήνερ

Μουσικοί:Κώστας Σερεμέτης (κρουστά), Ευαγγελία Κιοσόγλου (άρπα), Απόστολος Παληός (πιάνο), Διονύσης Βερβιτσιώτης (βιολί), Γιάννης Αθανασόπουλος (βιόλα), Αλέξανδρος Μποτίνης (βιολοντσέλο)