Οι άνθρωποι της τέχνης στην έκρηξη των Δεκεμβριανών


 
Τραυματικά βιώνει τα Δεκεμβριανά στην προσωπική του ζωή και ο κορυφαίος συγγραφέας και δημοσιογράφος Γρηγόρης Ξενόπουλος, που στις 16 Δεκεμβρίου του δίνουν ένα λεπτό να φύγει από το σπίτι του, που βρίσκεται στο επίκεντρο των συγκρούσεων, για ν’ ανατινάξουν με δυναμίτη το απέναντι κτίριο. Συνεχίζει ο ίδιος :“Όταν ελευθερώθηκαν επιτέλους οι δρόμοι και μπορέσαμε να κυκλοφορήσουμε, από το πολύπαθο σπίτι της οδού Ευριπίδου δεν είχε μείνει παρά το …οικόπεδο. Το είχαν λεηλατήσει – οι επαναστάτες ;άλλοι κακοποιοί και άρπαγες ;Δεν ξέρω!- και του είχαν βάλει φωτιά !Έτσι χάθηκαν τα πάντα χωρίς να σωθεί ούτε ένα κουρέλι, ούτε ένα χαρτάκι !Ρούχα, χαλιά, στρώματα τα έκλεψαν. Μεγάλα έπιπλα, βιβλία, χειρόγραφα– άχρηστα για τους κλέφτες- έγιναν στάχτη. Έμεινα χωρίς τίποτε-άστεγος, άπορος, γυμνός- με ότι φορούσα την ώρα της φυγής μου, πού ύστερα είδα πόσο ήταν τραγική !” Έκτοτε, στα συνεχή μπλόκα της εποχής, ο ηλικιωμένος Ξενόπουλος, ελλείψει ταυτότητας επιδεικνύει τα βιβλία του για να τον αναγνωρίσουν...


 
Ίδια με του Ξενόπουλου είναι και η τύχη του αρχείου του Γιάννη Ρίτσου, που καίγεται στο σπίτι του στην Καισαριανή μαζί με τα πρώτα θεατρικά του έργα καθώς και το 1.000 σελίδων πεζό  “Στους πρόποδες της σιωπής” που δεν φτάνει ποτέ στα βιβλιοπωλεία.
 
Άλλη σημαντική ενεργή στα γεγονότα καλλιτεχνική παρέα της εποχής, είναι αυτή των Μάνου Χατζιδάκι, Βασίλη Ρώτα, Τίτου Πατρίκιου, Ελένης Γκύκαντζη- Αρβελέρ, Άννας Συνοδινού και Ιάννη Ξενάκη. Ο τελευταίος χάνει την όραση στο ένα μάτι, όταν βρετανικό τανκ βομβαρδίζει κτίριο στην οδό Διδότου 47 στα Εξάρχεια, που βρίσκεται μαζί με δύο συναγωνιστές -μέλη του λόχου Μπάυρον- οι οποίοι χάνουν τη ζωή τους. Αφηγείται ο ίδιος :“Ακούσαμε τους όλμους να πέφτουν. Κάποια έκρηξη πρέπει να μας βρήκε. Ένα αγόρι κι ένα κορίτσι σκοτώθηκαν επί τόπου. Τα μυαλά του κοριτσιού είχαν πεταχτεί στον τοίχο. Έχασα τις αισθήσεις μου. Σε λίγο με μετέφεραν με μίαν άσπρη σημαία σε μια άλλη πολυκατοικία, όπου υπήρχαν κάτι πρώτες βοήθειες. Τους άκουσα να λένε: Θα ζήσει μόνο λίγες ώρες, τουλάχιστον ας πεθάνει ήσυχος. Και μου έκαναν ενέσεις για να μην πονάω. Ούτε τίποτε το αντισηπτικό, ούτε πρώτες βοήθειες. Όμως, δεν πέθανα”.


 
Η Ελένη Γλύκατζη -Αρβελέρ είναι αχτιδάρχης της νεολαίας του ΕΛΑΣ έχοντας στην καθοδήγησή της όλη την Ανατολική Αττική  :“Κατά τύχη γλίτωσα, είχα αφήσει την τσάντα μου σε ένα περβάζι ενός παραθύρου και όταν πήγα να την πάρω ήταν τρυπημένη από σφαίρα. Οι ελεύθεροι σκοπευτές και από εδώ και από εκεί έριχναν και όποιον πιάσει η σφαίρα”. Ολοκληρώνει την αναφορά στα γεγονότα αναφέροντας ένα περιστατικό που συνοψίζει σε λίγες λέξεις τι προηγήθηκε και τι ακολούθησε των Δεκεμβριανών :“Ήμουν στη Μεγάλη Βρετάνια και βγαίνει ένας Εγγλέζος αξιωματικός. Στη Βουλή ήταν οι αστυνομικοί. Τον έπιασα και του είπα ότι οι ίδιοι ήταν και με τους Γερμανούς και με εσάς. Και μου είπε ναι το ξέρω και έφυγε”...