Απάντηση έδωσε στα ερωτήματα που έθεσε η υπουργός Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη σε σχέση με τη χρήση του κτιρίου του, με αφορμή την πραγματοποίηση στον προαύλιο χώρο του εκδήλωσης σχετικά με το πρόσφατο τραγικό ναυάγιο στην Πύλο, που είχα αποτέλεσμα τον πνιγμό πολύ μεγάλου αριθμού προσφύγων και μεταναστών.

Ειδικότερα, την Τρίτη 1^η Αυγούστου η υπουργός Πολιτισμού έστειλε επιστολή στα μέλη της διοίκησης του Συλλόγου στην οποία υποστήριζε ότι η πραγματοποίηση της εκδήλωσης για το ναυάγιο της Πύλου ήταν πέρα από τους σκοπούς για τους οποίους έχει παραχωρηθεί το συγκεκριμένο κτίριο που ανήκει στο υπουργείο Πολιτισμού και ότι έπρεπε να είχε προηγηθεί σχετικό αίτημα για τη χορήγηση αδείας για την πραγματοποίηση της εκδήλωσης.

Από τη μεριά του, το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων υπενθυμίζει ότι η χρήση του συγκεκριμένου κτιρίου παραχωρήθηκε στον σύλλογο το 1982 με απόφαση της αείμνηστης Μελίνας Μερκούρη, για την εξυπηρέτηση των δράσεων και σκοπών του συλλόγου, υπογραμμίζει ότι με βάση την κείμενη νομοθεσία και το Σύνταγμα, η υπουργός δεν μπορεί να ζητά «εξηγήσεις» για ζητήματα που αφορούν την ελεύθερη συνδικαλιστική δράση του Συλλόγου, και επισημαίνει ότι εδώ και δεκαετίες ο χώρος του Συλλόγου προσφέρεται για την πραγματοποίηση εκδηλώσεων επιστημονικού και πολιτιστικού χαρακτήρα όπως και εκδηλώσεων που αφορούν ευρύτερα κοινωνικά ζητήματα. Όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά:

«Ιδιαίτερα ο κήπος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων έχει φιλοξενήσει, ενδεικτικά και όχι περιοριστικά, εκδηλώσεις του Δήμου Αθηναίων (οι δράσεις του Athens City Festival φιλοξενούνται πλέον κάθε χρόνο στον κήπο του Συλλόγου), την ετήσια γιορτή της Ανεξαρτησίας του Μεξικού που διοργανώνει η Πρεσβεία του Μεξικού, την ετήσια γιορτή του Συλλόγου Αλσατών, σχολικές γιορτές των γειτονικών σχολείων, το Φεστιβάλ Κόμικ, το Φεστιβάλ Women in Arts, βιβλιοπαρουσιάσεις εκδοτικών οίκων όπως οι εκδόσεις Gutenberg, Τόπος, Μέλισσα, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, Στερέωμα κ.ά., παρουσιάσεις των αρχαιολογικών λευκωμάτων του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ι. Λάτση («Ο Κύκλος των Μουσείων»), μουσικές εκδηλώσεις, εκθέσεις φωτογραφίας, δράσεις κατά του κοινωνικού αποκλεισμού του Υπουργείου Δικαιοσύνης, φιλανθρωπικά μπαζάρ, κινηματογραφικές προβολές. Επιπλέον, ο Σύλλογος έχει διοργανώσει με εθελοντική συνεισφορά των μελών του επί 4 χρόνια θερινό σινεμά στον κήπο, δωρεάν για όλους τους πολίτες, κατά τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο. Εκτός από εκδηλώσεις που προβάλλουν την αρχαιολογία και τον πολιτισμό, ο Σύλλογος έχει φιλοξενήσει εκδηλώσεις και φεστιβάλ άλλων φορέων με θέματα την οικολογία, την περιβαλλοντική κρίση, την φιλοζωία, την υπεράσπιση των δικαιωμάτων και την προβολή της επανένταξης των κρατουμένων και των τοξικοεξαρτημένων, εκδηλώσεις ενάντια στον φασισμό, εκδηλώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών και τον φεμινισμό, τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, και όλα τα θέματα που απασχολούν κάθε δημοκρατικό πολίτη, αλλά και την ευνομούμενη πολιτεία.»

Τέλος, ως προς τα ζητήματα που αφορούν το γεγονός ότι είναι ένα χαρακτηρισμένο διατηρητέο κτίριο, υπογραμμίζουν ότι τηρείται η κείμενη νομοθεσία που δεν περιλαμβάνει ειδική άδεια για κάθε εκδήλωση πραγματοποιείται, επισημαίνοντας ότι το ίδιο ισχύει και για ένα μεγάλο αριθμό κτιρίων που έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα στο κέντρο της Αθήνας.

Το πλήρες κείμενο της επιστολής του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων προς την υπουργό Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη έχει ως εξής:

Αξιότιμη κ. Υπουργέ,

Σε απάντηση της επιστολής σας με αρ. πρωτ. 368706/1-8-2023, την οποία παραλάβαμε όλα τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, τόσο με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (μέσω ηλεκτρονικού πρωτοκόλλου), όσο και με επίδοση από κλητήρα του Γραφείου σας, σας επισημαίνουμε τα εξής:

1) Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, σύμφωνα με το καταστατικό του (http://sea.org.gr/details.php?id=498), αποτελεί συνδικαλιστικό και επιστημονικό σωματείο των αρχαιολόγων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού, η λειτουργία του οποίου διέπεται από τις διατάξεις του Ν. 1264/82 και το άρθρο 23 του Συντάγματος, που θεσμοθετούν ως απόλυτο και προστατευόμενο δικαίωμα την ελευθερία της συνδικαλιστικής δράσης των εργαζόμενων. Το Διοικητικό Συμβούλιο και τα λοιπά αντιπροσωπευτικά όργανα του Συλλόγου, που προβλέπονται από το καταστατικό (άρθρα 17, 35, 36), λογοδοτούν για τη συνδικαλιστική τους δράση αποκλειστικά στα μέλη του Συλλόγου, τα οποία τους εκλέγουν. Συνεπώς, το να αναζητάτε «εξηγήσεις» για θέματα που άπτονται της λειτουργίας του ΔΣ ή άλλων οργάνων του Συλλόγου δεν είναι μόνον άκομψο και αντιθεσμικό, αλλά και εμπίπτει στις απαγορευτικές διατάξεις του Ν. 1264, ο οποίος ρητά αναφέρει: «Απαγορεύεται στους εργοδότες, σε πρόσωπα που ενεργούν για λογαριασμό τους και σε οποιονδήποτε τρίτο να προβαίνουν σε οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψη που κατατείνει στην παρακώλυση της άσκησης των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων των εργαζομένων και ιδιαίτερα: (…) ε) να επεμβαίνουν με οποιονδήποτε τρόπο στη διοίκηση, στη λειτουργία και στη δράση των συνδικαλιστικών οργανώσεων, στ) να μεταχειρίζονται με ευμένεια ή δυσμένεια τους εργαζομένους, ανάλογα με τη συμμετοχή τους σε ορισμένη συνδικαλιστική οργάνωση». (άρθρο 14, παρ.2)

Ομοίως, η προσπάθεια ερμηνείας του καταστατικού του Συλλόγου από εσάς, με διατύπωση μάλιστα κρίσεων για το ποιες δράσεις κείνται «εκτός των σκοπών» του είναι, κατά τα ανωτέρω, όχι μόνο εκτός πεδίου αρμοδιοτήτων σας αλλά εμπίπτει στις ίδιες ως άνω απαγορευτικές διατάξεις. Κατά τούτο, κάθε παροχή εξηγήσεων ενώπιόν σας σε σχέση με τη λειτουργία και τη δράση του συλλόγου μας παρέλκει.

2) Παρά ταύτα, προς αποφυγή τυχόν εντυπώσεων, εκθέτουμε τα κάτωθι:

α. Η Γενική Συνέλευση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, που υπερψήφισε στις 19/6/2023 ομόφωνα ψήφισμα για το πολύνεκρο ναυάγιο της Πύλου με τίτλο «Κάνουν τη Μεσόγειο υγρό νεκροταφείο, δεν θα συνηθίσουμε ποτέ μας το σφαγείο» , είναι το ανώτερο όργανο του Συλλόγου και αρμόδια να κρίνει τα ενδιαφέροντα και συμφέροντα των μελών του Συλλόγου, όπως αυτά ορίζονται στο νομίμως δημοσιευθέν καταστατικό του (άρ. 2 και 3).

β. Τα οικονομικά πεπραγμένα του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων ελέγχονται από τα θεσμοθετημένα όργανα που προβλέπει ο Ν. 1264/82 και το καταστατικό του Συλλόγου (άρθρο 31) και εγκρίνονται από την Γενική Συνέλευση των μελών. Προς διευκόλυνσή σας σάς ενημερώνουμε ότι τα έσοδα του Συλλόγου προέρχονται αποκλειστικά από τις πηγές που αναφέρονται στο άρθρο 13 του καταστατικού. Από τη μακρόχρονη θητεία σας στο ΥΠΠΟ, άλλωστε, ήδη γνωρίζετε ότι ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων δεν έχει αιτηθεί ούτε λάβει χρηματοδότηση από το Υπουργείο Πολιτισμού ή από οποιονδήποτε άλλον κυβερνητικό φορέα για τις δράσεις του, διαφυλάττοντας την ανεξαρτησία του σωματείου και συμμορφούμενος απολύτως με την πρόβλεψη του Ν. 1264/82 που ορίζει ότι «απαγορεύεται να δέχονται οι συνδικαλιστικές οργανώσεις εισφορές και ενισχύσεις από εργοδότες ή οργανώσεις τους» (άρ. 5, παρ. 4).

γ. Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων καταθέτει ετήσια φορολογική δήλωση, ως οφείλει, και ελέγχεται από τις υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών, που είναι και οι καθ’ ύλην αρμόδιες να ενημερώσουν οιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον ή να διερευνήσουν οποιαδήποτε τυχόν καταγγελία.

δ. Το επί της Ερμού 134-136 κτίριο ιδιοκτησίας ελληνικού δημοσίου/ΥΠΠΟ (κηρυγμένο ως «έργο τέχνης» και απαλλοτριωμένο «για αρχαιολογικούς σκοπούς» δυνάμει των ΦΕΚ 40/Δ/1973 και 254/Β/1994) παραχωρήθηκε κατά χρήση στον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων από την αείμνηστη Υπουργό Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη (Υπουργική Απόφαση 18/1/1982) και αποκαταστάθηκε από τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟ, στο πλαίσιο της συνολικής παρέμβασης που δρομολογήθηκε για την αποκατάσταση του ιστορικού κέντρου της Αθήνας και ιδιαίτερα της συνοικίας της Πλάκας . Η απόφαση παραχώρηση χρήσης δεν προβλέπει όρους: ήταν και είναι προφανές ότι ο Σύλλογος των επιστημόνων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, που έχει στους σκοπούς του την εν γένει μέριμνα για τις αρχαιότητες (Κατ. άρ. 2.β) γνωρίζει πώς να διαχειριστεί με τον προσήκοντα τρόπο ένα προστατευόμενο κτίριο εντός κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου.

ε. Ως γνωστόν, ήδη από τη δεκαετία του 1990, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, στη βάση αποφάσεων του Διοικητικού Συμβουλίου και των Γενικών Συνελεύσεων, χρησιμοποιεί το κτίριο και τον κήπο του Συλλόγου για τους καταστατικούς του σκοπούς: την στέγαση των γραφείων του, της βιβλιοθήκης, του ξενώνα για τους αρχαιολόγους που δεν έχουν μόνιμη διαμονή στην Αθήνα, δράσεις του Συλλόγου, την πραγματοποίηση επιστημονικών σεμιναρίων, διαλέξεων και εκδηλώσεων του Συλλόγου, εκδηλώσεων και δράσεων Υπηρεσιών του ΥΠΠΟ, εκδηλώσεων άλλων φορέων, καλλιτεχνικών εκδηλώσεων και πολιτιστικών δρώμενων, με ιδιαίτερη έμφαση στην απεύθυνση στη γειτονιά και τους φορείς της πόλης, σε πολιτιστικούς φορείς, και στην κοινωνία των πολιτών. Ιδιαίτερα ο κήπος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων έχει φιλοξενήσει, ενδεικτικά και όχι περιοριστικά, εκδηλώσεις του Δήμου Αθηναίων (οι δράσεις του Athens City Festival φιλοξενούνται πλέον κάθε χρόνο στον κήπο του Συλλόγου), την ετήσια γιορτή της Ανεξαρτησίας του Μεξικού που διοργανώνει η Πρεσβεία του Μεξικού, την ετήσια γιορτή του Συλλόγου Αλσατών, σχολικές γιορτές των γειτονικών σχολείων, το Φεστιβάλ Κόμικ, το Φεστιβάλ Women in Arts, βιβλιοπαρουσιάσεις εκδοτικών οίκων όπως οι εκδόσεις Gutenberg, Τόπος, Μέλισσα, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, Στερέωμα κ.ά., παρουσιάσεις των αρχαιολογικών λευκωμάτων του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ι. Λάτση («Ο Κύκλος των Μουσείων»), μουσικές εκδηλώσεις, εκθέσεις φωτογραφίας, δράσεις κατά του κοινωνικού αποκλεισμού του Υπουργείου Δικαιοσύνης, φιλανθρωπικά μπαζάρ, κινηματογραφικές προβολές. Επιπλέον, ο Σύλλογος έχει διοργανώσει με εθελοντική συνεισφορά των μελών του επί 4 χρόνια θερινό σινεμά στον κήπο, δωρεάν για όλους τους πολίτες, κατά τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο. Εκτός από εκδηλώσεις που προβάλλουν την αρχαιολογία και τον πολιτισμό, ο Σύλλογος έχει φιλοξενήσει εκδηλώσεις και φεστιβάλ άλλων φορέων με θέματα την οικολογία, την περιβαλλοντική κρίση, την φιλοζωία, την υπεράσπιση των δικαιωμάτων και την προβολή της επανένταξης των κρατουμένων και των τοξικοεξαρτημένων, εκδηλώσεις ενάντια στον φασισμό, εκδηλώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών και τον φεμινισμό, τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, και όλα τα θέματα που απασχολούν κάθε δημοκρατικό πολίτη, αλλά και την ευνομούμενη πολιτεία.

Με τον τρόπο αυτό, το δημόσιο κτίριο που έχει παραχωρηθεί από το ΥΠΠΟ στον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων όχι μόνο προάγει την σχέση των αρχαιολόγων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας με την κοινωνία και το κύρος του Συλλόγου (Κατ. άρ. 2, 3, 4), αλλά και εκπληρώνει τους κοινωνικούς σκοπούς ενός δημόσιου κτηρίου, αποτελώντας πλέον ένα ζωντανό χώρο – τοπόσημο στην περιοχή του Θησείου και αποδεικνύοντας ότι τα κτήρια ιδιοκτησίας του ΥΠΠΟ μπορούν να αποτελέσουν αναζωογονητικό στοιχείο για την πόλη και τον πολιτισμό, χωρίς καμία εμπορευματική χρήση.

στ. Ο υπαινιγμός για «οικονομικό αντάλλαγμα» του Συλλόγου είναι τουλάχιστον αβάσιμος, αλλά και δυνάμει δυσφημιστικός. Κανένα οικονομικό αντάλλαγμα δεν υπήρξε από την εκδήλωση με τίτλο «Δικαιοσύνη στο έγκλημα της Πύλου», που πραγματοποιήθηκε με την εθελοντική συνεισφορά των διοργανωτών, των ομιλητών και των μουσικών αλλά και των συμμετεχόντων, οι οποίοι ανέλαβαν την τακτοποίηση του χώρου, την φύλαξη και την καθαριότητά του και παρέδωσαν τον χώρο στην προτέρα κατάσταση μετά το πέρας της εκδήλωσης, σύμφωνα με τη μεταξύ μας συμφωνία.

ζ. Εξίσου αβάσιμος και δυνάμει δυσφημιστικός είναι ο υπαινιγμός περί «πρόκλησης οιασδήποτε οικονομικής δαπάνης ή άλλης επιβάρυνσης του ΥΠΠΟ και/ή του ελληνικού δημοσίου εν γένει». Όπως γνωρίζετε, όλα τα έξοδα για τη λειτουργία, τον εξοπλισμό και τη συντήρηση του κτιρίου βαρύνουν αποκλειστικά τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων και τους πόρους του.

η. Για την πραγματοποίηση εκδηλώσεων εντός κτιρίων χαρακτηρισμένων ως νεότερων μνημείων ή έργων τέχνης, ανεξαρτήτως κυριότητάς τους, είτε δηλαδή αυτά ανήκουν στο ελληνικό δημόσιο/ΥΠΠΟ και έχουν παραχωρηθεί κατά χρήση σε άλλους φορείς είτε ανήκουν σε ιδιώτες, τα οποία βρίσκονται εντός του ιστορικού κέντρου των Αθηνών (κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου), δεν προβλέπεται ξεχωριστή αδειοδότηση, κατά το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, εκτός αν τέτοιος όρος έχει προβλεφθεί ρητώς στην απόφαση παραχώρησης -κάτι που, όπως γνωρίζετε, δεν ισχύει εν προκειμένω- ή αν πρόκειται για εκδήλωση ή δράση που είναι πιθανό να αλλοιώσει τα χαρακτηριστικά του ή να θέσει σε κίνδυνο το κτίριο-μνημείο και την ακεραιότητά του -κάτι που καταφανώς δεν αφορά τις εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα στο κτίριο και τον κήπο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων.

Εάν η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟ έχει σκοπό να εγκαινιάσει μια νέα περίοδο γραφειοκρατικής λειτουργίας, κατά την οποία κάθε εκδήλωση που πραγματοποιείται σε νεοκλασικά ή άλλα κηρυγμένα νεότερα μνημεία στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας (λχ στο Ζάππειο Μέγαρο, το κτίριο της Βουλής των Ελλήνων, το κτίριο της παλιάς Βουλής, την Τριλογία της Πανεπιστημίου, το Πολυτεχνείο, τα νεοκλασικά κτήρια κ.ά.) και στα κτήρια ιδιοκτησίας ΥΠΠΟ που έχουν παραχωρηθεί σε άλλους φορείς (λχ ΠΟΕ ΥΠΠΟ, Κοινωνικό Πολύκεντρο ΑΔΕΔΥ, Ίδρυμα Μητσοτάκη, Ίδρυμα Σαμαρά, Ίδρυμα Γεωργίου Παπανδρέου κ.ά.) θα εισάγονται για έγκριση ή μη στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων και θα απαιτούν απόφαση της Γενικής Διεύθυνσης Αναστήλωσης Μνημείων και Τεχνικών Έργων του ΥΠΠΟ, αυτό θα πρέπει να θεσμοθετηθεί με οριζόντιο τρόπο, και να ενημερωθούν όλοι οι κάτοχοι ή οι χρήστες μνημείων εντός του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου της Αθήνας, καθώς και οι αρμόδιες Υπηρεσίες, που θα κληθούν να αναλάβουν το αδιανόητο διοικητικό βάρος τυχόν τέτοιας πρόβλεψης.

Τέλος, καθώς είναι η πρώτη φορά εδώ και τέσσερα χρόνια που επικοινωνείτε απευθείας με το ΔΣ του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, έστω και με αυτόν τον ανορθόδοξο τρόπο, θα θέλαμε να σας υπενθυμίσουμε ότι παραμένουν αναπάντητες όλες οι επιστολές του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων με αίτημα για συνάντηση μαζί σας για θέματα που απασχολούν το σώμα των αρχαιολόγων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, από το 2020 ως σήμερα.

Σας επισυνάπτουμε εκ νέου την τελευταία μας επιστολή (συν. 1), που εστάλη αμέσως μετά την πρόσφατη ανάληψη των καθηκόντων σας ως Υπουργού Πολιτισμού. Εν όψει δε της υποχρέωσης που επιβάλλει ο Νόμος («Ο εργοδότης ή εξουσιοδοτημένος εκπρόσωπός του έχει την υποχρέωση να συναντάται με τους εκπροσώπους των συνδικαλιστικών οργανώσεων μετά από αίτησή τους τουλάχιστον μια φορά τον μήνα και να μεριμνά για την επίλυση των θεμάτων που απασχολούν τους εργαζομένους ή την οργάνωσή τους», Ν. 1264, άρ. 16), αναμένουμε την πρόσκλησή σας για συνάντηση.

Για το ΔΣ

————–

1 Αποφάσεις Εκλογοαπολογιστικής Συνέλευσης http://sea.org.gr/details.php?id=1388

2 Παραχώρηση που επιπλέον ερείδεται στο άρθρο 16, παρ. 5 του Ν. 1264/1982 («Ο εργοδότης του οποίου η εκμετάλλευση απασχολεί περισσότερους από εκατό (100) εργαζομένους έχει υποχρέωση να διαθέτει κατάλληλο χώρο για γραφείο στον τόπο εργασίας στη συνδικαλιστική οργάνωση της επιχείρησης που έχει τα περισσότερα μέλη, για την εξυπηρέτηση των συνδικαλιστικών σκοπών της, εφόσον ζητηθεί και σύμφωνα με τις δυνατότητές του»).