Για την έννοια της δημοκρατίας υπάρχουν χιλιάδες ορισμοί στην βιβλιογραφία, ωστόσο όλοι μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα, καθώς ο κάθε άνθρωπος την αισθάνεται και την ευαγγελίζεται με ξεχωριστό τρόπο. Μια άποψη που εκφράζεται δίχως φόβο, ένα λευκό περιστέρι, ένα ερωτευμένο ομόφυλο ζευγάρι, μια στάση λεωφορείου όπου μαύροι και λευκοί κάθονται αρμονικά, ένα αλλόκοτο ντύσιμο, μια γυναίκα σε θέση εξουσίας, δρόμοι χωρίς άστεγους και αδέσποτα. Εν γένει, ποιος είναι ικανός να οριοθετήσει μια έννοια, η οποία αποτελείται από δισεκατομμύρια ανομοιογενή στοιχεία; 

Επί του πρακτέου, η ύπαρξη δημοκρατίας προϋποθέτει την ελευθερία τόσο του λόγου όσο και του αυτοπροσδιορισμού, τα ίσα δικαιώματα για κάθε κοινωνικό κύτταρο, νομική ισότητα, κρατική διαφάνεια κ.α. Εντός του 2020, πέραν της αναθεώρησης της σημασίας της ζωής, που προέκυψε από την πανδημία, οι κυβερνητικές πρακτικές μας έβαλαν σε σκέψεις, ανησυχίες και σε έναν μακρύ στοχαστικό δρόμο για τις μη δημοκρατικές συνθήκες που προωθούνται και επιβάλλονται, σε πολλές περιπτώσεις υπό την πρόφαση αντιμετώπισης του κορονοϊού. 

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και σχεδόν σύσσωμη η κυβέρνηση, απέδειξαν πως διακατέχονται από μια ιδιότυπη, συνταγματικά αποκλίνουσα άποψη, σχετικά με τις απαραίτητες κοινωνικές συνθήκες που οφείλουν να αναπτύσσονται, ώστε στον τόπο να βασιλεύει η δημοκρατία και όχι ο αυταρχισμός, ούτε να επανέρχονται οι σκοτεινές μέρες της χούντας. Προσοχή: δεν υποστηρίζω πως έχουμε χούντα, όμως η κυβέρνηση έχει αντιγράψει τόσο πρακτικές, όσο και νομοθετήματα της τότε δυστοπικής εποχής. 

Τον τελευταίο χρόνο, γίναμε μάρτυρες πρωτοφανών περιστατικών αστυνομικής αυθαιρεσίας και ασυδοσίας, που σε καμία περίπτωση δεν συνάδουν σε μια δυτικού τύπου δημοκρατική χώρα. Ο σερίφης Χρυσοχοϊδης, πιστός στο δόγμα «Νόμος και τάξη», διατάζει και οι εντολοδόχοι αστυνομικοί εκτελούν με βιαιότητα και συνάμα ευχαρίστηση, προκαλώντας ένα χάος, βαθύ αίσθημα ανασφάλειας και φόβου, ακόμη και επιχειρησιακών φιάσκων όπως με την διαφυγή του Χρήστου Παππά και τις εκκενώσεις καταλήψεων, στις οποίες δεν ζούσαν επίδοξοι Μπιν Λάντεν αλλά άποροι πρόσφυγες με τα παιδιά τους. 

Μπουκάρουν στα σπίτια πολιτών χωρίς εισαγγελική άδεια, ξυλοκοπούν βάναυσα όποιον τολμά να αντισταθεί στην εξουσία τους, από το γκλομπ της εικονικής και άνανδρης ισχύος δεν γλιτώνουν ούτε οι ηλικιωμένοι, ούτε νέοι και φοιτητές. Συλλαμβάνουν ακόμη και σκυλιά που τους γαβγίζουν, καταπατούν κάθε συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα των συλληφθέντων (δεκάδες οι μαρτυρίες). Ο ανήθικος οργασμός της στολής. Πάντως, οι πολίτες φαίνεται να τιμωρούν τις αστυνομικές δυνάμεις, καθώς σύμφωνα με νέα έρευνα η εμπιστοσύνη προς αυτές έπεσε στο 47%, από 53% που ήταν πέρυσι.

Ακόμη και η κοινοβουλευτική λειτουργία δέχτηκε διπλό χτύπημα από την κυβέρνηση. Πρώτον, επειδή εν μέσω κορονοϊού, ολιγομελούς βουλευτικής συμμετοχής και καθολικού εγκλεισμού των πολιτών, έφερε προς ψήφιση βαρύγδουπα νομοσχέδια, όπως το παιδείας και το περιβαλλοντικό, τα οποία δέχτηκαν σφοδρή κριτική ακόμη και από την ΔΑΚΕ. Όχι τόσο για τα άρθρα που εμπεριείχαν αλλά για τον αντιδημοκρατικό χαρακτήρα της κατάθεσης των νομοσχεδίων, χωρίς να προηγηθεί επιστημονικός, κοινωνικός και αντιπολιτευτικός διάλογος, ο οποίος αποτελεί θεμελιώδη λειτουργία μιας δημοκρατίας. 

Δεύτερον, η απόφαση της κυβερνητικής πλειοψηφίας να άρει την ασυλία της βουλευτού του ΜΕΡΑ25 κ. Αδαμοπούλου, για μια αναφορά που έκανε από το βήμα της βουλής στις αστυνομικές μεθόδους, αποτελεί πλήγμα για την αντιπροσωπευτική δημοκρατία και ανοίγει τον δρόμο και τις ορέξεις σε ορισμένους, που επιθυμούν τους βουλευτές έρμαια ποινικών ευθυνών και δικαστηρίων, με στόχο την φίμωση τους. Αλίμονο αν οδηγούμε τους αντιπροσώπους του λαού στο «απόσπασμα» για προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις.

Φυσικά, από τα δημοκρατικά κυβερνητικά φρονήματα, δεν γλίτωσαν ούτε τα ΜΜΕ, στα οποία προωθήθηκε η χειραγώγηση. Η Λίστα Πέτσα με τα εκατομμύρια που μοίρασε σε κολλητούς και φίλους, αποτέλεσε προπομπό των εξελίξεων. Προπαγάνδα, ψέμα, απόκρυψη ειδήσεων, παρουσίαση άλλων κατά τρόπο που ευχαριστεί τον «Μυωσή», είναι η κατάσταση που επικρατεί ακόμη και σήμερα στα ΜΜΕ. Η πλειοψηφία των δημοσιογράφων αποδείχτηκαν τα καλύτερα πιόνια σε μια σκακιέρα, που με αθέμιτα κυρίως μέσα παλεύει για την διατήρηση της στην εξουσία. Άλλωστε, μετά την Λίστα Πέτσα ακολούθησαν κι άλλες μικρές εξυπηρετήσεις, μέχρι που φτάσαμε στη Λίστα Κικίλια και τα νέα εκατομμύρια. 

Μιας που αναφέρθηκα παραπάνω σε πρακτικές που αντιγράφει από την χούντα των συνταγματαρχών, ας θυμηθούμε το νομοσχέδιο έκτρωμα για την δημοκρατία και τα δικαιώματα, σχετικά με την απαγόρευση ή, έστω, την θεσμοθέτηση εμποδίων δημιουργίας διαδηλώσεων. Κάνοντας σχεδόν copy paste το τότε διάταγμα, η κυβέρνηση ποινικοποίησε την συμμετοχή των πολιτών στις πορείες και την ριζοσπαστικοποίηση. Εύκολα γίνεται αντιληπτό πως ο Μητσοτάκης ψήφισε το εν λόγω νομοσχέδιο, υπό τον φόβο του κοινωνικού αναβρασμού και των αντιδράσεων τύπου 2010-14 με το κίνημα των αγανακτισμένων. Βέβαια, απ’ αυτό προκύπτει ότι φοβάται την ίδια την δημοκρατία και το δικαίωμα των πολιτών στην ελευθερία του συνέρχεσθαι.

Η αδιαφάνεια και κατασπατάληση δημοσίου χρήματος, η μυστική συμφωνία με την εταιρεία Palantir για επεξεργασία των προσωπικών μας δεδομένων και γνωστοποίηση τους στην κυβέρνηση, ο εξευτελισμός και η αδιαφορία για τους εργαζομένους του πολιτισμού και του συστήματος υγείας, η απαξίωση μαθητών και φοιτητών, προωθώντας μια παιδεία για τους έχοντες και πλείστα ακόμη παραδείγματα, φανερώνουν τόσο το σκληρό νεοφιλελεύθερο πρόσωπο της ΝΔ, όσο και την αλλεργία της με την δημοκρατία την ίδια.

Εν κατακλείδι, το 2020 ήταν ένα έτος που σύσσωμος ο πλανήτης επιθυμεί να διαγράψει από την μνήμη του. Ένα πέπλο θανάτου και πένθους σκέπασε ολάκερη την ατμόσφαιρα. Ανάμεσα στην πανδημία του κορονοϊού, ξετρύπωσε και η παΝΔημία για την δημοκρατία και τα δικαιώματα. Ένας πρωτοφανής για τα μεταπολιτευτικά δεδομένα βιασμός, που κατέστησε σαφές πως οι ακροδεξιές φωνές ελέγχουν την ασκούμενη κυβερνητική πολιτική. 

Το μόνο θετικό που άφησε ο χρόνος που φεύγει είναι η καταδίκη της Χρυσής Αυγής και η φυλάκιση του φασιστοπυρήνα. Ας μην σηκωθεί ποτέ ξανά χέρι φασίστα και ας μην θρηνήσουμε κι άλλα θύματα. Ο ερχομός του νέου έτους ευελπιστώ να φέρει περισσότερο οξυγόνο δημοκρατίας, ελευθερίας και ελπίδας γιατί η αισιοδοξία είναι μονόδρομος και όπως είπε ο Νέλσον Μαντέλα «φαίνεται πάντα αδύνατο, μέχρι να γίνει»!

* Ο Θεόκριτος Αργυριάδης είναι φοιτητής Πολιτικών Επιστημών στο ΔΠΘ