Αποκαλυπτικές μαρτυρίες για τους τρόπους με τους οποίους ανεβάζουν από κοινού τις τιμές.

• Τιμολόγηση με υψηλή τιμή και μετά εικονικές εκπτώσεις
• Άλλη τιμή στα ράφια άλλη στο ταμείο
• Το κόλπο με τις μεζούρες
• Πώς τα 10 μέτρα γίνονται 8 και τα 100 φύλλα 80
• Τέσσερα λίτρα στην ετικέτα, τρία στη συσκευασία
• Οι κρυφές αυξήσεις με τη μείωση βάρους
• Και οι ανεκπαίδευτοι ελεγκτικοί μηχανισμοί

Πού μας οδήγησε η έρευνα:

• «Διορθωτικό τιμών», πως στα φρέσκα προϊόντα τα καρτελάκια αλλάζουν ακόμη και τρεις φορές την ημέρα!
• Το παιχνίδι με τις προσφορές που έχει έναν νικητή, τα σούπερ μάρκετ
• Η άτυπη συμφωνία των τριών μεγάλων αλυσίδων
• Το σούπερ μάρκετ καθορίζει τη διαμόρφωση των τιμών από το χωράφι έως το ράφι
• Άλμα τιμών τον Σεπτέμβριο. Σπάνε κάθε ρεκόρ οι τζίροι ανά αλυσίδα σούπερ μάρκετ. Το 2021 έφτασε συνολικά στα 10,1 δισ. ευρώ, πόσο ίσο με το 1/20ο του ΑΕΠ. Συνεχίστηκε το ράλι και εντός του 2022. 31% η αύξηση των πωλήσεων από το 2016
• Νέες ανατιμήσεις πάνω από 10% με τη νέα χρονιά
• Ποια είδη είχαν τις μεγαλύτερες αυξήσεις το 2022
• Σοβαρές καταγγελίες κατά της κυβέρνησης από τον πρόεδρο κρεοπωλών στους Data Journalists, για χτυπήματα κάτω από την μέση και για “παιδιά και αποπαίδια”

των Βασίλη Γαλούπη, Πάνου Κατσαχνιά, Πάρι Καρβουνόπουλου, Βαγγέλη Τριάντη

Οι Data Journalists δημοσιεύουν σήμερα το πρώτο μέρος της έρευνας για τις τιμές στα ράφια των σούπερ μάρκετ. Πρόκειται για μια μεγάλη έρευνα για τις αυξήσεις σε είδη πρώτης ανάγκης που βρίσκονται σε όλα τα σπίτια και η οποία καταδεικνύει ότι μέσα στην κρίση (λόγω πανδημίας και πολέμου) οι μεγάλες αλυσίδες του κλάδου, κατάφεραν να αυξήσουν τα κέρδη τους παρά τη μείωση των πωλήσεων. Επίσης δείχνει πώς ελέγχουν τις τιμές από το χωράφι του παραγωγού μέχρι το ράφι και κυρίως πώς παραπλανούν τους καταναλωτές με διάφορα κόλπα. Στο δεύτερο μέρος της έρευνας, το οποίο θα δημοσιευθεί αμέσως μετά την Πρωτοχρονιά, συγκρίνονται οι τιμές σε δεκάδες προϊόντα και είδη πρώτης ανάγκης με το πραγματικά σοκαριστικό συμπέρασμα ότι από τον περασμένο Νοέμβριο μέχρι σήμερα υπήρξαν αυξήσεις ακόμη και 40% στο σύνολο των προϊόντων!

Για τους καταναλωτές η κατάσταση θυμίζει Γολγοθά. Πληθωρισμός, λογαριασμοί σούπερ μάρκετ, λογαριασμοί ενέργειας, πόλεμος στην Ουκρανία και ισχυρό δολάριο ροκανίζουν το έτσι κι αλλιώς πενιχρό, σε σχέση με τα ισχύοντα στην Ε.Ε., εισόδημα.

Επί της ουσίας τα εισοδήματα σε πραγματικούς όρους μειώνονται και η επίδραση του πληθωρισμού ανάμεσα στους πλουσιότερους και τους φτωχότερους διαφέρει. Τα φτωχότερα νοικοκυριά αντιμετωπίζουν υψηλότερο πληθωρισμό από αυτά που βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση.

Οι μη έχοντες, που αποτελούν και την πλειοψηφία, είναι αυτοί που πλήττονται περισσότερο από τα σούπερ μάρκετ. Για χρόνια, οι εταιρείες τροφίμων και τα σούπερ μάρκετ αύξαναν τις τιμές με μικρά βήματα, φοβούκενοι ότι οι μεγάλες αυξήσεις θα τρόμαζαν τους καταναλωτές. Άλλα τρικ ήταν να μειώνουν αθόρυβα τα μεγέθη των προϊόντων αντί να αυξάνουν τις τιμές.

Τώρα, οι υψηλότερες τιμές είναι παντού, και εκτοξεύονται με φρενήρη ρυθμό σε καθημερινή βάση. Η κερδοσκοπία και τα κόλπα ανατιμήσεων «συντρίβουν» σταθερά τον βαρύθυμο κι ελλειμματικό ελεγκτικό μηχανισμό.

Αν σε όλα τα παραπάνω προσθέσει κανείς την οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση της χώρας τη δεκαετία του 2010, γίνεται εύκολα αντιληπτό το σκηνικό με το οποίο είναι αντιμέτωποι οι πολίτες στην καθημερινότητά τους. Το σίγουρο είναι ότι ο πληθωρισμός πλήττει τους πολίτες και δη τους ασθενέστερους εξ αυτών και η κρίση δεν μπορεί να αποδοθεί αποκλειστικά στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Έχουμε οικοδομήσει μια οικονομία όπου οι αποφάσεις ζωής ή θανάτου για τις τιμές (και τους μισθούς) καθοδηγούνται από τα συμφέροντα των μετόχων.

Οι Data Journalists ερεύνησαν για ποιον λόγο οι αυξήσεις πλήττουν σε τέτοιον βαθμό την ελληνική κοινωνία. Το «καλάθι του νοικοκυριού» αποδεικνύεται ένα καλό τρικ για να κοιτούν όλοι το δέντρο και να χάνουν το δάσος. Οι αυξήσεις στο «καλάθι» μπορεί να συγκρατούνται ως έναν βαθμό, όμως στους χιλιάδες άλλους κωδικούς προϊόντων των σούπερ μάρκετ οι τιμές έχουν εκτιναχθεί ακόμα και άνω του 50%, σε κάποια εξ’ αυτών μέσα σε ένα μόλις δίμηνο. Σήμερα δημοσιεύεται το α’ μέρος της έρευνάς μας.

«Διορθωτικό τιμών»….

Οι τιμές αλλάζουν κάθε μέρα

Στην επίσημη γλώσσα που χρησιμοποιούν τα σούπερ μάρκετ, η διαδικασία αλλαγής των τιμών ονομάζεται «Διορθωτικό Τιμών».

Οι τιμές αλλάζουν καθημερινά, αλλά όχι στο σύνολο των προϊόντων που πωλούνται. Υπάρχουν συγκεκριμένες κάθε φορά κατηγορίες προϊόντων, όπου ανάλογα με τον ανταγωνισμό, την προσφορά και τη ζήτηση, κάθε τμήμα των σούπερ μάρκετ παίρνει την απόφαση να αλλάξει τις τιμές. Αλλάζουν μία φορά την ημέρα. Τη μια ημέρα μπορεί ν’ αλλάξουν πολλοί κωδικοί, ενώ την επομένη μπορεί να είναι λιγότεροι.

Έτσι, η «διόρθωση των τιμών» μία φορά την ημέρα, δεν αφορά μόνο τα τρόφιμα, αλλά όλα τα προϊόντα και ανά κατηγορία: Στα γάλατα παραδείγματος χάριν στους 200 κωδικούς θα αλλάξει τους 5 σήμερα, την επομένη μπορεί να αλλάξει άλλους 5, μεθαύριο άλλους 5. Το ίδιο στα τρόφιμα, το ίδιο στα είδη προσωπικής υγιεινής, το ίδιο στα απορρυπαντικά, το ίδιο στα καλλυντικά και σε όλα τα τυποποιημένα.

Στα φρέσκα διαφοροποιείται λίγο, αλλάζει τρεις φορές την ημέρα: Πραγματοποιούνται διορθώσεις μια πολύ πρωί την ώρα του ανοίγματος, μία στις 11:00 π.μ. και μια το απόγευμα.

Η «διόρθωση» των 11:00 π.μ. είναι σχετική με την παρακολούθηση του ανταγωνισμού.

Αυτό σημαίνει ότι μετά από άτυπη συμφωνία, τουλάχιστον μεταξύ των τριών μεγαλύτερων σούπερ-μάρκετ της χώρας (ΑΒ Βασιλόπουλος, Σκλαβενίτης και Lidl), υπάλληλοί τους επισκέπτονται καταστήματα των «ανταγωνιστών», δηλώνοντας εκ των προτέρων στην είσοδο την ιδιότητά τους, καθώς και τον σκοπό της επίσκεψής τους σε αυτά.

Αν λοιπόν, καταγράψουν μεγάλες αποκλίσεις στις μεταξύ τους τιμές των προϊόντων, επιστρέφοντας στην επιχείρηση για την οποία εργάζονται, προσαρμόζουν εκ νέου τις δικές τους τιμές, προς τα επάνω ή προς τα κάτω, ανάλογα και με την πολιτική που ακολουθεί η συγκεκριμένη επιχείρηση.

Οι τιμές αγοράς των φρέσκων προϊόντων καθορίζονται από τα σούπερ μάρκετ. Για αγορές ποσοτήτων 3 με 4 φορές την εβδομάδα από τους παραγωγούς, οι τιμές κάθε φορά είναι διαφορετικές.

Τα σούπερ μάρκετ είναι αυτά που καθορίζουν τις τιμές προς τους παραγωγούς προσαρμόζοντάς τις με βάση τις «αντικειμενικές» συνθήκες, όπως τα κόστη, τις καιρικές συνθήκες και φυσικά την προσφορά και τη ζήτηση, όπως τα αντιλαμβάνονται κάθε φορά τα ίδια.

Μπορεί ο παραγωγός γνωρίζοντας ότι υπάρχει έλλειψη ενός προϊόντος τη δεδομένη στιγμή, να ζητήσει μια αυξημένη τιμή, αλλά και πάλι το σούπερ μάρκετ είναι αυτό που θα δώσει την τελική προσφορά.

Λιπάσματα, ενεργειακό κόστος, ζωοτροφές παραμένουν προβλήματα των παραγωγών. Αυτό σημαίνει ότι κάποιες φορές που η προσφορά είναι μεγάλη, αναγκάζονται να πουλήσουν κάτω του κόστους, για να μην τους μείνουν και για να κρατήσουν την αγορά ανοιχτή για τους ίδιους.

Μόνο οι Συνεταιριστικές Ενώσεις έχουν ένα περιθώριο διαπραγμάτευσης με τα σούπερ μάρκετ.

Στο τέλος του μήνα πριν την εξόφληση, ανά τρίμηνο ή τετράμηνο, τα σούπερ μάρκετ στέλνουν δύο Δελτία Παροχής Υπηρεσιών με κράτηση 23% επί του τζίρου έκαστο. Το ένα με την αιτιολογία για την απλή τοποθέτηση στο ράφι των προϊόντων και το άλλο για τη διανομή των προϊόντων από την κεντρική τους αποθήκη με εταιρικά φορτηγά στα υποκαταστήματα λιανικής πώλησης.

Το ζήτημα της «διόρθωσης» των τιμών δεν είναι σημερινή πρακτική. Υπήρχε πάντα. Δεν είναι ένα φαινόμενο το οποίο εμφανίστηκε τώρα λόγω της συνεχούς ανόδου του πληθωρισμού, του πολέμου στην Ουκρανία κ.ο.κ. Σήμερα είναι περισσότερο επίκαιρο από ποτέ διότι αφ’ ενός οι «διορθώσεις» είναι συνεχώς ανοδικές και αφετέρου η μειωμένη αγοραστική δύναμη του κόσμου πλέον, το ανάγει σε ζήτημα επιβίωσης.

Υπήρχαν περίοδοι στο παρελθόν που οι τιμές των προϊόντων μπορούσαν και να χαμηλώσουν, αν οι συνθήκες υπαγόρευαν κάτι τέτοιο. Τώρα σε ποσοστό 90% οι τιμές των προϊόντων συνεχώς ανεβαίνουν.

Όλα τα σούπερ μάρκετ εκδίδουν δεκαπενθήμερα ή εβδομαδιαία διαφημιστικά φυλλάδια με τα προϊόντα εκείνα που για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα είναι συνήθως σε προσφορά. Έτσι για παράδειγμα, ένα σακουλάκι πατατάκια που κοστίζει κανονικά 1 ευρώ στο διάστημα αυτό που αρχίζει και τελειώνει μεσοβδόμαδα, προσφέρεται με 30% έκπτωση στα 0,70 λεπτά του ευρώ. Όταν τελειώσει η έκπτωση η τιμή του προϊόντος θα ανέλθει στα 1,05 ευρώ.

Αυτό δεν γίνεται για να καλυφθεί η μείωση των εσόδων λόγω των προσφορών. Γιατί οι ίδιες οι μεγάλες εταιρείες παραγωγής των προϊόντων, συμμετέχουν σε αυτές τις εκπτωτικές ενέργειες. Είτε δίνοντας μεγαλύτερη ποσότητα, είτε πουλώντας τη συγκεκριμένη παρτίδα σε χαμηλότερη τιμή χοντρικής, ώστε να συνυπολογίζεται η έκπτωση που θα κάνει ως «προσφορά» το σούπερ μάρκετ.

Η μείωση της αγοραστικής δυνατότητας λόγω πληθωρισμού, αναπόφευκτα φέρνει και τη μείωση της κατανάλωσης. Στο κρέας για παράδειγμα που οι ανατιμήσεις είναι τεράστιες, φέτος σε σχέση με πέρυσι θα κλείσει θετικά σε αξία πωλήσεων, αλλά σε ποσότητες και σε πελάτες οι αριθμοί θα είναι πολύ χαμηλότεροι. Ήδη η πτώση στο σύνολο των πωλήσεων κινείται στο 6% με 7%.

Οι ανατιμήσεις ξεκίνησαν πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Μετά το ξέσπασμά του όμως «εκτροχιάστηκαν». Σε κάποια προϊόντα με αιτία, π.χ. το ηλιέλαιο που από 1 ευρώ έφθασε τα 3,60 ευρώ λόγω παραγωγής του στην Ουκρανία και σε πολλά άλλα, χωρίς αιτία, απλώς και μόνο γιατί «συμπαρασύρθηκαν» από το γενικότερο κλίμα των ανατιμήσεων παγκοσμίως. Όπως το «φαινόμενο» του δείκτη των καυσίμων. Που μόλις ανεβαίνει η τιμή του πετρελαίου Μπρεντ (Brent), αλλάζει την ίδια στιγμή και η τιμή στα πρατήρια καυσίμων.

Το «Καλάθι του Νοικοκυριού» δεν έχει να προσφέρει τίποτα ουσιαστικό, αφού οι οικονομικά ασθενέστεροι, πάντα προτιμούσαν τα πιο φθηνά προϊόντα και γι’ αυτόν τον λόγο τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας των σούπερ μάρκετ. Που ήταν έτσι κι αλλιώς τα φθηνότερα για τους καταναλωτές και που δεν επηρεάζει το μεικτό κέρδος των Σούπερ-Μάρκετ.

Στην ουσία το «Καλάθι του Νοικοκυριού» δεν έχει προϊόντα με μειωμένες τιμές, αλλά προϊόντα στα οποία δεν γίνεται η μεγάλη αύξηση που καταγράφεται στα υπόλοιπα. Αυτή η «συγκράτηση» των τιμών, από τα Σούπερ-Μάρκετ θεωρείται μείωση.

Έχει επανέλθει καθολικά η «λίστα» στα ψώνια και πλέον οι καταναλωτές κοιτάζουν την τιμή κιλού, που στο παρελθόν δεν πρόσεχε κανείς.

Η συνήθης πρακτική πλέον για να μην αυξηθεί η τιμή ενός προϊόντος, είναι να μειωθεί η ποσότητα της συσκευασίας του («Shrinkflation»*). Πρακτική που ακολουθούν τόσο οι εταιρείες που τα παράγουν, όσο και τα σούπερ-μάρκετ στα ιδιωτικής ετικέτας προϊόντα τους.

Με δεδομένο ότι ο τζίρος και οι πωλήσεις των σούπερ μάρκετ διαγράφουν πτωτική τροχιά, ο βασικός τους στόχος την περίοδο αυτή έναντι του ανταγωνισμού, είναι η συγκράτηση και περαιτέρω αύξηση του μεριδίου τους στην αγορά.

*Με τον όρο «Shrinkflation» που προέρχεται από τη σύνθεση των αγγλικών λέξεων: shrink (συρρικνώνω) και Inflation (πληθωρισμός), περιγράφεται η διεθνής τάση που παρατηρείται από επιχειρήσεις, οι οποίες προχωρούν στη μείωση της ποσότητας που περιέχει η συσκευασία του προϊόντος τους, ενώ παράλληλα η τιμή του παραμένει σταθερή.

Γιώργος Λεχουρίτης: Αυτά είναι τα 5 κόλπα με τις τιμές

Στην εύλογη ερώτηση των Data Journalist για τα τεχνάσματα των σούπερ μάρκετ σχετικά με τις τιμές και τις συσκευασίες, ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Καταναλωτών, Γιώργος Λεχουρίτης απαντά ξεκάθαρα και on camera αναφέροντας συγκεκριμένα παραδείγματα.

Όπως λέει ο κ. Λεχουρίτης:

1.  «Τα σούπερ μάρκετ τιμολογούν αρχικά με μια υψηλή τιμή, αλλά στο τέλος του έτους ή κάθε μήνα υπάρχουν οι «επιστροφές». Τιμολογούν κανονικά για να βάζουν το κέρδος πάνω στο προϊόν και αρχίζει μετά η βιομηχανία και κάνει τις εκπτώσεις ανάλογα με την κατανάλωση του προϊόντος. Ο ελεγκτής πρέπει να βλέπει τα πιστωτικά τιμολόγια».
2.  «Υπάρχει άλλη τιμή στο ράφι, άλλη στο ταμείο. Είναι το βασικότερο τρικ».
3.  «Γίνεται παιχνίδι με τις μεζούρες και το βάρος. Ο καταναλωτής δεν μπορεί να θυμάται μεζούρες στα απορρυπαντικά ή πόσα φύλλα έχει μια συσκευασία σε χαρτικά είδη».
4.  «Η άλλη κομπίνα είναι ότι παίζουν με το θέμα της συσκευασίας. Υπάρχουν μικρότερες ποσότητες στις ίδιες συσκευασίες. Ένα απορρυπαντικό παλιά μπορεί να είχε 90 μεζούρες, ενώ τώρα με την ίδια συσκευασία και το ίδιο μέγεθος να υπάρχουν μέσα στο κουτί 70».
5.  «Γίνεται παιχνίδι με τη μείωση στο βάρος των συσκευασιών. Εκεί που αγόραζα 500 γρ. και το πλήρωνα 5 ευρώ, σήμερα αγοράζω 450 γρ. και το πληρώνω 6 ευρώ. Αυτό συμβαίνει στα γιαούρτια, στις μαργαρίνες, στα ντοματοειδή, στο ψωμί κ.α.».

Δείτε όλη τη συνέντευξη που παραχώρησε στους Data Journalists:

Τρελά κέρδη για τα σούπερ μάρκετ μέσα στην πολλαπλή κρίση

Στα τέλη Νοεμβρίου παρουσιάστηκαν, όπως κάθε χρόνο τέτοια εποχή, τα επίσημα οικονομικά στοιχεία στο ετήσιο «Πανόραμα των Ελληνικών Σούπερ Μάρκετ 2022».

Ο τζίρος των σούπερ μάρκετ για το 2021 έφτασε συνολικά στα 10,1 δισ. ευρώ, πόσο που ισοδυναμεί με το 1/20ο του ελληνικού ΑΕΠ! Ήταν αυξημένος κατά 2,4% σε σχέση με το 2020 και κατά 9,5% συγκριτικά με το τελευταίο προ πανδημίας έτος (2019).

Όπως διαπιστώνει η έρευνα, ήταν η 5η συνεχόμενη θετική χρονιά, με τις πωλήσεις από το 2016 να έχουν εκτιναχθεί συνολικά κατά 31%. Τα lockdowns, η ενεργειακή κρίση, η έκρηξη πληθωρισμού και οι ελλιπείς έλεγχοι στα φαινόμενα αισχροκέρδειας λειτούργησαν «προωθητικά» για τα συμφέροντα των σούπερ μάρκετ.

Οι τέσσερις πιο ισχυρές αλυσίδες σούπερ μάρκετ, που ελέγχουν το 80% της αγοράς με συνολικό τζίρο 8,2 δισ. – από τα 10,1 δισ. της συνολικής πίτας -, ήταν για το 2021:

1. Ελληνικές Υπεραγορές Σκλαβενίτης: Ετήσιες πωλήσεις 3,99 δισ. ευρώ (+5,1% σε σχέση με το 2020)
2. Άλφα Βήτα Βασιλόπουλος: 1,97 δισ. ευρώ (-2,7%)
3. Μετρό: 1,37 δισ. ευρώ (+2,7%)
4. Μασούτης 883 εκατ. ευρώ (+0,11%).

Ο τζίρος της Lidl υπολογίζεται λίγο κάτω από τα 2 δισ. ευρώ κι ακολουθούν οι Γαλαξίας και Κρητικός, με ποσά χαμηλότερα του μισού δισ.

Το περασμένο καλοκαίρι ο πληθωρισμός «γονάτιζε» τα νοικοκυριά στην Ελλάδα. Όχι όμως και τα σούπερ μάρκετ που από τον Ιούνιο ως τον Αύγουστο, λόγω και του τουρισμού, σημείωσαν πρωτοφανείς τζίρους.

Στο διάστημα αυτό ο πληθωρισμός στα είδη διατροφής ήταν πάνω από το 12,6%. Οι τιμές των προϊόντων στα ράφια «κάλπαζαν» με ρυθμούς άνω του 10% σε σχέση με το καλοκαίρι του 2021. Ο τζίρος των σούπερ μάρκετ εκτινάχθηκε κατά 11%, σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας ερευνών IRI.

Όλοι συμφωνούν πως η αύξηση στον τζίρο οφείλεται στις ανατιμήσεις, όχι στην αύξηση της ζήτησης. Στο πρώτο εννεάμηνο ο όγκος πωλήσεων μειώθηκε κατά 1,4% σε σχέση με το 2021, αλλά ο τζίρος αυξήθηκε κατά 4,5% ξεπερνώντας τα 6,2 δισ. ευρώ στο εννιάμηνο.

Το «σοκ» του Σεπτεμβρίου και τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας

Η τάση επιδεινώθηκε από τον Σεπτέμβριο, όταν η αξία πωλήσεων εκτοξεύθηκε κατά 11,1% σε σχέση με τον Σεπτέμβριο 2021. Οι καταναλωτές βίωσαν ένα πολύ ισχυρό σοκ αμέσως μετά τις θερινές διακοπές τους. Έτσι, άρχισαν να καταφεύγουν ακόμα συχνότερα, και πολύ πριν την έναρξη του «καλαθιού του νοικοκυριού», στα πιο φτηνά προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας.

Το μερίδιο αυτών των πιο οικονομικών προϊόντων «έτρεχε» στο πρώτο εννιάμηνο του 2022 με 15,9%. Συγκριτικά, το 2010, χρονιά έναρξης της οικονομικής κρίσης, τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας είχαν μερίδιο 11,9%.

Οι μεγαλύτερες αυξήσεις τιμών από τις αρχές του έτους μέχρι και τον Σεπτέμβριο καταγράφηκαν:
Στα υλικά μαγειρικής (10,8%).

1. Στα είδη ατομικής υγιεινής (10,5%)
2. Στα γαλακτοκομικά (9,3%).

Νέο κύμα από τις αρχές του 2023

Ο αναπληρωτής υπουργός Ανάπτυξης Νίκος Παπαθανάσης άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο νέων αυξήσεων για το 2023. Μιλώντας σε τηλεοπτική συνέντευξη στο Mega στις 21 Δεκεμβρίου, παραδέχθηκε ότι «ένα ποσοστό επαγγελματιών 6-8% μπορεί να αισχροκερδούν» και πρόσθεσε όταν ρωτήθηκε σχετικά: «Στα γαλακτοκομικά, στο ρύζι, στο αλεύρι. Επιβάλλουμε πρόστιμα, αλλά ο έλεγχος δεν είναι κάτι απλό. Πρέπει να βρίσκουμε το ποσοστό κέρδους σε σχέση με έναν χρόνο πριν».

Σύμφωνα με πηγές της αγοράς, οι ανατιμήσεις του 2023 έχουν ήδη «φιξαριστεί». Θα περιλαμβάνουν περισσότερα από 500 βασικά αγαθά και οι αυξήσεις το δίμηνο Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου θα αγγίζουν μεσοσταθμικά το 10%. Ήδη περισσότερες από 60 εταιρείες φέρεται να έχουν αποστείλει στις αλυσίδες σούπερ μάρκετ τα νέα τιμολόγια με τις ανατιμήσεις για τουλάχιστον 30 κατηγορίες προϊόντων.

Τα προϊόντα που αναμένεται να έχουν αυξήσεις άνω του 20% με το νέο έτος είναι παιδικές πάνες, είδη ατομικού καθαρισμού, ζυμαρικά, ντοματοειδή.

Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, τα πέντε είδη που είχαν τις μεγαλύτερες αυξήσεις μέσα στο 2022 ήταν:

• Γαλακτοκομικά και αυγά 25,3%
• Ψωμί και δημητριακά 18,7%
• Κρέατα 16,7%
• Έλαια κι λίπη 20,4%
• Καφές 13,4%

Σάββας Κεσίδης: Χτυπήματα κάτω από την μέση

Ο Σάββας Κεσίδης, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Καταστηματαρχών Κρεοπωλών (ΠΟΚΚ), εξήγησε στους Data Journalists τα εμπόδια που συνάντησε η αγορά κρέατος με τα περίπου 15-20.000 κρεοπωλεία όλης της χώρας για το «Καλάθι του Νοικοκυριού», κάνοντας λόγο για χτυπήματα κάτω από τη ζώνη και για “παιδιά κι αποπαίδια”. Μιλάει για «ένα ωραίο επικοινωνιακό κολπάκι, που στην τελική δεν επηρεάζει άμεσα τους τζίρους μας, μας ενοχλεί όμως το επικοινωνιακό στήσιμο της όλης επιχείρησης». Τι δηλώνει για το Market-pass και το εορταστικό τραπέζι.

Πώς οδηγηθήκατε αρχικά στο «Καλάθι του Νοικοκυριού» και μετέπειτα στο εορταστικό;

Οι συζητήσεις είχαν ξεκινήσει μεταξύ των σούπερ-μάρκετ και του υπουργείου Ανάπτυξης τέλος Ιουλίου με αρχές Αυγούστου του 2022. Όταν μάθαμε και εμείς ότι γινόντουσαν αυτές οι συζητήσεις, σε προσπάθεια να επικοινωνήσουμε με το υπουργείο Ανάπτυξης μέσω του Γενικού Γραμματέα, διαπιστώσαμε ότι είμαστε και εμείς μέσα, όπως και κάθε μικρομεσαία επιχείρηση. Συνεννοηθήκαμε λοιπόν με το υπουργείο, πως όταν θα υλοποιηθεί το λεγόμενο «Food Pass», θα συμμετείχαμε. Προσέξτε τη λέξη: «Όταν» θα γίνει…

Πριν από τη 86η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, συναντηθήκαμε ως ΠΟΚΚ με τον κ. Γεωργιάδη εδώ στη Θεσσαλονίκη σε μια ομιλία που είχε στο Επαγγελματικό Επιμελητήριο, όπου και μιλήσαμε για το συγκεκριμένο θέμα. Στη συζήτησή μας αυτή, ο κ. Γεωργιάδης μας απάντησε ότι «αν» υλοποιηθεί τελικά η συγκεκριμένη πρωτοβουλία, θα είμαστε μέσα και οι κρεοπώλες.

Παρ’ όλα αυτά, κατά τα εγκαίνια της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, ο πρωθυπουργός στις προγραμματικές του δηλώσεις εξήγγειλε το μέτρο του λεγόμενου «Food Pass». Περιμέναμε λοιπόν κι εμείς περί το τέλος Σεπτεμβρίου με αρχές Οκτωβρίου αυτό να πραγματοποιηθεί, μαθαίνοντας τελικά τον Νοέμβριο, ότι μετατρέπεται σε «Καλάθι του Νοικοκυριού» με τον τρόπο που έγινε. Δηλαδή, με το να μπούνε σε αυτό τα Σούπερ-Μάρκετ κι έτσι να ξεκινήσει.

Στην προσπάθειά μας να μπούμε κι εμείς οι κρεοπώλες σε ένα τέτοιο «Καλάθι» συναντήσαμε αρχικά εμπόδια. Το πρώτο εμπόδιο ήταν ότι ο Νόμος έλεγε ότι πρέπει να είναι επιχειρήσεις με τζίρο άνω των 90 εκατ. ευρώ το χρόνο, οπότε ένα συνοικιακό κρεοπωλείο δεν μπορούσε να ενταχθεί, όπως μια μεγάλη αλυσίδα που είναι συγκεντρωτική στους τζίρους της και δεν είναι όπως μια μεμονωμένη επιχείρηση λιανικής.

Οπότε και είπαμε να κάνουμε ένα άλλο τύπου «Καλάθι του Νοικοκυριού» σε συνεργασία πάλι με το υπουργείο Ανάπτυξης. Βρήκαμε όμως κάποια άλλα εμπόδια. Στο ότι θα έπρεπε κάθε κρεοπώλης -δηλαδή, περίπου 15-20.000 κρεοπωλεία σε όλη την Ελλάδα- κάθε Τετάρτη να ανεβάζει σε μια πλατφόρμα του υπουργείου, τιμές και εκπτώσεις, τόσο με τα προηγούμενα ποσά, όσο και με τα καινούργια ποσά, ώστε να μπορεί να είναι κι αυτός μέσα στο «Καλάθι του Νοικοκυριού».

Όπως καταλαβαίνετε, για έναν αυτοαπασχολούμενο επαγγελματία κρεοπώλη, κάποιον που είναι στο χωριό ή σε μια γειτονιά ή ακόμη και στο κέντρο, αλλά που δεν είναι εξοικειωμένος με τα ηλεκτρονικά μέσα, δεν του είναι απλά δύσκολο, αλλά αδύνατο να τηρήσει κάτι τέτοιο. Κι επειδή η διαδικασία αυτή θα γινόταν υποχρεωτική με Νόμο, αναγκαστικά θα είμασταν έκθετοι σε οποιοδήποτε έλεγχο. Δηλαδή, θα ερχόταν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του κράτους και θα έβαζαν πρόστιμα από 500 ευρώ μέχρι 5.000 ευρώ.

Όποτε ευχαριστήσαμε τον κ. Γεωργιάδη λέγοντας του ότι οι καταστηματάρχες κρεοπώλες δεν θα μπούμε σε ένα τέτοιο «Καλάθι» και ότι θα συνεχίσουμε να κάνουμε ό,τι κάναμε τόσα χρόνια με τον δικό μας τρόπο για τον καταναλωτή.

Στο τέλος-τέλος, αυτό που μας ενόχλησε περισσότερο, είναι ότι σε μια ανακοίνωση του ο κ. Γεωργιάδης είπε ότι επειδή δεν θέλει να δημιουργεί αθέμιτο ανταγωνισμό μεταξύ των μεγάλων αλυσίδων και των μικρών καταστημάτων, βγάζει από το «Καλάθι του Νοικοκυριού» τον κουραμπιέ και το μελομακάρονο και βάζει το μοσχάρι και τη γαλοπούλα.

Το γεγονός αυτό ήταν ένα «χτύπημα κάτω από τη μέση», που μας αποδεικνύει ότι υπάρχουν τα «παιδιά» και τα «αποπαίδια»… Γιατί δεν μπορεί να βγάζεις τον κουραμπιέ και το μελομακάρονο -που καλά έκανε και τα έβγαλε- χωρίς αντίστοιχα να βγάζεις το μοσχάρι και τη γαλοπούλα που είναι κι αυτά χριστουγεννιάτικα προϊόντα κι από τα οποία κι εμείς περιμένουμε να δουλέψουμε.

Αν και το υπουργείο Ανάπτυξης λέει ότι το «Καλάθι του Νοικοκυριού» έχει πετύχει, σύμφωνα με τις δικές μας εκτιμήσεις η έως τώρα πορεία του έδειξε ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει και γι’ αυτό επανέρχεται η κυβέρνηση με το αρχικό σχέδιο του «Food Pass» μετονομάζοντας το σε «Market Pass». Αρχικά δε, σκεφθήκαν να το ονομάσουν «Super-Market Pass», κατάλαβαν ότι πετάει έξω όλους τους υπόλοιπους κι έτσι το ονόμασαν «Market Pass», που και πάλι βέβαια παραπέμπει στα Σούπερ-Μάρκετ, παρόλο που αναφέρεται γενικά στα καταστήματα.

Έστω και μικρά τα ποσοστά που δίνουν το «Καλάθι του Νοικοκυριού» και το «Market Pass», ο κλάδος των κρεοπωλών, καθώς και οι κλάδοι των υπόλοιπων μικρομεσαίων επιχειρήσεων που εμπλέκονται με αυτά, έχουν να περιμένουν από τα συγκεκριμένα βοηθήματα στους καταναλωτές, μια συμμετοχή στους τζίρους τους.

Η γαλοπούλα και το μοσχαρίσιο κρέας προστέθηκαν σε αυτό που ονομάστηκε από το υπουργείο Ανάπτυξης ως εορταστικό «Καλάθι του Νοικοκυριού»;

Σωστά.

Στο αρχικό «Καλάθι του Νοικοκυριού» δεν υπήρχαν προϊόντα κρέατος;

Στο αρχικό «Καλάθι του Νοικοκυριού» υπήρχε το κοτόπουλο και το χοιρινό.

Και πάλι όμως χωρίς προέλευση. Δηλαδή, ένα ακόμα παράπονο που είχαμε από τον κύριο Γεωργιάδη για το οποίο είπε ότι «θα το κοιτάξει γιατί έχουμε δίκιο» και βέβαια δεν το κοίταξε ποτέ, είναι ότι σε όλες τις διαφημιστικές καμπάνιες των μεγάλων αλυσίδων, είτε έντυπες, είτε ραδιοφωνικές, είτε τηλεοπτικές, σχεδόν ποτέ -για να μην είμαι απόλυτος- δεν αναφέρεται η προέλευση του προϊόντος. Δηλαδή, στοχεύουν να βάλουν τον κόσμο μέσα στο μαγαζί και μετά να του δείξουν -υποχρεωτικά- στη ζυγιστική και στην ταμειακή μηχανή το πραγματικό προϊόν το οποίο διαφήμιζαν. Αλλά τον έχουν βάλει ήδη στο κατάστημα τους και ψωνίζει. «Μαρκετινίστικα» κόλπα κυρίως γιατί παραπλανούν τους καταναλωτές, τα οποία δεν αρμόζουν σ’ ένα περιβάλλον υγειούς ανταγωνισμού.

Έως του σημείου να θεωρείται αθέμιτος ανταγωνισμός για εσάς;

Είναι σκληρός ένας τέτοιος χαρακτηρισμός αυτός για να τον πω, αλλά στην τελική αυτό εννοώ με πιο «γλυκά λόγια».

Σχετικά με την αναφορά σας ότι σωστά εξαιρέθηκε ο κουραμπιές και το μελομακάρονο, ενώ αντίθετα στη δική σας περίπτωση μπήκε στο εορταστικό «Καλάθι του Νοικοκυριού» η γαλοπούλα και το μοσχαρίσιο κρέας, τι ζημιά σας κάνει και γιατί ακριβώς ίσχυσε η μια λογική στην περίπτωση των ζαχαροπλαστείων και των φούρνων και η ακριβώς αντίθετη στην περίπτωση των κρεοπωλείων;

Ξεκινώντας από το δεύτερο κομμάτι, το γιατί δηλαδή έγινε έτσι για τους άλλους και όχι για εμάς, αυτό ο μόνος που μπορεί να το απαντήσει είναι ο κ. Γεωργιάδης. Μέχρι στιγμής δεν το έχει απαντήσει ούτε σε εμάς, ούτε σε κανέναν άλλον. Ούτε ο ίδιος, ούτε με ανακοίνωση του υπουργείου Ανάπτυξης.

Δεν μπορώ να απαντήσω εγώ για τον κ. Γεωργιάδη, μπορείτε να ρωτήσετε τον ίδιο. Σε ό,τι έχει να κάνει με το μοσχάρι και τη γαλοπούλα, εκτιμώ ότι τελικά δεν θα μας επηρεάσει, αφού το πρόβλημα είναι καθαρά επικοινωνιακό.

Δεν θα μας επηρεάσει γιατί διαχρονικά τα κρεοπωλεία δουλεύουν με πρώτης τάξεως ποιότητα κρεάτων. Είτε μιλάμε για γαλοπούλα ελευθέρας βοσκής, είτε πτηνοτροφείου, αγοράζουμε πάντα αυτό που λέμε τον «αφρό». Τα Σούπερ-Μάρκετ και οι Υπεραγορές κρεάτων, θα βάλουν την τυποποιημένη, την εισαγόμενη, την κατεψυγμένη που δεν μπορεί να μας ανταγωνιστεί ως προϊόν.

Όπως επίσης δεν μπορεί να μας ανταγωνιστούν και στο μοσχάρι. Γιατί η ποιότητα του μοσχαριού που πουλάμε εμείς στα μαγαζιά μας, με το μοσχάρι από το vacuum που το ανοίγουν τα Σούπερ-Μάρκετ και το δουλεύουνε κόβοντας το, δεν πρόκειται ποτέ να μας επηρεάσει.

Εδώ, δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει ότι ούτως ή άλλως, όλα αυτά τα προϊόντα, είτε υπάρχει το «Καλάθι του Νοικοκυριού» του υπουργείου Ανάπτυξης, είτε κι όταν δεν υπήρχε ακόμα, πάλι έβγαιναν σε προσφορά. Οπότε αυτές οι προσφορές που ήταν να γίνουνε πάλι τις κάνουν, ονομάζοντάς τις όμως τώρα «Καλάθι του Νοικοκυριού»… Αξιοποιώντας ένα ωραίο επικοινωνιακό κολπάκι, που στην τελική δεν επηρεάζει άμεσα τους τζίρους μας, μας ενοχλεί όμως το επικοινωνιακό στήσιμο της όλης επιχείρησης.

Σας πειράζει γιατί όπως λέτε πρακτικά δεν διαφημίζονται και τα κρεοπωλεία;

Αυτό ακριβώς. Όταν βλέπουμε ίσως τον πιο αναγνωρίσιμο υπουργό της ελληνικής κυβέρνησης, να πηγαίνει και να βγαίνει φωτογραφίες μέσα στα Σούπερ-Μάρκετ, να βγάζει δελτία Τύπου που να οδηγούν τον κόσμο σε αυτά, όταν όλες οι κυβερνήσεις υποστηρίζουν διαχρονικά ότι εμείς οι μικρομεσαίοι είμαστε οι «ραχοκοκαλιά» του συστήματος της εμπορίας και της διακίνησης των προϊόντων, τότε νομίζω ότι ο καθένας θα είχε είτε παράπονο, είτε μένος.

Είναι ενήμερος αυτών σας των παραπόνων ο υπουργός;

Βεβαίως και είναι. Και μάλιστα σε τηλεοπτική συνέντευξη που έδωσε, μίλησε για τους κρεοπώλες, εννοώντας καθαρά το προεδρείο της ΠΟΚΚ που είχαμε τις συναντήσεις μαζί του.

Είπε ότι, «ναι έχουν ένα παράπονο, αλλά είναι γιορτές και πρέπει στις γιορτές ο κόσμος να φάει πιο φτηνά…». Το γνωρίζουμε είναι υπουργός έχει και τις κάμερες, εμείς δεν έχουμε τις κάμερες δεν έχουμε τίποτα, αλλά εμείς όμως αγωνιούμε για τον κόσμο. Γιατί ο καταναλωτής γνωρίζει, γιατί μας ζει καθημερινά κι έχουμε «πρόσωπο». Δεν μπορείς να τον κοροϊδέψεις. Δεν μπορείς να του δώσεις μια φορά το ένα και την άλλη φορά το άλλο. Έχουμε μια σχέση εμπιστοσύνης 12 μήνες το χρόνο που την τηρούμε, οπότε και δεν έχουμε τέτοια προβλήματα.

Τι χρονικό ορίζοντα έχουνε όλες αυτές οι επιδοτήσεις;

Για το «Καλάθι του Νοικοκυριού» δεν γνωρίζω. Για το «Market Pass» ξέρω ότι θα ισχύσει για ένα 6μηνο από τον Φεβρουάριο έως και τον Ιούλιο. Αν τώρα αυτό αλλάξει και βρεθούν κι άλλα χρήματα, γιατί υποτίθεται ότι τα κονδύλια που το χρηματοδοτούν, προέρχονται από τη φορολόγηση των υπερκερδών των εταιρειών ενέργειας, έχει καλώς. Ας δούμε όμως πρώτα πώς δουλεύει κι από εκεί και πέρα βλέπουμε πώς προχωράμε.

Άρα στην ουσία το «Market Pass» θα διαδεχτεί μ’ ένα τρόπο το τωρινό «Καλάθι του Νοικοκυριού», κανονικό και εορταστικό;

Αυτή είναι η εκτίμηση μου. Τώρα βέβαια, πάλι έρχομαι σε αντιπαράθεση με τον υπουργό, Άδωνη Γεωργιάδη, μιας και ο ίδιος τα υπολογίζει αθροιστικά: Θα έχετε και το «Καλάθι του Νοικοκυριού», θα έχετε και το «Market Pass» και μια πολύ μεγάλη έκπτωση στο τέλος.

Παρόλα αυτά για εμάς, όπως το βλέπουμε και από την κατανάλωση στα καταστήματα μας, μιλώντας και με τους πελάτες μας για το «Καλάθι του Νοικοκυριού», οριακά το 30% με 40% των καταναλωτών είναι ευχαριστημένοι με αυτό.

Οι τιμές πώς διαμορφώνονται την τελευταία περίοδο λόγω πληθωρισμού, ακριβείας, ενεργειακού κόστους; Ποια είναι η συχνότητα δηλαδή, με την οποία αυτές αλλάζουν σε σχέση το δικό σας τομέα που είναι το κρέας;
Αν μιλήσουμε για τον Δεκέμβριο του ‘21 με τον Δεκέμβριο του ’22, έχοντας και τον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας στη μέση, που τυπικά έδωσε το έναυσμα για την άνοδο των τιμών και το ξέσπασμα του πληθωρισμού, ως άλλο «κερασάκι στην τούρτα», μιας και όλα είχαν ξεκινήσει λίγο νωρίτερα, τολμώ να πω πως αυτή τη στιγμή στο μοσχάρι έχουμε 20% με 25% αύξηση σε σχέση με πέρυσι, στο χοιρινό έχουμε περίπου 15% οριακά έως 20% σε κάποιες ειδικές περιπτώσεις, στο κοτόπουλο 10% με 15%, στη γαλοπούλα καταγράφεται μια μικρή αύξηση της τάξης του 3% με 5% κι έχουμε ίδιες τιμές στο αρνί και το κατσίκι.
Όλα τα προϊόντα εκτός του μοσχαριού έχουν σταθεροποιηθεί το τελευταίο δίμηνο, με τις τελευταίες αυξήσεις να έχουν γίνει κάπου στα μέσα Οκτωβρίου. Μετά τα μέσα Οκτωβρίου έχουμε δηλαδή, σταθερές τιμές. Εκεί που δεν σταθεροποιούνται οι τιμές λόγω έλλειψης σε παγκόσμια κλίμακα κι όχι μόνο στην Ελλάδα, είναι στο μοσχάρι το οποίο κάθε εβδομάδα αυξάνεται 2 λεπτά, 5 λεπτά, 20 λεπτά το μήνα κατά μέσο όρο κι όλο παίρνει «απάνω» και δεν ξέρουμε που θα σταματήσει.

Ως επαγγελματίες της λιανικής πώλησης, συνεχίζετε την προσπάθεια συγκράτησης του κόστους και της τελικής τιμής που φτάνει στον καταναλωτή ή εδώ και καιρό έχουν εξαντληθεί τα περιθώρια αυτά κι ό,τι αυξήσεις γίνονται, περνούν κατευθείαν στην τελική τιμή των προϊόντων;

Οι τιμές δεν μπορούν να περάσουν απευθείας στον καταναλωτή, γιατί δεν μπορείς κάθε βδομάδα να αλλάζεις για 5 και για 10 λεπτά τις καρτέλες. Δεν είναι λογικό και για τον άνθρωπο που έρχεται να ψωνίσει, αλλά ακόμα και για τα συστήματα που δουλεύουμε. Ζυγιστικές, ταμειακές, όλα αυτά τα μηχανήματα δουλεύουν με προγράμματα. Και δεν μπορείς κάθε εβδομάδα να τα αλλάζεις. Όταν «φτάνει ο κόμπος στο χτένι» αναγκαστικά τότε ανεβάζουμε και τις τιμές.

Το τελευταίο διάστημα είναι αλήθεια πως έχουμε απορροφήσει μεγάλο ποσοστό. Έχουμε μειώσει μεγάλο ποσοστό του κέρδους μας ειδικά από το μοσχάρι, μόνο και μόνο για να μην ανέβουν περισσότερο οι τιμές ειδικά τώρα που είναι γιορτές. Κι αναμένουμε τις εξελίξεις μετά τις γιορτές όταν θα πέσει η κατανάλωση, μήπως κρατηθούν οι τιμές και πέσουν σε ό,τι αφορά στο μοσχάρι.

Παρόλα αυτά, αυτή τη στιγμή σας το λέω με πάσα ειλικρίνεια, το ποσοστό του κέρδους μας στο μοσχάρι είναι εξευτελιστικά μικρό σε σχέση με τα γενικά έξοδά μας, την ενέργεια κι όλα τα πάγια των καταστημάτων.

datajournalists.co.uk