H συνταρακτική «ΕΝΕΔΡΑ ΣΤΗ ΒΑΡΚΕΛΩΝΗ» στον αυτοδιαχειριζόμενο κινηματογράφο των εργαζομένων της ΕΡΤ3
Τη Δευτέρα 13 Οκτωβρίου στις 21:00 στον Αλέξανδρο (Εθνικής Αμύνης 1) πάντα με ελεύθερη είσοδο συνεχίζεται το τόσο πετυχημένο αφιέρωμα της Ταινιοθήκης της ΕΡΤ-3 με θέμα " Όταν ξέσπασε η βία" στο γαλλικό, πολιτικό σινεμά. Προβάλλεται το αριστουργηματικό φιλμ του Ζακ Ντερέ Ενέδρα στη Βαρκελώνη (Un Papillion Sur l' Epaule, έγχρωμο, 1978, διάρκεια 90΄ ).Το σενάριο έγραψαν οι Ζαν Κλοντ Καριέρ, Τονίνο Γκουέρα από το μυθιστόρημα του Τζον Τζέασον "Το βελούδινο πηγάδι". Παράλληλα, η ταινία εντάσσεται στο ένθετο, εσωτερικό αφιέρωμα Κορυφαίοι Γάλλοι ηθοποιοί. Εδώ τιμάται ο σκληρός Λίνο Βεντούρα. Όσο για τη βία είναι αυτή του παρακράτους.
Η εκδήλωση γίνεται με τη συνδιοργάνωση και καλλιτεχνική επιμέλεια του ΚΕΜΕΣ, ενώ η αίθουσα είναι ευγενική παροχή της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας- Κέντρο Πολιτισμού.
Θα προλογίσει ο Αλέξης Ν. Δερμεντζόγλου, του οποίου έντυπη ανάλυση θα διανεμηθεί στο κοινό. Μετά το τέλος της προβολής θα ακολουθήσει μακρά συζήτηση με τους θεατές.
Ένας Γάλλος φθάνει στη Βαρκελώνη. Στο ξενοδοχείο που μένει ανακαλύπτει σε διπλανό δωμάτιο ένα νεκρό. Δέχεται χτύπημα στο κεφάλι και, όταν συνέρχεται, βρίσκεται σε μια κλινική. Από εκεί και μετά αρχίζουν οι μεγάλες περιπλοκές.
Η ταινία είναι ένα αριστουργηματικό, πολιτικό μετανουάρ, που θυμίζει Κάφκα. Είναι ελλειπτική, υπαινικτική, ένα ρέκβιεμ για τη σύγχρονη πολιτική, μια δημιουργία για τα σκοτεινά άδυτα που μας περιστοιχίζουν.
Η ανάλυση που θα διανεμηθεί στο κοινό είναι η ακόλουθη:
«Είναι ένας τρόπος του λέγειν μετανουάρ μεταλλαγμένο, συρρικνωμένο και αφυδατωμένο, όπου βέβαια η μαστοριά των δύο σεναριογράφων δείχνει και τη στροφή της ταινίας. Αφηρημένο, ελλειπτικό, ελαφρά σουρεαλιστικό σου ανοίγει τη θύρα μιας εναλλακτικής πραγματικότητας. Όλα ασαφή, σκοτεινά και υπερβατικά, μια ταινία που θα μπορούσε να είχαν υπογράψει Γκοντάρ, Μπουνιουέλ, Φερέρι,
Αφασία, αμφισημία και ένα κοινωνικό μήνυμα μέσω των πολιτικών αναφορών. Ο Ντερέ στα 49 του(όταν γυρίζει αυτό το φιλμ) βρίσκεται σε μια μέγιστη ωριμότητα και, κατά την άποψή μου, απευθύνεται στις σιωπηρές πλειοψηφίες των έντιμων δημοκρατικών, που πιστεύουν στο σύστημα, που τελικά τους προδίδει. Και πάνω απ' όλα, η αναφορά είναι σαφής : Όσο κι αν εκτιμάς πως όλα γύρω σου είναι καλά, όταν δημιουργηθούν οι συνθήκες και εκλυθεί η κρυμμένη βία, τότε όλα αλλάζουν και δια-μελίζονται.
Κατ' εμέ αταξινόμητο φιλμ που δεν υπακούει στους κώδικες κάποιου είδους, αποδιαρθρωμένο, σύντομο και καθαρά καφκικό.
Ο εφιάλτης είναι πως η Αλίκη θα βρεθεί σε μια αυλή των θαυμάτων, όπου τίποτα δεν είναι τυπικό και όλα καλύπτονται από ένα πέπλο κανονικότητας, ενώ στο βάθος τα πάντα σκηνοθετούνται.
Ο Ντερέ αποδεικνύει την κλάση του και ιδίως πως δεν είναι τόσο σκηνοθέτης δράσης αλλά χώρων, διαστημάτων, αποστάσεων. Οι ήρωές του, εμπλεγμένοι σε μια παγίδα, περιηγούνται λαβύρινθους χωρίς τέλος, για να βιώσουν τη μεγάλη περιπέτεια της δήθεν κανονικότητας της ζωής. Όταν, όμως, ανοίξει η πόρτα του εναλλακτικού, τότε το ελκυστικό βελούδινο πηγάδι θα αποδειχθεί ως η χαίνουσα ταφική τρύπα της απώλειας. Οι αστοί ήρωες του Ντερέ είναι πολύ αργά να αναρωτηθούν «Τι μας συμβαίνει», όταν ήδη (κατά τον Κάφκα) θεωρούνται ένοχοι αδιαφορία να ανοίξουν αυτό το σφραγισμένο, βελούδινο πηγάδι: «Άσε, ρε, και τι μας ενδιαφέρει τι βρίσκεται μέσα;». Ο Πόε ή ο Κάρμαν, ίσως απαντούσαν: «Εκεί μέσα παραφυλάει ο θάνατος και η απώλειά σου και περιμένουν να τους νικήσεις διά της γνώσης και όχι της δράσης».
Και για να θυμηθώ και τον ήρωα του Νίκολας Ρεγκ (Ντόναλντ Σάντερλαντ) στο Μετά τα μεσάνυχτα, όπως εκείνος έτσι και ο Βεντούρα θεωρούνται ένοχοι (διάβαζε το μνημειώδες άρθρο του Ντέιβιντ Τόμσον στο Sight and sound), επειδή αδυνατούν να αποκωδικοποιήσουν τα σημεία μιας ξένης γι' αυτούς κουλτούρας (το ίδιο το σινεμά), να νοηματοδοτήσουν τις εικόνες και να επιβιώσουν στον εχθρικό κόσμο που τους περιβάλλει.
Νομίζω πως Η ενέδρα στη Βαρκελώνη, Η κραυγή που σκοτώνει, το Μετά τα μεσάνυχτα, το Σημασία έχει ν' αγαπάς, ο Θάνατος στη Βενετία, Ο κύριος Κλάιν ανήκουν στις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτοπορίες του '70, τότε που το δικό μας σινεμά, προτού φθάσει η μόδα του '80, έδωσε την τελευταία μάχη για την ανανέωση.
ΔΕΚΑ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΧΑΣΕΤΕ ΤΗΝ ΕΝΕΔΡΑ ΣΤΗ ΒΑΡΚΕΛΩΝΗ
1.Για το εκπληκτικό σενάριο των Τονίνο Γκουέρα και Ζαν Κλοντ Καριέρ
1. Για την εκπληκτική ημιτονοειδή σκηνοθεσία του μέγα Ζακ Ντερέ
2. Γιατί είναι ένα από τα πιο άγνωστα και αδικημένα αριστουργήματα, του σύγχρονου σινεμά
3. Για να θαυμάσετε το ήθος, το στιλ, τη σκηνοθετική διαδικασία του μέγιστου και επίσης αδικημένου Ντερέ
4. Για τον έξοχο, λιτό ρόλο του σκληρού Λίνο Βεντούρα
5. Για την ανάδειξη ενός παρακράτους που υφαίνεται δίπλα μας.
6. Για την αλήθεια που ποτέ δεν αποκαλύπτεται ποτέ.
7. Για το στιλ και την ατμόσφαιρα που θυμίζουν φανταστικό σινεμά.
8. Για τη διακριτικότητα και το ραφινάτο της καταγγελίας
9. Για την πικρία και την ειλικρίνεια που αποπνέει αυτό το μοναδικό αριστούργημα.
Υ.Γ. Την επόμενη εβδομάδα στον Αλέξανδρο (Εθνικής Αμύνης 1) με ελεύθερη πάντα είσοδο και στο ίδιο αφιέρωμα με τιμώμενο ηθοποιό τον Ζαν Πολ Μπελμοντό θα προβληθεί το αριστουργηματικό μετανουάρ του Φρανσουά Τριφό Η σειρήνα του Μισισιπή.
Θα προλογίσει ο Αλέξης Ν. Δερμεντζόγλου, του οποίου έντυπη ανάλυση θα διανεμηθεί στο κοινό. Μετά το τέλος της προβολής θα ακολουθήσει μακρά συζήτηση με τους θεατές.
Ένας Γάλλος φθάνει στη Βαρκελώνη. Στο ξενοδοχείο που μένει ανακαλύπτει σε διπλανό δωμάτιο ένα νεκρό. Δέχεται χτύπημα στο κεφάλι και, όταν συνέρχεται, βρίσκεται σε μια κλινική. Από εκεί και μετά αρχίζουν οι μεγάλες περιπλοκές.
Η ταινία είναι ένα αριστουργηματικό, πολιτικό μετανουάρ, που θυμίζει Κάφκα. Είναι ελλειπτική, υπαινικτική, ένα ρέκβιεμ για τη σύγχρονη πολιτική, μια δημιουργία για τα σκοτεινά άδυτα που μας περιστοιχίζουν.
Η ανάλυση που θα διανεμηθεί στο κοινό είναι η ακόλουθη:
«Είναι ένας τρόπος του λέγειν μετανουάρ μεταλλαγμένο, συρρικνωμένο και αφυδατωμένο, όπου βέβαια η μαστοριά των δύο σεναριογράφων δείχνει και τη στροφή της ταινίας. Αφηρημένο, ελλειπτικό, ελαφρά σουρεαλιστικό σου ανοίγει τη θύρα μιας εναλλακτικής πραγματικότητας. Όλα ασαφή, σκοτεινά και υπερβατικά, μια ταινία που θα μπορούσε να είχαν υπογράψει Γκοντάρ, Μπουνιουέλ, Φερέρι,
Αφασία, αμφισημία και ένα κοινωνικό μήνυμα μέσω των πολιτικών αναφορών. Ο Ντερέ στα 49 του(όταν γυρίζει αυτό το φιλμ) βρίσκεται σε μια μέγιστη ωριμότητα και, κατά την άποψή μου, απευθύνεται στις σιωπηρές πλειοψηφίες των έντιμων δημοκρατικών, που πιστεύουν στο σύστημα, που τελικά τους προδίδει. Και πάνω απ' όλα, η αναφορά είναι σαφής : Όσο κι αν εκτιμάς πως όλα γύρω σου είναι καλά, όταν δημιουργηθούν οι συνθήκες και εκλυθεί η κρυμμένη βία, τότε όλα αλλάζουν και δια-μελίζονται.
Κατ' εμέ αταξινόμητο φιλμ που δεν υπακούει στους κώδικες κάποιου είδους, αποδιαρθρωμένο, σύντομο και καθαρά καφκικό.
Ο εφιάλτης είναι πως η Αλίκη θα βρεθεί σε μια αυλή των θαυμάτων, όπου τίποτα δεν είναι τυπικό και όλα καλύπτονται από ένα πέπλο κανονικότητας, ενώ στο βάθος τα πάντα σκηνοθετούνται.
Ο Ντερέ αποδεικνύει την κλάση του και ιδίως πως δεν είναι τόσο σκηνοθέτης δράσης αλλά χώρων, διαστημάτων, αποστάσεων. Οι ήρωές του, εμπλεγμένοι σε μια παγίδα, περιηγούνται λαβύρινθους χωρίς τέλος, για να βιώσουν τη μεγάλη περιπέτεια της δήθεν κανονικότητας της ζωής. Όταν, όμως, ανοίξει η πόρτα του εναλλακτικού, τότε το ελκυστικό βελούδινο πηγάδι θα αποδειχθεί ως η χαίνουσα ταφική τρύπα της απώλειας. Οι αστοί ήρωες του Ντερέ είναι πολύ αργά να αναρωτηθούν «Τι μας συμβαίνει», όταν ήδη (κατά τον Κάφκα) θεωρούνται ένοχοι αδιαφορία να ανοίξουν αυτό το σφραγισμένο, βελούδινο πηγάδι: «Άσε, ρε, και τι μας ενδιαφέρει τι βρίσκεται μέσα;». Ο Πόε ή ο Κάρμαν, ίσως απαντούσαν: «Εκεί μέσα παραφυλάει ο θάνατος και η απώλειά σου και περιμένουν να τους νικήσεις διά της γνώσης και όχι της δράσης».
Και για να θυμηθώ και τον ήρωα του Νίκολας Ρεγκ (Ντόναλντ Σάντερλαντ) στο Μετά τα μεσάνυχτα, όπως εκείνος έτσι και ο Βεντούρα θεωρούνται ένοχοι (διάβαζε το μνημειώδες άρθρο του Ντέιβιντ Τόμσον στο Sight and sound), επειδή αδυνατούν να αποκωδικοποιήσουν τα σημεία μιας ξένης γι' αυτούς κουλτούρας (το ίδιο το σινεμά), να νοηματοδοτήσουν τις εικόνες και να επιβιώσουν στον εχθρικό κόσμο που τους περιβάλλει.
Νομίζω πως Η ενέδρα στη Βαρκελώνη, Η κραυγή που σκοτώνει, το Μετά τα μεσάνυχτα, το Σημασία έχει ν' αγαπάς, ο Θάνατος στη Βενετία, Ο κύριος Κλάιν ανήκουν στις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτοπορίες του '70, τότε που το δικό μας σινεμά, προτού φθάσει η μόδα του '80, έδωσε την τελευταία μάχη για την ανανέωση.
ΔΕΚΑ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΧΑΣΕΤΕ ΤΗΝ ΕΝΕΔΡΑ ΣΤΗ ΒΑΡΚΕΛΩΝΗ
1.Για το εκπληκτικό σενάριο των Τονίνο Γκουέρα και Ζαν Κλοντ Καριέρ
1. Για την εκπληκτική ημιτονοειδή σκηνοθεσία του μέγα Ζακ Ντερέ
2. Γιατί είναι ένα από τα πιο άγνωστα και αδικημένα αριστουργήματα, του σύγχρονου σινεμά
3. Για να θαυμάσετε το ήθος, το στιλ, τη σκηνοθετική διαδικασία του μέγιστου και επίσης αδικημένου Ντερέ
4. Για τον έξοχο, λιτό ρόλο του σκληρού Λίνο Βεντούρα
5. Για την ανάδειξη ενός παρακράτους που υφαίνεται δίπλα μας.
6. Για την αλήθεια που ποτέ δεν αποκαλύπτεται ποτέ.
7. Για το στιλ και την ατμόσφαιρα που θυμίζουν φανταστικό σινεμά.
8. Για τη διακριτικότητα και το ραφινάτο της καταγγελίας
9. Για την πικρία και την ειλικρίνεια που αποπνέει αυτό το μοναδικό αριστούργημα.
Υ.Γ. Την επόμενη εβδομάδα στον Αλέξανδρο (Εθνικής Αμύνης 1) με ελεύθερη πάντα είσοδο και στο ίδιο αφιέρωμα με τιμώμενο ηθοποιό τον Ζαν Πολ Μπελμοντό θα προβληθεί το αριστουργηματικό μετανουάρ του Φρανσουά Τριφό Η σειρήνα του Μισισιπή.