Φωτεινή Λαμπρίδη

Η σκηνή μοιάζει να είναι ο φυσικός του χώρος καθώς ο Θάνος Μικρούτσικος είναι από τους συνθέτες - περφόρμερ που γίνονται παρανάλωμα την ώρα που προσφέρουν τα τραγούδια τους στο κοινό.


Παρέα με τον Μίλτο Πασχαλίδη τον οποίο θεωρεί έναν από τους σπουδαίους τραγουδοποιούς της γενιάς του, ανεβαίνει στη σκηνή του θεάτρου Πέτρας την Παρασκευή. Με το θησαυροφυλάκιο των τραγουδιών του. Των παλιών  που επανέρχονται δριμύτερα καθώς εκφράζουν το ζοφερό παρόν μας, των νεότερων που βγάζουν ακόμα συνθήματα παρά τον σύνθετο, πυκνό και ποιητικό τους στίχο, των κλασικών που περνούν από γενιά σε γενιά.

Αρκετά από τα τραγούδια του, που δεν ήταν χιτ στα ελληνικά ραδιόφωνα τις προηγούμενες δεκαετίες, όπως η Ρόζα, παίρνουν φωτιά από τις φωνές νέων παιδιών στις συναυλίες.

«Άννα μην κλαις, θα γυρέψουμε βερεσέ απ’τον μπακάλη».  Το τραγούδι σε ποίηση Μπρεχτ κάνει νέα καριέρα όπως θα έλεγαν στη δική τους αργό οι μουσικοί. «Όμως εγώ δεν παραδέχτηκα την ήττα / Έβλεπα τώρα / πόσα κρυμμένα τιμαλφή έπρεπε να σώσω». ΟΑναγνωστάκης. «Για μένα, το λοιπόν, το πιο εκπληκτικό / πιο επιβλητικό, πιο μυστηριακό και πιο μεγάλο / είναι ένας άνθρωπος που τον μποδίζουν να βαδίζει / είναι ένας άνθρωπος που τον αλυσοδένουνε». Ο Χικμέτ.

Οι ποιητές και το πολιτικό τραγούδι ξαναβρέθηκαν στα στόματα χιλιάδων ανθρώπων στη συναυλία του «Όχι» το περασμένο καλοκαίρι.

Σήμερα πως νιώθει; Δηλώνει στο tvxs.gr στενοχωρημένος κι όχι απογοητευμένος από την υπογραφή του μνημόνιου και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου στον πρωθυπουργό, λέγοντας πως αν συνεχίσει στη γραμμή της πλήρους παράδοσης, αυτή που θα ευνοηθεί θα είναι η ακροδεξιά.

Έχοντας παρακολουθήσει αρκετές συναυλίες σας, έχω στο μυαλό μου δεκάδες διαφορετικές εκτελέσεις πάνω στα ίδια τραγούδια. Φαίνεται σαν να ανασκευάζετε συνέχεια το ίδιο σας το υλικό.

Είναι απολύτως σωστή αυτή η διαπίστωση. Υπάρχουν συναυλίες  μου γενικού τύπου, όχι θεματικές όπως αυτές με τα τραγούδια του Καββαδία.
Εκεί είναι αδύνατο να μην ειπωθούν τραγούδια μου κοινού αισθήματος, που ο κόσμος τα μεταφέρει σε επόμενες γενιές, τραγούδια όπως η «Πυρόγα»  ή η «Ρόζα»,  το «Ανεμολόγιο».
Είναι απολύτως απαραίτητο να βρω άλλο τρόπο παρουσίασης. Τα περισσότερα τραγούδια μου το αποδέχονται αβίαστα αυτό. Αν ήμουν υποχρεωμένος να τα παίζω με μία εκδοχή θα ήταν για μένα βαρετό, δίνω χώρο στο απρόβλεπτο. Γι ‘ αυτό το λόγο είναι διαφορετικές οι ορχήστρες μου και οι ερμηνευτές  κάθε χρονιά. Τα τελευταία χρόνια έχω παίξει με τον Παπακωνσταντίνου τον Θηβαίο, τον Κούτρα, την  Αντωνοπούλου  τα Υπόγεια Ρεύματα  κ.α.

Είστε από τους συνθέτες που γίνονται ένα με την ορχήστρα και τους ερμηνευτές και έχετε σπάσει αυτή την απόσταση που συνήθως υπάρχει ανάμεσα στον δημιουργό και τους μουσικούς. Είναι ένας από τους λόγους που έχετε καλή χημεία με τους τραγουδοποιούς;

Ήσουν αγέννητη όταν κάναμε τις συναυλίες των συνθετών. Οι συνθέτες ήταν όρθιοι και διηύθυναν ορχήστρες. Δεν το έκανα ποτέ, καθόμουν πάντα στο πιάνο. Δεν ήμουν περφόρμερ τότε, αποκτήθηκε μετά. Αν και είχα τη μόρφωση να το κάνω διάλεξα άλλη θέση.

Τους σύγχρονους τραγουδοποιούς τους στηρίξατε σε μια εποχή που το ελληνικό τραγούδι δεχόταν τα πυρά ειδημόνων, οι οποίοι μιλούσαν για ανέμπνευστη γενιά. Ορισμένοι από αυτούς μάλιστα μιλούσαν πολύ υποτιμητικά για το έντεχνο τραγούδι.

Υπήρχε όντως έντονη κριτική. Στήριξα την επόμενη γενιά μετά από μένα γιατί υπάρχουν καταπληκτικοί δημιουργοί. Δεν είμαι τσιγκούνης, οφείλουμε να το λέμε το καλό.  Διδάχτηκα αυτή τη φιλοσοφία από τον Παλαμά. Τη δεκαετία του ’30 ένας νέος τότε ποιητής ο Ρίτσος εμφανίστηκε και είπε ο Παλαμάς: «Παραμερίζω ποιητή για να περάσεις».

Η γενιά αυτή κατηγορήθηκε ότι δεν δημιούργησε με το έργο της ρεύμα ισχυρό που να επιδρά στην κοινωνία, με τον τρόπο που το έκανε η δική σας γενιά. Ποια είναι η γνώμη σας;

Το ότι δεν επιδρούν οι νεότεροι τραγουδοποιοί με την κοινωνία δεν είναι θέμα ταλέντου. Αν υπήρχε ταλεντόμετρο αρκετοί από τους νέους θα το είχαν σπάσει.

Έχουν αλλάξει οι κοινωνικές συνθήκες τόσο που δεν είναι δυνατό να επηρεάσουν οι σύγχρονοι δημιουργοί με τον τρόπο που επηρεάζαμε εμείς τότε. Οι δικές μας εποχές δημιουργούσαν καλλιτέχνες αναγεννησιακής μορφής. Μετά το ’80 όταν,  ήταν άλλη η διαστρωμάτωση πια, επηρέαζαν συγκεκριμένα  στρώματα. Δεν υπάρχει ταλέντο στους Τερμίτες, στους Φατμέ, στον Μάλαμα, στον Πασχαλίδη; Θα τρελαθούμε; Απλά η κοινωνικές συνθήκες είναι τέτοιες που δεν μπορούν να επιδράσουν με τον τρόπο που το κάναμε εμείς.

Τι σας γοητεύει στην περίπτωση του Πασχαλίδη;

Θεωρώ τον Μίλτο Πασχαλίδη μεγάλη περίπτωση. Η γοητεία αυτής της χώρας εδράζεται στο ότι είμαστε σταυροδρόμι δύσης – ανατολής. Πολλά γοητευτικά πράγματα έγιναν όταν έκλειναν το μάτι  και στη δύση και στην ανατολή.
Ο Μίλτος είχε μια πορεία στην Κρήτη με τους Χαίνηδες που τον μπόλιασε να φτιάχνει τραγούδια που έχουν και τα δύο στοιχεία αυτά.  Στις πρόβες χρησιμοποιεί ασυναίσθητα αυτό το γοητευτικό πράγμα. Είμαι με το ένα πόδι στη δύση και με το άλλο στην ανατολή.

Σας θυμάμαι στη συναυλία του «Όχι» πέρσι τέτοια εποχή. Πως αισθάνεστε σήμερα; Ανήκετε στους απογοητευμένους;

Δεν ανήκω στους απογοητευμένους. Από το ’14 πίστευα ότι ανεξαρτήτως των προθέσεών του, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να κυβερνήσει και το είχα δηλώσει αρμοδίως. Αν με ρώταγες το ’12 , το ΄13 ήλπιζα. Όταν είδα ότι αντικαταστάθηκε το «σκίζω το μνημόνιο» στις αρχές του ’14, με το «σκληρή διαπραγμάτευση», κατάλαβα ότι η αντίληψη της αντίστασης είχε περάσει σε δεύτερη μοίρα από τους ρεάλπολιτικ του ΣΥΡΙΖΑ.
Στενοχωρήθηκα πολύ.

Δύο μέρες πριν το δημοψήφισμα στη συναυλία ήξερα ότι το «Όχι» δεν θα κάνει την κυβέρνηση να αποφύγει το μνημόνιο.

Πήγα όμως να υψώσω τη φωνή και το αίσθημα μου υπέρ της εθνικής μας ανεξαρτησίας. Πήγα να δηλώσω πως δεν δέχομαι άλλες σφαλιάρες από τους ξένους.

Ήταν μονόδρομος ή υπάρχει κάτι που χρεώνετε στη σημερινή κυβέρνηση; Έχετε ασκήσει πολιτική υπήρξατε κάποτε υπουργός.

Είμαι υπέρ του εφικτού αλλά κρατώντας τη δυνατότητα να είμαι ριζοσπαστικός.

Η ζημιά που κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι συνεχίζει την παράδοση άνευ όρων, και ο κόσμος το χρεώνει γενικότερα στην αριστερά αυτό.
Το γεγονός ότι ο υπαρκτός σοσιαλισμός τα έκανε μούσκεμα το χρεώθηκε και ο Μαρξ. Αυτή είναι η ήττα. Η συντριπτική πλειοψηφία υποφέρει σε τέτοιο βαθμό που δεν πάει άλλο.

Που υπάρχει ελπίδα;

Αν πιστεύω σε κάτι είναι στη δυνατότητα κριτικής συνειδητοποίησης του κόσμου. Δεν συμβαίνει αυτό σήμερα, αλλά αν επιτευχθεί θα υπάρξει ελπίδα. Η αλλαγή με κάτι άλλο θα μπορούσε να φέρει το χάος. Ο Τσίπρας είπε στον Αυστριακό καγκελάριο πολύ σωστά, πως τα τείχη που υψώνει ευνοούν την ακροδεξιά. Ε, κι έχω λέω στον Τσίπρα, Αλέξη αν συνεχίσεις αυτό το έργο, δυναμώνεις κι εσύ με τη σειρά σου την ακροδεξιά.

Μόνο από τον κόσμο μπορεί να περιμένουμε μία αντίσταση. Αν με ρωτάς κατά πόσο το βλέπω εφικτό, ως μουσικός σηκώνω τα χέρια ψηλά.