Η 31η Μαΐου έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος (World No Tobacco Day), με απόφαση που έλαβε το 1988 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), για να υπενθυμίσει στο παγκόσμιο κοινό τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος.

Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος για το 2019 έχει ως θέμα: «Καπνός και Υγεία των Πνευμόνων».

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, το κάπνισμα ευθύνεται για τους περισσότερους θανάτους από καρκίνο του πνεύμονα διεθνώς, ενώ και το παθητικό κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο εκδήλωσης της νόσου σε μη καπνιστές.

Στην Ευρώπη το 2018, περίπου 430.000 άτομα πέθαναν από καρκίνο των πνευμόνων, ενώ διαγνώστηκαν περισσότερες από 500.000 νέες περιπτώσεις. Στην Ελλάδα πάνω από 7.000 άτομα χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο λόγω της νόσου.

Το κάπνισμα είναι και η κύρια αιτία της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ). Επιπλέον, επιδεινώνει το άσθμα είτε στους ίδιους τους καπνιστές είτε στους παθητικούς καπνιστές.

Τα παιδιά που εκτίθενται σε παθητικό κάπνισμα έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης λοίμωξης του αναπνευστικού, πνευμονίας και βρογχίτιδας.

Στοιχεία του ΠΟΥ για τις επιπτώσεις του καπνίσματος

Το κάπνισμα σκοτώνει περισσότερους από επτά εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο στον κόσμο, προειδοποιεί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), που απευθύνει έκκληση να σταματήσει η προώθηση του και να αυξηθούν οι φόροι και οι τιμές των προϊόντων καπνού.

Με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του καπνίσματος 2017, ο ΠΟΥ δημοσιοποίησε μια έκθεση που αποτιμά το κόστος του καπνίσματος για την υγεία και την οικονομία και, για πρώτη φορά, την επίδρασή του στο περιβάλλον.

Κάθε χρόνο, περισσότεροι από 7 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν εξαιτίας του καπνίσματος, έναντι περίπου 4 εκατομμυρίων στις αρχές του 21ου αιώνα, σύμφωνα με τα νέα στοιχεία του ΠΟΥ.

Αυτή τη στιγμή το κάπνισμα, που είναι η κυριότερη αιτία για μη μεταδοτικές ασθένειες που θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί, προκαλεί τον θάνατο στους μισούς από εκείνους που έχουν αυτή τη συνήθεια.

Οι βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος πλήττουν κυρίως τους φτωχούς και αποτελούν έναν σημαντικό λόγο για τις ανισότητες που παρουσιάζονται όσον αφορά την υγεία μεταξύ των πλουσίων και των φτωχών, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, για τον οποίο περισσότερο από το 80% των θανάτων θα συμβούν σε χώρες με χαμηλό ή μέσο εισόδημα έως το 2030.

Το κάπνισμα αποτελεί επίσης μεγάλο οικονομικό βάρος για τον πλανήτη: κάθε χρόνο κοστίζει στα άτομα και στις κυβερνήσεις παραπάνω από 1,400 τρισεκ. δολάρια (1,250 τρισεκ. ευρώ) σε δαπάνες υγείας και σε απώλεια παραγωγικότητας, δηλ. 1,8% του παγκόσμιου Ακαθάριστου Εθνικό Προϊόντος (ΑΕΠ).

Σύμφωνα με την έκθεση, το κάπνισμα βλάπτει επίσης το περιβάλλον. Οι «γόπες» των τσιγάρων αποτελούν τον πιο διαδεδομένο είδος απορρίμματος στον κόσμο και «περιλαμβάνουν περισσότερα από 7.000 τοξικά χημικά προϊόντα που δηλητηριάζουν το περιβάλλον, περιλαμβανομένων και καρκινογόνων ουσιών».

Συνολικά, σχεδόν τα 10 δισεκατομμύρια από τα 15 δισεκατομμύρια τσιγάρα που πωλούνται κάθε μέρα απορρίπτονται στο περιβάλλον, δηλ. δύο στα τρία, σύμφωνα με τον ΠΟΥ.

Η καλλιέργεια και η παραγωγή καπνού επίσης ευθύνεται εν μέρει για την αποψίλωση των δασών. Ένα δέντρο χάνεται για κάθε 300 τσιγάρα, υπολογίζουν οι ειδικοί. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει στη διάρκεια του 21ου αιώνα έως και ένα δισεκατομμύριο θανάτους στον κόσμο.

Για να εξαλείψει αυτή τη μάστιγα, ο ΠΟΥ προτείνει τη λήψη «αυστηρών μέτρων» όπως η απαγόρευση του μάρκετινγκ και της δημοσιότητας, η ουδέτερη συσκευασία, η απαγόρευση του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους και στους χώρους εργασίας και αύξηση των φόρων και της τιμής των καπνικών προϊόντων.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση στην μάχη κατά του καπνίσματος

Η κατανάλωση καπνού αποτελεί τη σημαντικότερη αιτία πρόωρων θανάτων στην ΕΕ, καθώς ευθύνεται για 700.000 θανάτους ετησίως, υπενθυμίζει με αφορμή την σημερινή Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος ο Επίτροπος για την Υγεία Βιτένις Αντριουκάιτις.

Ο Ευρωπαίος αξιωματούχος παραθέτει τις πρωτοβουλίες της ΕΕ για την αντιμετώπιση του προβλήματος, που αφορούν την αυστηρότερη νομοθεσία για διαφήμιση, φορολογία και χώρους καπνίσματος και τις νέες «σημάνσεις ιχνηλασιμότητας» στις συσκευασίες, οι οποίες θα επιτρέπουν στις αρχές και τους πολίτες να ελέγχουν αν ένα προϊόν καπνού στην αγορά είναι γνήσιο ή παράνομο.

Ο κ. Αντριουκάιτις δεν κρύβει την ανησυχία του για το γεγονός ότι το 29 % των νέων Ευρωπαίων ηλικίας 15-24 ετών καπνίζουν καθώς και για τις νέες προκλήσεις που αποτελούν τα νέα προϊόντα καπνού.

Η πλήρης δήλωση του κ. Βιτένις Αντριουκάιτις:

«Τα στοιχεία σε παγκόσμια κλίμακα είναι αδιάσειστα: κάθε χρόνο πάνω από 7 εκατομμύρια άτομα χάνουν τη ζωή τους παγκοσμίως από αίτια που σχετίζονται με το κάπνισμα. Αυτός είναι ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους η ΕΕ και τα κράτη μέλη της στηρίζουν ενεργά την παγκόσμια συνθήκη για την υγεία, τη σύμβαση-πλαίσιο για τον έλεγχο του καπνού της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας.

Η κατανάλωση καπνού είναι με διαφορά ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την υγεία που μπορεί να αποφευχθεί και η σημαντικότερη αιτία πρόωρων θανάτων στην ΕΕ, καθώς ευθύνεται για σχεδόν 700.000 θανάτους ετησίως. Δεν πρόκειται για έναν απλό αριθμό. Πρόκειται για τους ανθρώπους μας, τους συγγενείς, τους φίλους, τους συναδέλφους μας. Με ανησυχούν όλως ιδιαιτέρως οι νέοι που αρχίζουν να χρησιμοποιούν ατμοποιητές και διάφορα άλλα νέα προϊόντα, όπως είναι οι συσκευές θέρμανσης καπνού και τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, τα οποία διατίθενται ολοένα και περισσότερο στην αγορά με παραπλανητικούς ισχυρισμούς. Το 29 % των νέων Ευρωπαίων ηλικίας 15-24 ετών καπνίζουν. Πόσοι επιλέγουν κάποιο εναλλακτικό προϊόν που βλάπτει τους νέους πνεύμονές τους;

Η ΕΕ εργάζεται σκληρά για να προστατεύσει τους πολίτες από τις επικίνδυνες επιπτώσεις της χρήσης προϊόντων καπνού. Ένα από τα βασικά μέτρα στη φαρέτρα μας για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου προϊόντων καπνού στην ΕΕ, τα ευρωπαϊκά συστήματα ιχνηλασιμότητας και χαρακτηριστικών ασφαλείας για τα προϊόντα καπνού, άρχισε να εφαρμόζεται στις 20 Μαΐου. Αυτό σημαίνει ότι σύντομα οι καταναλωτές θα δουν τις νέες σημάνσεις ιχνηλασιμότητας στις συσκευασίες, σε συνδυασμό με τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά ασφαλείας. Οι εν λόγω σημάνσεις θα επιτρέπουν στις εθνικές αρχές να παρακολουθούν και να εντοπίζουν τις κινήσεις των συσκευασιών προϊόντων καπνού στο σύνολο της νόμιμης αλυσίδας εφοδιασμού στην ΕΕ. Επιπλέον, χάρη στα χαρακτηριστικά ασφαλείας οι δημόσιες αρχές και οι πολίτες θα μπορούν να διακρίνουν αν ένα προϊόν καπνού στην αγορά είναι γνήσιο ή παράνομο.

Το σύστημα ιχνηλασιμότητας και χαρακτηριστικών ασφαλείας συμπληρώνει άλλα βασικά μέτρα της ΕΕ που θεσπίστηκαν για την καταπολέμηση της χρήσης προϊόντων καπνού, όπως είναι η ρύθμιση των προϊόντων καπνού, ο περιορισμός της διασυνοριακής διαφήμισης, προώθησης και χορηγίας προϊόντων καπνού, η παροχή στήριξης στα κράτη μέλη με σκοπό τη δημιουργία χώρων χωρίς καπνό και η ρύθμιση της φορολογίας για τα προϊόντα καπνού. Επιπλέον, οι συσκευασίες των προϊόντων καπνού φέρουν πλέον μεγάλες εικόνες και επιγραφές που προειδοποιούν τους καταναλωτές για τους κινδύνους στην υγεία τους. Απαγορεύσαμε επίσης τη χρήση διαφημιστικών και παραπλανητικών στοιχείων, επιβάλαμε αυστηρότερους κανόνες στη χρήση συστατικών και απαγορεύσαμε τη διάθεση προϊόντων με αρώματα/γεύσεις από τις 20 Μαΐου 2020, ενώ θεσπίσαμε ένα πρώτο ρυθμιστικό πλαίσιο για τα ηλεκτρονικά τσιγάρα. Ορισμένες χώρες της ΕΕ προχωρούν ακόμη περισσότερο και εφαρμόζουν μέτρα για την ομοιόμορφη συσκευασία των προϊόντων καπνού, ενώ και άλλες οδεύουν προς την ίδια κατεύθυνση. Είμαι στην ευχάριστη θέση να σας ανακοινώσω ότι συμμορφωθήκαμε εγκαίρως με το σύνολο των απαιτήσεων που προβλέπει η οδηγία για τα προϊόντα καπνού, και συγκεκριμένα με τη δημιουργία ενός συστήματος κοινοποίησης προϊόντων, καθώς και με τη σύσταση συμβουλευτικής επιτροπής σχετικά με τα αρώματα.

Ο συνδυασμός των μέτρων αυτών έχει σκοπό να βοηθήσει τους καπνιστές να κόψουν το κάπνισμα ή όσους δεν καπνίζουν να μην το αρχίσουν καν. Καθώς το 93 % των καπνιστών ξεκινούν το κάπνισμα πριν από τα 26, δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στην πρόληψη σε νεαρές ηλικίες.

Γνωρίζουμε ότι παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής, όπως είναι το κάπνισμα, προκαλούν αυξανόμενη επιβάρυνση από τον καρκίνο και τις καρδιαγγειακές παθήσεις. Επηρεάζουν άμεσα την ποιότητα του βίου και το προσδόκιμο ζωής των πολιτών και έχουν σοβαρές επιπτώσεις στα εθνικά συστήματα υγείας και τα συστήματα πρόνοιας, συμπεριλαμβανομένου του μελλοντικού εργατικού δυναμικού.

Κατά συνέπεια, βασίζομαι στη συνεργασία των κρατών μελών, ώστε να επιτύχουμε τους κοινούς μας σκοπούς. Χρειαζόμαστε κατά πόδας έλεγχο των προϊόντων καπνού σε όλα τα επίπεδα και, γι' αυτό, δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στην αυστηρή εποπτεία της αγοράς και στην επιβολή της νομοθεσίας. Πρέπει επίσης να ανταποκριθούμε στις νέες προκλήσεις, όπως είναι τα νέα προϊόντα καπνού. Ας βάλουμε λοιπόν τα δυνατά μας!»