Σε κείμενο που γράφτηκε στις αρχές Ιούλη, ο Sameh Naguib, μέλος των Επαναστατών Σοσιαλιστών στην Αίγυπτο, εξετάζει τις δυσκολίες αλλά και τις δυνατότητες της επόμενης περιόδου στην Αίγυπτο.

Αυτή η βδο­μά­δα ση­μα­το­δο­τεί την έναρ­ξη του τέ­ταρ­του χρό­νου του πρα­ξι­κο­πή­μα­τος της 3ης Ιούλη. Τα γε­γο­νό­τα των πε­ρα­σμέ­νων 3 χρό­νων έχουν δεί­ξει, πέρα από κάθε αμ­φι­βο­λία, ότι αυτό το αι­μα­τη­ρό πρα­ξι­κό­πη­μα είχε σχε­δια­στεί και προ­ε­τοι­μα­στεί από την ηγε­σία του στρα­τού και από με­γά­λους επι­χει­ρη­μα­τί­ες μήνες προ­τού συμ­βεί, και ότι η πο­λι­τι­κή και λαϊκή κι­νη­το­ποί­η­ση ενά­ντια στην Μου­σουλ­μα­νι­κή Αδελ­φό­τη­τα και τον πρό­ε­δρο Μόρσι εκ­με­ταλ­λεύ­τη­κε τη λαϊκή οργή ενά­ντια σε αυτόν και τις απο­τυ­χί­ες της Αδελ­φό­τη­τας. Αυτή η κι­νη­το­ποί­η­ση χρη­σι­μο­ποί­η­σε ερ­γα­λεία που έδει­χναν επα­να­στα­τι­κά στη μορφή, αλλά που στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα στό­χευαν στο να δη­μιουρ­γή­σουν μια λαϊκή βάση για το πρα­ξι­κό­πη­μα και την αντε­πα­νά­στα­ση.

Ο ου­σια­στι­κός στό­χος του κα­θε­στώ­τος Ελ-Σί­σι ήταν και πα­ρα­μέ­νει όχι μόνο να απαλ­λα­γεί από τους Αδελ­φούς Μου­σουλ­μά­νους, αλλά κυ­ρί­ως να ερ­γα­στεί συ­στη­μα­τι­κά για την εξου­δε­τέ­ρω­ση κάθε εί­δους κι­νή­μα­τος, συ­νεί­δη­σης ή κι­νη­το­ποί­η­σης που σχε­τί­ζε­ται με την επα­νά­στα­ση της 25ης Γε­νά­ρη. Σε αυτά συ­μπε­ρι­λαμ­βά­νο­νται τα κι­νή­μα­τα και οι ορ­γα­νώ­σεις που συν­δέ­ο­νται με αυτήν την επα­νά­στα­ση, αλλά και το ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα ή όποιο άλλο κί­νη­μα δια­μαρ­τυ­ρί­ας ή νε­ο­λαι­ί­στι­κο κί­νη­μα προ­έ­κυ­ψε μετά την επα­νά­στα­ση του Γε­νά­ρη.

Οι αντι­δρά­σεις των επα­να­στα­τι­κών δυ­νά­με­ων και ορ­γα­νώ­σε­ων πέ­ρα­σαν από τρεις δια­δο­χι­κές φά­σεις. Κατά τον πρώτο χρόνο του πρα­ξι­κο­πή­μα­τος, πολ­λοί βρί­σκο­νταν σε άρ­νη­ση της πραγ­μα­τι­κό­τη­τας και συ­νέ­χι­ζαν τη δράση τους λες και η επα­νά­στα­ση συ­νε­χι­ζό­ταν και με την αντί­λη­ψη ότι το πρα­ξι­κό­πη­μα δεν θα κρα­τή­σει πολύ. Αλλά καθώς έγινε εμ­φα­νές ότι το πρα­ξι­κό­πη­μα ήταν σχε­τι­κά στα­θε­ρό και συ­μπα­γές, η αρ­χι­κή αντί­δρα­ση άρ­νη­σης με­τα­τρά­πη­κε σε μια βαθιά απο­θάρ­ρυν­ση και σχε­δόν υπο­τα­γή. Αλλά σή­με­ρα, καθώς το πρα­ξι­κό­πη­μα μπαί­νει στον τέ­ταρ­το χρόνο του, πρέ­πει να βά­λου­με ένα τέλος σε αυτές τις πα­ρά­λο­γες και μη ρε­α­λι­στι­κές αντι­δρά­σεις: το κα­θή­κον μας είναι να ανα­λύ­σου­με την ση­με­ρι­νή πο­λι­τι­κή συ­γκυ­ρία σε όλες της τις πτυ­χές και με όλες της τις αντι­φά­σεις, προ­κει­μέ­νου να μπο­ρέ­σου­με να πα­ρου­σιά­σου­με στρα­τη­γι­κές και τα­κτι­κές προ­τά­σεις που θα αντα­πο­κρί­νο­νται όχι στις ευχές ή τους φό­βους των επα­να­στα­τών, αλλά στις πραγ­μα­τι­κές ση­με­ρι­νές δυ­να­τό­τη­τες.

Τα τρία τε­λευ­ταία χρό­νια εί­δα­με βάρ­βα­ρη κα­τα­στο­λή και την κι­νη­το­ποί­η­ση των ΜΜΕ ενά­ντια σε κάθε είδος αντι­πο­λί­τευ­σης ή δια­μαρ­τυ­ρί­ας, όπως και το πέ­ρα­σμα νόμων που πε­ριο­ρί­ζουν όλες τις μορ­φές κι­νη­το­ποί­η­σης ή έκ­φρα­σης, για να μην ανα­φερ­θού­με στον βρώ­μι­κο ρόλο του δι­κα­στι­κού σώ­μα­τος που έχει εκ­δώ­σει χι­λιά­δες κα­τα­δί­κες σε φυ­λά­κι­ση ή σε θά­να­το ενά­ντια σε αντι­πά­λους του κα­θε­στώ­τος και έχει δια­τά­ξει ανα­δρο­μι­κές φυ­λα­κί­σεις εκεί­νων που συμ­με­τεί­χαν στην επα­νά­στα­ση του Γε­νά­ρη. Αλλά πα­ρό­λα αυτά, οι εξε­λί­ξεις του τε­λευ­ταί­ου χρό­νου μπο­ρούν να μας πα­ρα­κι­νή­σουν σε μια με­τρη­μέ­νη αι­σιο­δο­ξία.

Με τον όρο με­τρη­μέ­νη αι­σιο­δο­ξία, δεν εν­νο­ού­με τυφλή θριαμ­βο­λο­γία ή επα­να­στα­τι­κή αφέ­λεια, και σί­γου­ρα δεν συμ­με­ρι­ζό­μα­στε την κω­μι­κή άποψη κά­ποιων με­ρί­δων της Μου­σουλ­μα­νι­κής Αδελ­φό­τη­τας όπως εκ­φρά­ζε­ται από το σύν­θη­μα για το «πρα­ξι­κό­πη­μα που κα­ταρ­ρέ­ει». Γνω­ρί­ζου­με καλά ότι η πάλη ενά­ντια στο αντε­πα­να­στα­τι­κό κα­θε­στώς είναι μια μα­κρο­χρό­νια πάλη που θα εξε­λι­χθεί για χρό­νια, και έχου­με μπρο­στά μας πολ­λές μάχες και θυ­σί­ες προ­τού μπο­ρέ­σου­με να επι­στρέ­ψου­με στο μο­νο­πά­τι της επα­νά­στα­σης της 25ης Γε­νά­ρη. Αυτό που εν­νο­ού­με με τον όρο «με­τρη­μέ­νη αι­σιο­δο­ξία» είναι ότι οι εξε­λί­ξεις του πε­ρα­σμέ­νου χρό­νου μας πα­ρα­κι­νούν να κα­λέ­σου­με για ορ­γα­νω­μέ­νη και επι­με­λή δου­λειά προ­κει­μέ­νου να χτί­σου­με μια ισχυ­ρή και απο­τε­λε­σμα­τι­κή αντι­πο­λί­τευ­ση, ικανή να στα­θεί απέ­να­ντι στο κα­θε­στώς, εξη­γώ­ντας πα­ράλ­λη­λα ότι αυτό το κά­λε­σμα δεν αντι­κα­το­πτρί­ζει κά­ποιες μη ρε­α­λι­στι­κές προσ­δο­κί­ες από τη μεριά μας. 

Ρήγ­μα­τα στην κο­ρυ­φή του κα­θε­στώ­τος

Από τα χρό­νια του Νάσερ, το αι­γυ­πτια­κό κα­θε­στώς στη­ρι­ζό­ταν σε μια λεπτή ισορ­ρο­πία ανά­με­σα στους διά­φο­ρους μη­χα­νι­σμούς ασφα­λεί­ας: το Υπουρ­γείο Άμυ­νας και το Υπουρ­γείο Εσω­τε­ρι­κών (με τις Στρα­τιω­τι­κές Υπη­ρε­σί­ες Πλη­ρο­φο­ριών και την Γε­νι­κή Υπη­ρε­σία Πλη­ρο­φο­ριών αντί­στοι­χα). Ο πρό­ε­δρος έπαι­ζε το ρόλο της εξι­σορ­ρο­πι­στι­κής δύ­να­μης με­τα­ξύ αυτών των θε­σμών. Αλλά η επα­νά­στα­ση του Γε­νά­ρη του 2011 εξα­πέ­λυ­σε χάος ενά­ντια σε αυτήν την ισορ­ρο­πία. Η Αστυ­νο­μία, η Κε­ντρι­κή Ασφά­λεια και η Κρα­τι­κή Ασφά­λεια κα­τέρ­ρευ­σαν σχε­δόν ολο­κλη­ρω­τι­κά. Ο στρα­τός υπο­χρε­ώ­θη­κε να πα­ρέμ­βει άμεσα για να κα­λύ­ψει το κενό, πα­ρα­δί­δο­ντας τον έλεγ­χο όλης της δου­λειάς ασφά­λειας στην Στρα­τιω­τι­κή Υπη­ρε­σία Πλη­ρο­φο­ριών και την Γε­νι­κή Υπη­ρε­σία Πλη­ρο­φο­ριών. Φυ­σι­κά, αυτή η έκτα­κτη κα­τά­στα­ση δεν μπο­ρού­σε να κρα­τή­σει για πολύ. Ένα από τα κρί­σι­μα κα­θή­κο­ντα του Αμπ­ντέλ Φατάχ Ελ Σίσι ως υπουρ­γός Άμυ­νας ήταν να ανα­συ­γκρο­τή­σει τους μη­χα­νι­σμούς ασφα­λεί­ας του Υπουρ­γεί­ου Εσω­τε­ρι­κών, ώστε να βρε­θούν αυτοί στην πρώτη γραμ­μή της άμε­σης κα­τα­στο­λής και να ανα­λά­βουν την κα­θη­με­ρι­νή δια­χεί­ρι­ση των ζη­τη­μά­των ασφα­λεί­ας, ιδιαί­τε­ρα μετά το πρα­ξι­κό­πη­μα και την απο­μά­κρυν­ση της Αδελ­φό­τη­τας και του Μόρσι. Πρά­μα­τι, ο Αλ Σίσι πέ­τυ­χε να ανα­συ­γκρο­τή­σει την Αστυ­νο­μία και την Κρα­τι­κή Ασφά­λεια. 

Πα­ρό­λες αυτές τις προ­σπά­θειες, η ισορ­ρο­πία με­τα­ξύ των μη­χα­νι­σμών ασφα­λεί­ας και η δυ­να­τό­τη­τα του Προ­έ­δρου να τους επι­βλέ­πει όλους και να ελέγ­χει την αντι­πα­λό­τη­τα και τον αντα­γω­νι­σμό με­τα­ξύ τους, δεν έχει απο­κα­τα­στα­θεί. Πολλά ση­μά­δια του βά­θους της κρί­σης στην κο­ρυ­φή των μη­χα­νι­σμών ασφα­λεί­ας και του κιν­δύ­νου που αυτή απο­τε­λεί για το κα­θε­στώς του Σίσι εμ­φα­νί­στη­καν στη διάρ­κεια του τρί­του χρό­νου του πρα­ξι­κο­πή­μα­τος. 

Αυτό αντα­να­κλά­στη­κε σε μια σειρά φιά­σκο στο τομέα της ασφά­λειας όπως και σε ημι-κα­λυμ­μέ­νες δια­μά­χες με­τα­ξύ των διά­φο­ρων μη­χα­νι­σμών. Μόνο στη διάρ­κεια του τρί­του χρό­νου του πρα­ξι­κό­πη­μα­τος εί­δα­με το βομ­βαρ­δι­σμό του ρω­σι­κού αε­ρο­πλά­νου που είχε απο­γειω­θεί από το Σαρμ Ελ Σεΐχ στις 31 Οκτώ­βρη του 2015, προ­τού ένας ένο­πλος πα­ρα­νοϊ­κός κάνει αε­ρο­πει­ρα­τεία σε αε­ρο­πλά­νο της Egypt Air που είχε απο­γειω­θεί από το αε­ρο­δρό­μιο Μπουργκ Αλ Αράμπ στην Αλε­ξάν­δρεια. Τέλος, ένα άλλο αε­ρο­σκά­φος της Egypt Air συ­νε­τρί­βη κάτω από άγνω­στες ακόμα συν­θή­κες.

Η σειρά εκρή­ξε­ων και τρο­μο­κρα­τι­κών επι­θέ­σε­ων συ­νε­χί­στη­καν από το Σινά ως τη Χελ­βάν, με την εκτέ­λε­ση τεσ­σά­ρων δι­κα­στών στην Αρίς στις 24 Νο­έμ­βρη του 2015 και 6 αστυ­νο­μι­κών στην Χελ­βάν το Μάη του 2016 να απο­τε­λούν χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά πα­ρα­δείγ­μα­τα μιας ανε­ξά­ντλη­της λί­στας. Αυτό, παρά τις συ­χνές δια­κη­ρύ­ξεις διά­φο­ρων αξιω­μα­τι­κών του στρα­τού και της αστυ­νο­μί­ας ότι οι τρο­μο­κρα­τι­κές ορ­γα­νώ­σεις έχουν ητ­τη­θεί ορι­στι­κά! 

Αλλά η υπό­θε­ση που ήταν ίσως η πιο απο­κα­λυ­πτι­κή αυτής της κρί­σης ήταν η υπό­θε­ση του Ιτα­λού φοι­τη­τή Τζιού­λιο Ρε­τζέ­νι, που απή­χθη στις 25 Γε­νά­ρη του 2016 και του οποί­ου το κα­κο­ποι­η­μέ­νο πτώμα βρέ­θη­κε με ση­μά­δια τρο­μα­κτι­κών βα­σα­νι­στη­ρί­ων στις 3 Φλε­βά­ρη του 2016. Οι συ­νέ­πειες αυτού του πε­ρα­στι­κού ξε­δι­πλώ­νο­νται μέχρι σή­με­ρα: Αφού η Ρώμη ανα­κά­λε­σε τον πρέ­σβη της στο Κάιρο στις 8 Απρί­λη του 2016, το ιτα­λι­κό κοι­νο­βού­λιο ψή­φι­σε την δια­κο­πή κάθε πα­ρο­χής όπλων στον αι­γυ­πτια­κό στρα­τό από τα τέλη Ιούνη του 2016. Κα­νείς δεν αμ­φι­βά­λει ότι ήταν ένας από τους με­γά­λους μη­χα­νι­σμούς ασφα­λεί­ας αυτός που διέ­πρα­ξε το έγκλη­μα, είτε ή Υπη­ρε­σία Πλη­ρο­φο­ριών είτε η Κρα­τι­κή Ασφά­λεια, είτε ο στρα­τός είτε η αστυ­νο­μία. Το υψηλό επί­πε­δο σύγ­χυ­σης των δια­φό­ρων υπη­ρε­σιών σε αυτό το ζή­τη­μα εκτέ­θη­καν ξε­κά­θα­ρα καθώς ανα­ζη­τούν έναν απο­διο­πο­μπαίο τράγο ή επι­χει­ρούν απε­γνω­σμέ­να να επι­νο­ή­σουν εξω­φρε­νι­κές ιστο­ρί­ες που πάνε κό­ντρα σε κάθε λο­γι­κή. Και τέλος οι αντι­φα­τι­κές ανα­κοι­νώ­σεις για την υπό­θε­ση δεί­χνουν χωρίς προη­γού­με­νο επί­πε­δα σύγ­χυ­σης και πα­νι­κού στους μη­χα­νι­σμούς ασφα­λεί­ας.   

Ένα άλλο ση­μά­δι του αντα­γω­νι­σμού και των εσω­τε­ρι­κών δια­μα­χών με­τα­ξύ των μη­χα­νι­σμών είναι η σχέση του κα­θε­νός με τη Χαμάς. Ελά­χι­στες μέρες μετά την ανα­κοί­νω­ση του υπουρ­γού Εσω­τε­ρι­κών το Μάρτη του 2016 ότι οι έρευ­νες απο­κά­λυ­ψαν το ρόλο της Χαμάς στην εκτέ­λε­ση του Γε­νι­κού Ει­σαγ­γε­λέα, η ηγε­σία της Χαμάς στη Γάζα βρι­σκό­ταν σε επί­ση­μη επί­σκε­ψη στα γρα­φεία της Γε­νι­κής Υπη­ρε­σί­ας Πλη­ρο­φο­ριών στο Κάιρο. Μια τέ­τοια ασυ­νέ­πεια δεί­χνει όχι μόνο την αντι­πα­λό­τη­τα και την έλ­λει­ψη συ­ντο­νι­σμού με­τα­ξύ των δύο μη­χα­νι­σμών ασφα­λεί­ας, αλλά απο­κα­λύ­πτει και την απο­τυ­χία του προ­έ­δρου να δια­χει­ρι­στεί αυτήν την αντι­πα­λό­τη­τα.

Η οι­κο­νο­μι­κή κρίση

Τον τρίτο χρόνο του πρα­ξι­κο­πή­μα­τος εί­δα­με επι­πλέ­ον οι­κο­νο­μι­κή επι­δεί­νω­ση και κα­τάρ­ρευ­ση στην Αί­γυ­πτο. Όλες οι προ­σπά­θειες του Αλ Σίσι να ανα­ζω­ο­γο­νή­σει την οι­κο­νο­μία έχουν απο­τύ­χει, είτε πρό­κει­ται για την προ­σπά­θεια να προ­σελ­κύ­σει ξένες επεν­δύ­σεις, είτε να ανα­ζω­ο­γο­νή­σει τον του­ρι­σμό είτε αφορά τα θη­ριώ­δη έργα υπο­δο­μής.  

Ο Αλ Σίσι στη­ρί­ζε­ται σε ένα μίγμα οι­κο­νο­μι­κών πο­λι­τι­κών. Από τη μια μεριά, υιο­θέ­τη­σε μια μορφή νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού που είναι ακραία ακόμα και σε σχέση με την πε­ρί­ο­δο του Γκα­μάλ Μου­μπά­ρακ και του Αχ­μέντ Ναζίφ, κατά τις τε­λευ­ταί­ες κυ­βερ­νή­σεις της επο­χής του Χόσνι Μου­μπά­ρακ: όλο και πε­ρισ­σό­τε­ρα μέτρα λι­τό­τη­τας, πε­ρι­κο­πές στις επι­δο­τή­σεις, μεί­ω­ση του ελ­λείμ­μα­τος μέσα από την πε­ρι­κο­πή των δη­μο­σί­ων δα­πα­νών και τη μεί­ω­ση κρί­σι­μων κοι­νω­νι­κών υπη­ρε­σιών. Αυτά τα μέτρα συ­νο­δεύ­ο­νται από συ­νε­χό­με­νες ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις και επω­φε­λείς συμ­φω­νί­ες για τους με­γά­λες επεν­δυ­τές από την Αί­γυ­πτο και τον Κόλπο. 

Ωστό­σο, οι νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες πο­λι­τι­κές συ­μπί­πτουν με μια σειρά τε­ρά­στιων έργων υπο­δο­μών –η επέ­κτα­ση της Διώ­ρυ­γας του Σουέζ, το ενερ­γεια­κό σχέ­διο σε συ­νερ­γα­σία με την γερ­μα­νι­κή εται­ρία Ζί­μενς, το σχέ­διο για πυ­ρη­νι­κό σταθ­μό σε συ­νερ­γα­σία με μια σειρά ρω­σι­κών εται­ριών, και άλλα σχέ­δια που σχε­τί­ζο­νται με την ανά­πτυ­ξη υπο­δο­μών. Τε­ρά­στια δά­νεια από ευ­ρω­παϊ­κές τρά­πε­ζες χρη­μα­το­δο­τούν έργα που ανα­λαμ­βά­νουν εται­ρί­ες που εδρεύ­ουν στα ίδια ευ­ρω­παϊ­κά κράτη, που ση­μαί­νει ότι οι ευ­ρω­παϊ­κές τρά­πε­ζες χρη­μα­το­δο­τούν τις ευ­ρω­παϊ­κές εται­ρί­ες με την αι­γυ­πτια­κή κυ­βέρ­νη­ση να δρα ως με­σο­λα­βη­τής! Το φυ­σι­κό απο­τέ­λε­σμα είναι φυ­σι­κά η συσ­σώ­ρευ­ση χρέ­ους για την αι­γυ­πτια­κή κυ­βέρ­νη­ση, και η δη­μιουρ­γία δια­δο­χι­κών νο­μι­σμα­τι­κών κρί­σε­ων καθώς αυ­ξά­νε­ται το χάσμα ανά­με­σα στα συ­ναλ­λαγ­μα­τι­κά απο­θέ­μα­τα της κυ­βέρ­νη­σης (σε ευρώ, δο­λά­ρια και λίρες αγ­γλί­ας) και τις δα­νεια­κές υπο­χρε­ώ­σεις της σε αυτά τα νο­μί­σμα­τα.

Ήταν απο­λύ­τως λο­γι­κό να βου­λιά­ξει η αξία της Αι­γυ­πτια­κής λίρας μπρο­στά σε τέ­τοιες έντο­νες πιέ­σεις. Πράγ­μα­τι, η Αι­γυ­πτια­κή Κε­ντρι­κή Τρά­πε­ζα υπο­τί­μη­σε την λίρα πάνω από 13% το Μάρτη του 2016, αλλά αυτό το μέτρο δεν απέ­τρε­ψε την ακόμα με­γα­λύ­τε­ρη κα­τάρ­ρευ­σή της στη μαύρη αγορά. Επι­πλέ­ον, ο διοι­κη­τής της κε­ντρι­κής τρά­πε­ζας άρ­χι­σε να μιλά αυτήν την βδο­μά­δα για την ανά­γκη μιας νέας υπο­τί­μη­σης της αξίας της λίρας! Αυτό οδή­γη­σε σε δια­δο­χι­κά κύ­μα­τα ανα­τι­μή­σε­ων, ει­δι­κά σε κρί­σι­μα αγαθά, κάτι που συ­νέ­πε­σε με αυ­ξα­νό­με­να επί­πε­δα ανερ­γί­ας και μια στα­σι­μό­τη­τα στους μι­σθούς –που ήταν ήδη πολύ χα­μη­λοί. Όλα αυτά ση­μαί­νουν μια ρα­γδαία επι­δεί­νω­ση των συν­θη­κών δια­βί­ω­σης για την πλειο­ψη­φία των ερ­γα­ζο­μέ­νων και των φτω­χών, καθώς δεν υπάρ­χουν πραγ­μα­τι­κές ευ­και­ρί­ες να τερ­μα­τι­στεί η οι­κο­νο­μι­κή κρίση ή να δη­μιουρ­γη­θεί μια βιώ­σι­μη ανά­πτυ­ξη, όσο ο Αλ Σίσι, οι στρα­τη­γοί του και οι με­γά­λοι επι­χει­ρη­μα­τί­ες (που είναι όλοι άν­θρω­ποι του Μου­μπά­ρακ) πα­ρα­μέ­νουν στην εξου­σία. Ανα­μέ­νε­ται συ­νε­πώς ότι ο ερ­χό­με­νος τέ­ταρ­τος χρό­νος του πρα­ξι­κο­πή­μα­τος θα θέσει τις βά­σεις για νέα κύ­μα­τα απερ­γιών και δια­δη­λώ­σε­ων που θα απαι­τούν με­γα­λύ­τε­ρους μι­σθούς και έλεγ­χο των τιμών. Η πο­λι­τι­κή επί­πτω­ση είναι πως πολ­λοί από αυ­τούς που υπο­στή­ρι­ξαν το πρα­ξι­κό­πη­μα του Σίσι και πί­στε­ψαν τις υπο­σχέ­σεις του θα πε­ρά­σουν στις γραμ­μές της κοι­νω­νι­κής και πο­λι­τι­κής αντι­πο­λί­τευ­σης.  

Το πε­ρι­φε­ρεια­κό πλαί­σιο

Η άλλη πο­λι­τι­κή συ­νέ­πεια της οι­κο­νο­μι­κής απο­τυ­χί­ας και του διο­γκού­με­νου χρέ­ους είναι η όλο και με­γα­λύ­τε­ρη εξάρ­τη­ση από τους Σα­ου­δά­ρα­βες σπόν­σο­ρες, που ήταν φυ­σι­κά οι βα­σι­κοί χρη­μα­το­δό­τες του πρα­ξι­κο­πή­μα­τος από την πρώτη στιγ­μή. Η επί­σκε­ψη του Σα­ου­δά­ρα­βα μο­νάρ­χη στην Αί­γυ­πτο τον Απρί­λη του 2016 ήταν μια φάρσα στη διάρ­κεια της οποί­ας εί­δα­με τον Αλ Σίσι και τους αν­θρώ­πους του να γο­να­τί­ζουν και να εκλι­πα­ρούν το βα­σι­λιά και την κου­στω­δία του. Πα­ρό­λα αυτά, δεν μπο­ρού­σα­με να πε­ρι­μέ­νου­με τη δωρεά των δύο νη­σιών, Τιράν και Σα­να­φίρ, στο Βα­σί­λειο των Σα­ούντ! Αυτή η επι­βε­βαιώ­νει ότι το κα­θε­στώς είναι σε κα­τά­στα­ση πλή­ρους χρε­ο­κο­πί­ας και θα τζο­γά­ρει ό,τι έχει απο­μεί­νει από την πο­λι­τι­κή του νο­μι­μο­ποί­η­ση, ακόμα και στα μάτια των υπο­στη­ρι­κτών του, για με­ρι­κά ριάλ και δο­λά­ρια. Σε αυτό το ση­μείο πρέ­πει να θυ­μη­θού­με ότι το πρα­ξι­κό­πη­μα και η αντε­πα­νά­στα­ση στη­ρί­χθη­καν σε μια προ­πα­γαν­δι­στι­κή εκ­στρα­τεία που ου­σια­στι­κά επι­κα­λού­νταν τον Αι­γυ­πτια­κό εθνι­κι­σμό, την Αι­γυ­πτια­κή ση­μεία και την Αι­γυ­πτια­κή κυ­ριαρ­χία μέσα από συν­θή­μα­τα όπως «η διά­σω­ση της Αι­γύ­πτου», «ο πό­λε­μος ενά­ντια στην τρο­μο­κρα­τία», «η εξα­φά­νι­ση των προ­δο­τών» και άλλες υστε­ρι­κές εκ­φρά­σεις. Αλλά η πα­ρα­χώ­ρη­ση της κυ­ριαρ­χί­ας της Αι­γύ­πτου πάνω στο Τιράν και το Σα­να­φίρ προς όφε­λος της Σα­ου­δι­κής Αρα­βί­ας απο­κα­λύ­πτει την κε­νό­τη­τα αυτών των συν­θη­μά­των και σπρώ­χνει όσους υπο­στή­ρι­ξαν τον Σίσι για λό­γους πα­τριω­τι­σμού και προ­στα­σί­ας της χώρας σε μια βίαιη κρίση: Πώς μπο­ρεί κα­νείς να στη­ρί­ζει τον Σίσι για πα­τριω­τι­κούς λό­γους ότι αυτός πα­ρα­δί­δει την εθνι­κή κυ­ριαρ­χία;

Ρήγ­μα­τα στη Συμ­μα­χία της 30 Ιούνη

Το πρα­ξι­κό­πη­μα του 2013 στη­ρί­χθη­κε σε μια πλα­τιά πο­λι­τι­κή συμ­μα­χία –που ονο­μά­στη­κε εκεί­νη την πε­ρί­ο­δο «Συμ­μα­χία της 30 Ιούνη». Αυτή η συμ­μα­χία πε­ρι­λάμ­βα­νε ένα με­γά­λο φάσμα πο­λι­τι­κών δυ­νά­με­ων που προη­γου­μέ­νως συ­γκρο­τού­σαν το «Μέ­τω­πο Σω­τη­ρί­ας» σε αντι­πα­ρά­θε­ση με την προ­ε­δρία του Μο­χά­μεντ Μό­ρι­ση. Απαρ­τι­ζό­ταν από διά­φο­ρα πο­λι­τι­κά ρεύ­μα­τα, από φι­λε­λεύ­θε­ρους και εθνι­κι­στές μέχρι αρι­στε­ρούς και σα­λα­φι­στές, όπως και από τα απο­μει­νά­ρια του Εθνι­κού Δη­μο­κρα­τι­κού Κόμ­μα­τος (το κόμμα του Μου­μπά­ρακ). Αυτή η πο­λι­τι­κή συμ­μα­χία όχι μόνο υπο­στή­ρι­ξε το πρα­ξι­κό­πη­μα, αλλά υπο­στή­ρι­ξε και έδωσε λευκή επι­τα­γή στο στρα­τό, υπο­στη­ρί­ζο­ντας συ­νε­πώς τις επα­κό­λου­θες σφα­γές, συλ­λή­ψεις και κα­τα­στο­λή.

Αυτή η πλα­τιά συμ­μα­χία συ­γκρο­τή­θη­κε με προ­φά­σεις που είχαν σχέση με την Μου­σουλ­μα­νι­κή Αδελ­φό­τη­τα και την ανα­γκαιό­τη­τα να απαλ­λα­γού­με από τον Μόρσι, ακόμα και με στρα­τιω­τι­κό πρα­ξι­κό­πη­μα. Εδώ δεν θα απα­ντή­σου­με σε αυτές τις προ­φά­σεις, ούτε θα κα­τα­πια­στού­με με το γε­γο­νός ότι αυτή η σύ­μπλευ­ση με το στρα­τό απο­τε­λού­σε μια προ­δο­σία της επα­νά­στα­σης της 25 Γε­νά­ρη που δεν ήταν λι­γό­τε­ρο βαθιά κι επι­κίν­δυ­νη από την προ­δο­σία της Αδελ­φό­τη­τας όταν αυτή είχε συμ­μα­χή­σει με το στρα­τό.   

Αυτό που θέ­λου­με να το­νί­σου­με είναι ότι καθώς μπαί­νου­με στον τέ­ταρ­το χρόνο του πρα­ξι­κο­πή­μα­τος, η πο­λι­τι­κή ει­κό­να είναι τε­λεί­ως δια­φο­ρε­τι­κή. Ο μπα­μπού­λας της Αδελ­φό­τη­τας δεν αρκεί πια για να συ­γκρα­τή­σει ενω­μέ­νη την συμ­μα­χία της 30 Ιούνη, και η κα­τα­στο­λή του κα­θε­στώ­τος ενά­ντια σε όλους τους αντι­πά­λους του –ακόμα και δυ­νά­μεις που είναι ενά­ντια στην Αδελ­φό­τη­τα-, οι οι­κο­νο­μι­κές του απο­τυ­χί­ες, η εξάρ­τη­σή του από τη Σα­ου­δι­κή Αρα­βία όπως και η ανοι­χτή συμ­μα­χία του με το Ισ­ρα­ήλ, και τέλος η κα­τα­στρο­φή της υπό­θε­σης των δύο νη­σιών, όλοι αυτοί οι πα­ρά­γο­ντες έχουν πραγ­μα­τι­κά δια­λύ­σει ό,τι είχε απο­μεί­νει από τη συμ­μα­χία της 30 Ιούνη. Αυτό έγινε σαφές στις δια­δη­λώ­σεις του Απρί­λη του 2016 ενά­ντια στην πα­ρα­χώ­ρη­ση των νη­σιών όπως και από τις δη­λώ­σεις διά­φο­ρων ηγε­τι­κών στε­λε­χών αυτής της συμ­μα­χί­ας.

Η υπο­χώ­ρη­ση των Αδελ­φών Μου­σουλ­μά­νων

Ίσως η πιο ση­μα­ντι­κή εξέ­λι­ξη του τρί­του χρό­νου του πρα­ξι­κο­πή­μα­τος να ήταν η κα­τά­στα­ση αδυ­να­μί­ας, κα­τα­κερ­μα­τι­σμού και διαι­ρέ­σε­ων στην οποία βρέ­θη­κε η Μου­σουλ­μα­νι­κή Αδελ­φό­τη­τα και η υπο­χώ­ρη­ση της επιρ­ρο­ής της ως η βα­σι­κή αντι­πο­λί­τευ­ση στον Σίσι. Η βίαιη κα­τα­στο­λή που υπέ­φε­ρε η Αδελ­φό­τη­τα την έχει απο­δυ­να­μώ­σει και κα­τα­κερ­μα­τί­σει σε με­γά­λο βαθμό, αλλά δεν είναι αυτός ο μο­να­δι­κός λόγος για την υπο­χώ­ρη­σή της. Οι ίδιες εσω­τε­ρι­κές αντι­φά­σεις που πα­ρέ­λυ­σαν την Αδελ­φό­τη­τα στη διάρ­κεια της προ­ε­δρί­ας του Μόρσι και την οδή­γη­σαν στο να υπο­κύ­ψει στην αντι­δρα­στι­κή σα­λα­φι­στι­κή της πτέ­ρυ­γα και να επι­χει­ρή­σει να κα­τευ­νά­σει τους κρα­τι­κούς μη­χα­νι­σμούς –κυ­ρί­ως το στρα­τό και την αστυ­νο­μία- έχουν τώρα οξυν­θεί πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο μετά το πρα­ξι­κό­πη­μα και τα δια­δο­χι­κά κύ­μα­τα κα­τα­στο­λής. Η απο­τυ­χία της στρα­τη­γι­κής τους να ενα­ντιω­θούν στο πρα­ξι­κό­πη­μα και η ανι­κα­νό­τη­τά τους να κι­νη­το­ποι­ή­σουν ένα απο­τε­λε­σμα­τι­κό λαϊκό κί­νη­μα ενά­ντια στο κα­θε­στώς έχει βα­θύ­νει τις διαι­ρέ­σεις μέσα στην ορ­γά­νω­ση, η οποία πρα­κτι­κά έχει δια­σπα­στεί σε πολ­λές δια­κρι­τές, αντί­πα­λες φρά­ξιες που εκ­δί­δουν αντι­φα­τι­κές με­τα­ξύ τους ανα­κοι­νώ­σεις, όλες στο όνομα της Αδελ­φό­τη­τας.

Επο­μέ­νως, έχει χάσει την απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τά του ο υπο­λο­γι­σμός ότι μπο­ρεί να στη­ρί­ζε­ται το κα­θε­στώς στη κι­νη­το­ποί­η­ση πο­λι­τι­κών δυ­νά­με­ων και με­ρί­δας των λαϊ­κών μαζών, πάνω στη βάση της αντι­με­τώ­πι­σης του κιν­δύ­νου της Αδελ­φό­τη­τας. Η κα­τα­σκευα­σμέ­νη κα­τη­γο­ρία έντα­ξης στην ή υπο­στή­ρι­ξης της Αδελ­φό­τη­τας, που εξα­πο­λύ­ε­ται ενά­ντια σε κάθε αντί­πα­λο του κα­θε­στώ­τος, έχει σή­με­ρα εκτε­θεί ως ένας γε­λοί­ος ισχυ­ρι­σμός τον οποίο δεν πι­στεύ­ει κα­νείς. Με­ρί­δες της αντι­πο­λί­τευ­σης που ήταν ευά­λω­τες στην τρο­μο­ϋ­στε­ρία και δι­στα­κτι­κές να κι­νη­θούν αντι­πο­λι­τευ­τι­κά, τώρα αι­σθά­νο­νται πιο άνετα να μι­λή­σουν ανοι­χτά και να ορ­γα­νώ­σουν κι­νή­μα­τα δια­μαρ­τυ­ρί­ας.

Η νέα άνο­δος των ερ­γα­τι­κών, συν­δι­κα­λι­στι­κών και πο­λι­τι­κών αγώ­νων

Όλα τα πα­ρα­πά­νω πρέ­πει να γί­νουν κα­τα­νοη­τά μέσα στο πλαί­σιο της ανό­δου των κι­νη­μά­των δια­μαρ­τυ­ρί­ας τον πε­ρα­σμέ­νο χρόνο, κάτι που δεί­χνει μια ση­μα­ντι­κή εξέ­λι­ξη στην πο­λι­τι­κή σκηνή. Τον Αύ­γου­στο του 2015, χι­λιά­δες δη­μό­σιοι υπάλ­λη­λοι δια­δή­λω­σαν έξω από το κτί­ριο του Συν­δι­κά­του των Δη­μο­σιο­γρά­φων ενά­ντια στο νόμο Δη­μο­σί­ων Υπη­ρε­σιών. Το Νο­έμ­βρη του 2015, εκα­το­ντά­δες πτυ­χιού­χοι δια­δή­λω­σαν ενά­ντια στις ψευ­δείς υπο­σχέ­σεις για προ­σλή­ψεις από το κρά­τος, και κα­τόρ­θω­σαν ακόμα και να φτά­σουν στην πλα­τεία Τα­χρίρ, προ­τού δια­λυ­θούν από τις δυ­νά­μεις ασφα­λεί­ας. Το Φλε­βά­ρη του 2016, πάνω από 10 χι­λιά­δες για­τροί συ­γκε­ντρώ­θη­καν έξω από το κτί­ριο του συν­δι­κά­του τους για να δια­δη­λώ­σουν ενά­ντια στην βίαιη επι­θε­τι­κό­τη­τα της αστυ­νο­μί­ας ενά­ντια στους συ­να­δέλ­φους τους που ερ­γά­ζο­νταν στο νο­σο­κο­μείο της Μα­τά­ρια, και τον ίδιο μήνα εί­δα­με τε­ρά­στιο αριθ­μό κα­τοί­κων της γει­το­νιάς Νταρμπ Αλ Αχμάρ να δια­δη­λώ­νουν έξω από τη διεύ­θυν­ση ασφα­λεί­ας του Κα­ΐ­ρου για τη δο­λο­φο­νία ενός οδη­γού ταξί από αστυ­νο­μι­κό.

Επι­πλέ­ον, οι δια­δη­λώ­σεις στις 15 Απρί­λη 2016 έδει­ξαν μια ση­μα­ντι­κή ποιο­τι­κή στρο­φή σε σχέση με τις προη­γού­με­νες κι­νη­το­ποι­ή­σεις, που ήταν με­ρι­κές ή κλα­δι­κές στο χα­ρα­κτή­ρα τους, πε­ριο­ρι­σμέ­νες είτε το­πι­κά είτε σε έναν επαγ­γελ­μα­τι­κό κλάδο. Αλλά η 15 Απρί­λη ήταν πο­λι­τι­κή με όλη την έν­νοια της λέξης, καθώς η ενα­ντί­ω­ση στην πα­ρα­χώ­ρη­ση των νη­σιών συ­νέ­δεε την κυ­ριαρ­χία, τη δη­μο­κρα­τία και την ελευ­θε­ρία λόγου. Ορ­γα­νώ­θη­κε από ένα πλατύ ενιαίο μέ­τω­πο που δεν πε­ρι­λάμ­βα­νε μόνο επα­να­στα­τι­κές δυ­νά­μεις όπως το Κί­νη­μα 6ης Απρί­λη, το κόμμα Masr al-Qawiya ή τους Επα­να­στά­τες Σο­σια­λι­στές, αλλά και αρ­κε­τές πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις που συμ­με­τεί­χαν στη συμ­μα­χία της 30ης Ιούνη, με πιο αξιο­ση­μεί­ω­τες το κόμμα Ντο­στούρ, το Αι­γυ­πτια­κό Δη­μο­κρα­τι­κό Κόμμα και το κόμμα Κα­ρα­μά. Το κα­θε­στώς δεν κα­τά­φε­ρε να δια­σπά­σει αυτό το μέ­τω­πο με την πρό­φα­ση της συμ­με­το­χής με­ρί­δων της νε­ο­λαί­ας της Αδελ­φό­τη­τας στην κι­νη­το­ποί­η­ση. Όπως ξε­κα­θα­ρί­σα­με νω­ρί­τε­ρα, η Αδελ­φό­τη­τα δεν είναι πλέον ένας ισχυ­ρός παί­χτης και άρα αυτά τα επι­χει­ρή­μα­τα δεν πεί­θουν πλέον τις νε­ο­λαί­ες των πο­λι­τι­κών κι­νη­μά­των.

Όλοι πλή­ρω­σαν το τί­μη­μα στις 25 Απρί­λη, καθώς οι κα­τα­σταλ­τι­κές δυ­νά­μεις ασφα­λεί­ας και το δι­κα­στι­κό σώμα δεν έκα­ναν δια­κρί­σεις με­τα­ξύ επα­να­στα­τών αντι­πά­λων του πρα­ξι­κο­πή­μα­τος και νέων αντι­πά­λων που μέχρι πρό­τι­νος απο­τε­λού­σαν ανα­πό­σπα­στο τμήμα της φι­λο­πρα­ξι­κο­πη­μα­τι­κής συμ­μα­χί­ας της 30 Απρί­λη. Η κα­τα­σταλ­τι­κή αντε­πί­θε­ση του κα­θε­στώ­τος λει­τούρ­γη­σε απο­τρε­πτι­κά στην ανά­πτυ­ξη ενός με­γα­λύ­τε­ρου κι­νή­μα­τος, όταν οι δυ­νά­μεις ασφα­λεί­ας ει­σέ­βα­λαν στο κτί­ριο του συν­δι­κά­του των δη­μο­σιο­γρά­φων για πρώτη φορά στην ιστο­ρία, συλ­λαμ­βά­νο­ντας δη­μο­σιο­γρά­φους που δια­μαρ­τύ­ρο­νταν στο εσω­τε­ρι­κό του. Η επα­κό­λου­θη κι­νη­το­ποί­η­ση των δη­μο­σιο­γρά­φων ήταν άλλο ένα βήμα στην ποιο­τι­κή στρο­φή της αντι­πο­λί­τευ­σης στο αι­γυ­πτια­κό κα­θε­στώς. 

Ωστό­σο, οι κι­νη­το­ποι­ή­σεις των δη­μο­σιο­γρά­φων και οι προη­γού­με­νες κι­νη­το­ποι­ή­σεις και δια­δη­λώ­σεις των δη­μο­σί­ων υπαλ­λή­λων, των για­τρών και των ερ­γα­τών έδει­ξαν κά­ποιες θε­με­λιώ­δεις αδυ­να­μί­ες των κι­νη­το­ποι­ή­σε­ων του πε­ρα­σμέ­νου χρό­νου. Η πρώτη είναι οι δι­σταγ­μοί και οι διαι­ρέ­σεις των συν­δι­κα­λι­στι­κών ηγε­σιών –είτε στις επαγ­γελ­μα­τι­κές ενώ­σεις είτε στα ανε­ξάρ­τη­τα ερ­γα­τι­κά συν­δι­κά­τα- όπως και των ηγε­τών των λαϊ­κών κι­νη­μά­των στις γει­το­νιές. Αυτοί οι δι­σταγ­μοί και οι διαι­ρέ­σεις είναι το απο­τέ­λε­σμα μιας σει­ράς κα­θο­ρι­στι­κών πα­ρα­γό­ντων.

Ο πρώ­τος είναι οι προ­σπά­θειες των ηγε­σιών να βρουν μια ισορ­ρο­πία ανά­με­σα σε με­ρί­δα της βάσης τους που ακόμα στη­ρί­ζει το κα­θε­στώς, ακόμα κι αν αυτή η υπο­στή­ρι­ξα αρ­χί­ζει να εξα­νε­μί­ζε­ται, και με­ρί­δα της βάσης τους που είναι ήδη έτοι­μη για μια κλι­μά­κω­ση στη σύ­γκρου­ση με το κα­θε­στώς, ακόμα κι αν αυτή αφορά με­ρι­κά, συ­γκε­κρι­μέ­να αι­τή­μα­τα. Ο δεύ­τε­ρος πα­ρά­γο­ντας είναι η αδυ­να­μία της ορ­γα­νω­μέ­νης πί­ε­σης της βάσης να επι­βά­λει πιο ρι­ζο­σπα­στι­κές και απο­τε­λε­σμα­τι­κές θέ­σεις στους ηγέ­τες των συν­δι­κά­των. Αυτό απαι­τεί διαρ­κή ορ­γα­νω­μέ­νη δου­λειά από επα­να­στα­τι­κές ορ­γα­νώ­σεις μέσα στη βάση των συν­δι­κά­των.

Ο τρί­τος πα­ρά­γο­ντας είναι το έλ­λειμ­μα υπο­στή­ρι­ξης, αλ­λη­λεγ­γύ­ης και πί­ε­σης από τις συν­δι­κα­λι­στι­κές και λαϊ­κές ηγε­σί­ες ώστε να προ­χω­ρή­σει το κί­νη­μα μπρο­στά. Για πα­ρά­δειγ­μα, υπήρ­ξαν κά­ποιες πρω­το­βου­λί­ες αλ­λη­λεγ­γύ­ης με τους δη­μο­σιο­γρά­φους από κά­ποιους ερ­γά­τες και κά­ποιους πο­λι­τι­κούς ηγέ­τες, αλλά ήταν ανα­πο­τε­λε­σμα­τι­κές και δεν κα­τά­φε­ραν να δη­μιουρ­γή­σουν ένα πλαί­σιο που θα μπο­ρού­σε να ενώ­σει όλες τις πλευ­ρές γύρω από συ­γκε­κρι­μέ­νους στό­χους, ενώ τα ανε­ξάρ­τη­τα ερ­γα­τι­κά συν­δι­κά­τα δεν πήραν κά­ποια αξιο­ση­μεί­ω­τη στάση πάνω σε αυτό το ζή­τη­μα.

Φυ­σι­κά, αυτός ο δι­σταγ­μός και κα­τα­κερ­μα­τι­σμός αντα­να­κλά­ται στις αμ­φι­λε­γό­με­νες και αντι­φα­τι­κές στά­σεις που κρα­τούν οι πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις που αυτήν την στιγ­μή στρέ­φο­νται από τις γραμ­μές της άρ­χου­σας συμ­μα­χί­ας στις γραμ­μές της πε­ριο­ρι­σμέ­νης και «ντρο­πα­λής» πο­λι­τι­κής αντι­πο­λί­τευ­σης. Αυτό πε­ριο­ρί­ζει σε με­γά­λο βαθμό το μέ­γε­θος των νικών και ακόμα και το βαθμό της πί­ε­σης ασκεί­ται στο κα­θε­στώς μέχρι τώρα. Αυτό επί­σης διευ­κο­λύ­νει το κα­θε­στώς να χρη­σι­μο­ποιεί την κα­τα­στο­λή και τις συλ­λή­ψεις για να εμπο­δί­σει την ανά­πτυ­ξη του κι­νή­μα­τος προς το παρόν.

Ορ­γα­νώ­νο­ντας τις γραμ­μές μας

Αυτό το άρθρο ξε­κί­νη­σε με μια έκ­κλη­ση για με­τρη­μέ­νη αι­σιο­δο­ξία πάνω στη βάση μιας ανά­λυ­σης των εξε­λί­ξε­ων που εί­δα­με να ξε­δι­πλώ­νο­νται κατά τον τρίτο χρόνο του πρα­ξι­κο­πή­μα­τος της 3ης Ιούλη 2013. Αυτός ο χρό­νος εξέ­θε­σε τις ρωγ­μές στην κο­ρυ­φή του κα­θε­στώ­τος και την απο­τυ­χία των οι­κο­νο­μι­κών του πο­λι­τι­κών που είχαν ως απο­τέ­λε­σμα μια βαθιά κρίση και διαρ­κή αύ­ξη­ση στις τιμές και την ανερ­γία. Εί­δα­με επί­σης μια ση­μα­ντι­κή άνοδο στα κι­νή­μα­τα ενά­ντια στην αστυ­νο­μι­κή βία, ενά­ντια στις οι­κο­νο­μι­κές και κοι­νω­νι­κές πο­λι­τι­κές του κα­θε­στώ­τος και τέλος αγώ­νες για δη­μο­κρα­τία, ελευ­θε­ρία του λόγου και εθνι­κή κυ­ριαρ­χία.  

Αλλά αυτά τα κι­νή­μα­τα βρί­σκο­νται μόνο στην αρχή και χα­ρα­κτη­ρί­ζο­νται από ένα με­γά­λο βαθμό δι­στα­κτι­κό­τη­τας των ηγε­σιών τους και κα­τα­κερ­μα­τι­σμού της ικα­νό­τη­τάς τους να κι­νη­το­ποιούν ευ­ρύ­τε­ρες μάζες. Τον ερ­χό­με­νο χρόνο, πρέ­πει να ενώ­σου­με τις επα­να­στα­τι­κές γραμ­μές και να ορ­γα­νώ­σου­με την απο­τε­λε­σμα­τι­κή συμ­με­το­χή τους στους οι­κο­νο­μι­κούς, δη­μο­κρα­τι­κούς και σχε­τι­κούς με την κυ­ριαρ­χία αγώ­νες. Χρειά­ζε­ται επί­σης να χτί­σου­με ενιαία μέ­τω­πα που θα πε­ρι­λαμ­βά­νουν όλους όσους ενα­ντιώ­νο­νται στις ση­με­ρι­νές πο­λι­τι­κές του κα­θε­στώ­τος, είτε συμ­με­τεί­χαν είτε όχι στη συμ­μα­χία της 30 Ιούνη. Η κα­τά­στα­ση κα­τα­κερ­μα­τι­σμού που είχε επι­βά­λει το κα­θε­στώς χρη­σι­μο­ποιώ­ντας τον μπα­μπού­λα της Αδελ­φό­τη­τας δεν μπο­ρεί πια να δι­καιο­λο­γη­θεί με κα­νέ­να τρόπο. Όλοι όσοι αρ­νού­νται τη δι­κτα­το­ρία, τους νό­μους έκτα­κτης ανά­γκης, τις πο­λι­τι­κές συλ­λή­ψεις, το τσά­κι­σμα των δη­μό­σιων και προ­σω­πι­κών ελευ­θε­ριών, όλοι όσοι απορ­ρί­πτουν τις κα­πι­τα­λι­στι­κές πο­λι­τι­κές φτω­χο­ποί­η­σης που επι­βά­λει ο Αλ Σίσι, οι στρα­τη­γοί του και οι επι­χει­ρη­μα­τί­ες, όλοι όσοι απορ­ρί­πτουν την εξάρ­τη­ση από την Σα­ου­δι­κή Αρα­βία και το Ισ­ρα­ήλ πρέ­πει να στα­θούν ενω­μέ­νοι ενά­ντια στο κα­θε­στώς.

Ας δεί­ξου­με την αλ­λη­λεγ­γύη μας στους ερ­γά­τες στα Ναυ­πη­γεία της Αλε­ξάν­δρειας που αντι­με­τω­πί­ζουν στρα­το­δι­κεία απλώς επει­δή επι­χεί­ρη­σαν να ορ­γα­νώ­σουν μια δια­μαρ­τυ­ρία και να απαι­τή­σουν τα νό­μι­μα δι­καιώ­μα­τά τους απέ­να­ντι σε μια κυ­βέρ­νη­σης που τους έχει προ­σφέ­ρει μόνο φτω­χο­ποί­η­ση και κα­τα­στο­λή. Ας δεί­ξου­με την αλ­λη­λεγ­γύη μας στους μα­θη­τές λυ­κεί­ου που σχε­δόν εν­στι­κτω­δώς κα­τευ­θύν­θη­καν προς την Τα­χρίρ για να εκ­φρά­σουν την οργή τους ενά­ντια σε ένα απο­τυ­χη­μέ­νο, διε­φθαρ­μέ­νο, πε­λα­τεια­κό σχο­λι­κό σύ­στη­μα του οποί­ου έπε­σαν θύ­μα­τα. Ας με­τα­τρέ­ψου­με αυ­τούς τους δύο αγώ­νες με τους οποί­ους έκλει­σε ο τρί­τος χρό­νος του πρα­ξι­κο­πή­μα­τος σε ει­σα­γω­γή σε μια νέα χρο­νιά αγώ­νων. Ας κά­νου­με όλοι μαζί αυτή τη χρο­νιά την αρχή του τέ­λους για το κα­θε­στώς του Αμπ­ντέλ Φατάχ Ελ Σίσι.