Ο Τζίμι Κάρτερ, ο 39ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών και ένας από πιο δημοκρατικούς Αμερικανούς πρόεδρους στην ιστορία, έφυγε από τη ζωή την Κυριακή 29 Δεκεμβρίου 2024, σε ηλικία 100 ετών.

Γεννημένος την 1η Οκτωβρίου 1924 στην μικρή πόλη Plains της Τζόρτζια, ο Κάρτερ μεγάλωσε σε μια αγροτική οικογένεια που ο ίδιος αργότερα θεώρησε ότι του ενέπνευσε τιςαξίες της σκληρής εργασίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Η πορεία του από τα  φιστικοχώραφα της Τζόρτζια μέχρι τον Λευκό Οίκο αποτελεί μια από τις εμβληματικές ιστορίες του αμερικανικού ονείρου, πριν το σκοτώσει το διαβρωμένο από το χρήμα και τη διαπλοκή πολιτικό σύστημα.

Ο Κάρτερ ανέλαβε καθήκοντα το 1977 ως “Τζίμι Ποιος;”, ένας άσημος κυβερνήτης της Τζόρτζια. Αλλά η μη εξοικείωση του με το “σύστημα  Ουάσινγκτον” θεωρήθηκε τότε αρετή, μετά τα χρόνια του σκανδάλου Γουότεργκεϊτ και του πολέμου στο Βιετνάμ.

Οι ελπίδες για την προεδρία Κάρτερ διαψεύστηκαν από τις διαδοχικές οικονομικές και εξωτερικές κρίσεις, που ξεκίνησαν με την υψηλή ανεργία και τον διψήφιο πληθωρισμό. Η ενεργειακή κρίση τριπλασίασε την τιμή του πετρελαίου από το 1978 έως το 1980, προκαλώντας  ουρές στα αμερικανικά βενζινάδικα.

Οι κρίσεις στην εξωτερική πολιτική ήταν συνεχείς, από τη σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν μέχρι αυτήν που ίσως έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ήττα του στις προεδρικές εκλογές του 1980: η κρίση των ομήρων στο Ιράν. Μια αποτυχημένη προσπάθεια διάσωσης που τελείωσε με οκτώ Αμερικανούς στρατιώτες νεκρούς, τροφοδότησε αμφιβολίες για τις ηγετικές του ικανότητες.

Μετά την προεδρία του, ο Κάρτερ αφιέρωσε τη ζωή του στην ανθρωπιστική δράση, ιδρύοντας το Κέντρο Κάρτερ το 1982. Η οργάνωση αυτή έχει συμβάλει στην προώθηση της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημόσιας υγείας παγκοσμίως και οδήγησε στην  απονομή του Νόμπελ Ειρήνης, το 2002.

Ο γάμος του με τη Ρόζαλιν Σμιθτο 1946 αποτέλεσε ορόσημο στη ζωή του, διήρκεσε 77 χρόνια και αποτέλεσε πρότυπο συζυγικής αφοσίωσης και συνεργασίας. Η απώλεια της συζύγου του τον Νοέμβριο του 2023 ήταν ένα βαρύ πλήγμα για τον πρώην πρόεδρο, ο οποίος είχε χαρακτηρίσει τον γάμο τους ως το σημαντικότερο γεγονός της ζωής του.

Η ήττα του Κάρτερ το 1980 και η νίκη του υποψηφίου των Ρεπουμπλικάνων  Ρόναλντ Ρέηγκαν σηματοδότησαν τις αμερικανικές και παγκόσμιες εξελίξεις των επόμενων δεκαετιών.

Σε συμμαχία με τη Μάργκαρετ Θάτσερ, ο Ρέηγκαν επέβαλλε σταδιακά την καταστροφική πολιτική του νεοφιλελευθερισμού σε όλον τον πλανήτη. Η συνεχής αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων που συνεχίζεται μέχρι σήμερα, προκαλεί κοινωνικές εντάσεις, πολιτικές κρίσεις και οργή, όλα αυτά που οδήγησαν στην πρόσφατη εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ.

Και μόνο η σύγκριση με τον επερχόμενο Αμερικανό πρόεδρο προκαλεί κύματα νοσταλγίας με τον Τζίμι Κάρτερ. Είναι όμως και άδικη, γιατί παρά τα λάθη που έκανε και τα ματωμένα βάρη του αμερικανικού imperium που κληρονόμησε, ο Κάρτερ ήθελε ένα λιγότερο άδικο κόσμο και προσπάθησε για αυτό.

Ο τίτλος του κύριου άρθρου- επικήδειου των New York Times «H Aμερική χρειάζεται περισσότερους Τζίμι Κάρτερ» είναι χαρακτηριστική. Οχι μόνο για τον πρόεδρο που έφυγε από τη ζωή αλλά και για τη βαθιά, πολύπλευρη κρίση της χώρας που άφησε πίσω του.