Σε μια συγκλονιστική εξέλιξη που αναδεικνύει τις ανθρώπινες διαστάσεις της αμερικανικής αντι-μεταναστευτικής πολιτικής, η Myrelis Casique López, κάτοικος μιας φτωχής συνοικίας του Μαρακάι της Βενεζουέλας, αναγνώρισε τον 24χρονο γιο της Francisco José García Casique σε πλάνα από φυλακή του Ελ Σαλβαδόρ, 2.300 χιλιόμετρα μακριά από την πατρίδα του.

Η μητέρα, που περίμενε την επιστροφή του γιου της μετά από 18 μήνες απουσίας στις ΗΠΑ, βρέθηκε αντιμέτωπη με μια οδυνηρή πραγματικότητα. Αντί να τον υποδεχθεί στο αεροδρόμιο του Καράκας όπως της είχε πει, τον είδε σε τηλεοπτικό ρεπορτάζ να βρίσκεται αλυσοδεμένος στο Κέντρο Κράτησης Τρομοκρατών (Cecot) του Ελ Σαλβαδόρ.

Το περιστατικό αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης επιχείρησης της κυβέρνησης Τραμπ, η οποία απέλασε 238 Βενεζουελάνους, χαρακτηρίζοντάς τους ως μέλη της συμμορίας Tren de Aragua.

Η συγκεκριμένη εγκληματική οργάνωση πρόσφατα χαρακτηρίστηκε ως τρομοκρατική από τον Λευκό Οίκο και κατηγορείται για σωρεία εγκλημάτων, από εμπορία ανθρώπων μέχρι διακίνηση ναρκωτικών και δολοφονίες.

Στα δραματικά πλάνα που μεταδόθηκαν, οι κρατούμενοι εμφανίζονται με ξυρισμένα κεφάλια και αλυσίδες στα χέρια και τα πόδια, συνοδευόμενοι από βαριά οπλισμένες δυνάμεις ασφαλείας. Η εικόνα αυτή έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις διαβεβαιώσεις των οικογενειών τους, που υποστηρίζουν ότι πρόκειται για απλούς εργαζόμενους που αναζητούσαν μια καλύτερη ζωή.

Η υπόθεση του Francisco García είναι ενδεικτική. Σύμφωνα με τη μητέρα του, εγκατέλειψε τη Βενεζουέλα το 2019 αρχικά για το Περού, αναζητώντας νέες ευκαιρίες εν μέσω της πολύπλευρης κρίσης που μαστίζει τη χώρα του. Τον Σεπτέμβριο του 2023 πέρασε παράνομα στις ΗΠΑ, όπου εργαζόταν ως κουρέας.

Οι αμερικανικές αρχές μετανάστευσης επιμένουν ότι οι κρατούμενοι “ελέγχθηκαν προσεκτικά” και επιβεβαιώθηκε η συμμετοχή τους στη συμμορία πριν από την απέλασή τους. Ωστόσο, όπως παραδέχτηκε αξιωματούχος της Υπηρεσίας Μετανάστευσης και Τελωνείων (ICE), πολλοί από τους απελαθέντες δεν έχουν ποινικό μητρώο στις ΗΠΑ.

Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η χρήση του Νόμου περί Αλλοδαπών Εχθρών του 1798, που επικαλέστηκε ο πρόεδρος Τραμπ για την απέλαση των ανδρών χωρίς δικαστική διαδικασία. Ο νόμος αυτός είχε χρησιμοποιηθεί τελευταία φορά σε περίοδο πολέμου.

Το περιστατικό έχει προκαλέσει κύμα φόβου στην κοινότητα των Βενεζουελάνων στις ΗΠΑ. Η Adelys Ferro, εκτελεστική διευθύντρια του Venezuelan-American Caucus, εκφράζει την ανησυχία της κοινότητας: «Φυσικά και φοβόμαστε. Είμαστε τρομοκρατημένοι. Θέλουμε κάθε μέλος της TdA να πληρώσει για τα εγκλήματά του, αλλά δεν γνωρίζουμε ποια είναι τα κριτήρια».

Η κατάσταση περιπλέκεται περαιτέρω με τον τερματισμό του καθεστώτος Προσωρινής Προστατευόμενης Κατάστασης (TPS) για τους Βενεζουελάνους από την κυβέρνηση Τραμπ. Το πρόγραμμα λήγει επίσημα στις 7 Απριλίου και θα μπορούσε να επηρεάσει σχεδόν 350.000 Βενεζουελάνους που ζουν στις ΗΠΑ.

Η περίπτωση του 25χρονου Yilber, που έφτασε στις ΗΠΑ το 2022 μετά από ένα επικίνδυνο ταξίδι μέσω Κεντρικής Αμερικής και Μεξικού, αντικατοπτρίζει την αβεβαιότητα που επικρατεί.

«Έφυγα από τη Βενεζουέλα λόγω της καταπίεσης και της ανασφάλειας. Η γειτονιά μου στο Καράκας είχε συμμορίες» λέει στο BBC. «Τώρα δεν ξέρω τι θα συμβεί εδώ».

Το ζήτημα έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις στους κόλπους της βενεζουελάνικης κοινότητας των ΗΠΑ, με πολλούς να εκφράζουν την ανησυχία τους για τις μεθόδους ταυτοποίησης των υποτιθέμενων μελών συμμοριών. Ο Brian de la Vega, γνωστός δικηγόρος μετανάστευσης στη Φλόριντα, επισημαίνει ότι «το επίπεδο απόδειξης είναι πολύ χαμηλό».

Η υπόθεση συνεχίζει να εξελίσσεται, με τις οικογένειες των κρατουμένων να αγωνίζονται για την απελευθέρωσή τους και τη διεθνή κοινότητα να παρακολουθεί με αυξανόμενη ανησυχία τις εξελίξεις στο ζήτημα των απελάσεων και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.