Τώρα που έγινα υποψήφιος δήμαρχος, είχα και εγώ την ευκαιρία να έρθω σε επαφή με πλήθος απο διαφημιστές, επικοινωνιολόγους και ειδικούς επί των δημοσίων σχέσεων. Είναι κοινός τόπος, λοιπόν, σε όλο αυτό τον κόσμο, ότι το κλειδί, το μυστικό, μιας επιτυχημένης εκλογικής καμπάνιας είναι η ικανότητα ενός συνδυασμού να βγάζει ένα θετικό και αισιόδοξο μήνυμα. Αυτή είναι πρόκληση για την σημερινή μου ομιλία και αυτή είναι και η δυσκολία της προσπάθειας που καταβάλει σήμερα η Ανοιχτή Πόλη. Εμάς, σήμερα, ανεξάρτητα από το τι λένε οι δημοσκοπήσεις και οι επικοινωνιολόγοι, μας ενδιαφέρει να μιλήσουμε για την κρίση, για την επίδραση της στην πόλη, στους ανθρώπους, και στην οικονομία της.

Και πώς να μιλήσεις σήμερα για την οικονομία της πόλης, χωρίς ταυτόχρονα να στενοχωρήσεις τους ειδικούς της επικοινωνίας; Πώς να μιλήσουμε για την οικονομία της πόλης χωρίς να μιλήσουμε για την ανεργία, για την κοινωνική εξαθλίωση, και για τις συνέπειες της ύφεσης και των μνημονίων σε αυτή την πόλη, τα δραματικά πλήγματα που έχει υποστεί απο την καταστροφική πολιτική της λιτότητας. Ίσως ο καλύτερος τρόπος να ήταν να τη διακωμωδούσαμε, να την κοιτάγαμε στα μάτια και να γελάγαμε μαζί της όπως έκαναν άλλοι πριν από εμάς. Όπως έκανε ο ΜΠΟΣΤ την δεκαετία του ’50 και του ’60 με την Ανεργίτσα και τον Πειναλέοντα. Ίσως η καλύτερη αναφορά στην σημερινή οικονομία της Αθήνας της κρίσης να ήταν μια ρήση που λέει ο Πειναλέων καθώς η μητέρα του, του μπάλωνε το παντελόνι.: «Επιδιόρθωσε μου και των σόλων, ποθώ νοσταλγικών φασόλων».

Πέρα από την πλάκα όμως, η εικόνα σήμερα είναι πολύ αποκαρδιωτική. Σύμφωνα με την έκθεση Απριλίου του ΙΟΒΕ, θεσμού που με φανατικό ενθουσιασμό υπερασπίζεται κάθε μνημονιακό μέτρο, η κατανάλωση φέτος θα συρρικνωθεί κατά ένα επιπλέον 1,5% με 2%, σε σχέση με το περσινό 6%. Σύμφωνα με την ίδια έκθεση η ανεργία σήμερα βρίσκεται στο 27,5%, και στις ηλικίες 18 με 25 στο 64%, χωρίς εμφανή σημάδια ανάκαμψης. Το 62% των νοικοκυριών απαντάει στην έκθεση ότι «…μόλις που τα βγάζει πέρα…». Όπως θα έλεγε και ο ΜΠΟΣΤ «Αραχνιάσαν Αι Μασέλε».

Η μεταφορά αυτής της πραγματικότητας στους δρόμους της Αθήνας είχε ασύμμετρα αποτελέσματα. Σύμφωνα με στοιχεία του 2012 του ινστιτούτου της ΕΣΕΕ, η διευθύντρια του οποίου έχουμε τη χαρά να είναι σήμερα μαζί μας, το 28,3% των καταστημάτων στο κέντρο της Αθήνας παραμένουν κλειστά. Τα κλειστά καταστήματα απλώνονται σε όλο τον ιστό της πόλης, συσσωρεύονται όμως προνομιακά σε κεντρικούς εμπορικούς δρόμους. Έτσι, η κρίση έρχεται να εντείνει την υφιστάμενη τάση εγκατάλειψης του κέντρου, που σχετίζενται με την προώθηση των πολυκαταστημάτων, και την εκκένωση του από τις δημόσιες υπηρεσίες. Στις γειτονίες, η εικόνα είναι ανάμεικτή με πολλά λουκέτα από τη μια και πολλές νέες επιχειρήσεις από την άλλη, οι οποίες όμως, ως επί το πλείστον, συνιστούν «επιχειρηματικότητα ευκαιρίας». Πρόκειται δηλαδή για επιχιερήσεις όπως σουβλατζίδικα, παντοπωλεία κλπ. που δημιουργούνται από συμπολίτες μας από τις αποταμιεύσεις τους, στην προσπάθεια τους να βρουν μια οποιαδήποτε απάντηση στην ανεργία.

Ταυτόχρονα, η κρίση, η υποβάθμιση της ποιότητας ζωής και τα εμφανή σημάδια από την σοβούσα ανθρωπιστική κρίση τραυματίζουν τις προοπτικές αναζωογόνησης της Αθήνας ως τουριστικού προορισμού. Και εδώ ας μου επιτρέψετε μια μικρή παρέκβαση. Οι πολιτικοί μας αντίπαλοι θέτουν σήμερα την προστασία της εικόνας της Αθήνας ως πολιτική τους προτεραιότητα, αλλά κάνοντας το αυτό βάζουν «το κάρο μπροστά από τα βόδια». Θέτοντας ως προτεραιότητα την αναβάθμιση του city branding, υποστηρίζουν την εκκαθάριση της πόλης από τους «απόκληρους» με κατασταλτικά μέσα. Θεωρούν, δηλαδή, ότι η διαχείριση της Αθήνας ως τουριστικού προορισμού προϋποθέτει το να βάλουμε τα πραγματικά προβλήματα της πόλης κάτω από το χαλί και όχι να τα λύσουμε.

Επανέρχομαι όμως στα της Αθήνας. Η μικρομεσαία επιχείρηση, η ραχοκοκαλιά της οικονομίας της πρωτεύουσας συνθλίβεται ανάμεσα στην υπερφορολόγηση και στην κατακόρυφη πτώση της ζήτησης. Χιλιάδες συμπολίτες μας ελεύθεροι επαγγελματίες αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο να βρεθούν αντιμέτωποι με τη δικαιοσύνη, επειδή δεν μπορούν να καλύψουν τις ασφαλιστικές τους εισφορές. Χιλάδες άλλοι βρίσκονται αποκλεισμένοι από κάθε είδους ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.

Εμείς στην Ανοιχτή Πόλη πιστεύουμε ότι ο Δήμος δεν έχει το περιθώριο να είναι παρατηρητής σε αυτή την τραγωδία. Πιστεύουμε ότι οι Ο.Τ.Α. πρέπει να μπουν στην μάχη για την ανασύνταξη της οικονομίας της πόλης και θεωρόυμε ότι η Αθήνα έχει άπειρες ανεκμετάλλευτες δυνατότητες. Δυνατότητες για την μετάβαση της σε μια οικονομία με έμφαση τις νέες τεχνολογίες και τον πολιτισμό, τις οποίες οι προηγούμενες δημοτικές αρχές συστηματικά υπονόμευαν.

Το σχέδιο μας θα μπορούσαμε να το συμπυκνώσουμε στην εξής διατύπωση. Ο κ. Καμίνης περιορίζει την αντίληψη του γύρω από την Οικονομία στο Δήμο ως ένα εγχείρημα περιορισμού των δαπανών του δημοτικού προϋπολογισμού ανεξάρτητα από την επίδραση που αυτό θα έχει στην κοινωνία και στην αγορά της πόλης. Η δική μας αντίληψη εκκινεί από την ιδέα ότι η πόλη μας, η Αθήνα, διαθέτει πόρους ανενεργούς που σήμερα δεν χρησιμοποιούνται. Με βάση αυτή την ιδέα, ο ρόλος της νέας δημοτικής αρχής θα είναι να προσπαθήσει με κάθε τρόπο να αποτελέσει καταλύτη στην προσπάθεια για ενεργοποίησης αυτόν των πόρων.

Το πρόγραμμα μας, το πρόγραμμα της Ανοιχτής Πόλης, το έχουμε διαμορφώσει με αυτή ακριβώς αρχή ως προτεραιότητα.

Έτσι παραδείγματος χάρη σήμερα στην πόλη της Αθήνας υπάρχουν χιλιάδες ανοίκιαστα καταστήματα και χιλιάδες άνεργοι που θα μπορούσαν να ξεκινήσουν μια νέα δραστηριότητα, αλλά δεν έχουν τα μέσα. Για αυτό και εμείς σκοπεύουμε, αν οι Αθηναίοι μας τιμήσουν με την ψήφο τους, να δημιουργήσουμε ένα πρόγραμμα κοινωνικού ενοικίου για νέες επιχειρήσεις και κοινωνικούς συνεταιρισμούς. Οι ιδιοκτήτες θα μπορούν σε εθελοντική βάση να καταγράφονται σε ένα μητρώο και για περιορισμένο χρονικό διάστημα θα λαμβάνουν ένα ενδεικτικό επιδοτούμενο ενοίκιο. Από την άλλη οι δικαιούχοι του προγράμματος (μακροχρόνια άνεργοι, ειδικές κατηγορίες του πληθυσμού αποκλεισμένοι από την αγορά εργασίας κ.λ.π.) θα αιτούνται την έναρξη μιας παραγωγικής δραστηριότητας, θα αξιολογούνται, και στη συνέχεια θα τους παρέχεται συμβουλευτική υποστήριξη για την πρόοδο του εγχειρήματος τους, από τις οικονομικές υπηρεσίες του δήμου.

Με αντίστοιχο τρόπο σκοπεύουμε να παρέμβουμε και σε ζητήματα πρωόθησης του τουρισμού στην πόλη. Η Αθήνα σήμερα έχει χιλιάδες ανεκμετάλλευτους πολιτισμικούς πόρους που δεν είναι διασυνδεδεμένοι με το τουριστικό κύκλωμα. Ο Δήμος ήδη σήμερα έχει αναλάβει ένα πρόγραμμα ανάδειξης του συνεδριακού τουρισμού μέσα από την αναπτυξιακή του εταιρεία. Γιατί να μην υπάρχει ένα αντίστοιχο πρόγραμμα για τα θέατρα, τις μουσικές σκηνές τις γκαλερί κ.ο.κ. Γιατί να μην μπορεί να αναλάβει ο δήμος την στήριξη νέων κοινωνικών επιχειρήσεων που προωθούν εναλλακτικές διαδρομές και περιηγήσεις σε ανεκμετάλλευτες γωνιές της Αθήνας;

Οι δεκάδες χιλιάδες άνεργοι συνιστούν σήμερα μια τραγωδία, είναι όμως ταυτόχρονα και ένα τεράστιο υπερμορφωμένο παραγωγικό δυναμικό χωρίς κίνητρα και μηχανισμούς για την ένταξη του στην παραγωγή. Για εμάς, οι κοινωνικοί συνεταιρισμοί δεν είναι απλώς ένα εργαλείο ένταξης αυτών των νέων ανθρώπων στην αγορά εργασίας. Στην περίπτωση αυτή δεν θα είχαμε διαφορά από τους αντιπάλους μας. Εμείς, όμως, πιστεύουμε ότι μπορούν να αποτελέσουν το όχημα για την μετάβαση σε ένα συλλογικότερο μοντέλο οργάνωσης της παραγωγής, ιδαίτερα σε καινοτόμους κλάδους και σε τομείς εντάσεως γνώσης.

Για να γίνει αυτό, όμως, πρέπει φορείς όπως ο Δήμος, να δημιουργήσουν τους αντίστοιχους υποστηριχτικούς θεσμούς. Θεσμούς συμβουλευτικής υποστήριξης, θεσμούς συνεταιριστικής παιδείας και πιστοποίησης και θεσμούς συνεταιριστικής δικτύωσης, με ορίζοντα την δημιουργία μιας συνεταιριστικής τράπεζας υπό την αιγίδα του Δήμου. Και αυτά σκοπεύουμε να υλοποιήσουμε ως η νέα δημοτική αρχή.

Τέλος, η μικρομεσαία επιχείρηση δεν είναι βαρίδι για την ελληνική οικονομία, όπως υποδεικνύει η κατεύθυνση των μεταρρυθμίσεων του ΟΟΣΑ και των υπόλοιπων «διαρθρωτικών» μεταρρυθμίσεων του μνημονίου. Αυτό προϋποθέτει όμως την δημιουργία από τον Δήμο υποστηριχτικών θεσμών, που να λαμβάνουν μέριμνα για την μετάβαση αυτών των επιχειρήσεων από γενιά σε γενιά - τα γνωστά follow-ups - για την διείσδυση των νέων τεχνολογιών σε αυτές, για την εξοικείωσή τους με σύγχρονες τεχνικές μάρκετινγκ κ.ο.κ.

Η πρόκληση για εμάς σήμερα είναι να κάνουμε τον Δήμο πρωτοπόρο στην προσπάθεια εμπλοκής νέων κοινωνικών υποκειμένων στην παραγωγή. Θέλουμε μια οικονομία περισσότερο συλλογική. Όπου οι δημόσιοι φορείς δεν θα έχουν ως μέριμνα την προώθηση ειδικών οικονομικών συμφερόντων, όπως γίνεται σήμερα μέσα από τα διάφορα malls και τα σχέδια δημιουργίας περίοπτων κατασκευαστικών projects, χωρίς κανένα κοινωνικό αντίκρισμα.

Η σημερινή εκδήλωση έχει ως σκοπό να ενεργοποιήσει αυτό τον προβληματισμό, να σας ακούσουμε και να μας ακούσετε, και να εμπλουτίσουμε το σχέδιο μας σχετικά με την επόμενη μέρα για την Αθήνα.

Σας ευχαριστώ.