Την περασμένη εβδομάδα,  ο συντηρητικός πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς αποφάσισε να κλείσει την ΕΡΤ, το δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό φορέα της Ελλάδας, υποστηρίζοντας ότι ήταν απαραίτητο για να καλύψει την υστέρηση των εσόδων της χώρας.

Αυτή η κίνηση εξόργισε τους δύο εταίρους της κυβέρνησης συνασπισμού, με αποτέλεσμα την αποχώρηση ενός από τα κόμματα. Πλήθος κόσμου συρρέει έξω από το κεντρικό κτήριο της ΕΡΤ για δέκα συνεχόμενες νύχτες σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την απόφαση του κυρίου Σαμαρά,  με την οποία έμειναν άνεργοι 2500 εργαζόμενοι μετά το κλείσιμο της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης.

Ο απόφαση του Σαμαρά ήταν η πιο ριζοσπαστική προσπάθεια αναδιοργάνωσης  φορέα από την αρχή της κρίσης.  Μ’ αυτή του την απόφαση, κατάφερε να ενώσει τις φωνές διαμαρτυρίας όλου του κόσμου, οδηγώντας την κυβέρνηση στα όρια της κατάρρευσης και να στρέψει εναντίον του και τους πιο συντηρητικούς φορείς, όπως το στρατό και την εκκλησία.

Η μαζική αντίδραση του κόσμου δεν είναι μόνο για τον παλαιότερο ραδιοτηλεοπτικό φορέα της χώρας – τον δημόσιο φορέα που συμβολίζει την ελευθερία του λόγου- αλλά για την απόπειρα του Σαμαρά να θεμελιώσει μια νέα μορφή  διακυβέρνησης, που είναι εκ φύσεως αυταρχική.

Στην προσπάθειά του να εφαρμόσει την απόφασή του, ο Σαμαράς προκάλεσε την έκδοση δικαστικής απόφασης , την περασμένη Δευτέρα, με την εντολή να ανοίξει ξανά η ΕΡΤ άμεσα, και  να προχωρήσει η αναδιοργάνωση που είχε συμφωνηθεί σε κοινοβουλευτικό επίπεδο, υποστηρίζοντας ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας του επέτρεπε να προχωρήσει το σχέδιό του.

Το Συμβούλιο της Επικρατείας συγκλήθηκε εν νέου την Πέμπτη, για να δώσει διευκρινήσεις σχετικά με την υπουργική απόφαση που έκλεινε την ΕΡΤ.

ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

Η κρίση ξεκίνησε την περασμένη Τρίτη όταν ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Σίμος Κεδίκογλου ανακοίνωσε σε ζωντανή μετάδοση  ότι τα κρατικά κανάλια θα έδειχναν μαύρο μετά τα μεσάνυχτα, επικαλούμενος την ανάγκη αποφασιστικών κινήσεων για μείωση της σπατάλης και  αντιμετώπιση της διαφθοράς στον δημόσιο τομέα.

«Η ΕΡΤ κοστίζει από τρεις ως επτά φορές περισσότερο από τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς, και απασχολεί τέσσερεις ως έξι φορές περισσότερους υπαλλήλους για το μισό ποσοστό τηλεθέασης» είπε, αναγγέλλοντας ότι η κυβέρνηση θα δημιουργούσε ένα νέο δημόσιο φορέα με λιγότερους από το ένα τρίτο των εργαζομένων της ΕΡΤ στο μέλλον, που θα λειτουργεί με τα κριτήρια ιδιωτικού τομέα.

Η νεοφιλελεύθερη προσέγγιση έκανε εσφαλμένες υποθέσεις  σχετικά με το δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό φορέα με τη μορφή που έχει σήμερα. Δεν  υπάρχει αντιστοιχία μεταξύ ΕΡΤ και BBC, σε ότι αφορά την ποιότητα και την ανεξαρτησία της έκφρασης, αλλά λειτουργεί με βάση κάποιες δημοκρατικές αρχές και υπηρετεί την εθνική υπόθεση τα τελευταία 85 χρόνια.

Όλες οι πολιτικές απόψεις έχουν πρόσβαση στις ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές της ΕΡΤ- ακόμα και αυτές της άκρας δεξιάς, του σχεδόν ναζιστικού κόμματος της Χρυσής Αυγής.  Οι σταθμοί της ΕΡΤ προάγουν τον πολιτισμό και τη δημιουργικότητα, στηρίζουν διάφορες καλλιτεχνικές εκφράσεις και, αντίθετα από τους ιδιωτικούς εμπορικούς τηλεοπτικούς σταθμούς, δεν στοχεύουν στην αύξηση του κέρδους των μετόχων τους.

Όσον αφορά τα κόστη και τις δαπάνες, η ΕΡΤ σίγουρα δεν είναι από τους φορείς που απομυζούν τον κρατικό προϋπολογισμό – το αντίθετο μάλλον. Με τους  2.907 υπάλληλους λειτουργούν τρεις τηλεοπτικοί σταθμοί εθνικής εμβέλειας, δύο δορυφορικά κανάλια, πέντε ραδιοφωνικοί σταθμοί εθνικής εμβέλειας, 19 τοπικοί σταθμοί και δύο ορχήστρες. Η ΕΡΤ χρηματοδοτείται με 4,95 ευρώ μηνιαίως από τους λογαριασμούς της ΔΕΗ.

Σύμφωνα με υπολογισμούς, η ΕΡΤ θα συνέβαλε με 40.97 εκατομμύρια ευρώ για την αποπληρωμή του χρέους το 2013. Όπως κάθε χρόνο, η ΕΡΤ αναμένεται να συμβάλλει με το 50% των εσόδων της στον κρατικό προϋπολογισμό – εκτιμάται 129 εκατομμύρια ευρώ το 2013. Ενώ οι υπάλληλοί της είχαν αναγκαστεί να υποστούν τις περικοπές αποδοχών που υφίσταται ο δημόσιος τομέας από την αρχή της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα.

Η αλήθεια είναι, ότι η ΕΡΤ χρησιμοποιήθηκε από  «διεφθαρμένους πολιτικούς» για να προσλαμβάνονται οι προστατευόμενοί τους με υψηλούς μισθούς, ή να υπογράφονται συμβάσεις με ευνοούμενες εταιρείες. Στην πραγματικότητα, οι υπάλληλοι της ΕΡΤ και άλλων μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα κατηγορούν την παρούσα κυβέρνηση συνασπισμού ότι κάνει ακριβώς αυτό, και κατά τραγική ειρωνεία αυτό το πολιτικό σύστημα προσπαθεί να κλείσει διάφορους φορείς στο όνομα της διαφάνειας και της δικαιοσύνης.

ΠΟΙΟ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ;

Ξαφνικό κλείσιμο δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα δεν έχει συμβεί στην Ευρώπη από το 1950, σύμφωνα με τον Ζαν Πωλ Φιλιππό, πρόεδρο της ΕΒU. Kαι σίγουρα δεν έχει συμβεί ποτέ ξανά στην Ελλάδα, ούτε καν στην περίοδο της κατοχής από τα ναζιστικά στρατεύματα ή στα χρόνια της δικτατορίας, όπως είπε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ σε συγκέντρωση έξω από τη Βουλή την περασμένη Τρίτη.

Δεν υπάρχει ευρωπαϊκή χώρα χωρίς δημόσια μέσα ενημέρωσης, διότι παίζουν καθοριστικό ρόλο στη λειτουργία του κράτους, όπως γνωρίζουμε, για την προάσπιση της πολυπολιτισμικότητας της Ευρώπης.

Όταν η Ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα αντικαθιστούσε την ΕΡΤ με έναν κατά πολύ μικρότερο οργανισμό χρησιμοποιώντας ιδιωτικές εταιρείες, με στόχο την αύξηση της τηλεθέασης, παραβίαζε δημοκρατικές αρχές, που εγγυώνται τον πλουραλισμό και την πολυφωνία. Η χρήση του νέου κρατικού  ραδιο-τηλεοπτικού φορέα ως μοχλού οικονομικής ανάπτυξης υπό την εποπτεία του υπουργείου Οικονομικών περιορίζει την ελευθερία έκφρασης στην Ελλάδα.

Όπως μας έχει διδάξει η Αραβική Άνοιξη, αποτελεί παγκόσμιο αίτημα η μεγαλύτερη ελευθερία έκφρασης στις μέρες μας- ένα αίτημα που μόνη της η ελεύθερη αγορά δεν μπορεί να ικανοποιήσει. Όταν ο Χόσνι Μουμπάρακ αποφάσισε να διώξει από την Αίγυπτο το Αλ Τζααζίρα και να διακόψει την πρόσβαση στο διαδίκτυο, δεν περίμενε ότι οι δρόμοι του Καΐρου θα γίνονταν το ισχυρότερο μέσο μετάδοσης των μηνυμάτων της αντίστασης. Μια παρόμοια διαδικασία ακολούθησαν στην Ελλάδα, όταν εκατοντάδες ιστότοποι έκαναν αναμετάδοση ζωντανά του σήματος της ΕΡΤ, και οι χρήστες του twitter έκαναν το ζήτημα της ΕΡΤ πρώτο θέμα σε όλο τον κόσμο.

Όποιος παρακολούθησε τα γεγονότα της Τεχεράνης το 2009 και την Αραβική Άνοιξη γνωρίζει ότι όταν το κράτος διακόπτει την πρόσβαση στα μέσα ενημέρωσης και την επικοινωνία, το κάνει διότι βρίσκεται σε κατάσταση πανικού ή διότι δεν μπορεί να κρύψει πλέον την αλήθεια για την αυταρχική του φύση. Και οι Έλληνες στους δρόμους αλλά και τα 72 κανάλια σε όλη την Ευρώπη που δήλωσαν τη συμπαράστασή τους στην ΕΡΤ, προβληματίζονται εάν η δημόσια τηλεόραση έχει μέλλον στην Γηραιά Ήπειρο και ποιο ακριβώς θα είναι αυτό.

«ΣΑΜΑΡΝΤΟΓΚΑΝ»

Στον απόηχο των γεγονότων της Τουρκίας, οι διαδηλωτές της ΕΡΤ ανήρτησαν πανό στην είσοδο του κτιρίου που έγραφε «Σαμαντογκάν» - ένα συνδυασμό των επωνύμων  του έλληνα πρωθυπουργού Α. Σαμαρά και του Τούρκου πρωθυπουργού Ρετζέπ Τανγίπ Ερντογάν- που σημαίνει ότι και οι δύο χώρες δίνουν τον ίδιο αγώνα ενάντια στον αυταρχισμό, παρόλο που μπορεί να εκφράζεται διαφορετικά.

Η λίστα των μέτρων του Α. Σαμαρά επιτάσσει την εφαρμογή προγραμμάτων λιτότητας και οδηγεί σε απαξίωση των δημοκρατικών αρχών, ενώ προσβάλλει τους εταίρους του στην κυβέρνηση με την ψήφιση νόμων στη Βουλή. Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής του, είναι εμφανής η πρόθεση να παρακαμφθούν οι κοινοβουλευτικές διαδικασίες στη λήψη αποφάσεων, όλο και περισσότερο, τη στιγμή που θέλει να επιφέρει ριζικές τομές βασισμένος σε υπουργικές αποφάσεις- κι αυτό ανησυχεί πολύ τους Έλληνες.

Η υπόθεση της ΕΡΤ είναι ενδεικτική του μοντέλου διακυβέρνησης που εφαρμόζει. Με μια υπουργική απόφαση διαλύει την εταιρεία, απολύει χιλιάδες ανθρώπους, δημιουργεί defacto μια νέα κατάσταση που νομιμοποιεί την απόφασή του. Ακόμα κι αν δεν γίνεται αποδεκτή, τα πάντα πλέον έχουν αλλάξει.

Ο Σαμαράς σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει την ίδια μέθοδο με περισσότερους από 30 δημόσιους οργανισμούς, προκειμένου να ικανοποιήσει την απαίτηση της Τρόικας για περιορισμό του δημοσίου τομέα. Εάν το κάνει, τότε η δημοκρατία θα έχει υποστεί επιπλέον περιορισμούς. Εάν όχι, μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνος από τους δανειστές της Ελλάδας για την αποτυχία του προγράμματος λιτότητας.

Για τους απλούς Έλληνες, το ζήτημα πίσω από το κλείσιμο της ΕΡΤ τείνει να τεθεί ως εξής: Μπορεί μια χώρα να εφαρμόζει αυστηρό πρόγραμμα λιτότητας και ταυτόχρονα να παραμένει δημοκρατική;

Ο Ματθαίος Τσιμιτάκης είναι δημοσιογράφος με έδρα την Αθήνα.

Οι απόψεις που εκφράζει σε αυτό το άρθρο ανήκουν αποκλειστικά στον συγγραφέα του και δεν αντικατοπτρίζουν αναγκαστικά την πολιτική της Αλ Τζααζίρα.