Ο Γιάννης Τσορτέκης, στον ρόλο του Παρθένη, σε μία περφόρμανς στην Εθνική Πινακοθήκη, ενσαρκώνει το μεγαλείο, την πνευματικότητα και τον δημιουργικό οίστρο του καλλιτέχνη.

«Ὅταν μιλῇ κανεὶς γιὰ Τέχνη στὸν τόπο μας, πρέπει νὰ ἔχῃ ὑπ’ ὃψιν του τὸν Κωνσταντῖνον Παρθένην. Καὶ ἂς ἀρχίσωμε ἀπὸ τὴν πιὸ μεγάλη καὶ τὴν πιὸ βαθειά μας εἰλικρίνεια: Ὁ Παρθένης ἀρέσει, διότι ἐπεβλήθη. Ἔχω σχηματίσει σαφῆ, σαφεστάτην τὴν ἀντίληψιν ὅτι τὰ ἔργα του ἀποτελοῦν ἕνα εἶδος τρομοκρατίας τοῦ ὀπισθοδρομικοῦ κριτικοῦ αἰσθητηρίου τοῦ τόπου μας». Με τα παραπάνω λόγια κατακεραύνωνε το 1930 ο Νικόλαος Γιοκαρίνης τον Κωνσταντίνο Παρθένη, καλώντας τον σε «απολογία» για τις καλλιτεχνικές του καινοτομίες.

Ο Παρθένης είχε διοριστεί πρόσφατα καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών, αλλά η ακαδημαϊκή του διαδρομή δεν υπήρξε ανέφελη ούτε η αποδοχή από τους συγχρόνους του ομόθυμη. Αξιοποίησε τις σχέσεις του με τις πολιτικές και οικονομικές δυνάμεις της εποχής, συγκρούστηκε με το ακαδημαϊκό κατεστημένο, αποσύρθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα από τον κοινωνικό βίο.

Μπορεί σήμερα στα μάτια μας να έχει κυριαρχήσει η εξιδανικευμένη εικόνα του ελληνοκεντρικού μοντερνιστή που τιμά στο έργο του την παράδοση από την αρχαιότητα και το Βυζάντιο μέχρι τις μέρες μας, τείνουμε όμως να παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι η προσωπικότητα και η τέχνη του προκάλεσαν πολλαπλές αντιδράσεις, συγκρούσεις και ρήξεις στην εποχή του. Όπως κάθε δημιουργός που πιστεύει ακλόνητα και παθιασμένα στην ανάγκη ανανέωσης των εκφραστικών του μέσων, αμφισβητήθηκε και εξυμνήθηκε όσο λίγοι μέσα στην πορεία της ζωής του.

Ακριβώς αυτή την πλευρά επιχειρεί να αναδείξει η θεατρική περφόρμανς του Γιώργου Κουτλή, η οποία αντιμετωπίζει με σύγχρονη δραματουργική προσέγγιση το ιστορικό κείμενο του Ν. Γιοκαρίνη «Αι Εξομολογήσεις των: με τον κ. Κωνσταντίνον Παρθένην διά την παλαιάν και την νέαν τέχνην».

Ο Γιάννης Τσορτέκης είναι ο καλλιτέχνης που αναζητά τη σχέση του με το παρελθόν, καθώς και τον ρόλο του στην κοινωνία και στον σχεδιασμό του μέλλοντος.

Αν και γράφτηκε ως πολεμική κριτική για τον Παρθένη από έναν δημοσιογράφο και πνευματικό άνθρωπο που έμελλε να υπηρετήσει τον ολοκληρωτισμό, το κείμενο εγείρει ζητήματα που αφορούν το διαχρονικό νόημα της αυθεντικής και ρηξικέλευθης καλλιτεχνικής δημιουργίας, την αμφιλεγόμενη κοινωνική θέση του καλλιτέχνη, τη συνεχή πάλη για αυτοπροσδιορισμό.

Το έργο είναι μια σύνθετη και πρωτότυπη καλλιτεχνική παραγωγή που σχεδιάστηκε και υλοποιείται με ανάθεση της Εθνικής Πινακοθήκης - Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτσου. Εντάσσεται στο πλαίσιο του δημόσιου προγράμματος της έκθεσης «Κωνσταντίνος Παρθένης. Η ιδανική Ελλάδα της ζωγραφικής του». Θα παρουσιαστεί σε τρεις παραστάσεις στις 1, 2 και 3 Μαρτίου στον χώρο των περιοδικών εκθέσεων «Αντώνης Κομνηνός», όπου φιλοξενείται και η έκθεση.

Συντελεστές: Σκηνοθεσία: Γιώργος Κουτλής
Ηθοποιοί: Γιάννης Τσορτέκης και Παναγιώτης Μανουηλίδης
Βοηθός Σκηνοθέτη: Ελένη Κουτσιούμπα / Δραματουργική επεξεργασία κειμένου: Γιώργος Κουτλής / Σκηνικά - Κοστούμια: Άρτεμις Φλέσσα
Μουσική Σύνθεση: Panu / Επιμέλεια Φωτισμών: Νίκος Βλασόπουλος

Κωνσταντίνος Παρθένης - Νικόλαος Γιοκαρίνης, Εξομολόγηση - Θεατρικό Δρώμενο, σε σκηνοθεσία Γιώργου Κουτλή. Πρωταγωνιστεί ο Γιάννης Τσορτέκης

Αίθουσα «Αντώνης Κομνηνός» 1, 2 & 3 Μαρτίου 2023, Ώρα έναρξης: 19.30

Εισιτήρια: Γενική είσοδος: 10 ευρώ/ Περιορισμένος αριθμός θέσεων.

Η προπώληση των εισιτηρίων θα ξεκινήσει στις 13 Φεβρουαρίου
από τα ταμεία της Εθνικής Πινακοθήκης.

Η Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου είναι πανέτοιμη να υποδεχθεί το κοινό.
Μόλις το επιτρέψουν τα επιδημιολογικά δεδομένα, θα ανοίξουν όλα τα μουσεία και  η Εθνική Πινακοθήκη, η οποία παρουσιάζει 1.000 μοναδικά έργα της μόνιμης συλλογής της -ορισμένα για πρώτη φορά- αλλά και την  περιοδική έκθεση «Το 1821 στη ζωγραφική. Η Ελλάς απαιτεί την ιστορικήν Πινακοθήκην της».

Το εμβληματικό έργο της επέκτασης και ανακαίνισης του κτηρίου της Εθνικής Πινακοθήκης εντυπωσίασε επισκέπτες και θεατές, προχθές 24 Μαρτίου 2021, όταν σήμανε την έναρξη των  εορτασμών της επετείου των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821.

Τότε το κοινό θα έχει την ευκαιρία να δει την πλήρη έκθεση της μόνιμης συλλογής της Εθνικής Πινακοθήκης. Να επισκεφθεί τον  πρώτο  όροφο -που εικόνες της είδε στην τηλεόραση- αλλά και  τον δεύτερο όροφο, στον οποίο παρουσιάζονται έργα της περιόδου του μεσοπολέμου. Με πρότυπο τα γαλλικά μεταϊμπρεσιονιστικά ρεύματα, ο Παρθένης, ο Μαλέας, ο Νικόλαος Λύτρας και λίγο αργότερα ο Παπαλουκάς, θα επιχειρήσουν και τελικά θα βρουν ένα χρωματικό ιδεόγραμμα του ελληνικού φωτός.  Θα αναγνωρίσουν και τις επιρροές  που δέχθηκαν οι  πρώτοι Έλληνες μοντερνιστές,  της Γενιάς του ΄30 (Παρθένης, Παπαλουκάς, Τσαρούχης, Μόραλης κ.ά), που συνδέονται με την εισαγωγή των πρωτοποριακών ρευμάτων στην Ελλάδα και τη συνειδητή προσπάθειά τους να τους αποδώσουν ελληνική ιθαγένεια.

Οι επισκέπτες θα περιηγηθούν στην εντυπωσιακή αίθουσα αφιερωμένη στα έργα του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, στα ζωγραφικά τοπία του, τις νεκρές φύσεις τις οποίες αποδίδει με έντονο μετακυβιστικό ύφος, με φως και χρώμα ελληνικό. Και φυσικά στα έργα του Μικρασιάτη Φώτη Κόντογλου, ο οποίος αναζήτησε  τις πηγές της έμπνευσης  του  στο Βυζάντιο και στην ανατολική παράδοση, απορρίπτοντας κάθε επαφή με τη δυτική τέχνη. Η προσωπικότητα και οι ιδέες του θα επηρεάσουν πολλούς καλλιτέχνες της Γενιάς του ’30.

Όπως τόνισε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη στην ομιλία της, «η Εθνική Πινακοθήκη είναι το θησαυροφυλάκιο της  ελληνικής τέχνης του 19ου και του 20ου αιώνα, άρρηκτα δεμένης με την εξέλιξη της ελληνικής κοινωνίας και τις προσδοκίες του ελληνικού κράτους από το 1830. Στα έργα των μεγάλων Eλλήνων ζωγράφων αναγνωρίζουμε την επίδραση των ευρωπαϊκών καλλιτεχνικών ρευμάτων της εποχής τους, τα οποία οι Έλληνες δημιουργοί σπούδασαν και αφομοίωσαν, και εν τέλει τα απέδωσαν με τον δικό τους αμαλγαματικό τρόπο με εμφανείς τις ρίζες της ελληνικότητας τους.

Οι Συλλογές της Εθνικής Πινακοθήκης αποτελούν δίαυλο πολιτιστικού διαλόγου και πολύτιμη παρακαταθήκη της ιστορικής συνέχειας του Έθνους μας. Η απόδοση, του εμβληματικού αυτού έργου αποτελεί επίτευγμα για το Υπουργείο Πολιτισμού, την Εθνική Πινακοθήκη, τα στελέχη και τους εξωτερικούς συνεργάτες μας. Ευχαριστίες από καρδιάς σε όλους».

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτόκης και η σύζυγός του Μαρέβα Γκραμπόφσκι- Μητσοτάκη υποδέχονται τους επίσημους προσκεκλημένους στο νέο συγκρότημα της Εθνικής Πινακοθήκης, με αφορμή τη συμπλήρωση 200 ετών από την Επανάσταση του 1821.
Μεταξύ άλλων, παρευρίσκονται η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, συνοδευόμενη από τον Παύλο Κοτσώνη, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, συνοδευόμενος από τη σύζυγό του Άντρη Αναστασιάδη, ο πρίγκιπας της Ουαλίας και η δούκισσα της Κορνουάλης, ο πρωθυπουργός της Ρωσικής Ομοσπονδίας Μιχαήλ Μισούστιν, ο πρέσβης της Γαλλικής Δημοκρατίας Πατρίκ Μεζονάβ, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, η πρέσβης του Ηνωμένου Βασιλείου Κέιτ Σμιθ, η Πρόεδρος της Επιτροπής «Ελλάδα 2021» Γιάννα Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη με τον σύζυγό της Θεόδωρο Αγγελόπουλο, ο πρόεδρος του Μουσείου του Λούβρου Jean-Luc Martinez.

Θα ακολουθήσει ξενάγηση με έμφαση σε πίνακες ζωγραφικής που έχουν ως θέμα την Επανάσταση του 1821 στο πλαίσιο ειδικού εκθεσιακού αφιερώματος.

Η νέα Εθνική Πινακοθήκη, αν και πανέτοιμη, θα περιμένει να υποδεχθεί στις  αίθουσες της, όλους τους πολίτες, ξένους επισκέπτες και  φιλότεχνους, όταν τα επιδημιολογικά δεδομένα επιτρέψουν να ανοίξουν τα μουσεία στη χώρα μας.

Τον δεύτερο όροφο δεν υπάρχει χρόνος για να επισκεφθούν, την Τετάρτη, οι επίσημοι προσκεκλημένοι, παραμονή της εθνικής επετείου. Ωστόσο  δίνεται στη δημοσιότητα, ένα έργο που αν και είναι η προσωπική μυθολογία, σε μνημειακή κλίμακα του Φωτάκη Κόντογλου αποτελεί το απαύγασμα της νεοελληνικής τέχνης του ´30,  ζυμωμένο με τα οράματα της Αιολικής γης, το Αϊβαλί, όπου είδε  ο ζωγράφος το φως του ήλιου. Στην εικονογράφηση,  που ιστόρησε ο Κόντογλου  (1932),   ο επισκέπτης,  είτε  τέταρτης γενιάς πρόσφυγας,  είτε  όχι, θα  νιώσει το δέος  της μνήμης και των οραμάτων της μικρασιατικής γης.  Είναι οι δύο τοίχοι δωματίου, από το σπίτι του, στην συνοικία Κυπριάδου, «που πουλήθηκε, όπως έλεγε ο στενός φίλος του, Αϊβαλιώτης κι αυτός, ο μεγάλος κεραμοπλάστης Πάνος Βαλσαμάκης, για λίγες οκάδες λάδι και αλεύρι, στην κατοχή. Ο νέος ιδιοκτήτης του σπιτιού,  τις ασβέστωσε». 

Το 1977-78, οι τοιχογραφίες καθαρίστηκαν και  στήθηκαν στο νέο χώρο τους.
Η μεγάλη σύνθεση που απαρτίζεται από πορτραίτα της οικογένειας Κόντογλου,  από μορφές Αγίων και Μαρτύρων, από φανταστικές συνθέσεις, με την τεχνική της μεταβυζαντινής ζωγραφικής, είναι τα «εικονίσματα» που έκρυψαν στην ψυχή τους οι Μικρασιάτες πρόσφυγες, αφήνοντας πίσω τους, τις ρίζες και το βιος τους.

Στην τελική ευθεία έχουν μπει οι εργασίες για την ολοκλήρωση του έργου της επέκτασης και αποκατάστασης της Εθνικής Πινακοθήκης. Η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη πραγματοποίησε, την παραμονή των Χριστουγέννων, την τακτική εβδομαδιαία αυτοψία στο εργοτάξιο, όπου οι εργασίες συνεχίζονται με κανονικούς ρυθμούς.

Όπως δήλωσε η Λίνα Μενδώνη, «εξετάζουμε την εξέλιξη του έργου, ακόμη και στις λεπτομέρειές του, με τις εβδομαδιαίες επισκέψεις μας, καθώς έχουμε μπει πλέον στην τελική ευθεία. Αντιμετωπίσαμε τις δυσκολίες, αλλά και τις καθυστερήσεις που προέκυψαν στην προμήθεια των υλικών λόγω  της πανδημίας. Το αυστηρό χρονοδιάγραμμα, που έχουμε θέσει, τηρείται, προκειμένου το κτήριο της Εθνικής Πινακοθήκης να παραδοθεί εγκαίρως και να προχωρήσει το στήσιμο της έκθεσης. Στα εγκαίνια τα οποία έχουν καθοριστεί από τον Πρωθυπουργό για τις 25 Μαρτίου 2021, θα είναι όλα έτοιμα. Η ανακαινισμένη Πινακοθήκη θα τοποθετήσει την Αθήνα στις ευρωπαϊκές  πρωτεύουσες, των οποίων οι πινακοθήκες αφηγούνται την ιστορία της  σύγχρονης ζωγραφικής των χωρών τους».

Σταδιακά ολοκληρώνονται όλοι οι επιμέρους χώροι. Με την τοποθέτηση των καθισμάτων ολοκληρώθηκε το αμφιθέατρο. Στον χώρο του foyer ολοκληρώνεται η κατασκευή του βεστιαρίου και του πωλητηρίου. Ολοκληρώθηκε ο χώρος του καφέ στον Γ’ όροφο, ενώ ολοκληρώνεται και το πωλητήριο αμέσως δίπλα του. Σε ό,τι αφορά τους εκθεσιακούς χώρους, έχουν ολοκληρωθεί τα δάπεδα, οι επενδύσεις και οι φωτισμοί, ενώ προχωρούν συστηματικά οι εργασίες στον χώρο των περιοδικών εκθέσεων.

Σε εξέλιξη, βρίσκεται η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου, η οποία θα επιταχυνθεί με την ολοκλήρωση των εργασιών στο κτήριο.

Στο πρώτο δεκαήμερο του Ιανουαρίου θα έχει ολοκληρωθεί και η εγκατάσταση των συστημάτων ασφαλείας, ώστε στη συνέχεια να αρχίσει το στήσιμο των έργων.

Την  Υπουργό στην αυτοψία συνόδευαν ο Γ.Γ. Πολιτισμού Γιώργος Διδασκάλου και τα αρμόδια  υπηρεσιακά στελέχη του ΥΠΠΟΑ.