Το ζήτημα της υπόθεσης του Μοχαμάντ Χανάντ Αμπντί αλλά και τις βαριές ποινές στους πρόσφυγες, που καταδικάζονται και φυλακίζονται στην Ελλάδα ως «διακινητές», ενώ απλά προσπαθούν να σώσουν τις ζωές τους στη θάλασσα, αναδεικνύεται στο διεθνή Τύπο ύστερα από την πρωτοβουλία του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, Στέλιου Κούλογλου, για «μια δίκαιη δίκη για τον Μοχαμάντ».
Υπενθυμίζεται ότι η πρωτοβουλία που στηρίζεται από 14 ακόμη ευρωβουλευτές και πάνω από 400 πολίτες και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, σκοπεύει να υποστηρίξει τον Μοχαμάντ Χανάντ Αμντί, έναν 28χρονο Σομαλό, που έχει καταδικαστεί σε 142 χρόνια φυλακή ως τάχα «διακινητής» ενώ έσωσε 33 ανθρώπους από τη θάλασσα, όταν η υπόθεσή του εκδικαστεί στο εφετείο.
Το πρώτο βήμα της πρωτοβουλίας πραγματοποιήθηκε τις προηγούμενες ημέρες όταν αντιπροσωπεία των μελών της πρωτοβουλίας επισκέφθηκε το Μοχαμάντ στις φυλακές της Χίου και μίλησε μαζί του για την υπόθεσή του. Η γαλλική εφημερίδα Liberation δημοσιεύει δηλώσεις του Μοχαμάντ, που είπε ότι «Εγκατέλειψα τη χώρα μου για να είμαι ασφαλής. Αυτό είναι το έγκλημά μου». Η Ισραηλινή τηλεόραση I24 News στο ρεπορτάζ της θέτει το ερώτημα εάν οι βαριές ποινές τελικά έχουν αποτρεπτικό αποτέλεσμα ή όχι.
Μετανάστης καταδικασμένος σε 142 χρόνια σε ελληνική φυλακή: «Έπιασα το τιμόνι της βάρκας γιατί ήμασταν σε κίνδυνο»
Θα το ξανάκανε; Ο Μοχαμάντ Χανάντ Αμντί, ένας 28χρονος Σομαλός, που έχει καταδικαστεί σε 142 χρόνια φυλακή, απαντά ακέραια και με αξιοπρέπεια: «Φυσικά, θα το έκανα πάλι από την αρχή. Πρώτα για να σώσω τη ζωή των ανθρώπων πάνω στη λέμβο. Κατόπιν, γιατί είναι ο μοναδικός τρόπος να χτίσω ένα καλύτερο μέλλον για μένα και την οικογένειά μου», διαβεβαιώνει. Σε κάθε περίπτωση, το μέλλον του περιορίζεται στους τέσσερις τοίχους του κελιού του στη Χίο, ένα ελληνικό νησί λίγα χιλιόμετρα από την Τουρκία.
Καθώς αυτό το μεγάλο νησί του Αιγαίου είναι το μοναδικό με φυλακή, είναι το μέρος όπου ο νέος αυτός άνθρωπος μεταφέρθηκε μετά την καταδίκη του σε πρώτο βαθμό από το δικαστήριο της Λέσβου στις 13 Μαΐου. Το σφάλμα του; Ότι έπιασε το τιμόνι της λέμβου επί της οποίας αυτός και 33 άλλοι επιχείρησαν να προσεγγίσουν ένα ελληνικό νησί - δηλαδή ευρωπαϊκό έδαφος - από τις τουρκικές ακτές.
«Οι δικαστές βασίστηκαν σε έναν ελληνικό νόμο του 2014, το άρθρο 30 του νόμου 4251/2014 ειδικότερα», εξηγεί ο Αλέξανδρος Γεωργούλης, ένας εκ των δυο συνηγόρων του Σομαλού. Συνεχίζει: «Κάθε πρόσωπο που κρατά το τιμόνι αντιμετωπίζεται ως διακινητής και τιμωρείται με 15 χρόνια φυλάκισης ανά πρόσωπο που μεταφέρει και ισόβια κάθειρξη για κάθε άτομο που πέθανε κατά το ταξίδι». Ύστερα από ακρόαση 45 λεπτών περίπου και μια διαβούλευση μιάμισης ώρας, η ετυμηγορία ανακοινώθηκε: 142 χρόνια φυλακή για τον Μοχαμάντ Χανάντ Αμντί.
Μέσα στη φυλακή της Χίου, ο νέος άνδρας με το παχουλό πρόσωπο δε καταλαβαίνει το αδυσώπητο σύστημα του οποίου είναι θύμα. «Κατά τη διάρκεια της δίκης, οι δικαστές μου έκαναν ερωτήσεις, με πίεσαν. Ήταν βέβαιοι ότι ήμουν ο καπετάνιος της βάρκας. Αλλά ποτέ δεν είχα βάρκα, και ποτέ δεν είχα δει θάλασσα πριν από αυτό το ταξίδι», αφηγείται. Τα μάτια του γεμίζουν δάκρυα, που σκουπίζει με μια κίνηση του χεριού του.
Στην αντιπροσωπεία, που τον επισκέφθηκε το Σάββατο, αποτελούμενη από δημοσιογράφους και δυο ευρωβουλευτές - τον Έλληνα Στέλιο Κούλογλου και την Ιρλανδέζα Κλαιρ Ντάλι - επαναλαμβάνει: «Δεν ήμουν ο καπετάνιος. Έπιασα το τιμόνι γιατί ήμασταν σε κίνδυνο στη λέμβο!» Κατόπιν, με τρεμάμενη φωνή, λέει: «αν δε το χα κάνει, θα είχαμε πεθάνει...». Αυτό το συμβάν, που χρονολογείται τον περασμένο Δεκέμβριο, προσθέτει στην απόγνωση που τον ώθησε να εγκαταλείψει τη Σομαλία μερικούς μήνες νωρίτερα.
«Ο διακινητής πήδηξε στη θάλασσα»
Γεννημένος το 1993, ο Μοχαμάντ Χανάντ Αμπντί, έχασε τον πατέρα του όταν ήταν δυο ετών. Ακολουθώντας την παράδοση, η οικογένεια ήθελε η μητέρα του να παντρευτεί τον αδερφό του συζύγου της. Εκείνη αρνήθηκε και έφυγε από τη Σομαλία για την Υεμένη. Τα παιδιά της - ο Μοχαμάντ και οι δυο αδερφές του - παραδόθηκαν σε ένα ορφανοτροφείο. Όταν ο Μοχαμάντ ενηλικιώθηκε, έγινε ο σοφέρ του θείου του, αρχηγού της οργάνωσής του και «προσκείμενου στην κυβέρνηση», σύμφωνα με τον νέο άντρα. Όλα θα πήγαιναν κατ’ ευχή, αν δεν έπεφτε θύμα «της μάχης των τρομοκρατών κατά της κυβέρνησης».
Σύμφωνα με τον Μοχαμάντ, ο θείος του ήταν συχνά στόχος της Αλ Σαμπάμπ, ισλαμιστική τρομοκρατική οργάνωση που δρα στην Σομαλία. Μια μέρα, που ο νέος ήταν στο τιμόνι, το αυτοκίνητο δέχθηκε επίθεση με πυροβολισμούς. «Τραυματίστηκα σοβαρά», αφηγείται. Για να το αποδείξει, σηκώνει το παντελόνι του αποκαλύπτοντας μια μεγάλη ουλή. «Αυτά είναι τα σημάδια από τις σφαίρες που δέχθηκα».
Κατόπιν, ο Μοχαμάντ Χανάντ Αμπντί ερωτεύτηκε μια νεαρή κοπέλα. Ο θείος του όμως αρνήθηκε το γάμο, γιατί τον είχε τάξει σε μια άλλη κοπέλα. Αποδέχθηκε αυτό το γάμο, που οδήγησε σε ένα παιδί. Μερικούς μήνες αργότερα, ο Μοχαμάντ αποφάσισε να πάρει τη πρώτη κοπέλα ως δεύτερη σύζυγό του. Όταν το έμαθε ο θείος του, τον έστειλε εσώκλειστο σε ένα αναμορφωτήριο. Όταν βγήκε από εκεί, αποκηρυγμένος από τους δικούς του, επανασυνδέθηκε με τη δεύτερη σύζυγό του, με την οποία έχει τρία παιδιά και ζούσαν από διάφορες μικροδουλειές. Όμως η ζωή είχε αρχίσει να γίνεται ανυπόφορη για εκείνον στη χώρα του.
«Αποφάσισα τότε να φύγω με κατεύθυνση την Ελλάδα. Αρχικά πήγα με αεροπλάνο στη Τουρκία. Στη Σμύρνη βρήκα ένα διακινητή», εξιστορεί μέσα από τη φυλακή. Τον πλήρωσε 450 ευρώ για το ταξίδι. «Ήμασταν 34. Σε κάποια στιγμή, ο διακινητής πηδά στο νερό. Εγώ έπιασα το πηδάλιο αν και δεν είχα ιδέα πως να κυβερνήσω το σκάφος. Καλέσαμε σε βοήθεια την τουρκική ακτοφυλακή. Όμως ήταν η ελληνική ακτοφυλακή που μας συνέλαβε». Το νερό είχε αρχίσει ήδη να εισβάλει στο σκάφος. Δυο από τους μετανάστες έπεσαν στη θάλασσα χωρίς οι άλλοι να το καταλάβουν. Πρόκειται για στοιχεία που χρεώθηκαν σε βάρος του.
Αποθαρρύνοντας τους μετανάστες
Ωστόσο, ο δικηγόρος του, ο Αλέξανδρος Γεωργούλης, διαβεβαιώνει: «Έχω μιλήσει με πολλούς από τους άλλους επιβάτες. Όλοι εξιστορούν το ίδιο και εξηγούν ότι ο Μοχαμάντ τους έσωσε». Όμως κανείς τους δεν εισακούστηκε ως μάρτυρας κατά τη δίκη. Μια μέθοδος της ελληνικής κυβέρνησης να αποθαρρύνει τους μετανάστες που φτάνουν στο ευρωπαϊκό έδαφος μέσω των νησιών;
Η περίπτωση του Μοχαμάντ είναι ακραία, αλλά δεν είναι μεμονωμένη. Στην φυλακή της Χίου, δυο Αφγανοί μετανάστες εκτίουν ποινές 50 ετών επειδή έπιασαν το πηδάλιο της βάρκας κατά το πέρασμα από την Τουρκία στην Ελλάδα. «Η απολογία τους ενώπιον του δικαστή κράτησε λιγότερο από δυο λεπτά πριν βγει η απόφαση», λέει η Λωραίν Λίτι, που εργάζεται για την οργάνωση Legal Center Lesbos, που παρέχει νομική υποστήριξη στους μετανάστες. Υπογραμμίζει ότι οι «διακινητές» αντιπροσωπεύουν τη δεύτερη μεγαλύτερη κατηγορία φυλακισμένων στις ελληνικές φυλακές.
Όμως και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες ανησυχεί: «Αν και τα κράτη έχουν την υποχρέωση να λαμβάνουν αποτελεσματικά μέτρα για την αποφυγή και καταπολέμηση της διακίνησης μεταναστών, η Ύπατη Αρμοστεία ανησυχεί για την επιβολή πολύ αυστηρών κυρώσεων στους αιτούντες άσυλο, που διώκονται ως φερόμενοι εμπλεκόμενοι στη διακίνηση». Είναι διπλά θύματα. Όπως ο Μοχαμάντ Χανάντ Αμπντί, που αναμένει την έφεση, υποστηριζόμενος από μια ομάδα ευρωβουλευτών, οι οποίοι ζητούν μια δίκαιη δίκη. Πριν οδηγηθεί πίσω στο κελί του, ο Σομαλός εξηγεί απλώς: «Εγκατέλειψα τη χώρα μου για να είμαι ασφαλής. Αυτό είναι το έγκλημά μου».
