ΚΩΣΤΑΣ ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟς

Μία από τις σημαντικότερες αποστολές που έγιναν στη Σαντορίνη από τα μέσα του Ιανουαρίου 2025 οπότε και άρχισαν η έξαρση των διεργασιών στο ηφαιστειογενές τόξο ολοκληρώθηκε με επιτυχία και αναμένονται με ενδιαφέρον τα αποτελέσματα των μετρήσεων τους που για πρώτη φορά γίνονται σε τέτοια έκταση στην Ελλάδα.

Κορυφαίοι Ιταλοί γεωχημικοί του INGV που εδρεύει στο Παλέρμο βρέθηκαν τις προηγούμενες ημέρες στη Σαντορίνη και κατέγραψαν κυριολεκτικά την ανάσα των ηφαιστείων που βρίσκονται σε έξαρση. Το μεγάλο στοίχημα είναι η αξιόπιστη συλλογή πληροφοριών ώστε η επιστημονική κοινότητα να έχει όσο τον δυνατόν περισσότερα δεδομένα για το πως εξελίσσεται το φυσικό φαινόμενο και το πως εκτιμάται ο ηφαιστειακός κίνδυνος.

Πρώτη φορά σε αυτό το επίπεδο

«Οι Ιταλοί γεωχημικοί είναι μέλη του ινστιτούτου INGV που θεωρείται μέσα στα δύο κορυφαία ινστιτούτα του κόσμου και προήλθε από τη συνένωση όλων των υπηρεσιών της Ιταλίας το 1998. Φανταστείτε στην Ελλάδα να ενωθούν το Γεωδυναμικό, το ΙΓΜΕ και ο ΟΑΣΠ. Η συνεργασία αυτή είναι στο πλαίσιο του μνημονίου που υπέγραψε ο ΟΑΣΠ με το INGV, στο πλαίσιο της 24ωρης παρακολούθησης του ελληνικού ηφαιστειακού τόξου καθώς και της εκτίμησης του ηφαιστειακού κινδύνου. Οι μετρήσεις αυτές σε αυτό το επίπεδο έγιναν πρώτη φορά στην Σαντορίνη τόσο επισταμένα», δήλωσε στο ethnos.gr o Γεωλόγος προϊστάμενος του ΟΑΣΠ Δρ. Σπύρος Λαλεχός.

Ο σκοπός των γεωχημικών

Οι γεωχημικοί ερευνούν τα διάφορα ορυκτά που απαντώνται στα διάφορα πετρώματα της Γης και προσπαθούν ν΄ ανακαλύψουν κάθε φορά τον τρόπο σχηματισμού τους, ενώ παράλληλα εξετάζονται και γεωλογικά φαινόμενα και διεργασίες από χημικής άποψης. Ποια ήταν η αποστολή τους στη Σαντορίνη;

Στην κρίση κατέρρευσαν οι υποδομές

«Τοποθετήθηκαν και λειτουργούν γεωχημικά όργανα στη Θήρα και στο νησιωτικό σύμπλεγμα εντός της Καλντέρας. Κι επειδή από αγκάθι βγαίνει ρόδο, όλο αυτό που έγινε εφέτος με τη Σαντορίνη μας αφύπνησε όλους. Έχει αλλάξει πλέον το δόγμα και πλέον έχουμε στη διάθεση μας πόρους και εργαλεία ώστε να οργανώσουμε ένα δίκτυο παρακολούθησης της συγκεκριμένης περιοχής. Δεν πρέπει να επαναληφθεί αυτό που έγινε την περίοδο 2011-12. Τότε δεν είχαμε καθόλου υποδομές και ότι καταφέραμε να φτιάξουμε κατέρρευσε λόγω της οικονομικής κρίσης. Τώρα με τις εξελίξεις στη Σαντορίνη όλα αυτά επιταχύνθηκαν και είναι προς τη θετική κατεύθυνση για την αποτελεσματική παρακολούθηση της εν εξελίξει σεισμικής και ηφαιστειακής δραστηριότητας».

Η ανάσα του ασθενή

«Είναι σα να παρακολουθούμε την ανάσα ενός ασθενή. Θέλουμε να ξέρουμε τα πάντα για την ανάσα του. Η ανάσα του μας δείχνει πολλά. Τα αέρια που βγαίνουν όπως ήλιο, θείο, υδρογόνο, διοξείδιο του άνθρακα μας δίνουν σημαντικές πληροφορίες για την πορεία του μάγματος, για το στάδιο των διεργασιών που συμβαίνουν μέσα στη γη καθώς και εκτιμήσεις για το εάν επίκειται μία έκρηξη».

Τα δείγματα που θα δώσουν πληροφορίες

Η δειγματοληψία των αερίων στη φουμαρόλη (σ.σ. φουμαρόλη είναι η ηφαιστειογενής περιοχή από την οποία εξέρχονται υδρατμοί και διάφορα άλλα αέρια ηφαιστειακής προέλευσης) στο έδαφος της Νέας Καμένης και των αερίων που αναβλύζουν στη θάλασσα και των δύο νησίδων Παλαιάς και Νέας Καμένης. Στόχος τους είναι η ανίχνευση των ροών διοξειδίου του άνθρακος (CO2) από το έδαφος στη Νέα Καμένη. Καταγραφή εδαφικών θερμοκρασιών και συλλογή αερίων εντός του εδάφους στη Νέα Καμένη καθώς επίσης και μέτρηση της συγκέντρωσης διοξειδίου του άνθρακος (CO2), υδρογόνου (H2) και υδροθείου (H2S) στην ατμόσφαιρα κοντά στις ατμίδες. Επιπλέον πήραν δείγματα της ιαματικής πηγής στη θάλασσα γύρω από τις δύο νησίδες Παλαιά και Νέα Καμένη και των υπόγειων υδάτων της Θήρας. Εγκατέστησαν συσκευές συνεχούς μέτρησης θερμοκρασίας και ηλεκτρικής αγωγιμότητας σε δύο θέσεις δειγματοληψίας υπόγειων υδάτων της Θήρας.

Σύντομα τα αποτελέσματα

«Όλα τα δείγματα αερίου και ύδατος που συλλέχθηκαν, θα αναλυθούν στα εργαστήρια. Εκτιμώ πως σε περίπου ένα μήνα θα έχουμε τα πρώτα σημαντικά αποτελέσματα που θα συγκριθούν με προηγούμενα δεδομένα. Όλες αυτές οι μετρήσεις θα είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη στο άμεσο μέλλον σταθμών συνεχούς παρακολούθησης στις φουμαρόλες της Νέας Καμένης.

Ο δυνατός αέρας δεν ήταν σύμμαχος

Ο Δρ. Σπύρος Λαλεχός είπε ακόμα πως τις ημέρες των μετρήσεων ο καιρός δεν ήταν σύμμαχος καθώς υπήρχε πολύ δυνατός αέρας και εξήγησε: «Ιδανικά αυτές οι μετρήσεις θα πρέπει να γίνονται με άπνοια ώστε τα αέρια που βγαίνουν από τις ατμίδες να είναι μετρήσιμα. Όταν φυσάει δυνατά το διοξείδιο αναμειγνύεται με τον αέρα αλλά και πάλι οι έμπειροι επιστήμονες μπορούν να συλλέξουν τα δείγματα τους και να τα διακρίνουν μέσω των ισοτόπων. Ο Walter D' Alessandro, η Cinzia Federico, ο Fausto Grassa και ο Marco Liuzzo είναι κορυφαίοι στο είδος τους με πλούσια εμπειρία από τα ηφαίστεια της Ιταλίας, στη επιτήρηση ενεργών ηφαιστείων και ειδική στην υδρογεωχημεία και γεωχημεία θερμικών συστημάτων, στη γεωχημεία ισοτόπων ρευστών που συνδέονται με μαγματικά συστήματα και στις μαγματοδυναμικές διεργασίες που σχετίζονται με την εκρηκτική δραστηριότητα».

Έρχεται δεύτερη ομάδα 

«Οι γεωχημικοί επέστρεψαν στην Ιταλία και την προσεχή Δευτέρα 31 Μαρτίου αναμένεται να φτάσει στη Σαντορίνη μία δεύτερη ομάδα του INGV με επιστήμονες που ειδικεύονται στις μετρήσεις ρευστών με την εγκατάσταση ειδικών μετρητών που θα δώσουν σημαντικά αποτελέσματα. Όλες αυτές οι μετρήσεις θα γίνονται σε μόνιμη βάση καθώς θα δημιουργηθεί και μία τράπεζα δεδομένων οπότε μέρα με τη μέρα θα γνωρίζουμε όλο και περισσότερα. Αυτές οι μετρήσεις είναι απαραίτητες για τη Σαντορίνη αλλά και όπου αλλού έχουμε ηφαίστεια στην Ελλάδα ώστε να είμαστε προετοιμασμένοι», είπε ο Δρ. Σπύρος Λαλεχός.

Πολλοί θα ενδιαφερθούν

Στην ερώτηση εάν το περιστατικό με τη Σαντορίνη θα εξάψει το ενδιαφέρον των νέων για να ασχοληθούν με ειδικότητες όπως η ηφαιστειολογία και η γεωχημεία όπου υπάρχει έλλειψη τα τελευταία χρόνια είπε: «Η Ελλάδα διαπρέπει σε αυτούς τους τομείς αλλά τα προηγούμενα χρόνια είχαμε μείωση νέων σπουδαστών σε ορισμένες σχολές αλλά ευελπιστώ πως πολλοί νέοι θα ενδιαφερθούν. Σε μία χώρα όπως η Ελλάδα οι ανάγκες θα είναι διαρκείς και μεγάλες αρκεί να συμφωνήσουμε όλοι πως η παρακολούθηση των ηφαιστείων είναι απαραίτητη και χρήσιμη και σίγουρα όσο θα γίνονται επενδύσεις θα δίνονται μεγαλύτερες ευκαιρίες στην επιστημονική κοινότητα».

Πηγή: ethnos.gr