Με ομόφωνη γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου σε συνεδρίασή του όλη η Μακρόνησος κηρύχθηκε αρχαιολογικός χώρος, μετά από πρόταση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, που διεξάγει τα τελευταία χρόνια έρευνες στο νησί.

Όπως ανακοίνωσε το υπουργείο Πολιτισμού, «η Μακρόνησος, γνωστή ως πεδίο δραματικών στιγμών της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, προστατεύεται από την ελληνική πολιτεία ήδη από το 1989, όταν κηρύχθηκε εξ ολοκλήρου ως ιστορικός τόπος, ενώ τα κατάλοιπα των στρατοπέδων του νησιού κηρύχθηκαν αυτομάτως ως διατηρητέα κτήρια (ΦΕΚ 436/Β/1989). Επιπροσθέτως, για την προστασία των καταλοίπων της σύγχρονης ιστορίας θεσμοθετήθηκαν από το 1995 ειδικές χρήσεις γης (ΦΕΚ 895/Δ/1995)».

«Μετά από εκτεταμένες έρευνες της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων οριοθετήθηκαν και κηρύχθηκαν το 2015 στην περιοχή της Μακρονήσου πέντε αρχαία ναυάγια που χρονολογούνται από τη μέση ελληνιστική έως και τις αρχές της υστερορρωμαϊκής περιόδου(ΦΕΚ  269/Β/2015)» προσθέτει το υπουργείο.

«Τα πρώτα ανθρωπογενή κατάλοιπα στη Μακρόνησο ανάγονται στα τέλη της 4ης χιλιετίας π.Χ. ενώ ο πρώτος εντοπισμένος οικισμός του νησιού ιδρύθηκε στη θέση Προβάτσα, στα δυτικά του νησιού, κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού. Ιδιαίτερη σημασία έχει η μεταλλουργική δραστηριότητα που αναπτύχθηκε εκεί, παράλληλα με την αντίστοιχη δραστηριότητα στον Θορικό της Αττικής, όπως καταδεικνύουν τα λείψανα κυπέλλωσης μολυβδούχου αργύρου που έχουν εντοπιστεί.

»Κατά τους αρχαϊκούς χρόνους ιδρύθηκε λίγο βορειότερα, στην περιοχή όπου βρίσκεται ο σημερινός Ι.Ν. του Αγίου Γεωργίου, ο κύριος οικισμός του νησιού η χρήση του οποίου μαρτυρείται, με τα δεδομένα της έρευνας πεδίου, έως τον 6ο/7ο  αι. μ.Χ. ενώ έχει εντοπιστεί και το νεκροταφείο της κλασικής περιόδου. Αξίζει να αναφερθεί η μεγάλη διασπορά αρχαιολογικών θέσεων των ιστορικών χρόνων σε όλη την έκταση του νησιού, τόσο στα παράλια όσο και στην ενδοχώρα, κάτι που πρέπει να συνδεθεί αφενός με τη μεταλλοφορία του νησιού και αφετέρου με την κρίσιμη γεωγραφική του θέση στο Αιγαίο» σημειώνεται στην ανακοίνωση.

του Γιώργου Κώνστα

«Τι ήταν η Μακρόνησος. Ενας τόπος μαρτυρίου και βασανισμών». Ο 90χρονος Λεωνίδας Μεντάκης από τον Κουρνά Αποκορώνου είναι ένας από τους επιζώντες του στρατοπέδου συγκέντρωσης της Μακρονήσου. Παρότι έχουν περάσει πολλά χρόνια από εκείνες τις θλιβερές μέρες του εμφυλίου, τα γεγονότα παραμένουν ζωντανά στη μνήμη του κ. Λεωνίδα. 
Στην  κατοχή  εντάσσεται στην ΕΠΟΝ και στη συνέχεια στο ΕΑΜ - ΕΛΑΣ ως εφεδρικός, μετά τον πόλεμο καλείται η κλάση του να υπηρετήσει στον στρατό.