Η νέα έρευνα του ARTE αποκαλύπτει με σύντομο ντοκιμαντέρ που δημοσιεύθηκε στις 30 Οκτωβρίου, τον συστηματικό και οργανωμένο χαρακτήρα της επαναπροώθησης μεταναστών στην Ελλάδα. Από το 2020, χιλιάδες πρόσφυγες, συμπεριλαμβανομένων γυναικών και παιδιών, έχουν πεταχτεί στη θάλασσα μέσα σε σωσίβιες λέμβους από την ελληνική ακτοφυλακή και έχουν αφεθεί να παρασυρθούν στα τουρκικά ύδατα. Πλήθος πηγών επιβεβαιώνει τις εγκληματικές πρακτικές την ελληνικής ακτοφυλακής, την αδράνεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις ευθύνες της Frontex.
Το Φεβρουάριο του 2024 η ερευνητική δημοσιογραφική ομάδα ανακαλύπτει βίντεο, όπου μία ομάδα από πρόσφυγες ζητάει βοήθεια, αφού έφυγε από την Τουρκία κι έφτασε στην Ελλάδα, συγκεκριμένα στο Φαρμακονήσι. Αργότερα, η ίδια ομάδα εντοπίζεται να παρασύρεται στη θάλασσα κοντά σε ακτή της Τουρκίας.
Οι ερευνητές ανέλυσαν εκατοντάδες φωτογραφίες και βίντεο και αποκαλύπτεται ότι οι πρόσφυγες που καταφτάνουν σε ευρωπαϊκό έδαφος «επιστρέφονται πίσω» μαζικά και εγκαταλείπονται στην θάλασσα από τις ελληνικές αρχές σε σωσίβιες λεμβους. Ανάμεσα τους βρίσκονται γυναίκες και παιδιά.
«Η πράξη αυτή είναι απαγορευμένη και επικίνδυνη. Έχουμε συλλέξει μαρτυρίες και έχουμε διαπιστώσει τις προσπάθειες της Ελλάδας να αποκρύψει τα ίχνη αυτών των πρακτικών. Η έρευνά μας αποδεικνύει την συστηματικότητα αυτών των pushbacks στη θάλασσα και με ποιον τρόπο η Ευρωπαϊκή Ένωση κλείνει σκόπιμα τα μάτια μπροστά σε αυτή τη βιαιότητα» σημειώνεται χαρακτηριστικά στο ερευνητικό ντοκιμαντέρ.
Πρόκειται για μία διαδρομή που γίνεται από πρόσφυγες του Αφγανιστάν, της Συρίας, της Παλαιστίνης. Το 2023 ήταν σχεδόν 40.000 πρόσφυγες που έφυγαν από την Τουρκία και έφτασαν στα ελληνικά νησιά. Ένα από τα βασικά σημεία μέσα στην ΕΕ. Μέσα στο Tik Tok εντοπίστηκε βίντεο που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 2024 και συνοδεύεται από λεζάντα κλήσης κινδύνου από ομάδα που έχει εγκλωβιστεί σε ελληνικό νησί. Το συγκεκριμένο βίντεο διαγράφηκε από την εφαρμογή άμεσα.
Αργότερα, βρέθηκε βίντεο αρκετά παρόμοιο και μετά από αρκετή επεξεργασία των ερευνητών κατάλαβαν ότι πρόκειται πράγματι για την ίδια ομάδα, καθώς αναγνώρισαν έναν συγκεκριμένο άντρα με κίτρινο μπουφάν και πράσινη κουκούλα και την γυναίκα με το ροζ παντελόνι ή το παιδί με το κόκκινο φούτερ. Αυτή τη φορά οι πρόσφυγες ενημέρωναν για την ακριβή του τοποθεσία, ήταν το Φαρμακονήσι.
Η ομάδα ερευνητών αναζήτησε περισσότερες φωτογραφίες και βίντεο.
«Μας έστειλε εκείνη τη μέρα ο πρόσφυγας την τοποθεσία GPS του μέσω του Google Maps και επιβεβαιώσαμε ότι βρισκόταν πράγματι στο ελληνικό νησί, Φαρμακονήσι. Καθώς η ομάδα βρισκόταν σε ευρωπαϊκό έδαφος είχε το δικαίωμα να κάνει αίτηση για άσυλο, αλλά δεν είχαν την δυνατότητα» εξηγούν οι ερευνητές.
Σε άλλο βίντεο καταγράφεται ένα από τα σκάφη της ελληνικής ακτοφυλακής που χρησιμοποιείται στη Μεσόγειο και φαίνεται ότι πλησιάζει για να πάρει την ομάδα προσφύγων.
Η παρέμβαση αυτή βιντεοσκοπήθηκε. 6 ώρες μετά τις εκκλήσεις των ανθρώπων για βοήθεια στην Ελλάδα, οι ίδιοι βρίσκονται να παρασύρονται στην θάλασσα και μέσα σε λέμβους. Η ομάδα ήταν θύμα pushback, μία επαναπροώθηση, πράξη αντίθετη στον ευρωπαϊκό νόμο που διασφαλίζει το δικαίωμα στο άσυλο και απαγορεύει τις συλλογικές απελάσεις.
Η ερευνητική ομάδα επικοινώνησε με το ελληνικό λιμενικό μέσω email.
Σε σχέση με το αίτημα, είπαν ότι δεν υπάρχουν τεκμήρια, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι η ακτοφυλακή δεν ζήτησε λεπτομέρειες για κανένα από όλα τα στοιχεία που είχαμε στην κατοχή μας. Η ελληνική πλευρά ισχυριζόταν ότι δεν είχε καμία γνώση για τίποτα. Παρόλα αυτά αυτή είναι μόνο μία από τις εκατοντάδες υποθέσεις επαναπροώθησης. Η Τουρκία καταγράφει σε λίστα όλα όσα θεωρεί ότι συνιστούν pushback από την Ελλάδα και, σύμφωνα με αυτές τις πληροφορίες, έχουν πραγματοποιηθεί τουλάχιστον 1000 επαναπροωθήσεις χρησιμοποιώντας λέμβους. από το 2020.
Η ερευνητική ομάδα με έδρα το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, Forensic Architecture έχει δημιουργήσει μία πλατφόρμα με ανοιχτή πρόσβαση, με γεωεντοπισμό που επαληθεύει τις φωτογραφίες που έχουν τραβηχτεί στην θάλασσα. Έχουν, επίσης, επιβεβαιώσει τουλάχιστον 401 περιπτώσεις επαναπροώθησης μεταξύ 2020 και 2023. Συγκεκριμένες φωτογραφίες επιβεβαιώνουν αδιαμφισβήτητα την ελληνική ευθύνη. Για παράδειγμα, εδώ φαίνεται ξεκάθαρα ότι οι λέμβοι ρυμουλκούνται από το ελληνικό λιμενικό που τους επιστρέφει στην Τουρκία.
«Προκειμένου να βρούμε μαρτυρίες, ακολουθήσαμε ομάδες προσφύγων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και βρήκαμε ένα σχόλιο που δημοσιεύτηκε από έναν Σύριο, τον Ahed και έγραφε “Βάλανε 26 άτομα σε μία σχεδία και μας άφησαν στην μέση της Θάλασσας”. Από την διασταύρωση αυτής της πληροφορίας, ανακαλύψαμε άλλες φωτογραφίες από την ακτοφυλακή που υποστηρίζει ότι είναι από διάσωση, ενώ ο Ahed περιγράφει σε βίντεο ότι εγκαταλήφθηκε σε μία λέμβο» περιγράφεται στο βίντεο της Arte.
Ένας πρόσφυγας από την Ακτή Ελεφαντοστού παραχώρησε, επίσης, στους ερευνητές επιβεβαιωτική μαρτυρία συμπληρώνοντας ότι «με τραυμάτισε τόσο πολύ και δεν μπορώ να το ξεχάσω».
Πρόκειται για μία πολύ επικίνδυνη τακτική, καθώς μερικές από τις σχεδίες είναι υπερφορτωμένες. Τον Απρίλιο του 2022 ο εισηγητής των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των Μεταναστών επιβεβαιώνει την συστηματική χρήση των pushbacks «Στην Ελλάδα τα pushbacks στην στεριά και στην Θάλασσα αποτελούν de facto γενική πολιτική». Η απάντηση της ελληνικής κυβέρνησης σε αυτές τις κατηγορίες που έθεσαν οι ερευνητές στο Υπουργείο Εξωτερικών, μέσω της απαντητικής επιστολής του λιμενικού, ήταν ότι: Φερόμενες παράνομες πράξεις όπως αυτές που αναφέρονται στο σχετικά αίτημα δεν ανήκουν στις επιχειρησιακές πρακτικές του Λιμενικού Σώματος – Ελληνικής Ακτοφυλακής».
Η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει εξήγηση για την παρουσία των εκατοντάδων σχεδίων από το 2020 που παρασύρονται μέσα στην θάλασσα. Μάλιστα, ανακαλύψαν ότι οι ελληνικές αρχές κάνουν τα πάντα για να συγκαλύψουν αυτές τις τακτικές. Η έρευνα από την Μη Κυβερνητική Οργάνωση (ΜΚΟ) «Border Violence» δείχνει ότι το 95% των θυμάτων αυτής της πρακτικής στην Ελλάδα καταγγέλλει την καταστροφή ή την κλοπή του κινητού τους τηλεφώνου, όπως και προσωπικά είδη. Φαίνεται ότι υπάρχει προσπάθεια να κρυφτεί και η προέλευση των λέμβων που χρησιμοποιούνταν μέχρι το 2022, όπου αναγραφόταν μάρκα ελληνική.
Η εταιρεία που διαφήμιζε ότι σώζει ζωές διαμαρτυρήθηκε μέσω email εκφράζοντας την δυσαρέσκειά της για την χρήση των προϊόντων της ειδικά όταν «εμπλέκονται σε παράνομες δραστηριότητες». Αποτέλεσμα αυτού ήταν να αρχίσουν να κόβονται τα σημεία όπου αναγραφόταν η μάρκα της εταιρείας.
Έτσι από το 2021 ένα καινούριο μοντέλο λέμβων εμφανίζεται. Ένας ειδικός στον τομέα που επιθυμεί να παραμείνει ανώνυμος, λέει «είναι προφανές ότι πρόκειται για ζήτημα συγκάλυψης». Μετά από πολλή έρευνα οι ερευνητές εντόπισαν ποιο ήταν το νέο μοντέλο λέμβου, το οποίο κατασκευαζόταν από μία κινέζικη εταιρεία. Προσπάθησαν να επικοινωνήσουν αλλά ούτε η κινέζικη εταιρεία, ούτε η ελληνική πλευρά τους έδωσε απάντηση.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση που χρηματοδοτεί την επιτήρηση των ευρωπαϊκών συνόρων συμμετέχει στην αγορά των λέμβων. Στην δημόσια βάση δεδομένων των προσκλήσεων υποβολής προσφορών από την Ελλάδα βρήκαν ένα έγγραφο που αναφέρει την αγορά των λέμβων αυτών για την ελληνική ακτοφυλακή. Το 2016, 280 λέμβοι της μάρκας «ΛΑΛΙΖΑΣ ΕΛΛΑΣ Α.Ε.» αγοράζονται με την βοήθεια της ΕΕ. Η κομισιόν απάντησε σε σχετική τους ερώτηση ότι δεν έχει λάβει γνώση για χρήση των ευρωπαϊκών κονδυλίων σε παράνομες δραστηριότητες».
Σε άλλη ερώτηση σχετικά με την συνέχεια της χρηματοδότησης της για λέμβους, υποστήριξε ότι o ενωσιακός χρηματοδοτικός εξοπλισμός για την ελληνική ακτοφυλακή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει ανθρώπους που βρίσκονται σε κίνδυνο και να στηρίξει την έρευνα και τις επιχειρήσεις διάσωσης. Παρόλα αυτά, το 2020 η Κομισιόν ειδοποιήθηκε για τις περιπτώσεις pushbacks σε λέμβους και δεν προχώρησε ποτέ στην επιβολή κυρώσεων.
Η Frontex, οργανισμός που βοηθά τα κράτη μέλη στη διαχείριση των συνόρων κατηγορήθηκε σε μια έκθεση της OLAF (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης) ότι γνώριζε τις απωθήσεις και, μάλιστα, ότι τις κάλυπτε. Η έκθεση οδήγησε στην παραίτηση του διευθυντή της Frontex, ο οποίος αργότερα ήταν υποψήφιος για της εκλογές της ΕΕ με το κόμμα της ακροδεξιάς Μαρίν Λε Πεν. Η Arte τον κάλεσε για να ζητήσει εξηγήσεις κι εκείνος δεν απάντησε ποτέ.
Στο πλαίσιο του 9ου Beyond Borders Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου (25 Αυγούστου – 1 Σεπτεμβρίου 2024) προβάλλονται πέντε ελληνικές ταινίες που θα διαγωνιστούν στο Κυρίως και στο μicro Διαγωνιστικό Τμήμα, καθώς και ακόμα έξι ταινίες που θα έχουμε την ευκαιρία να απολαύσουμε εκτός διαγωνιστικού προγράμματος, στο Πανόραμα.
Ανθρώπινες σχέσεις, αναπηρία και σπάσιμο των στερεοτύπων, αόρατη εργασία και απομόνωση, γυναικεία χειραφέτηση, άγνωστοι μακρινοί πολιτισμοί και άγνωστες πτυχές γνωστών ιστοριών, γήρανση και βιοπορισμός είναι μεταξύ άλλων ζητήματα που έχουν απασχολήσει τους Έλληνες δημιουργούς σε ταινίες που ξεχώρισαν και θα προβληθούν την εβδομάδα του Φεστιβάλ στο μοναδικό Καστελλόριζο.
Στρατηγικός Εταίρος του Beyond Borders είναι η ΔΕΗ, η κορυφαία εταιρεία ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη που στηρίζει ενεργά τις τέχνες και τον πολιτισμό. Ως αναπόσπαστο κομμάτι του κοινωνικού και οικονομικού ιστού της χώρας, η ΔΕΗ ενισχύει το διάλογο με τον πολιτισμό και την τέχνη, υποστηρίζοντας όλους και όσα μας οδηγούν στο μέλλον, ένα μέλλον καλύτερο για όλους, όπου τον πρώτο λόγο έχει ο πολιτισμός.
Πέντε ελληνικές ταινίες που θα διαγωνιστούν στο Κυρίως και στο μicro Διαγωνιστικό Τμήμα, καθώς και ακόμα έξι ταινίες που θα έχουμε την ευκαιρία να απολαύσουμε εκτός διαγωνιστικού προγράμματος, στο Πανόραμα
Δείτε το τρέιλερ για το 9ο Beyond Borders Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου
Ας γνωρίσουμε καλύτερα τις ελληνικές συμμετοχές στο 9o Beyond Borders:
Κυρίως Διαγωνιστικό τμήμα
Στον ουρανό του τίποτα με ελάχιστα του Χρήστου Αδριανόπουλου, Ελλάδα, 2023, 71’
Το Στον ουρανό του τίποτα με ελάχιστα παρακολουθεί τη ζωή της Νότας και του Ηλία, ενός ηλικιωμένου ζευγαριού που ζει σε διαφορετικούς κόσμους κάτω από την ίδια στέγη εδώ και 43 χρόνια. Όταν η πανδημία τους αναγκάζει να μείνουν σε εσωτερικούς χώρους, η καθημερινότητά τους γίνεται επαναλαμβανόμενη και τετριμμένη. Η ταινία απογυμνώνει την εξιδανικευμένη άποψη μιας τέλειας, αιώνιας αγάπης και αντ’ αυτού εστιάζει στην πραγματικότητα της γήρανσης και της σταδιακής παρακμής του σώματος και του μυαλού τους.
Ο τίτλος Στον ουρανό του τίποτα με ελάχιστα αντανακλά την αίσθηση του κενού και την αποδοχή του ελάχιστου. Λειτουργεί ως υπενθύμιση για να εκτιμήσουμε τις αναμνήσεις και τις εμπειρίες μας όσο ακόμα μπορούμε και να αντιμετωπίσουμε το μέλλον με ταπεινότητα. Συνολικά, η ταινία είναι μια οδυνηρή απεικόνιση των προκλήσεων της γήρανσης και της σημασίας του να συμβιβαστούμε με τις πραγματικότητές της.
Ο Χρήστος Αδριανόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1996. Μετακόμισε στη Νέα Υόρκη το 2014, όπου σπούδασε κινηματογράφο στο SUNY Purchase. Η πτυχιακή του ταινία, The Big
Tomato, προβλήθηκε σε διάφορα ελληνικά φεστιβάλ. Η τελευταία του ταινία και πρώτη μεγάλου μήκους ταινία, Στον ουρανό του τίποτα με ελάχιστα, έκανε πρεμιέρα στο Διεθνές
Διαγωνιστικό Πρόγραμμα για Πρωτοεμφανιζόμενες Ταινίες στο 25ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Η ταινία απέσπασε το Βραβείο Αργυρός Αλέξανδρος, το Βραβείο του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου και το Ειδικό Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής Νέων.
Λώξη των Δημήτρη Ζάχου, Θανάση Καφετζή, Ελλάδα, 2024, 87′
Η Λωξάνδρα, μια νέα γυναίκα με σύνδρομο Down, γίνεται το πρώτο ανάπηρο άτομο που υπογράφει συμβόλαιο ηθοποιού με το Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας. Αφήνει την πόλη και τη γνώριμη καθημερινότητά της και ταξιδεύει στην Αθήνα για να γίνει μέλος του επαγγελματικού θιάσου του Εθνικού. Για τους επόμενους 6 μήνες η Λώξη κάνει πρόβες και φίλους, ερωτεύεται, διασκεδάζει, απογοητεύεται και συνεχίζει ξανά και ξανά να διεκδικεί προσβασιμότητα στην πράξη, ανατρέποντας ένα στερεότυπο τη φορά.
Ο Δημήτρης Ζάχος σπούδασε Κινηματογράφο στο ΑΠΘ, με την πτυχιακή του ταινία, Πιγκουίνοι, να διακρίνεται στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ το 2020 η ταινία του με τίτλο Βούτα βραβεύτηκε στο 43ο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας. Η ταινία Λώξη είναι το πρώτο του μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ, σε συν-σκηνοθεσία με τον Θ. Καφετζή. Έχει σχεδιάσει βιντεοπροβολές για θεατρικές παραστάσεις, έχει διδάξει σκηνοθεσία στο Τμ. Κινηματογράφου ΑΠΘ και υποκριτική σε δραματικές σχολές.
Ο Θανάσης Καφετζής γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη και είναι απόφοιτος του Τμήματος Κινηματογράφου του ΑΠΘ. Τα τελευταία χρόνια ζει και εργάζεται ως κινηματογραφιστής στην Αθήνα. Εργάστηκε ως κινηματογραφιστής και βοηθός σκηνοθέτη στο ντοκιμαντέρ Next stop: Utopia, το οποίο έκανε πρεμιέρα ως επίσημη επιλογή στο IDFA και κέρδισε πολλά βραβεία σε όλο τον κόσμο. Η Λώξη είναι το δεύτερο ντοκιμαντέρ του μεγάλου μήκους.
Η χώρα των λησμονημένων τραγουδιών του Βλαδίμηρου Νικολούζου, Ελλάδα, 2023, 93′
Το ντοκιμαντέρ δημιουργήθηκε μέσω μιας συλλογικής δημιουργικής συνεργασίας μεταξύ του Deep Forest Foundation και των ιθαγενών κοινοτήτων του δάσους του Αμαζονίου. Καταγράφει σημαντικές στιγμές από τη ζωή των Kaxinawa Huni Kuin, Awa, Kayapo, Matis, Enawene Nawe και Shipibo, οι οποίοι ζουν δίπλα σε πλατιά ποτάμια και τεράστια δέντρα. Με επαναλαμβανόμενο μοτίβο έναν αρχαίο μύθο, βυθιζόμαστε στον πολιτισμό τους, στο κοσμολογικό τους όραμα και στην καθημερινή τους ζωή, ενώ συνδέουμε το παρελθόν και το παρόν τους μέσα από σπάνιο φωτογραφικό αρχειακό υλικό του 20ού αιώνα.
Ο Βλαδίμηρος Νικολούζος γεννήθηκε στην Ελλάδα το 1979. Είναι ποιητής, θεατρικός σκηνοθέτης και ανεξάρτητος κινηματογραφιστής. Έχει εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές, «Άνθη μέσα στη σιδερένια νύχτα (2015)» και «Aurora (2017)». Το 2014, τιμήθηκε με την Ειδική Μνεία FIPRESCI στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Polk. Την ίδια χρονιά, ήταν επίσης υποψήφιος για το καλύτερο ντεμπούτο ανεξάρτητου σκηνοθέτη στην Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου.
Στο θέατρο, έχει συνεργαστεί ως θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης με το Εθνικό Θέατρο και το Φεστιβάλ Αθηνών, καθώς και με ανεξάρτητα θέατρα στην Αθήνα και τη Νέα Υόρκη.
Η χώρα των λησμονημένων τραγουδιών (2024), που έκανε πρεμιέρα στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, είναι η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του και η πρώτη από μια σειρά ντοκιμαντέρ που σκοπεύει να γυρίσει σε όλον τον κόσμο.
Micro Διαγωνιστικό τμήμα
Εσωτερική των Λάουρα Μαραγκουδάκη & Τατιάνα Μαυρομάτη, Ελλάδα, 2022, 12’
Ένα πορτρέτο της «αόρατης» εργασίας των Γεωργιανών γυναικών που δουλεύουν ως εσωτερικές οικιακές βοηθοί σε ελληνικά νοικοκυριά. Η μονότονη και απαιτητική φύση της δουλειάς της φροντίδας υπογραμμίζει την απομόνωση γυναικών που ζουν μια ζωή στην υπηρεσία άλλων. Είκοσι τέσσερις ώρες την ημέρα, έξι μέρες την εβδομάδα, με ένα μονάχα ρεπό την Κυριακή.
Η Λώρα Μαραγκουδάκη είναι εικαστικός και σκηνοθέτης. Η δουλειά της συνδυάζει το ντοκιμαντέρ με την οπτική και εικαστική έρευνα. Την ενδιαφέρουν οι συλλογικές και ατομικές αφηγήσεις που συνθέτουν τις ιστορίες κοινοτήτων. Η εικαστική της πρακτική συνδυάζει στοιχεία προφορικής ιστορίας, τη χρήση αρχείων και τη συνεργασία με κοινότητες που διεκδικούν ορατότητα σε θέματα όπως η μετανάστευση, η γυναικεία εργασία και οι βίαιοι μετασχηματισμοί στον αστικό χώρο μέσω του gentrification και προγραμμάτων «ανάπλασης».
Σπούδασε και εργάστηκε ως εικαστικός, σκηνοθέτρια και επιμελήτρια για χρόνια στην Αγγλία και πλέον ζει και δουλεύει μόνιμα στην Αθήνα.
Η Τατιάνα Μαυρομάτη ζει στην Αθήνα, όπου εργάζεται ως φωτογράφος και καθηγήτρια φωτογραφίας. Η πρακτική της σχετίζεται με τη φωτογραφία ντοκουμέντου και τη χρόνια έρευνα, ενώ πρόσφατα έχει ενσωματώσει και την παραγωγή βίντεο στη μέθοδό της. Τα θέματά της αφορούν τις μεταναστευτικές κοινότητες και κουλτούρες στην Αθήνα, όπως και ζητήματα έμφυλων διαχωρισμών και γυναικείας εργασίας. Φωτογραφίζει γυναίκες από τη Γεωργία από το 2014, σε μια προσπάθεια να κάνει ορατές τις πτυχές της ζωής των γυναικών της Γεωργίας που παραλείπονται από τις κυρίαρχες αφηγήσεις για τις κοινότητες των μεταναστών. Οι φωτογραφίες της έχουν δημοσιευτεί σε ελληνικά και διεθνή sites και εφημερίδες, όπως και σε φωτογραφικές εκδόσεις. Έχει οργανώσει και συμμετάσχει σε πολλές συλλογικές και ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Ο Τελάλης του Βαγγέλη Πυρπίλη, Ελλάδα, 2024, 20’ / The Town Crier by Vaggelis Pirpilis, Greece, 2024, 20′
Ο ηθοποιός Τάσος Κορόζης ζει στην επαρχιακή πόλη του Αγρινίου. Μετά την οικονομική κρίση, οι λιγοστές ευκαιρίες να εργαστεί ως ηθοποιός δεν αρκούν πλέον για να βιοποριστεί. Έτσι δραστηριοποιείται επαγγελματικά στην ανακοίνωση γεγονότων και εκδηλώσεων μέσω μεγάφωνων τοποθετημένων στο ρετρό αυτοκίνητό του, διαφημίζοντας εκδηλώσεις και
πανηγύρια.
Ο Βαγγέλης Πυρπίλης είναι κινηματογραφιστής και γραφιστικός σχεδιαστής με Master of Arts στην οπτική επικοινωνία & διαδραστικά μέσα.
Πανόραμα
Γυρισμός του Νίκου Καρακώστα, Ελλάδα, 2023, 46’
Μετά χρόνων απουσία από το Καστελλόριζο, ένας νησιώτης νοσταλγεί να γυρίσει στην πατρίδα του. Επιθυμεί να ξαναδεί τα σπίτια που τρέμουν στο νερό. Θέλει να συναντήσει τους συντρόφους. Ζητάει να μάθει για την τύχη δυο φίλων του ψαράδων που χάθηκαν στα Τουρκικά νερά. Ο Γυρισμός τον αφήνει έκπληκτο. Παρατηρεί την αλλαγή και τον εξωραϊσμό του Καστελλόριζου, σε αντίθεση με τα ερείπια πού είχε αφήσει πίσω του φεύγοντας.
Συγχρόνως ξαναζεί το δράμα και την ολοκληρωτική καταστροφή που υπέστη η πατρίδα του κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: νιώθει να αναδύονται ακόμη σπαρταριστά, πίσω από την φρεσκοβαμμένη πρόσοψη των σπιτιών, τα ίχνη της περασμένης συμφοράς. Οι παλιοί φίλοι δεν βρίσκονται πλέον στο νησί, όμως πληροφορείται για τον γυρισμό των ψαράδων που, επικηρυγμένοι από τις τουρκικές αρχές, διακινδύνευσαν τη ζωή τους κολυμπώντας νυχτιάτικα, γυμνοί στα παγωμένα νερά της Λυκίας, ανάμεσα σε βάρκες γεμάτες τούρκους στρατιώτες, καταφέρνοντας ανέλπιστα να επιστρέψουν σώοι στο Καστελλόριζο .
Ο Νίκος Καρακώστας γεννήθηκε στην Αθήνα. Μεγάλωσε στην Κυψέλη και τελείωσε τη σχολή Μωραΐτη. Μαθήτευσε δίπλα στον καθηγητή κιθάρας Γεράσιμο Μηλιαρέση. Γράφτηκε στη Φιλοσοφική σχολή της Σορβόννης. Συνέχισε τις σπουδές του στη σχολή θεάτρου École du théâtre d’aujourd’hui στο Παρίσι με καθηγητές από την Comédie-Française. Έπειτα φοίτησε στη σχολή θεάτρου East 15 Acting School στο Λονδίνο και έπειτα στο London Film School. Έγραψε 7 ποιητικές συλλογές και 3 μυθιστορήματα. Έχει γράψει τραγούδια και μουσικές που εκδόθηκαν σε CD.
Έχει δημιουργήσει, σε δική του παραγωγή και μουσική, έξι ντοκιμαντέρ τα οποία αναδείχθηκαν στην Ελλάδα, στην κρατική τηλεόραση και στο εξωτερικό. Ζει στην Κηφισιά, όταν δεν ταξιδεύει με το τρεχαντήρι Αλκμήνη, που έχει για ορμητήριο το Κουφονήσι.
Μάνα της Valerie Kontakos, Ελλάδα, 2014, 67’
Το 1962 μια παρέα κοριτσιών έγινε πρωτοσέλιδο όταν το έσκασαν απ’ το σπίτι για να κλειστούν σε μοναστήρι. Κάθε φορά που το έσκαγαν όμως, οι γονείς τους τις έφερναν με το ζόρι πίσω, μέχρι που η τρίτη απόπειρά τους στέφθηκε με επιτυχία. Σκοπός τους όμως δεν ήταν να απομονωθούν απ’ την κοινωνία με νηστεία και προσευχή. Αυτό που ήθελαν περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο, ήταν να προσφέρουν καταφύγιο σε παραμελημένα και κακοποιημένα παιδιά. Μισό αιώνα αργότερα, οι πρωτεργάτιδες του Λυρείου Παιδικού Χωριού συνεχίζουν να περιθάλπουν παιδιά χωρίς καμία βοήθεια από το κράτος και την εκκλησία. Το «Μάνα» είναι μια διαφορετική ιστορία γυναικείας χειραφέτησης που έχει αλλάξει τις ζωές εκατοντάδων παιδιών ως τώρα, επαναπροσδιορίζοντας την έννοια του όρου ανύπαντρη μητέρα.
Η Valerie Kontakos ζει μεταξύ Αθήνας και Νέας Υόρκης. Μετά την αποφοίτησή της από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, εργάστηκε ως επιμελήτρια ήχου για τους αδελφούς Maysles, την Deborah Dickson, την Anita Thacher και άλλους. Το 1989 σκηνοθέτησε το πρώτο της ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους A Quality of Light. Το 1994 έγινε αναπληρώτρια διευθύντρια του Ελληνικού Ιδρύματος στη Νέα Υόρκη, όπου ξεκίνησε το Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου της Νέας Υόρκης. Η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία της, Who’s on First? (2006), προβλήθηκε στις ΗΠΑ, την Ελλάδα, τη Φινλανδία και τη Νότια Κορέα. Το 2007 ίδρυσε την εταιρεία παραγωγής Exile Films στην Αθήνα και το 2009 τη μη κερδοσκοπική εταιρεία Exile Room, η οποία επικεντρώνεται στην κοινωνική προβολή μέσω του ντοκιμαντέρ. Το Queen of the Deuce είναι η τέταρτη μεγάλου μήκους ταινία της.
Στην Άκρη του Αιγαίου, Καστελλόριζο των Άγγελου Κοβότσου και Ειρήνης Σαρίογλου Ελλάδα, 2015, 55’
Ένα ιστορικό ντοκιμαντέρ -αναδρομή στην πολυτάραχη ιστορία της μικρής νησιωτικής κοινότητας του ακριτικού Καστελλορίζου, της αρχαίας Μεγίστης, που αποτυπώνει τα βασικά
ιστορικά γεγονότα από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα. Το αφιέρωμα αυτό αποτελεί φόρο τιμής στην ιστορία του νησιού, καθώς προσπαθεί να αναδείξει τη σπουδαία πολιτισμική, ιστορική και οικονομική κληρονομιά των Καστελλοριζιών.
Ο Άγγελος Κοβότσος σπούδασε Κινηματογράφο στη σχολή Σταυράκου. Έγραψε και σκηνοθέτησε πάνω από 100 ταινίες – ντοκιμαντέρ για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο.
Έχει βραβευτεί δυο φορές στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Επιμορφώθηκε στο εργαστήριο BDC DISCOVERIES του Creative Europe και στο Script Development του MEDEA. Μέλος της εταιρείας παραγωγής Smiling Sketches. Διδάσκει ντοκιμαντέρ από τη δεκαετία του 1990 σε σχολές κινηματογράφου και ΑΕΙ. Έχει διατελέσει μέλος κριτικών επιτροπών σε ελληνικά και διεθνή φεστιβάλ. Συνεργάζεται με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων και το Story Doc. Mέλος του ΔΣ της Ένωσης Ελληνικού Ντοκιμαντέρ (GDA). Είναι πτυχιούχος Οικονομικών του Ε.Κ.Π.Α.
Η Ειρήνη Σαρίογλου γεννήθηκε το 1972 στην Πόλη. Απόφοιτη του Ζαππείου Λυκείου, σπούδασε αρχικά Γαλλική Γλώσσα και Λογοτεχνία στα Πανεπιστήμια Μαρμαρά και Grenoble. Ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές της σπουδές με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση και του ΙΚΥ στο Πανεπιστήμιο του Birmingham της Μεγάλης Βρετανίας – Τμήμα Βυζαντινών, Οθωμανικών και Νεοελληνικών Σπουδών. Είναι Επίκουρη Καθηγήτρια του Τμήματος Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Πόλης. Από το 2008 είναι συν- ιδρύτρια και Γενική Γραμματέας του Ελληνικού Ιδρύματος Ιστορικών Μελετών (ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ.)
Από το 2016 μέχρι και σήμερα διατελεί καλλιτεχνική διευθύντρια του Beyond Borders – Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου.
Χάλκη- Πρωτοβουλία GR Eco Islands του Αλέξανδρου Σκούρα, Ελλάδα, 2023, 7’51’’
H Χάλκη έγινε το πρώτο Πράσινο-Έξυπνο Νησί, ένα πρότυπο πράσινης οικονομίας, ενεργειακής αυτονομίας και ψηφιακών καινοτομιών, μέσα από σημαντικές δράσεις που
ανέλαβε η ΔΕΗ. Πιο συγκεκριμένα: Την κάλυψη του κόστους εξοπλισμού για την κατασκευή φωτοβολταϊκού πάρκου ισχύος 1 MW, χάρη στο οποίο διασφαλίζεται μείωση της δαπάνης για ηλεκτρική ενέργεια από τα νοικοκυριά και τους επαγγελματίες του νησιού και την τοποθέτηση 4 δημόσιων προσβάσιμων σημείων φόρτισης ΔΕΗ Blue, που συμβάλλουν στη μείωση του κλιματικού αποτυπώματος του τομέα των μεταφορών στο νησί. Στο ντοκιμαντέρ γνωρίζουμε τα πρόσωπα της Χάλκης που κάνουν αυτό το όραμα πραγματικότητα: από τον Δήμαρχο και τον πρόεδρο της ενεργειακής κοινότητας, τις δυναμικές γυναίκες της Χάλκης έως και τον μοναδικό οδηγό ηλεκτρικού ταξί του νησιού, που μας μιλούν για τη μεγάλη
αλλαγή που βιώνουν στην καθημερινότητά τους.
Ο Αλέξανδρος Σκούρας ζει στην Αθήνα. Έχει σπουδάσει οικονομικά, πολιτισμό και φιλοσοφία. Από το 2011 έχει σκηνοθετήσει 6 ταινίες μυθοπλασίας μικρού μήκους, 2 ντοκιμαντέρ μικρού μήκους και ένα ντοκιμαντέρ 90’ για τον Νίκο Καζαντζάκη. Σήμερα δουλεύει στην τηλεόραση ως ανεξάρτητος σκηνοθέτης και παραγωγός, με εξειδίκευση στο ντοκιμαντέρ, έχοντας σκηνοθετήσει μέχρι τώρα 79 ωριαία επεισόδια.
From Cambridge with Love – A Call to mend the Parthenon’s broken treasures του Λεωνίδα Λιαμπέη, Ελλάδα, 2024, 38’
Τα προηγούμενα χρόνια, οι Άγγλοι κλασικιστές χρησιμοποίησαν τις γνώσεις που είχαν αποκτήσει σε σπουδαίους τόπους μάθησης όπως το Κέιμπριτζ για να εκμεταλλευτούν και να λεηλατήσουν την κληρονομιά της Ελλάδας. Ανάμεσά τους ήταν ο Philip Hunt, ο κλασικιστής με σπουδές στο Κέιμπριτζ, ο οποίος επέτρεψε στον λόρδο Έλγιν να αφαιρέσει από την Ακρόπολη περισσότερα από τα μισά γλυπτά που είχαν διασωθεί και να τα μεταφέρει στην Αγγλία, όπου βρίσκονται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο. Αυτές τις μέρες, νέες φωνές ακούγονται στις όχθες του ποταμού Καμ. Ο απόφοιτος του Κέιμπριτζ και συγγραφέας Bruce Clark επιστρέφει στην παλιά του πανεπιστημιούπολη για να ρωτήσει γιατί οι μελετητές και οι καλλιτέχνες έχουν αλλάξει τη στάση τους απέναντι στην Ελλάδα. Αντί να μετατρέψουν την ελληνική κληρονομιά προς όφελός τους, φαίνονται αποφασισμένοι να επανενώσουν και να επιδιορθώσουν τα σπασμένα γλυπτά – και τις σπασμένες φιλίες.
Ο Λεωνίδας Λιαμπέης έχει πάνω από 16 χρόνια εμπειρίας στη δημιουργική παραγωγή και την έρευνα σε εθνικές και διεθνείς συμπαραγωγές, κυρίως σε ταινίες και τηλεοπτικές παραγωγές μη μυθοπλασίας, αλλά και σε εκθέσεις πολυμέσων και καμπάνιες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ως Associate και Line Producer, εργάστηκε σε συμπαραγωγές με την HBO Europe, NatGeo, Eurimages, CE Media, Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, Ιταλικό Κέντρο Κινηματογράφου κ.ά. Ως παραγωγός έχει ολοκληρώσει βραβευμένα ντοκιμαντέρ για την ΕΡΤ, το ΕΚΚ και το ΕΚΟΜΕ και τώρα παράγει μια δραματοποιημένη σειρά ντοκιμαντέρ για την τηλεόραση του ΣΚΑΪ, καθώς και διάφορα μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ, που έχουν διακριθεί στο 2021 Pitching και στο 2024 Docs in Progress του TiDF ή ταξιδέψει στο IMPACT Lab στο WEMW 2024. Το 2014 έλαβε το βραβείο Focal Award για την καλύτερη χρήση αρχειακού υλικού σε παραγωγή ιστορίας, ενώ οι παραπάνω ταινίες έχουν επιλεγεί για τα CPH:DOX, Visions du Reel, European Film Awards κ.ά. Συνδυάζει πτυχίο Πολιτικής, Φιλοσοφίας και Οικονομικών από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης καθώς και πτυχίο Ζωγραφικής από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας.
Underwonder, επ. 1: Η Λίμνη της Βουλιαγμένης του Κώστα Καρύδα, Ελλάδα, 2024, 51’
Στην καρδιά της Αττικής, θα βρείτε ένα γεωλογικό θαύμα. Το σπήλαιο της λίμνης Βουλιαγμένης είναι ένα αξιοσημείωτο γεωλογικό φαινόμενο. Ο κύριος υποθαλάσσιος θάλαμος του σπηλαίου, ο οποίος έχει εξερευνηθεί μέχρι σήμερα και έχει χωρητικότητα περίπου 2.000.000 κυβικά μέτρα, θεωρείται ο μεγαλύτερος βυθισμένος θάλαμος στην Ευρώπη και ένας από τους μεγαλύτερους στον κόσμο. Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει αυτό το μοναδικό φαινόμενο μέσα από μοναδικής ομορφιάς υποβρύχια πλάνα και τρισδιάστατες γραφικές απεικονίσεις. Επιχειρεί να καταγράψει το βαθύτερο σημείο του σπηλαίου, πέρα από τα 125 μέτρα που επιχείρησε η τελευταία επιστημονική αποστολή το 2009.
Ο Κώστας Καρύδας είναι Έλληνας σκηνοθέτης με έργο στον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Η φιλμογραφία του περιλαμβάνει βραβευμένες ταινίες μικρού μήκους, όπως το Wake Up (2011) και το The Activists (2016). Το πρόσφατο έργο του, Underwonder, είναι μια τετραμερής σειρά ντοκιμαντέρ, σε παραγωγή της Cosmote TV, που εξερευνά τις υποβρύχιες σπηλιές της Ελλάδας και αποκαλύπτει πληροφορίες για το γεωλογικό παρελθόν της.
*Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.beyondborders.gr ή να επικοινωνήσετε με το Φεστιβάλ στη διεύθυνση Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε..
Σε ηλικία 93 ετών πέθανε ο Κωστής Ζώης με συγγενείς, φίλους και συναδέλφους να τον αποχαιρετούν την ερχόμενη Δευτέρα (10:30 π.μ.) στο νεκροταφείο Βύρωνα.
Η Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών εξέφρασε την απέραντη θλίψη της για τον θάνατο του επίτιμου μέλους της, που υπήρξε από τους πρωτεργάτες του σωματείου και στήριγμα για τους νέους καλλιτέχνες.
Όπως αναφέρει η Εταιρεία, το 1965 έκανε την πρώτη του μικρού μήκους ταινία, «Τ’ άλογο», βασισμένη στο ομώνυμο διήγημα του Ζαχαρία Παπαντωνίου, που απέσπασε σημαντικές διακρίσεις (Α’ Τιμητική Διάκριση στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 1965, Α’ Κρατικό Βραβείο 1966, Διάκριση στο Φεστιβάλ Ομπερχάουζεν 1966, Διάκριση στο Φεστιβάλ Κρακοβίας 1966).
Δύο χρόνια αργότερα η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία, «Σιλουέττες» κατέκτησε το Α’ Χρυσό Βραβείο στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ενώ συγκέντρωσε άλλα 8 βραβεία και διακρίσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό. Το 1968 γυρίζει τη μικρού μήκους ταινία «Ο Δραπέτης» και κατακτά και πάλι το Α’ Βραβείο στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης εκείνης της χρονιάς.
Για τη δεύτερη ταινία του μεγάλου μήκους, «Θα μπορούσαμε να κάνουμε κάτι εμείς» (1971) συνεργάστηκε στο σενάριο με τον Κώστα Μουρσελά, βασικό του συνεργάτη στον πρώτο χρόνο της σειράς «Εκείνος κι εκείνος», η οποία έμεινε στην ιστορία για το υπονομευτικό της μήνυμα κατά τη διάρκεια της δικτατορίας.
Τη δεκαετία του ’70 δημιούργησε για την ΕΡΤ μια σειρά ντοκιμαντέρ όπως «Η Μόλυνση και οι άλλοι…», «Ζωντανές και νεκρές πολιτείες», «Πεντέλη ώρα μηδέν» και πολλά άλλα.
Το μεσαίου μήκους ντοκιμαντέρ του, «Οι Αζήτητοι» (1982) ήταν ένα σημαντικό ντοκιμαντέρ για τους ψυχασθενείς της Λέρου και άλλων ιδρυμάτων. Σκηνοθέτησε επίσης, τις μίνι σειρές «Στον αργαλειό του φεγγαριού» και «Πόντιος Πιλάτος», όπως και τη σειρά προσωπικών αφηγήσεων «Το τραίνο της ζωής μου».
Παράλληλα με τον κινηματογράφο και την τηλεόραση, ο Ζώης σκηνοθέτησε και θεατρικές παραστάσεις όπως « Η Έκπληξη» του Χ. Τσικλιρόπουλου στο Πειραματικό Θέατρο.
Αναλυτικά η ανακοίνωση:
Δείτε από το Αρχείο της ΕΡΤ της σειρά 52 οικολογικών ντοκιμαντέρ «το Βλεμμα», σε Σκηνοθεσία Κωστή Ζώη και με παρουσιαστή τον Χρόνη Μίσσιο.
19 Αυγούστου 2023. Φωτιά ξεσπά από κεραυνό στην περιοχή Μελία, βόρεια της Αλεξανδρούπολης. Για την κατάσβεσή της φθάνουν στο σημείο δώδεκα οχήματα της Πυροσβεστικής με 44 άνδρες, ενώ ρίψεις νερού πραγματοποιούν τρία αεροσκάφη και ένα ελικόπτερο.
20 Αυγούστου 2023. Η φωτιά προχωράει πολύ γρήγορα. Φθάνει νότια, στο Αετοχώρι. Καίει σπίτια και την ιστορική εκκλησία του χωριού. Η Εγνατία Οδός, στην κατεύθυνση προς το βόρειο τμήμα του Νομού Εβρου, κλείνει.
21 Αυγούστου 2023. Νέα εστία φωτιάς στη θέση Γκίμπρενα, εντός του δάσους της Δαδιάς. Απειλεί σπίτια και περιουσίες. Εκκενώνεται το χωριό Αβαντας. Καθώς η φωτιά πλησιάζει την Αλεξανδρούπολη, μηνύματα από το «112» στέλνονται προς τους κατοίκους με την οδηγία να παραμείνουν στα σπίτια τους έχοντας τα παράθυρα κλειστά. Αργά το βράδυ αρχίζει μια τιτάνια, πρωτοφανής επιχείρηση για την εκκένωση του πανεπιστημιακού νοσοκομείου της πόλης.
«Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα αφήναμε ως χώρα να χαθεί αυτός ο παράδεισος», λέει στην «Κ» ο φωτογράφος Σάκης Γιούμπασης, ο οποίος βρέθηκε στον Εβρο τις πρώτες ημέρες της καταστροφικής πυρκαγιάς.
Ο φωτογράφος Σάκης Γιούμπασης, που ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη, φθάνει στην Αλεξανδρούπολη εκείνη τη νύχτα. Οταν είχε μάθει για το ξέσπασμα της πυρκαγιάς πριν από τρεις ημέρες, είχε υποτιμήσει τη δυναμική της. Βλέποντάς την όμως να φουντώνει ολοένα και περισσότερο και να απειλεί την πόλη όπου διαμένουν οι γονείς του, σπεύδει στο πλευρό τους. Φωτογραφίζει αρχικά από εδάφους. Στις 27 Αυγούστου, όταν οι φλόγες φθάνουν στη Λευκίμμη, συνειδητοποιεί, όπως και πολλοί ντόπιοι, ότι η φωτιά είναι ασταμάτητη. Ο Εβρος είναι η γενέτειρά του και η Λευκίμμη το χωριό του παππού και της γιαγιάς του, των παιδικών αναμνήσεών του. Το μυαλό του κατακλύζεται από εικόνες: χαρούμενες στιγμές, βόλτες με τα ποδήλατα, εκδρομές και παιχνίδια στο δάσος. Στο δάσος που πια δεν υπάρχει και πιθανότατα δεν θα υπάρξει ξανά.
Αποφασίζει να καταγράψει με drone την καταστροφή, ξεκινώντας από τις περιοχές όπου η πύρινη λαίλαπα έχει ήδη περάσει. Μέχρι τις 4 Σεπτεμβρίου, όταν η φωτιά τίθεται πια υπό έλεγχο μην έχοντας τίποτα άλλο να «καταπιεί», έχει συγκεντρώσει ένα συγκλονιστικό υλικό από την καμένη γη, η οποία έχει έκταση μεγαλύτερη των 935.000 στρεμμάτων. Τόσα κάηκαν μέσα σε δεκαεπτά ημέρες και ακριβώς αυτός είναι ο τίτλος του ντοκιμαντέρ του, «Εβρος 17 μέρες μετά», διάρκειας 17 λεπτών, που περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα του 26oυ Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (έχει ενταχθεί στις προβολές του «Πλατφόρμα+»).
«Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα αφήναμε ως χώρα να χαθεί αυτός ο παράδεισος», λέει ο φωτογράφος Σάκης Γιούμπασης.
Τι τον έκανε να δημιουργήσει αυτό το «χειροποίητο» φιλμ; «Ο θυμός. Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα αφήναμε ως χώρα να χαθεί αυτός ο παράδεισος», μας λέει και εξηγεί γιατί επέλεξε να χρησιμοποιήσει μόνο εικόνες από ψηλά. «Για να αποτυπώσω καλύτερα το μέγεθος της καταστροφής και να ευαισθητοποιήσω όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους. Αν και δεν είμαι αισιόδοξος, για να είμαι ειλικρινής. Το μεγαλύτερο ποσοστό των συμπολιτών μας ξεχνά πολύ εύκολα. Τα πάντα…» σημειώνει. Στο ντοκιμαντέρ του, τα πλάνα δεν συνοδεύονται από τη φωνή ενός αφηγητή, αλλά μόνο από κείμενα που περιγράφουν τα δραματικά γεγονότα.
«Είναι τόσο “εύγλωττες” οι εικόνες που μια φωνή δεν θα πρόσθετε τίποτα», σημειώνει. Αυτό που θυμάται πιο έντονα από τις ημέρες της κινηματογράφησης είναι η όξινη μυρωδιά του καμένου. Τον ρωτάμε πώς είναι σήμερα η γη του Εβρου. «Τώρα που πλησιάζει η άνοιξη, η καμένη γη θα αρχίσει σιγά σιγά να πρασινίζει. Τα καμένα δέντρα, όμως, είναι ακόμη εκεί, βλέπεις τα κουφάρια τους και ξέρεις πως ποτέ δεν πρόκειται να “αναστηθούν”. Οσο για τους κατοίκους; Μετά το αρχικό σοκ και την πίκρα που τους έχει αφήσει η αναποτελεσματικότητα της κρατικής μηχανής να προστατέψει τον τόπο τους, είναι αποφασισμένοι να μείνουν στον Εβρο και να προσπαθήσουν να ξαναφτιάξουν όσα έχασαν», καταλήγει.
Συμπληρώνεται ένας χρόνος από την τραγωδία στα Τέμπη. Ένας χρόνος από το πιο θανατηφόρο σιδηροδρομικό δυστύχημα που έχει καταγραφεί ποτέ στην Ελλάδα.
Το Eteron – Ινστιτούτο για την Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή, στο πλαίσιο του αφιερώματος που ετοίμασε με τίτλο «Δικαίωση εν αναμονή», συναντήθηκε με συγγενείς των θυμάτων στην Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα. Κατέγραψε τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τα κύρια συμπεράσματα που έχουν αποκομίσει από τα στοιχεία που έχουν συλλέξει έως τώρα αναφορικά με όσα προκάλεσαν τη μετωπική σύγκρουση των δύο τρένων, αλλά και για όσα ακολούθησαν αυτής.
Τι ήταν εκείνο που θεωρούν πως τελικά δεν λειτούργησε το μοιραίο βράδυ; Υπήρχε τρόπος να αποφευχθεί η σύγκρουση της επιβατικής αμαξοστοιχίας με την εμπορική ή – έστω – κάποια «δικλίδα» ασφαλείας προκειμένου να αποτραπεί η απώλεια τόσων ζωών στην περίπτωση ενός ανθρώπινου λάθους;
Πώς έχει λειτουργήσει η συμμετοχή του κόσμου στις προσπάθειες για την απόδοση δικαιοσύνης; Πώς αισθάνονται σε σχέση με τους χειρισμούς της υπόθεσης από την εκτελεστική εξουσία; Τι αναμένουν σε δικαστικό επίπεδο και τι θα τους έκανε να νιώσουν δικαίωση έναν χρόνο μετά την τραγωδία;
Τα παραπάνω είναι μερικά μόνο από τα ερωτήματα, για τα οποία συζητήσαμε με την Άννα Καρατζόγλου, μητέρα της Κέλλυς Πορφυρίδου, τον Βαγγέλη Βλάχο, αδερφό του Βάιου Βλάχου, και την Μαρία Καρυστιανού, μητέρα της Μάρθης Ψαροπούλου.
Το ντοκιμαντέρ του Eteron, «Δικαίωση εν αναμονή», είναι διαθέσιμο στο κανάλι του Ινστιτούτου στο YouTube.
Ντοκιμαντέρ που υμνούν την ομορφιά της απελευθερωτικής πράξης του αυτοπροσδιορισμού και σφράγισαν το παγκόσμιο queer σινεμά πρωταγωνιστούν στο μεγάλο αφιέρωμα του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (7-17/3/2024) με τίτλο «Citizen Queer».
Ιστορίες της διπλανής πόρτας, αλλά και πολύτιμες ιστορικές καταγραφές για τις απαρχές και την εξέλιξη του ΛΟΑΤΚΙ+ κινήματος, ιστορίες προσωπικές και οικουμενικές, με πρωταγωνιστές τους ανθρώπους γύρω μας, τα αγαπημένα μας πρόσωπα, εμάς τους ίδιους, εξερευνούν ό,τι μάς ορίζει και μας περιβάλλει, και μας υπενθυμίζουν ότι ολοκληρωμένοι είμαστε μόνο αν είμαστε όλοι μαζί.
Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης προτείνει ταινίες που αντανακλούν τη ζωή σε όλες τις εκφάνσεις της: τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, την περιπέτεια του έρωτα, τις προκλήσεις της καθημερινότητας, τα καίρια ζητήματα ταυτότητας, τις γενναίες διεκδικήσεις, τις ελπιδοφόρες μεταμορφώσεις που έχουν συντελεστεί στην κοινωνία, τις αναγκαίες αλλαγές που θα γίνουν πραγματικότητα στο μέλλον.
Ειδικοί σύμβουλοι στο μεγάλο αφιέρωμα του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ είναι η Maria Cyber (Ελλάδα), μια από τις πρώτες λεσβίες ακτιβίστριες στην ελληνική ΛΟΑΤΚΙ+ σκηνή, ιδρύτρια και για χρόνια διευθύντρια του εμβληματικού φεστιβάλ Outview Festival, ο Ρίκο Τζόνσον-Σινκλέρ (Hνωμένο Βασίλειο), ιδρυτής του διάσημου queer φεστιβάλ CineQ και ειδικός συμπερίληψης σε φεστιβάλ όπως του Βερολίνου και των Καννών, και το Σιμόν(ε) φαν Σάαρλοος (Ολλανδία), συγγραφέα, curator και εικαστικό.
Χαρακτηριστική του αφιερώματος είναι η ταινία The Homosexual Century (Race D’Ep, 1979) των Λιονέλ Σουκάζ και Γκι Οκενγκέμ, μία από τις πιο ριζοσπαστικές και ευρηματικές απεικονίσεις της queer ταυτότητας. Η ταινία ανατρέχει μέσα από τέσσερα ευδιάκριτα κεφάλαια στις απαρχές και στις ρίζες της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας και των διεκδικήσεών της, φτάνοντας μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, με σκοπό να φέρει στο φως όσα παραλείφθηκαν από τα επίσημα κιτάπια της Ιστορίας.
Η εμβληματική Μπέττυ (1979) του Δημήτρη Σταύρακα αφηγείται το 24ωρο της Μπέττυς Βακαλίδου. Με αναμνήσεις από την προηγούμενη ζωή της, αλλά και εικόνες από την τωρινή, καθώς η μέρα βαδίζει προς το τέλος της, το παρελθόν και το παρόν τέμνονται. Σε αμφότερα, όμως, ένα είναι το αίσθημα που κυριαρχεί: η αναπόφευκτη μοναξιά του προσώπου.
Το The Celluloid Closet (1996) των Ρομπ Επστάιν και Τζέφρι Φρίντμαν, μία από τις πιο λεπτομερείς, αναλυτικές και διασκεδαστικές καταγραφές της απεικόνισης των gay και transgender χαρακτήρων στο Χόλιγουντ, δείχνει πώς γνωστοί σεναριογράφοι και σκηνοθέτες της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας έκρυβαν τα μηνύματά τους ακόμα και μέσα σε διάσημες, mainstream ταινίες.
Το πρωτοποριακό Gendernauts (1999) της Μόνικα Τρόιτ, μία από τις πρώτες ταινίες που διερεύνησαν το θέμα της φυλομετάβασης με συγκλονιστικές μαρτυρίες τρανς, μας προσκαλεί σε ένα αντισυμβατικό ταξίδι αναθεώρησης της έννοιας της σεξουαλικής ταυτότητας, όπου η αυτο-υπονόμευση λειτουργεί ως το πιο αποτελεσματικό γιατρικό απέναντι στην ηθικολογία, την πολιτική ορθότητα και τη δογματική στράτευση.
To Queer Japan (2019) του Γκρέιαμ Κόλμπεϊνς, ένα πολύχρωμο και συναρπαστικό κολάζ από περισσότερες από εκατό συνεντεύξεις, μας συστήνει καλλιτέχνες, ακαδημαϊκούς και ακτιβιστές της ιαπωνικής ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, οι οποίοι περιγράφουν τη μετάβαση της ιαπωνικής κοινωνίας από τη σιωπή στην ορατότητα.
Πιο επίκαιρο από ποτέ, το ντοκιμαντέρ Οι γάμοι της Τήλου (2022) του Παναγιώτη Ευαγγελίδη, που επικεντρώνεται στους πρώτους γκέι και λεσβιακούς γάμους που τελέστηκαν στην Ελλάδα, το 2008, στην Τήλο, θα προβληθεί με όρους καθολικής προσβασιμότητας, με την υποστήριξη της Alpha Bank, χορηγού προσβασιμότητας του Φεστιβάλ.
Επιπλέον, ο αγαπημένος ΑΚατάλογος του Φεστιβάλ θα συμπληρώσει το αφιέρωμα, φιλοξενώντας κείμενα που εξερευνούν τις θεματικές, συνιστώσες και καταβολές του queer ντοκιμαντέρ. Τα κείμενα για τον ΑΚατάλογο υπογράφουν: Πολ Πρεθιάδο, Παναγιώτης Ευαγγελίδης, Λήδα Γαλανού, Δημήτρης Παπανικολάου, ΝΙΟΝΙΑ φιλμς, Σήφης Βαρδάκης, Γιώργος Κρασσακόπουλος, Σιμόν(ε) φαν Σάαρλος, Ορέστης Ανδρεαδάκης.
Το Φεστιβάλ, μέσα από το μεγάλο αφιέρωμα του 26ου ΦΝΘ, αλλά και ποικίλες άλλες δράσεις και ενέργειες, υποστηρίζει το EuroPride 2024, το οποίο θα διεξαχθεί στη Θεσσαλονίκη από τις 21 έως τις 29 Ιουνίου 2024.
Πέμπτη 21 Δεκεμβρίου στις 20:00 | ΡΟΜΑΝΤΖΟ. Αναξαγόρα 3-5, Ομόνοια – τκ 105 52 | Ελεύθερη είσοδος, με εθελοντική οικονομική ενίσχυση της συλλογικής κουζίνας Άλλος Άνθρωπος | Website: www.thedowntownrefuge.com
Σήμερα στο κέντρο της Αθήνας, εκεί όπου κάποτε περπάτησαν ο Σοφοκλής και ο Σωκράτης, στους δρόμους που φέρουν τα ονόματα τους, εκατοντάδες εξαθλιωμένοι άνθρωποι αγωνίζονται να επιβιώσουν. Μετανάστες, εξαρτημένοι, ιερόδουλες, ζητιάνοι. Η πλατεία Ομονοίας ανέκαθεν ήταν κέντρο του υποκόσμου αλλά και των φτωχών και κατατρεγμένων.
Από τις αρχές του 1900 όμως, είχε δημιουργηθεί εκεί ένα καταφύγιο ψυχών και σωμάτων. Η Πολυκλινική Αθηνών. Ένα θαύμα στην ιστορία της Ιατρικής στην Ελλάδα.
Ένα νοσοκομείο που στο καταστατικό του προέβλεπε δωρεάν φάρμακα και περίθαλψη, σε όλους τους φτωχούς και άπορους, ανεξαρτήτως εθνικότητας και θρησκεύματος, από το 1903. Μέχρι το 2013 που έκλεισε, παρέμεινε στην αιχμή της ιατρικής πρωτοπορίας χωρίς να παρεκκλίνει από τον ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό, που οραματίστηκαν οι ιδρυτές της.
Καθόλου τυχαία δεν βρέθηκε να υπηρετεί ως ιερέας στον Άγιο Γεράσιμο, το μικρό παρεκκλήσι της Πολυκλινικής επί της οδού Σωκράτους, ένας σπάνιος, απίθανος ερημίτης. Ο ιερομόναχος Πορφύριος. Σήμερα είναι ένας από τους μεγαλύτερους αγίους της ορθόδοξης εκκλησίας.
Μικρό αγόρι είχε φύγει κρυφά για τοΆγιο Όρος με το όνειρο να ζήσει σαν ασκητής μέσα στη φύση. Το χέρι του Θεού όμως, όπως έλεγε ο ίδιος, τον έκανε ασκητή στην Ομόνοια. Για να προσφέρει στο πιο δύσκολο σημείο της Αθήνας, με όλη του την ψυχή, την πνευματική του βοήθεια, σε χιλιάδες συνανθρώπους του. Στους ασθενείς, τις ιερόδουλες και τους θαμώνες της περιοχής, αλλά και σε όλους όσους τον αναζητούσαν απ’ όλα τα μήκη και πλάτη της γης, καθώς η φήμη του μεγάλωνε. Ο ίδιος παρέμεινε ως το τέλος αθόρυβος, αφανής, ταπεινός.
***
Την Πέμπτη 21 Δεκεμβρίου στις 20:00, σε πρώτη δημόσια προβολή στο Ρομάντζο, Αναξαγόρα 3 στην Ομόνοια, πολύ κοντά στην Πολυκλινική Αθηνών, θα προβληθεί «Το Καταφύγιο Στην Ομόνοια», και θα μιλήσουν ο Νικόλαος Αλιβιζάτος, συνταγματολόγος και εγγονός του ιδρυτή της Πολυκλινικής Νικόλαου Αλιβιζάτου, ο γιατρός Γεράσιμος Αλιβιζάτος, γιος του Τζον Αλιβιζάτου, που υπήρξε ο τελευταίος διευθυντής της Πολυκλινικής από την οικογένεια των ιδρυτών και η σκηνοθέτης Φένια Παπαδόδημα.
«Το Καταφύγιο Στην Ομόνοια», έχει συμμετάσχει στο διαγωνιστικό τμήμα σημαντικών διεθνών φεστιβάλ, στο Μπουένος Άιρες, στο Σίντνεϊ, στη Βουδαπέστη και στο Λονδίνο. Προβλήθηκε για πρώτη φορά στους Ανοιχτούς Ορίζοντες του διεθνούς φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 2022.
Σε τηλεοπτική πρεμιέρα θα προβληθεί στην ΕΡΤ στις 24 Δεκεμβρίου και θα παραμείνει στο ERTFLIX για τρεις μήνες.
ΤΟ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ ΣΤΗΝ ΟΜΟΝΟΙΑ
Η πλατεία Ομονοίας. Το κέντρο της Αθήνας και της εξαθλίωσης.
Οι αδελφοί Νικόλαος και Ανδρέας Αλιβιζάτος, ιδρύουν εκεί την Πολυκλινική Αθηνών το 1903.
Το νοσοκομείο των φτωχών που αλλά και της ιατρικής πρωτοπορίας.
Εκεί υπηρέτησε για 33 χρόνια ως ιερέας, ο τότε ιερομόναχος Πορφύριος.
Σήμερα ένας από τους μεγαλύτερους αγίους της Ορθόδοξης εκκλησίας.
Ανιδιοτελής προσφορά και σκληρή εκμετάλλευση. Μία προσωπική ματιά πάνω στο τοπίο της σύγχρονης Αθήνας και στη μορφή ενός μοναδικού αγίου.
«Οι μνήμες από το νοσοκομείο αυτό όπου κι εγώ έτυχε να ζήσω τα παιδικά μου χρόνια, οι σκέψεις μου πάνω σε όσα καταγράφει η κάμερα από την πολύβουη Ομόνοια, η ιστορία και η προσφορά της Πολυκλινικής Αθηνών, η ανεπανάληπτη συνάντηση μου με τον Άγιο Πορφύριο. Όλα αυτά συνθέτουν το καταφύγιο στην Ομόνοια».
στο 7ο Φεστιβάλ WIFT GR 50/50 Ισότητα και στον Κινηματογράφο
Σάββατο 25 Νοεμβρίου στις 18:00
Ταινιοθήκη της Ελλάδος
«Η Μητέρα του σταθμού», το βραβευμένο ντοκιμαντέρ της Κωστούλας Τωμαδάκη, θα προβληθεί το Σάββατο 25 Νοεμβρίου 2023 στις 18:00 στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, στο πλαίσιο του 7ου Φεστιβάλ WIFT GR 50/50 Ισότητα και στον Κινηματογράφο.
Το Φεστιβάλ, που φέτος τιμά τις Γυναίκες Χωρίς Σύνορα, τις Ελληνίδες δημιουργούς που διαπρέπουν και έχουν ξεχωρίσει με το έργο τους στην Ελλάδα και το εξωτερικό την τελευταία πενταετία, συμπίπτει ημερολογιακά και τιμά την 25η Νοεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών.
Το Σάββατο 25 Νοεμβρίου θα πραγματοποιηθεί επίσης η κεντρική συζήτηση με θέμα «Γυναίκες Δημιουργοί στον Ελληνικό Κινηματογράφο», με συζητήσεις Ελληνίδων δημιουργών από όλες τις ειδικότητες.
Οι «αόρατες», γυναίκες που δεν κατέγραψε ποτέ η Ιστορία, πρωταγωνιστούν στο ντοκιμαντέρ της Κωστούλας Τωμαδάκη «Η Μητέρα του σταθμού», που συγκινεί Φεστιβάλ και θεατές, και εκτός Ευρώπης.
Μετεμφυλιακή Ελλάδα, φτώχεια, ανεργία, η μετανάστευση μονόδρομος για τις χιλιάδες γυναίκες, κυρίως, από τα χωριά της Βορείου Ελλάδας που ερήμωσαν μέσα σε μια δεκαετία. Με τρένα, καράβια και εισιτήριο χωρίς επιστροφή, νέες γυναίκες, χωρίς να γνωρίζουν τη γλώσσα, κάποιες αγράμματες, έφτασαν στις φάμπρικες της Γερμανίας. Οι περισσότερες έχοντας αφήσει πίσω τους την οικογένεια: Τα παιδιά - βαλίτσα που μεγάλωσαν μέσα σε μια συνεχή μετακίνηση, κάποια έμεναν στο χωριό με την γιαγιά, ανάμεσα σε δύο γλώσσες, δύο εκπαιδευτικά συστήματα, δύο πατρίδες. Φτάνοντας στην τρίτη γενιά μεταναστριών, σε εκείνες τις νέες γυναίκες με επαγγελματικά εφόδια που έχουν εξισωθεί πλήρως με την δυναμική των υπόλοιπων Ευρωπαίων γυναικών και επιλέγουν οι ίδιες που και πως θα ζήσουν.
Η κάμερα ακολουθεί σε απόσταση αναπνοής τις «αόρατες» γυναίκες που κουβάλησαν τις πίκρες και τις χαρές, την ιστορία τους, φωτίζοντας τα κίνητρα της μετανάστευσης, την ανάγκη και το όνειρο για ένα καλύτερο κόσμο.
Οι αναμνήσεις, οι μαρτυρίες, συνδυάζονται με τα επίσημα αρχεία που μέχρι σήμερα δεν έχουν δει το φως, αλλά κυρίως τα προσωπικά αρχεία των γυναικών που από μόνα τους αποτελούν ιστορικό αρχείο ανεκτίμητου πλούτου για την ιστορία της ελληνικής μετανάστευσης.
Η «Μητέρα του Σταθμού» έκανε πρεμιέρα, τέλος Αυγούστου 2022, ως υποψήφια για βραβείο στο Mumbai International Film Festival στη Βομβάη.
Οι «αόρατες» γυναίκες, μετανάστριες του ’60 στις φάμπρικες της Γερμανίας, τρεις φορές αόρατες -αγράμματες, ξένες και γυναίκες- κατάφεραν να συγκινήσουν Φεστιβάλ και θεατές εκτός Ευρώπης.
Έως σήμερα τo ντοκιμαντέρ έχει πάρει μέρος και έχει αποσπάσει βραβεία σε κινηματογραφικά φεστιβάλ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ανάμεσα τους στις πόλεις: Μουμπάι, Μπουένος Άιρες, Μόντρεαλ, Νέα Υόρκη, Λονδίνο, Χόλυγουντ, Αττάλεια, Χιούστον, Σικάγο, Σίδνεϊ, Τζαϊπούρ, Μπογκοτά, Βοστώνη, Σαν Φρανσίσκο.
Συντελεστές
Σενάριο - Σκηνοθεσία: Κωστούλα Τωμαδάκη
Παραγωγή: Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, ΕΡΤ, Τζίνα Πετροπούλου
Στις 26 Ιουνίου του 1947 μια σκυθρωπή φάλαγγα με περισσότερα από 400 μέλη 83 οικογενειών από το μεθοριακό χωριό της Αετομηλίτσας έπαιρνε τα μονοπάτια του Γράμμου για την Αλβανία. Η διαφυγή θα ήταν για λίγες μέρες, αλλά εντέλει κράτησε 15 χρόνια. Επτάμισι δεκαετίες αργότερα, πέντε από τα παιδιά εκείνου του καραβανιού μίλησαν στο ντοκιμαντέρ που ετοίμασε το NEWS 24/7.
Την Άνοιξη του 1947 ο ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος (1946-’49) πλησίαζε σαν μαύρο σύννεφο στον ουρανό πάνω από το Γράμμο. Μέχρι το τέλος των εχθροπραξιών τον Αύγουστο του ‘49, σχεδόν 27.000 παιδιά-πρόσφυγες θα εγκατέλειπαν τη ζωή, το χωριό, το σχολείο και τα παιχνίδια τους, για να ζήσουν σε ένα ξένο μέρος με αλλιώτικους ανθρώπους.
Επτά χιλιάδες από τα παιδιά αυτά μετακινήθηκαν από τις εστίες τους -στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας- αρκετούς μήνες πριν σχεδιαστεί από το ΚΚΕ το πρόγραμμα εκκένωσης των χωριών στις εμπόλεμες περιοχές (αρχές του 1948) και πριν αρχίσει να εφαρμόζεται από τον ΔΣΕ στις αρχές του Μαρτίου εκείνης της χρονιάς.
Επιπλέον, η αποχώρηση των οικογενειών της Αετομηλίτσας και των γύρω χωριών εκείνο τον Ιούνιο για την Αλβανία συνέβη πριν αρχίσει και το αντίστοιχο πρόγραμμα της ελληνικής κυβέρνησης, με επικεφαλής της βασίλισσα Φρειδερίκη, τον Ιούλιο του 1947. Ούτε είχαν ξεκινήσει ακόμη οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του ΕΣ για τη μεταφορά των ορεινών πληθυσμών στις πόλεις, που αποσκοπούσαν να αποκόψουν τους μαχητές του ΔΣΕ από τον ανεφοδιασμό και την επάνδρωση.
Ο λόγος της ξαφνικής αποχώρησης ήταν ο πιο άγριος που θα μπορούσε να εισβάλλει στον παιδικό ψυχισμό: οι επικείμενοι βομβαρδισμοί από τα μαχητικά αεροσκάφη της ελληνικής πολεμικής αεροπορίας. Τα νέα είχαν ήδη φτάσει από άλλα ελληνικά χωριά: τα σχολεία έκλεισαν με το ξέσπασμα του Εμφυλίου το 1946, άμαχοι έχαναν καθημερινά τη ζωή τους από τους βομβαρδισμούς, τους όλμους, την πείνα και τις ασθένειες, και ήδη αποκομμένοι πληθυσμοί είχαν αναζητήσει καταφύγιο στα δάση.
Οι "πρωταγωνιστές" του ντοκιμαντέρ.
Πολλά από τα παιδιά της Αετομηλίτσας την 26η Ιουνίου του 1947 πίστευαν ότι θα περνούσαν μόνο λίγες μέρες στα κρησφύγετα και στις φωλιές των άγριων ζώων του Γράμμου, και σύντομα θα επέστρεφαν στις εστίες τους. Με έκπληξη, όμως, σύντομα διαπίστωσαν ότι έκαναν το πέρασμα στην Αλβανία, όπου έμελλε να διαμείνουν για περισσότερα από 10 χρόνια.
Όταν ο αλβανικός Νότος άρχισε να ασφυκτιά από τους πρόσφυγες του ελληνικού Εμφυλίου (περίπου 6.000 παιδιά βρισκόταν μόνο στην περιοχή της Κορυτσάς), και οι συνθήκες διαβίωσής τους εκεί να γίνονται φρικτές, συμφωνήθηκε μεταξύ του ΚΚΕ και των Λαϊκών Δημοκρατιών η μεταφορά πολλών εξ αυτών σε άλλες χώρες της ανατολικής Ευρώπης.
Έτσι, κατά το 1948 χιλιάδες παιδιά μεταφέρονταν με φορτηγά από τα αλβανικά καταλύματά τους στο Μοναστήρι (Μπίτολα) της Γιουγκοσλαβίας, κι από εκεί με τρένα στη Ρουμανία, στην Τσεχοσλοβακία και στην Ουγγαρία. Πολλά από τα 20 χιλιάδες παιδιά που μεταφέρθηκαν με το πρόγραμμα εκκένωσης του ΚΚΕ δεν είχαν κανέναν συγγενή μαζί τους, και θα ζούσαν πλέον στις ιδρυματικές συνθήκες των παιδικών σταθμών των κομμουνιστικών χωρών.
Όταν έληξε ο ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος, στις 29 Αυγούστου του 1949, όσοι μαχητές του ΔΣΕ επέζησαν προστέθηκαν στους 100 χιλιάδες Έλληνες πολιτικούς πρόσφυγες στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης.
Τα παιδιά από την Αετομηλίτσα θα γύριζαν στο χωριό τους ενήλικες, πλέον, τη δεκαετία του 1960 – για να συναντήσουν δύο νέες προκλήσεις: την ακραία φτώχεια της ορεινής Ελλάδας και την καχυποψία της ελληνικής κυβέρνησης, και σε πολλές περιπτώσεις και της ελληνικής κοινωνίας.
-«Παιδιά του ελληνικού Εμφυλίου. Πρόσφυγες και πολιτική της μνήμης» – Ρίκη βαν Μπούσχοτεν-Λόρινγκ Ντάνφορθ, Αλεξάνδρεια 2015.
-«Ιστορία του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου 1946-1949» – Γιώργος Μαργαρίτης, Βιβλιόραμα 2005.
Όχι, μια όχι δυο, αλλά τρεισήμισι ολόκληρες ώρες διήρκησε η προβολή του ντοκιμαντέρ για τη ζωή του διάσημου τραγουδιστή και τραγουδοποιού Πολ Σάιμον (Paul Simon) με τίτλο «In Restless Dreams: The Music of Paul Simon» στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τορόντο.
«Μάλλον έχετε εξαντληθεί», είπε στο κοινό μετά το τέλος της προβολής ο Paul Simon σημειώνοντας ότι ο ίδιος δεν το έχει δει αλλά όπως υποσχέθηκε ο διάσημος τραγουδιστής και συνθέτης: «θα βρω το κουράγιο να το δω, χωρίς αμφιβολία».
Ο τίτλος του ντοκιμαντέρ προέρχεται από από έναν στίχο του «The Sound of Silence» που κυκλοφόρησε ο τραγουδιστής και τραγουδοποιός το 1964.
Αφηγείται το μοναδικό ταξίδι έξι δεκαετιών με τις αμέτρητες μουσικές επιτυχίες, από το «Sounds of Silence» μέχρι το συγκλονιστικό «Graceland», ξεκινώντας από το Κουίνς της Νέας Υόρκης όπου ο Paul Simon μεγάλωσε και την γνωριμία του σε ηλικία 11 χρονών με τον Αρτ Γκαρφάνκελ (Art Garfunkel). Σύμφωνα με το ΑP, την σκηνοθεσία υπογράφει o βραβευμένος με Όσκαρ Άλεξ Γκίμπνι (Alex Gibney).
Τον περασμένο Μάιο ο Σάιμον έκανε γνωστό ότι έχασε μεγάλο μέρος της ακοής του. «Δεν το έχω αποδεχτεί εντελώς, αλλά αρχίζω να το συνειδητοποιώ», είπε χαρακτηριστικά σε ερώτηση του κοινού ενώ παραδέχτηκε ότι εξακολουθεί να γράφει μουσική με την έμπνευση να έρχεται το βράδυ.
«Ονειρεύτηκα ότι θα ήταν καλή ιδέα να γράψω ένα τραγούδι με τον τίτλο «It’s What’s His Name» κατέληξε.
