ΜΑΡΙΟΣ ΔΙΟΝΕΛΛΗΣ

Για απάνθρωπες συνθήκες που επικρατούν στις φυλακές της Αγυιάς στα Χανιά κάνουν λόγο κρατούμενοι αλλά και συγγενείς τους ζητώντας άμεσα συνάντηση με εισαγγελέα ενώ το κλίμα μεταξύ των κρατουμένων παραμένει τεταμένο. Από την παραμονή των Χριστουγέννων κρατούμενοι αρνούνται να επιστρέψουν στα κελιά τους και απέχουν από το συσσίτιο, καταγγέλλοντας μεταξύ άλλων ότι στη φυλακή δεν υπάρχει καν θέρμανση, ότι υπάρχει πρόβλημα με την παροχή ζεστού νερού αλλά και ότι δεν υπάρχει γιατρός και νοσηλευτικό προσωπικό.

Οι κρατούμενοι περιέλαβαν τα αιτήματά τους σε υπόμνημα που υπέβαλαν στο Συμβούλιο της Φυλακής και το έδωσαν στη δημοσιότητα μέσω των συνηγόρων και των συγγενών τους.

Στο υπόμνημα αναφέρουν:

● Το κατάστημα στερείται βασικού ιατρικού προσωπικού με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν ανθρώπινες ζωές καθημερινά και δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που έχουν χαθεί ζωές ή βρίσκονται στα πρόθυρα απώλειας ζωής.

● Δεν υπάρχει καθόλου θέρμανση τουλάχιστον για τους χειμερινούς μήνες.

● Ο υγειονομικός κώδικας παραβιάζεται συστηματικά, με αποτέλεσμα να υπάρχει διαθέσιμο νερό μόνο για 2-3 ώρες καθημερινά σε τυχαίες ώρες. Τα καζανάκια δεν λειτουργούν ποτέ και ο τρόπος καθαρισμού είναι η χρήση εμφιαλωμένου νερού.

Ζητούν άμεσα ακρόαση με τον Εισαγγελέα, σημειώνοντας ότι η συνεχόμενη απαξίωση της ανθρώπινης ύπαρξής τους και η αντιμετώπισή τους σαν αντικείμενα τους θλίβει βαθύτατα και τους έχει οδηγήσει σε καθημερινή μάχη για την επιβίωση.

Οι κρατούμενοι τονίζουν πως βιώνουν καθημερινά μια απάνθρωπη αντιμετώπιση και συμπεριφορά από την πλευρά της διοικούσας υπηρεσίας, με αποτέλεσμα να μην αφήνει άλλες επιλογές από τις κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας και συγκεκριμένα την άρνηση εισόδου για καταμέτρηση στα κελιά τους και άρνηση από το συσσίτιο.

Στις αρχές Νοεμβρίου, οι κρατούμενοι είχαν προχωρήσει και πάλι σε απεργία πείνας καταγγέλλοντας εκδικητικές συμπεριφορές από τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους και τη διοίκηση των φυλακών, γεγονός που τότε είχε προκαλέσει την αντίδραση και του Δικηγορικού Συλλόγου Χανίων, ο οποίος προανήγγειλε την πραγματοποίηση αυτοψίας στις φυλακές.

Πάντως ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου, Χρήστος Πραματευτάκης, είχε και τότε επιβεβαιώσει την ελλιπή ιατρική κάλυψη των κρατουμένων καθώς είχε αναφέρει ότι από την ενημέρωση που έχει ο Σύλλογος προβλέπεται η παρουσία μόλις ενός γιατρού, μία ή δύο φορές την εβδομάδα, υπάρχει έλλειψη κοινωνικού λειτουργού ή ψυχολόγου, ενώ τόνισε πως και στους συνηγόρους των κρατουμένων έφταναν καταγγελίες για έλλειψη καθαρισμού, κουβερτών και ζεστού νερού.

«Το βασικό θέμα είναι ο υπερπληθυσμός εντός των φυλακών, με τον αριθμό των κρατουμένων να είναι διπλάσιος από αυτόν που προβλέπεται ενώ συχνά σε ένα κελί των δύο ατόμων χρειάζεται να διαβιούν τέσσερις ή και πέντε κρατούμενοι, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ασφάλεια και τις συνθήκες κράτησης» ανέφερε ο κ. Πραματευτάκης συμπληρώνοντας πως οι συνθήκες που επικρατούν τα τελευταία χρόνια δεν οδηγούν σε σωφρονισμό αλλά σε αντίθετα αποτελέσματα. Το 2022, μέσα σε διάστημα έξι μηνών, είχαν σημειωθεί πέντε θάνατοι κρατουμένων στη συγκεκριμένη φυλακή, προκαλώντας και πάλι τότε την αντίδραση του Δικηγορικού Συλλόγου αλλά και οργανώσεων υπεράσπισης των κρατουμένων.

Το πρωί της Παρασκευής πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση αλληλεγγύης στους κρατούμενους έξω από τη φυλακή ενώ οι ίδιοι δηλώνουν αποφασισμένοι να μη σταματήσουν τον αγώνα μέχρι να εισακουστούν τα αιτήματά τους από την Εισαγγελία, το υπουργείο Δικαιοσύνης αλλά και τον Συνήγορο του Πολίτη, όπου έχουν ήδη απευθυνθεί χωρίς όμως μέχρι σήμερα να λάβουν καμία απάντηση.

Περίεργη διάψευση

Ως απάντηση πάντως των καταγγελιών δόθηκαν σε ταχύτατο χρόνο στη δημοσιότητα δύο επιστολές από τα σωματεία εργαζομένων στη φυλακή (και όχι από τη διεύθυνση ή το αρμόδιο υπουργείο) χαρακτηρίζοντας ψεύδη και συκοφαντίες τούς ισχυρισμούς των κρατουμένων και αποδίδοντάς τους «χειριστική συμπεριφορά».

Συγκεκριμένα η Ενωση Υπαλλήλων Εξωτερικής Φρουράς Καταστημάτων Κράτησης Χανίων τονίζει πως η κινητοποίηση προκλήθηκε από ημεδαπό κρατούμενο «ο οποίος απαιτούσε να γίνει παράκαμψη των κανόνων επισκεπτηρίων κρατουμένων και παράδοσης πραγμάτων προς όφελος του». Στο ίδιο μήκος κύματος και το Σωματείο Υπαλλήλων του Σωφρονιστικού Καταστήματος Χανίων χαρακτηρίζει ψευδείς και συκοφαντικές τις καταγγελίες για την έλλειψη γιατρών, ζεστού νερού και θέρμανσης, αποδίδοντας επίσης σε έναν κρατούμενο την όλη αναστάτωση. Ενδιαφέρον πάντως έχει ότι στο κλείσιμο της ανακοίνωσής τους οι σωφρονιστικοί αναφέρουν πως «τα Σωφρονιστικά Καταστήματα διοικούνται από τη νόμιμα διορισθείσα Διοίκηση και όχι από διαπλεκόμενα συμφέροντα...».

Στο πλευρό των εξεγερμένων

Σε νέα τους ανακοίνωση πάντως οι κρατούμενοι εκφράζουν οργή για την προσπάθεια υποβιβασμού του πλήθους των εξεγερμένων και μιλούν για στρέβλωση της αλήθειας ως προς τα κίνητρα. Οπως αναφέρουν «στοχοποιείται αδίκως ένας συγκρατούμενός μας, ενώ μέχρι στιγμής 4 πτέρυγες των 60 ατόμων εξεγείρονται, διεκδικώντας τα στοιχειώδη για μια αξιοπρεπή διαβίωση».

Στο πλευρό των κρατουμένων πάντως στέκεται μια άλλη ομάδα σωφρονιστικών υπαλλήλων της φυλακής, οι οποίοι σε δική τους ανακοίνωση τονίζουν πως κάποιοι συνάδελφοι «εκμεταλλευόμενοι τις υψηλές θέσεις που κατέχουν τόσο στην Ενωση όσο και στη Διοίκηση του Καταστήματος Κράτησης, λειτουργούν ως ένα κλειστό lobby, εξυπηρετώντας συμφέροντα των λίγων, προωθώντας σε καίριες θέσεις ημετέρους, ενώ παράλληλα λειτουργούν άνισα κι εκδικητικά σε όσους βρίσκονται εκτός του σκληρού τους πυρήνα!».

Προσθέτουν: «Με τον ίδιο τρόπο λειτούργησαν κι εχθές, με την ανακοίνωση που δημοσίευσαν στο Τύπο αναφορικά με την εξέγερση των κρατουμένων, που λαμβάνει χώρα τις τελευταίες 3 μέρες στο Κατάστημα Κράτησης. Προς αποκατάσταση της αλήθειας, επιθυμούμε διά μέσω του Τύπου να διαχωρίσουμε τη θέση μας από όσα ψευδώς περιγράφουν. Η εξέγερση που λαμβάνει χώρα το τελευταίο τριήμερο στο Κατάστημα Κράτησης Χανίων εξελίσσεται σε 3 πτέρυγες. Τουλάχιστον 60 άτομα αρνούνται την είσοδο για καταμέτρηση κι απέχουν από το συσσίτιο. Οι λόγοι που ώθησαν τους κρατούμενους σε αυτή την έσχατη λύση δυστυχώς είναι αληθείς».

Ανακοίνωση για τις εξελίξεις στη φυλακή εξέδωσε το ΜέΡΑ25 Κρήτης: «Ο,τι και να συμβαίνει με τις κλίκες και τα «lobby» της φυλακής Χανίων, το μόνο βέβαιο είναι πως αποβαίνει εις βάρος των κρατουμένων. Η κυβέρνηση οφείλει άμεσα να πάρει θέση και να δώσει λύσεις για την αποσυμφόρηση της φυλακής και για την εξασφάλισης ανθρώπινων συνθηκών διαβίωσης», επισημαίνει.

Πηγή: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ

1.287 κρατούμενοι από την Ελλάδα προσέφυγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο του Ανθρώπου καταγγέλλοντας τις συνθήκες κράτησής τους, με αποτέλεσμα η χώρα να κινδυνεύει να καταδικαστεί σε μεγάλου ύψους αποζημιώσεις.

Συγκεκριμένα όπως επισημαίνει η πρόεδρος και η εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, Ιωάννα Κλάπα και Γεωργία Αδειλίνη με έγγραφο που απέστειλαν στους εισαγγελείς Πλημμελειοδικών σε όλη τη χώρα, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου καθώς υπάρχει κίνδυνος να καταδικασθεί η Ελλάδα σε μεγάλου ύψους αποζημιώσεις.

Επισημαίνεται ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου μέχρι τα τέλη του 2023 έχει καταδικάσει 139 φορές την Ελλάδα για τις συνθήκες κράτησης σε σωφρονιστικά καταστήματα και αστυνομικά κρατητήρια, με τη χώρα να καλείται να καταβάλει, για το ίδιο έτος, αποζημιώσεις ύψους 2.866.520 ευρώ.

Οι δύο επικεφαλής του Αρείου Πάγου, καλούν τους συναδέλφους τους να προχωρήσουν άμεσα τις διαδικασίες για την εκδίκαση των εκκρεμών προσφυγών με στόχο να έχουν εκδοθεί οριστικές αποφάσεις έως το τέλος Δεκεμβρίου.

Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), το ωφέλιμο εμβαδόν που αντιστοιχεί σε κάθε κρατούμενο σε σωφρονιστικό κατάστημα ή αστυνομικό κρατητήριο πρέπει να είναι τουλάχιστον 3 τετραγωνικά μέτρα.

«Η έλλειψη ατομικού χώρου θεωρείται τόσο σοβαρή, ώστε να προκύπτει ισχυρό τεκμήριο παραβίασης του άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ)», αναφέρουν στο έγγραφό τους η πρόεδρος και η εισαγγελέας του Αρείου Πάγου προσθέτοντας ότι σε περίπτωση που ο χώρος κράτησης είναι μικρότερος των 3 τμ πρέπει να επιδικάζεται αποζημίωση λόγω ηθικής βλάβης και επιπλέον να διαπιστώνεται αν συντρέχει λόγος για ευεργετικό υπολογισμό των ποινών τους.

«Οι αρμόδιοι εισαγγελείς Πλημμελειοδικών εντέλλονται να εισάγουν προς άμεση εκδίκαση ενώπιον του Δικαστηρίου Εκτέλεσης Ποινών τις εκκρεμείς ατομικές προσφυγές κρατουμένων, που αφορούν στη μη τήρηση κανόνων διαβίωσης των προσφευγόντων, επιμελούμενοι να περιλαμβάνεται στη δικογραφία και βεβαίωση του διευθυντή του καταστήματος κράτησης ως προς το εμβαδόν του θαλάμου κράτησης του προσφεύγοντος και ως προς τον αριθμό των κρατουμένων που διαβιούν στον ίδιο θάλαμο με τον προσφεύγοντα» επισημαίνεται στην οδηγία των δύο ανώτατων δικαστικών λειτουργών τονίζοντας ότι «η επισύναψη στη δικογραφία της ανωτέρω βεβαίωσης είναι επιβεβλημένη για την εισαγωγή των εκκρεμών προσφυγών στο δικαστήριο προς κρίση». 

Σε 139 ντροπιαστικές καταδίκες της χώρας έχει προχωρήσει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου μέχρι τα τέλη του 2023 για τις κακές συνθήκες κράτησης σε σωφρονιστικά καταστήματα και αστυνομικά κρατητήρια.

Η κατρακύλα δεν σταματά εκεί καθώς η χώρα «κατακτά» την πέμπτη θέση μεταξύ των 46 κρατών-μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης με τον μεγαλύτερο αριθμό εκκρεμών υποθέσεων.

Τα παραπάνω ανάγκασαν τον Άρειο Πάγο να εκπέμψει σήμα κινδύνου στους εισαγγελείς μέσω εγκυκλίου για τις συνθήκες κράτησης σε σωφρονιστικά καταστήματα και αστυνομικά κρατητήρια, παραπέμποντας στις καταδίκες που έχει εισπράξει από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ).

Σύμφωνα με αυτή «το ΕΔΔΑ έχει εκδώσει μέχρι τα τέλη του 2023 σε βάρος της χώρας μας 139 καταδικαστικές αποφάσεις για παραβίαση του άρθρ. 3 της ΕΣΔΑ λόγω κακών συνθηκών κράτησης και επί πλέον η εκάστοτε Ελληνική Κυβέρνηση έχει προβεί συνολικά σε 567 φιλικούς διακανονισμούς σύμφωνα με το άρθρ. 39 της ΕΣΔΑ και επί πλέον σε 83 μονομερείς δηλώσεις» ενώ σε αρκετές περιπτώσεις διαπιστώθηκε επιπροσθέτως έλλειψη δυνατότητας προσφυγής σε ελληνικό δικαστήριο για τέτοιες υποθέσεις.

Όπως επισημαίνεται στην εγκύκλιο του Ανώτατου Δικαστηρίου «για το έτος 2023 η χώρα μας κατείχε την πέμπτη θέση μεταξύ των 46 κρατών-μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης με τον μεγαλύτερο αριθμό εκκρεμών υποθέσεων προτεραιότητας κυρίως σε σχέση με τις συνθήκες κράτησης, ενώ για την περίοδο 2018 – 2023 οι σχετικές καταβληθείσες από την Ελλάδα αποζημιώσεις ανήλθαν περίπου σε 3.600.000 ευρώ και μόνο για το έτος 2023 καταβλήθηκαν 2.866.520 ευρώ».

Σύμφωνα με το ΕΔΔΑ «το πρόσωπο αφότου τεθεί σε καθεστώς κράτησης, περνά σε μία ειδική σχέση εξουσίασης από το κράτος, που μεριμνά και διασφαλίζει την απόλαυση κάθε παρεχομένου δικαιώματος, βεβαίως και αυτών τα οποία έξω στην κοινωνία βρίσκονται στην πλήρη και αποκλειστική εμβέλεια του αυτοκαθορισμού λ.χ. διατροφή, κανόνες υγιεινής κλπ. Έτσι οι κακές συνθήκες κράτησης έχουν ως αποτέλεσμα να πλήττουν συνταγματικά αγαθά των κρατουμένων με πρώτο και κύριο την υγεία τους, σωματική ή/και ψυχική».

Τα στοιχεία

Όπως σημειώνεται στην σχετική εγκύκλιο «σύμφωνα με τα υποβληθέντα σ’ εμάς στις 1-5-24 στοιχεία της αρμόδιας Γενικής Γραμματείας Αντεγκληματικής Πολιτικής του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, από την ισχύ της ρύθμισης (27-10-22) μέχρι τις 15-4- 24 έχουν ασκηθεί συνολικά στα 19 από τα 34 σωφρονιστικά κατ/τα της χώρας 197 ατομικές και ομαδικές προσφυγές του άρθρ. 6 Α ́ Σωφρ. Κώδ. και έχουν εκδοθεί επ’ αυτών (μέχρι 15-4-24) 102 βουλεύματα, από τα οποία τα 98 είναι απορριπτικά και μόνο τέσσερα δέχθηκαν τις προσφυγές (όλα του Συμβ. Πλημ. Λάρισας και συγκεκριμένα τα υπ’ αριθμ. 532/23, 132/24, 137/24 και 184/24), ενώ επισημαίνεται ότι μεταξύ των 15 σωφρον. κατ/των, στα οποία δεν έχει μέχρι 15-4-24 ασκηθεί καμία προσφυγή, συμπεριλαμβάνονται το Σ.Κ Κορυδαλλού ΙΙ και το Ψυχιατρείο Κορυδαλλού».

Το μήνυμα του Αρείου Πάγου στους εισαγγελείς

Πάντα, σύμφωνα με την εγκύκλιο «η σχετική κρίση του προτείνοντος στο αρμόδιο δικ/ριο εισαγγελικού λειτουργού (όπως και αυτή των δικαστών της σύνθεσης) δεν είναι «αμυντική» έναντι των «απαιτήσεων» των κρατουμένων, όταν αυτές στηρίζονται σαφώς στην Ελληνική νομοθεσία και στην νομολογία του ΕΔΔΑ, αλλά βάσει αμιγώς δικαστικών κριτηρίων είναι ανεξάρτητη, αμερόληπτη και ανεπηρέαστη από τυχόν «αλληλεγγύη» προς τις πράγματι «αδελφές» σωφρονιστικές αρχές, ενώ η ελάχιστη προσήνεια προς τους κρατούμενους, που είναι εξ ορισμού η αδύνατη («ευάλωτη» κατά την νομολογία του ΕΔΔΑ) πλευρά, σαφώς δεν βλάπτει».

Και συνεχίζει πως «Έτσι ο Έλληνας εισαγγελικός λειτουργός όπως άλλωστε και ο δικαστικός ουδέποτε διαπλάθει, αλλά με σύνεση και περίσκεψη διαπιστώνει ακριβοδίκαια την πραγματικότητα για τις συνθήκες κράτησης (χωρίς παραχωρήσεις ή εκπτώσεις προς την μια ή την άλλη κατεύθυνση) και σε καμία περίπτωση δεν είναι και δεν γίνεται μέρος του τυχόν υπάρχοντος προβλήματος, ενώ με τις αιτιολογημένες και οπωσδήποτε νουνεχείς, ισορροπημένες και πειστικές αντίστοιχα προτάσεις και αποφάσεις του αποδεικνύει καθημερινά στο πεδίο ότι είναι ουσιώδης, βαρύνουσα και σημαντική πλευρά προς επίλυση του τυχόν υπάρχοντος προβλήματος. Βεβαίως, γνωρίζει πολύ καλά ότι η τυχόν αυτόθρον, χωρίς διύλιση, «άσκεφτη» αποδοχή των υπόψη αιτήσεων των κρατουμένων δεν προσιδιάζει στην υψηλή κατά το άρθρ. 28§2 ν. 4938/22 αποστολή του, όμως γνωρίζει εξίσου καλά ότι η θέση του κρατουμένου προσώπου καθορίζεται όλο και περισσότερο από το διεθνές δίκαιο και ιδίως από την ΕΣΔΑ (βλ. την β ́ σχετική) και ότι συνεπώς η «υπόθεση» δεν τελειώνει με την έκδοση της μη υποκείμενης σε ένδικα μέσα Α’ βαθμιας απορριπτικής απόφασης/ βουλεύματος, αλλά μάλλον διεθνοποιείται «εξαγόμενη» στο εξωτερικό και μάλιστα ενώπιον του ΕΔΔΑ, που ευθέως «συνομιλεί» με την εκάστοτε εναγόμενη Ελληνική Κυβέρνηση, αλλά στις υπόψη περιπτώσεις – εμμέσως μεν, αλλά κυρίως – με την Ελληνική Δικαιοσύνη, η οποία πρέπει να εξέρχεται της εκάστοτε δοκιμασίας αλώβητη και άμωμη».