Η Φλωρεντία, παγκόσμιο σημείο αναφοράς για τις τέχνες, τον πολιτισμό και την ιστορία της ανθρωπότητας, μετατρέπεται σε «πόλη της Airbnb», αλλά και σύμβολο αντίστασης κατά του υπερτουρισμού στην Ιταλία. Η εξάπλωση των βραχυχρόνιων μισθώσεων έχει εκτοξεύσει τα ενοίκια στα ύψη, ωθώντας τους μονίμους κατοίκους να τραπούν σε φυγή. Τα καταστήματα για τους ντόπιους πλέον σπανίζουν, ενώ στο κέντρο της πόλης, τα περισσότερα κτίρια διαθέτουν ηλεκτρονικές κλειδαριές που επιτρέπουν στους ενοικιαστές να έχουν πρόσβαση στο διαμέρισμά τους για μικρή διάρκεια, χωρίς να πρέπει να συναντήσουν τον ιδιοκτήτη.

Στο ιστορικό κέντρο της Φλωρεντίας –μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO– το 30% των σπιτιών είναι καταχωρισμένα στην Airbnb, σύμφωνα με μελέτη από το Πανεπιστήμιο La Sapienza της Ρώμης. «Ακόμη κι αν έχεις πολλά χρήματα, δεν μπορείς να βρεις μέρος για ενοικίαση στη Φλωρεντία, γιατί όλα τα διαμερίσματα είναι στην Airbnb», λέει η Λίντα Σανέζι, η οποία ζει εκτός κέντρου και διατηρεί με τον σύζυγό της ένα κομμωτήριο κοντά στον καθεδρικό ναό της Φλωρεντίας. Το 60% των πελατών της είναι τουρίστες.

Η Ιταλία έχει επιτρέψει στις πλατφόρμες βραχυπρόθεσμης ενοικίασης να λειτουργούν κατά κύριο λόγο χωρίς ρύθμιση, με αποτέλεσμα οι καταχωρίσεις της Airbnb μόνον στη Φλωρεντία να έχουν υπερδιπλασιαστεί από το 2016. Τα μακροπρόθεσμα ενοίκια έχουν αυξηθεί κατά 42% την ίδια περίοδο, σύμφωνα με τον δήμαρχο της πόλης, Ντάριο Ναρντέλα. Οι 40.000 κάτοικοι που παραμένουν στο κέντρο της Φλωρεντίας «βρέθηκαν ξαφνικά να ζουν σε συγκροτήματα ξενοδοχείων με τεράστιο κόστος, βρώμικα σεντόνια και θόρυβο», επισημαίνει ο Ναρντέλα.

«Αν είσαι ο μοναδικός κάτοικος ενός κτιρίου και τα άλλα επτά διαμερίσματα είναι στην Airbnb, αντιστέκεσαι για λίγο, μετά όμως φεύγεις», σχολιάζει ο Μάσιμο Τορέλι, γέννημα θρέμμα της Φλωρεντίας και μέλος μιας ένωσης που αγωνίζεται για προσιτή στέγαση για όλους. «Πόσο καιρό θα αντέχεις τους ανθρώπους να έρχονται και να φεύγουν όλες τις ώρες, τα πάρτι, όλα αυτά που κάνουμε όταν είμαστε διακοπές; Είναι φυσιολογικό, αλλά θέλεις πράγματι να ζήσεις εκεί; Η Βενετία έχει χαθεί, αλλά μπορούμε ακόμη να σώσουμε τη Φλωρεντία».

Η πόλη ψήφισε νόμο που απαγορεύει τις νέες καταχωρίσεις στην πλατφόρμα.

Το ζήτημα της οικονομικά προσιτής στέγασης ήρθε φέτος στο προσκήνιο στην Ιταλία, αφότου οι φοιτητές άρχισαν να κατασκηνώνουν μπροστά σε πανεπιστήμια στο Μιλάνο, στη Ρώμη και σε άλλες πόλεις για να διαμαρτυρηθούν για τα υψηλά ενοίκια. Οι ιδιοκτήτες ακινήτων στη χώρα συχνά προτιμούν να προσφέρουν τα διαμερίσματά τους μέσω Airbnb παρά να έχουν μακροχρόνιο μισθωτή, όχι μόνο γιατί είναι πιο κερδοφόρο αλλά και λιγότερο επικίνδυνο. Η ιταλική νομοθεσία καθιστά δύσκολη την έξωση μακροχρόνιων ενοικιαστών που δεν πληρώνουν ενοίκιο, αν μάλιστα έχουν παιδιά που ζουν μαζί τους, είναι σχεδόν αδύνατο.

Οι κάτοικοι της Φλωρεντίας, ωστόσο, έχουν «χορτάσει» από το Airbnb. Τον Οκτώβριο, η πόλη ψήφισε νόμο που απαγορεύει τις νέες καταχωρίσεις στην πλατφόρμα. Η πόλη ελπίζει να είναι πρωτοπόρος στην Ιταλία, δείχνοντας ότι η εξάπλωση της Airbnb μπορεί και πρέπει να σταματήσει. «Προσπαθούμε να ξεπεράσουμε την αδράνεια της χώρας», τονίζει ο δήμαρχος Ναρντέλα, υπογραμμίζοντας ότι η Ιταλία χρειάζεται εθνική νομοθεσία για το θέμα. Η εταιρεία «αναγνωρίζει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ιστορικές πόλεις και χαιρετίζει την πρόοδο σχετικά με νέους κανόνες, οι οποίοι θα βοηθήσουν πόλεις όπως η Φλωρεντία», δήλωσε εκπρόσωπος της Airbnb.

Ιδιοκτήτες ακινήτων και επαγγελματίες διαχειριστές βραχυχρόνιων μισθώσεων υπόσχονται να πολεμήσουν νομικά τους περιορισμούς. Η εθνική κυβέρνηση, πάλι, έχει συζητήσει το θέμα, αλλά δεν έχει κάνει μέχρι στιγμής κάποια σοβαρή παρέμβαση. Το προσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2024 θα αυξήσει τον φορολογικό συντελεστή για τα κέρδη από ενοίκια στο 26% από 21%, ξεκινώντας από το δεύτερο διαμέρισμα που νοικιάζει ένας ιδιοκτήτης. Το πρώτο θα εξακολουθεί να φορολογείται με 21%, σε μία αλλαγή που σύμφωνα με τους επικριτές θα έχει μικρή διαφορά.

Αλλοι ευρωπαϊκοί τουριστικοί προορισμοί έχουν περιορίσει επίσης τις βραχυχρόνιες ενοικιάσεις. Το Αμστερνταμ εισήγαγε τους πρώτους κανονισμούς το 2014, βάσει των οποίων τα διαμερίσματα δεν μπορούν να ενοικιαστούν σε πλατφόρμες όπως η Airbnb για περισσότερες από 30 ημέρες τον χρόνο. Η Βαρκελώνη, το Παρίσι και το Βερολίνο έχουν επίσης περιορίσει επιθετικά τις βραχυχρόνιες μισθώσεις. Η πόλη της Νέας Υόρκης άρχισε να επιβάλλει νέους κανόνες τον Σεπτέμβριο, με την Airbnb να επικρίνει την «ντε φάκτο απαγόρευση των βραχυχρόνιων ενοικιάσεων».