Ενα σκάνδαλο σε εξέλιξη είναι η υπόθεση με τις αποζημιώσεις για τις ακακίες στον Εβρο μετά τις περσινές καταστροφικές πυρκαγιές. Οπως προκύπτει από το ρεπορτάζ, αποζημιώθηκαν μόνο όσοι, ως άλλοι… προφήτες, γνώριζαν από τον περασμένο Σεπτέμβριο ότι θα εκδοθεί υπουργική απόφαση για τις αποζημιώσεις, η οποία όντως εκδόθηκε, ωστόσο… 4 μήνες αργότερα! Αυτό σημαίνει ότι αποζημιώθηκαν όσοι «γνώριζαν» τον Σεπτέμβριο ότι τον Ιανουάριο θα βγει υπουργική απόφαση που θα αποζημιώνει για τις ακακίες παρά το γεγονός ότι ο κανονισμός του ΕΛΓΑ δεν αποζημιώνει για μη παραγωγικά δέντρα.
Πιο συγκεκριμένα, οι δηλώσεις ζημιάς ξεκίνησαν να υποβάλλονται από τους παραγωγούς τέλος Αυγούστου του ’23, εκτός από τις ζημιές σε ακακίες, αφού, σύμφωνα με τον κανονισμό του ΕΛΓΑ, δεν δίνονται αποζημιώσεις για καταστροφές σε μη παραγωγικά δέντρα. Ωστόσο, κατά την επίσκεψη κυβερνητικού κλιμακίου στον Εβρο, στα τέλη του περσινού Αυγούστου, με τη συμμετοχή των υπουργών Τριαντόπουλου και Κελέτση, ζητήθηκε από παραγωγό να αποζημιωθούν και οι ακακίες.
Η αδιαφάνεια
Σε απάντηση της ανταποκρίτριας του ΕΛΓΑ σε σχετική ερώτηση του βουλευτή της Ελληνικής Λύσης, Πάρη Παπαδάκη, ο οποίος επέδειξε μια περίεργη και ανεξήγητη… ζέση για το εν λόγω ζήτημα, αναφέρεται πως «κάποια στιγμή ο παραγωγός που ζήτησε να αποζημιωθούν οι ακακίες πήρε προσωπικό μήνυμα να κάνει δήλωση ζημιάς, ενημέρωσε την ανταποκρίτρια του ΕΛΓΑ για το προσωπικό μήνυμα και της ζήτησε να κάνει τη δήλωση.
Η ανταποκρίτρια έστειλε στις 26/9/2023 στο γραφείο Τύπου του δήμου ανακοίνωση για να ενημερωθούν οι παραγωγοί. Χωρίς να υπάρχει καμία επίσημη απόφαση. Η απόφαση για την αποζημίωση των ακακιών βγήκε 26-1-2024 ΦΕΚ 562Β. Κάπως έτσι έμειναν εκτός αποζημιώσεων πολλοί παραγωγοί ακακίας, αφού, όπως αποδεικνύεται, η κυβέρνηση δεν είχε καμία πρόθεση να αποζημιώσει όλους τους δικαιούχους με διαφανείς διαδικασίες.
Κανονικά θα έπρεπε τον Ιανουάριο, μαζί με την έκδοση της απόφασης, να ενημερώσει τον ΕΛΓΑ ώστε να ανοίξει ξανά την πλατφόρμα δήλωσης ζημιάς, στη συνέχεια να ενημερωθούν τα Κέντρα Υποβολής Δηλώσεων ώστε να ενημερωθούν οι παραγωγοί και να κάνουν τη δήλωση ζημιάς αλλά και να δηλώσουν τα αντίστοιχα αγροτεμάχια στη δήλωση καλλιέργειας, επειδή πολλοί -αφού είχε λήξει το επιδοτούμενο πρόγραμμα δάσωσης- δεν τα δήλωσαν στη δήλωση του ’23 λόγω του ότι δεν παίρνουν καμία επιδότηση και απλά είναι υποχρεωμένοι κατά τη δήλωση καλλιέργειας να πληρώνουν 1,5-2 ευρώ ανά αγροτεμάχιο.
Από τη συγκεκριμένη αφήγηση των γεγονότων προκύπτουν δύο βασικά ερωτήματα: Πώς είναι δυνατόν με την επίδειξη ενός τηλεφωνικού μηνύματος να έγινε δεκτή μια διαδικασία που όχι μόνο φαίνεται να είναι παράτυπη αλλά, παράλληλα, αντίκειται και στον κανονισμό του ΕΛΓΑ. Ακόμη, θα πρέπει να γίνει σαφές ποιο είναι αυτό το πρόσωπο που υπέδειξε τη συγκεκριμένη διαδικασία, το κύρος του οποίου μάλιστα έκανε την ανταποκρίτρια του ΕΛΓΑ να δεχτεί την υποβολή της δήλωσης.
Η κοινή λογική επιτάσσει να αναζητήσουμε το συγκεκριμένο πρόσωπο ανάμεσα στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και του ΕΛΓΑ. Σημειωτέον πως την επίμαχη περίοδο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης διατελούσε ο Εβρίτης βουλευτής της Ν.Δ. Σταύρος Κελέτσης.
Αξίζει ακόμη να σημειωθεί πως, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, στην απέλπιδα προσπάθειά της η κυβέρνηση να διορθώσει το «λάθος», όχι μόνο ομολογεί τις ευθύνες της αλλά γιγαντώνει ακόμη περισσότερο την αυθαιρεσία, καθώς τις τελευταίες ημέρες με προφορική εντολή προς τον ΕΛΓΑ ζητάει από τα Κέντρα Υποδοχής Δηλώσεων να αποστείλουν στοιχεία σχετικά με τον αριθμό των δηλούμενων δασικών εκτάσεων στις δηλώσεις καλλιέργειας για να τα ταυτίσουν με τα στοιχεία από το σύστημα «Κοπέρνικος», ενώ στην πραγματικότητα η ενδεδειγμένη διαδικασία παραμένει το άνοιγμα της σχετικής πλατφόρμας.
Τα παράδοξα
Τέλος, ενδεικτική της κατάστασης είναι και η σχετική δήλωση του Σταύρου Κελέτση, πρόσφατα, στον Maximum FM, ότι οι συνεργάτες του τότε υπουργού Λευτέρη Αυγενάκη δεν τον ενημέρωσαν, κάτι που ήταν λάθος. Στα παράδοξα της συγκεκριμένης υπόθεσης συγκαταλέγεται και η υπερβολική ζέση του άλλοτε διαπρύσιου κήνσορα σε ζητήματα (α)διαφάνειας της κυβερνητικής πολιτικής, βουλευτή της Ελληνικής Λύσης στον νομό, Πάρη Παπαδάκη, που επέλεξε ουσιαστικά να στοχοποιήσει μια κατά γενική ομολογία καλή υπάλληλο αντί να καταδείξει την κυβερνητική αυθαιρεσία από την πρώτη στιγμή και να ζητήσει να επιβληθεί τουλάχιστον η νομότυπη διαδικασία.
Η απάντηση, σύμφωνα με τις «κακές γλώσσες», ίσως να βρίσκεται στο γεγονός πως ο ίδιος, σύμφωνα πάντα με παραπολιτικές φήμες, σχεδιάζει να κατέλθει στις ερχόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές ως υποψήφιος δήμαρχος Αλεξανδρούπολης και, όπως είναι γνωστό, εκείνη τη στιγμή κάθε δυνατή βοήθεια θα είναι κάτι παραπάνω από αναγκαία, μετά της απαραίτητης κωλοτούμπας βεβαίως.
Νεκρά εξαιτίας της λειψυδρίας που πλήττει το Δέλτα του ποταμού Εβρου έχουν βρεθεί άγρια άλογα τις τελευταίες ημέρες. Μέχρι τώρα έχουν βρεθεί σε νησίδα του Δέλτα δυο νεκρά άλογα και πολλά άλλα εμφανίζουν συμπτώματα αφυδάτωσης. Τα άλογα παραμένουν εγκλωβισμένα μέσα στο Αινήσιο, με τον αριθμό τους να υπολογίζεται σε πάνω από 300.
Πολίτες της περιοχής έχουν απευθύνει δραματικές εκκλήσεις στο κράτος προκειμένου να παρέμβει, αλλιώς, όπως σημειώνουν, υπάρχει κίνδυνος το Δέλτα στον Έβρο να γίνει «νεκροταφείο αλόγων».
Από την πλευρά του ο σύλλογος Αινήσιο Δέλτα πραγματοποίησε το Σάββατο δράση με σκοπό την «διάσωση των άγριων αλόγων που διαβιούν στην περιοχή Αινήσιο Δέλτα, τα οποία τις τελευταίες 20 μέρες λόγο της έλλειψης γλυκού νερού και της εισχώρησης θαλασσινού λιμοκτονούν και αφυδατώνονται με αποτέλεσμα τον θάνατο αρκετών εξ αυτών».
Όπως σημειώνει ο σύλλογος, «παρά τις εκκλήσεις μας στους αρμόδιους φορείς, φωνή βοώντος εν τη ερήμω. Έτσι ο σύλλογος με σύσσωμα τα μέλη του ανέλαβε την πρωτοβουλία και μετέφερε με ιδία μέσα αυτοσχέδιες ποτίστρες και 300 μπιτόνια νερό τα οποία τοποθετήθηκαν σε σημεία μέσα στο Αινήσιο με σκοπό την διάσωση τους. Ευελπιστούμε, επαναλαμβάνοντας αυτήν την δραστηριότητα όσες φορές χρειαστεί να καταφέρουμε την διάσωση του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού των άγριων αλόγων».
Την αποφυλάκιση των αυτόκλητων «σερίφηδων» του Έβρου που το καλοκαίρι αιχμαλώτισαν μετανάστες στη διάρκεια των πυρκαγιών, ζητά η Εισαγγελέας.
Όπως μεταδίδει το voria.gr, η αντεισαγγελέας Αλεξανδρούπολης προτείνει στο Συμβούλιο Πλημμελειοδικών την αποφυλάκιση των τριών προσωρινά κρατούμενων, αποκαλούμενων «σερίφηδων» του Έβρου, οι οποίοι κατηγορούνται για μία σειρά από αδικήματα όταν τον περσινό Αύγουστο φυλάκισαν 13 μετανάστες και πρόσφυγες σε ένα τρέιλερ – κλουβί που περιέφεραν σε δασικές περιοχές της Αλεξανδρούπολης ανεβάζοντας και σχετικά βίντεο στο facebook και υποδεικνύοντάς τους σαν «εμπρηστές του δάσους».
Στην πρότασή της προς το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών ζήτησε την παραπομπή τους σε δίκη για όσα υπέστησαν οι άτυχοι μετανάστες που έπεσαν στα χέρια τους. Ζητώντας να αντικατασταθεί η προσωρινή τους κράτηση με περιοριστικούς όρους, όπως άλλωστε είχε πράξει μετά τη σύλληψή τους αφού απολογήθηκαν, αφιερώνει ένα μεγάλο τμήμα της πρότασής της στην ανάλυση των επιχειρημάτων της για την αποφυλάκιση των τριών κατηγορουμένων μέχρι τη δίκη. Πηγή: www.rosa.gr
19 Αυγούστου 2023. Φωτιά ξεσπά από κεραυνό στην περιοχή Μελία, βόρεια της Αλεξανδρούπολης. Για την κατάσβεσή της φθάνουν στο σημείο δώδεκα οχήματα της Πυροσβεστικής με 44 άνδρες, ενώ ρίψεις νερού πραγματοποιούν τρία αεροσκάφη και ένα ελικόπτερο.
20 Αυγούστου 2023. Η φωτιά προχωράει πολύ γρήγορα. Φθάνει νότια, στο Αετοχώρι. Καίει σπίτια και την ιστορική εκκλησία του χωριού. Η Εγνατία Οδός, στην κατεύθυνση προς το βόρειο τμήμα του Νομού Εβρου, κλείνει.
21 Αυγούστου 2023. Νέα εστία φωτιάς στη θέση Γκίμπρενα, εντός του δάσους της Δαδιάς. Απειλεί σπίτια και περιουσίες. Εκκενώνεται το χωριό Αβαντας. Καθώς η φωτιά πλησιάζει την Αλεξανδρούπολη, μηνύματα από το «112» στέλνονται προς τους κατοίκους με την οδηγία να παραμείνουν στα σπίτια τους έχοντας τα παράθυρα κλειστά. Αργά το βράδυ αρχίζει μια τιτάνια, πρωτοφανής επιχείρηση για την εκκένωση του πανεπιστημιακού νοσοκομείου της πόλης.
«Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα αφήναμε ως χώρα να χαθεί αυτός ο παράδεισος», λέει στην «Κ» ο φωτογράφος Σάκης Γιούμπασης, ο οποίος βρέθηκε στον Εβρο τις πρώτες ημέρες της καταστροφικής πυρκαγιάς.
Ο φωτογράφος Σάκης Γιούμπασης, που ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη, φθάνει στην Αλεξανδρούπολη εκείνη τη νύχτα. Οταν είχε μάθει για το ξέσπασμα της πυρκαγιάς πριν από τρεις ημέρες, είχε υποτιμήσει τη δυναμική της. Βλέποντάς την όμως να φουντώνει ολοένα και περισσότερο και να απειλεί την πόλη όπου διαμένουν οι γονείς του, σπεύδει στο πλευρό τους. Φωτογραφίζει αρχικά από εδάφους. Στις 27 Αυγούστου, όταν οι φλόγες φθάνουν στη Λευκίμμη, συνειδητοποιεί, όπως και πολλοί ντόπιοι, ότι η φωτιά είναι ασταμάτητη. Ο Εβρος είναι η γενέτειρά του και η Λευκίμμη το χωριό του παππού και της γιαγιάς του, των παιδικών αναμνήσεών του. Το μυαλό του κατακλύζεται από εικόνες: χαρούμενες στιγμές, βόλτες με τα ποδήλατα, εκδρομές και παιχνίδια στο δάσος. Στο δάσος που πια δεν υπάρχει και πιθανότατα δεν θα υπάρξει ξανά.
Αποφασίζει να καταγράψει με drone την καταστροφή, ξεκινώντας από τις περιοχές όπου η πύρινη λαίλαπα έχει ήδη περάσει. Μέχρι τις 4 Σεπτεμβρίου, όταν η φωτιά τίθεται πια υπό έλεγχο μην έχοντας τίποτα άλλο να «καταπιεί», έχει συγκεντρώσει ένα συγκλονιστικό υλικό από την καμένη γη, η οποία έχει έκταση μεγαλύτερη των 935.000 στρεμμάτων. Τόσα κάηκαν μέσα σε δεκαεπτά ημέρες και ακριβώς αυτός είναι ο τίτλος του ντοκιμαντέρ του, «Εβρος 17 μέρες μετά», διάρκειας 17 λεπτών, που περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα του 26oυ Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (έχει ενταχθεί στις προβολές του «Πλατφόρμα+»).
«Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα αφήναμε ως χώρα να χαθεί αυτός ο παράδεισος», λέει ο φωτογράφος Σάκης Γιούμπασης.
Τι τον έκανε να δημιουργήσει αυτό το «χειροποίητο» φιλμ; «Ο θυμός. Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα αφήναμε ως χώρα να χαθεί αυτός ο παράδεισος», μας λέει και εξηγεί γιατί επέλεξε να χρησιμοποιήσει μόνο εικόνες από ψηλά. «Για να αποτυπώσω καλύτερα το μέγεθος της καταστροφής και να ευαισθητοποιήσω όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους. Αν και δεν είμαι αισιόδοξος, για να είμαι ειλικρινής. Το μεγαλύτερο ποσοστό των συμπολιτών μας ξεχνά πολύ εύκολα. Τα πάντα…» σημειώνει. Στο ντοκιμαντέρ του, τα πλάνα δεν συνοδεύονται από τη φωνή ενός αφηγητή, αλλά μόνο από κείμενα που περιγράφουν τα δραματικά γεγονότα.
«Είναι τόσο “εύγλωττες” οι εικόνες που μια φωνή δεν θα πρόσθετε τίποτα», σημειώνει. Αυτό που θυμάται πιο έντονα από τις ημέρες της κινηματογράφησης είναι η όξινη μυρωδιά του καμένου. Τον ρωτάμε πώς είναι σήμερα η γη του Εβρου. «Τώρα που πλησιάζει η άνοιξη, η καμένη γη θα αρχίσει σιγά σιγά να πρασινίζει. Τα καμένα δέντρα, όμως, είναι ακόμη εκεί, βλέπεις τα κουφάρια τους και ξέρεις πως ποτέ δεν πρόκειται να “αναστηθούν”. Οσο για τους κατοίκους; Μετά το αρχικό σοκ και την πίκρα που τους έχει αφήσει η αναποτελεσματικότητα της κρατικής μηχανής να προστατέψει τον τόπο τους, είναι αποφασισμένοι να μείνουν στον Εβρο και να προσπαθήσουν να ξαναφτιάξουν όσα έχασαν», καταλήγει.
Την απαλλαγή των 13 μεταναστών και προσφύγων που είχαν «συλλάβει» οι αυτόκλητοι σερίφηδες εν μέσω της καταστροφικής πυρκαγιάς στον Έβρο, τον περασμένο Αύγουστο, αποφάσισε ομόφωνα το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Αλεξανδρούπολης.
Σύμφωνα με το voria.gr, οι δικηγόροι των Σύρων προσφύγων, Κατερίνα Γεωργιάδου και Γιάννης Πατζανακίδης, τονίζουν σε ανακοίνωσή τους πως «κατέρρευσε με πάταγο η κατηγορία της απόπειρας εμπρησμού για τους 13 πρόσφυγες θύματα απαγωγής».
«Το μοναδικό στοιχείο που βασιζόταν η κατηγορία ήταν οι καταθέσεις των τριών «αυτόκλητων σερίφηδων» δραστών της σε βάρος των 13 προσφύγων αρπαγής και εγκλεισμού σε τρέιλερ, τις οποίες καταθέσεις οι δικαστές του Συμβουλίου, συντασσόμενοι με την εισαγγελική πρόταση, αξιολόγησαν όχι μόνο αναξιόπιστες αλλά και αντιβαίνουσες στη κοινή λογική. Οι ισχυρισμοί σε βάρος των 13 προσφύγων ήταν ότι προσπάθησαν να προκαλέσουν σπινθήρα με μαχαίρι, που αφενός, όπως δέχεται το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών είναι ατελέσφορο και ενάντια στα διδάγματα της κοινής πείρας και αφετέρου δεν βρέθηκε κανένα μαχαίρι από την έρευνα της αστυνομίας. Επίσης κατά τον εργαστηριακό έλεγχο δεν βρέθηκε δείγμα γενετικού υλικού κανενός από τους 13 πρόσφυγες στα λάστιχα ή στις παλέτες που υπήρχαν σε εκείνη την περιοχή ενώ οι 13 πρόσφυγες βρίσκονταν εκεί μαζί με γυναίκες και παιδιά, όπως προκύπτει από φωτογραφικό υλικό, γεγονός που αποδεικνύει ότι είναι πρόσφυγες και όχι επίδοξοι εμπρηστές», εξηγούν οι δύο συνήγοροι υπεράσπισης στην ανακοίνωσή τους.
Και προσθέτουν: «Η κακοστημένη προσπάθεια κάποιων να εμφανίσουν τους πρόσφυγες ως υπαίτιους για την πρωτοφανή πυρκαγιά του Έβρου κατέρρευσε με πάταγο. Ο ρατσισμός χρησιμοποιήθηκε από την ακροδεξιά για να διχάσει και να αυξήσει την επιρροή της και από την κυβέρνηση για να κρύψει τις ευθύνες της. Την περίοδο εκείνη μαθαίναμε ότι συγγενείς άλλης ομάδας προσφύγων που βρήκαν τραγικό θάνατο στον Έβρο, καθώς απανθρακώθηκαν από τη φωτιά, ήλπιζαν οι άνθρωποι τους να είναι στην ομάδα των 13 προσφύγων που είχαν απαχθεί καθώς οι εικόνες του βαν με τους στοιβαγμένους πρόσφυγες έκαναν το γύρο του κόσμου, γιατί αυτό θα σήμαινε ότι είναι ζωντανοί και δεν έχουν καεί στην προσπάθεια για μια καλύτερη ζωή».
Συμπληρώνουν ότι «οι πρόσφυγες όμως δεν βάζουν τις φωτιές. “Και τώρα τι θα απογίνουμε χωρίς βαρβάρους οι άνθρωποι αυτοί ήταν μια κάποια λύσις». Η πραγματική λύση είναι να δυναμώσουμε την αλληλεγγύη μας στους πιο ευάλωτους/ες και να αντισταθούμε στην πολιτική που ευθύνεται για την περιβαλλοντική καταστροφή και τη ρατσιστική βία».
«Για άλλη μια φορά θέλουμε να ευχαριστήσουμε τους χιλιάδες πολίτες που εκδήλωσαν την αλληλεγγύη τους στους εντολείς μας και στον αγώνα τους για δικαίωση», καταλήγουν.
Την εκπόνηση μιας καινοτόμου μελέτης αποκατάστασης για όλα τα δασικά οικοσυστήματα του Έβρου που επλήγησαν από την πυρκαγιά του περασμένου καλοκαιριού ανέλαβε, με ίδιους πόρους, το WWF Ελλάς. Η μελέτη, που εκπονείται με τη σύμφωνη γνώμη και τη συνεργασία της Γενικής Διεύθυνσης Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), έχει ως στόχο τη συνολική θεώρηση των επιπτώσεων της πυρκαγιάς που έκαιγε για 16 συνεχόμενες ημέρες στην περιοχή και που επηρέασε περισσότερα από 935.000 στρέμματα, καθώς και την υποβολή συγκεκριμένων μέτρων και δράσεων αποκατάστασης.
Η σχέση του WWF Ελλάς με την περιοχή του Έβρου και ειδικότερα με το δάσος της Δαδιάς, είναι μια σχέση ζωής. Οι δράσεις προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος στην περιοχή ήταν αυτές που καθιέρωσαν την οργάνωση στην Ελλάδα, με ενεργή παρουσία στην περιοχή για 30 συναπτά έτη, έως και το 2022, οπότε και τις δράσεις για την προστασία της πλούσιας βιοποικιλότητας της Θράκης ανέλαβε η Εταιρεία Προστασίας Βιοποικιλότητας Θράκης (ΕΠΒΘ), πάντα με την συνεχιζόμενη στήριξη και συνεργασία του WWF Ελλάς.
Στο πλαίσιο αυτό, το WWF δεν θα μπορούσε να μην είναι παρόν στην επόμενη μέρα, μετά την πρόσφατη καταστροφική πυρκαγιά στην περιοχή.
Ο κεντρικός στόχος της μελέτης είναι να αποκατασταθούν τα δάση του Έβρου που έχουν πληγεί, υποστηρίζοντας τόσο την τοπική κοινωνία, όσο και την πλούσια και μοναδική βιοποικιλότητα που φιλοξενούν. Πρόκειται για μια ολοκληρωμένη, όσο και σύνθετη μελέτη, που αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος Απριλίου 2024, με βασικό σκοπό να λειτουργήσει ως ένας οδικός χάρτης που θα ορίσει τις προτεραιότητες και τις κατευθύνσεις για την αποκατάσταση των πληγέντων δασικών οικοσυστημάτων.
Ειδικότερα, για να το πετύχει αυτό, η μελέτη:
Α. θα θέσει τους κύριους άξονες, πάνω στους οποίους θα προταθούν και θα εκπονηθούν οι επιμέρους μελέτες εφαρμογής,
Β. θα αποτυπώσει χωρικά τις παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν,
Γ. θα υποδείξει ποια είναι τα αναγκαία άμεσα διαχειριστικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν
Δ. θα αναλύσει και θα ιεραρχήσει όλες τις εκτάσεις που θα χρειαστούν τεχνητή αναδάσωση και
Ε. θα προβεί σε λεπτομερή μελέτη εφαρμογής της αναδάσωσης για τουλάχιστον 4.000 στρέμματα από αυτές.
Επιπρόσθετα, το WWF Ελλάς σε συνεργασία με την ΕΠΒΘ θα αναδασώσει ένα μέρος της αναγκαίας έκτασης από αυτά που η μελέτη θα υποδείξει.
Η συγκεκριμένη μελέτη χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από πόρους που είχε ήδη εξασφαλίσει το WWF Ελλάς από το διεθνές δίκτυο της οργάνωσης, πριν την τελευταία πυρκαγιά, για δράσεις υλοτομίας, με σκοπό την επαναδημιουργία των απαραίτητων δασικών διακένων. Ωστόσο, μετά την τεράστια οικολογική καταστροφή που σημειώθηκε πέρυσι το καλοκαίρι στην περιοχή, αποφασίστηκε οι πόροι αυτοί να αναδρομολογηθούν και να αξιοποιηθούν για την αποκατάσταση της περιοχής.
Λαμβάνοντας υπόψη τόσο τον μεγάλο στόχο της μελέτης να συμβάλλει στη δημιουργία ενός πολυλειτουργικού και ανθεκτικού δάσους, όσο και τη συνθετότητά της, για την εκπόνησή της συμπράττουν πολλοί και σημαντικοί φορείς και επιστήμονες. Στη συγγραφική ομάδα συμμετέχουν επιστήμονες από τα τμήματα δασολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης (ΔΠΘ) και του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, καθώς και ειδικοί επιστήμονες από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο. Παράλληλα, δημιουργήθηκε μια επιστημονική επιτροπή, η οποία συμμετέχει σε διάφορες φάσεις διαβούλευσης για τη μελέτη, αποτελούμενη από μέλη των κεντρικών και τοπικών Δασικών Υπηρεσιών, του ΟΦΥΠΕΚΑ και του ΔΠΘ. Επιπλέον, βασικό ρόλο στην όλη μελέτη δεν θα μπορούσε να μην έχει η Εταιρεία Προστασίας Βιοποικιλότητας Θράκης που έτσι κι αλλιώς αναπτύσσει περιβαλλοντικές δράσεις στην περιοχή, καθώς και το μελετητικό γραφείο ForestPlan που μαζί με το WWF Ελλάς έχουν το γενικότερο συντονισμό της όλης διαδικασίας.
Ο γενικός διευθυντής του WWF Ελλάς, Δημήτρης Καραβέλλας δήλωσε: «Η πυρκαγιά αυτή αποτελεί μια μαύρη και τραγική σελίδα στη σύγχρονη ιστορία του Έβρου. Το δάσος της Δαδιάς και γενικότερα η περιοχή της Θράκης έχει μια ιδιαίτερη σημασία για το WWF και έχει συνδεθεί με την ταυτότητα της οργάνωσης και την έως τώρα πορείας μας. Γι’ αυτό, η συμμετοχή μας στην αποκατάσταση της περιοχής ήταν δεδομένη για εμάς. Ελπίζουμε πως θα καταφέρουμε να βοηθήσουμε, τόσο με την εκπόνηση της μελέτης, όσο και με τις αναγκαίες δράσεις που θα ακολουθήσουν. Τώρα είναι η στιγμή της συνεργασίας και συστράτευσης δυνάμεων για να ξαναδώσουμε ζωή στον Έβρο».
Παράλληλα με τη μελέτη αποκατάστασης των δασικών οικοσυστημάτων, η ΕΠΒΘ και το WWF Ελλάς, ολοκληρώνουν αυτό το διάστημα μία ακόμα μελέτη που αφορά στη διερεύνηση των δυνατοτήτων ενεργειακής αξιοποίησης των δασικών υπολειμμάτων του Εθνικού Πάρκου Δαδιάς-Λευκίμης-Σουφλίου. Η μελέτη αυτή αποτελεί τη βάση για έναν γενικότερο οδηγό διαχείρισης της δασικής βιομάζας, που σε συνδυασμό με άλλες παρόμοιες προσπάθειες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια από άλλους φορείς, μπορούν να αποτελέσουν τον οδικό χάρτη γι’ αυτό το περίπλοκο και τόσο καίριας σημασίας ζήτημα.
Iατροδικαστής και ψυχίατροι ερευνούν τις τελευταίες στιγμές των μεταναστών, που έχασαν τη ζωή τους από την πυρκαγιά στον Έβρο, το περασμένο καλοκαίρι.
Το μεσημέρι της Τρίτης 22 Αυγούστου, κλιμάκιο του ανακριτικού τμήματος της Πυροσβεστικής μαζί με τον ιατροδικαστή Αλεξανδρούπολης, καθηγητή Παύλο Παυλίδη, ακολούθησαν έναν ορεινό δρόμο έξω από το χωριό του Άβαντα. Η μεγάλη φωτιά που κατέστρεψε τον νότιο Έβρο, μαινόταν ήδη για τέταρτη μέρα. Σε ένα ανηφορικό σημείο, στην κορυφή του οποίου υπάρχει ένα εγκαταλελειμμένο μαντρί, βρέθηκαν 18 σοροί.
Ήταν μετανάστες, νεαροί άντρες, ανάμεσά τους κάποιοι ανήλικοι, που είχαν περάσει τις προηγούμενες μέρες τα ελληνο-τουρκικά σύνορα και προσπαθούσαν να φτάσουν στην ενδοχώρα από το βουνό, αποφεύγοντας την Εγνατία Οδό. Ο ιατροδικαστής και οι πυροσβέστες που έκαναν την αυτοψία, ξεκίνησαν την καταγραφή από το χαμηλότερο σημείο του δρόμου προς το ψηλότερο. Περίπου στο μέσο της διαδρομής, οκτώ από τους νεκρούς βρέθηκαν αγκαλιασμένοι. «Είναι κάτι που έβλεπα για πρώτη φορά», είπε στο NEWS24/7 ο ιατροδικαστής Παυλίδης.
Ο ίδιος εργάζεται τα τελευταία 24 χρόνια στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Αλεξανδρούπολης. Έχει εξετάσει περίπου 800 σορούς μεταναστών, οι οποίοι έχασαν τη ζωή τους στην ελληνική πλευρά των συνόρων. Δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για τους νεκρούς που έχουν καταγράψει οι τουρκικές αρχές. Ο καθηγητής Παυλίδης κρατά στο γραφείο του τα προσωπικά αντικείμενα των νεκρών, οι περισσότεροι από τους οποίους παραμένουν για καιρό στο νεκροτομείο με την ένδειξη «αγνώστων στοιχείων».
Ένα μενταγιόν ή ένα δαχτυλίδι είναι το πρώτο στοιχείο, πριν από την επίσημη επιβεβαίωση μέσω DNA, για κάποιον συγγενή στην άλλη άκρη του κόσμου που αναζητά τον άνθρωπό του. Τα μεταλλικά αντικείμενα αναγνωρίζονται από τους συγγενείς και – το πιο σημαντικό -δεν καταστρέφονται αν παραμείνουν για καιρό στο νερό ή αν εκτεθούν στη φωτιά.
Ο καθηγητής Παυλίδης, μια ψιλόλιγνη φιγούρα με λευκή στολή, που καπνίζει πολύ, έχει δώσει πολλές συνεντεύξεις στα μεγαλύτερα Μέσα του κόσμου. Στα σχεδόν 20 χρόνια επικοινωνίας με τον γράφοντα, διατηρεί την ίδια απροσποίητη ισορροπία μεταξύ της αίσθησης καθήκοντος και ενός εσωτερικού ηθικού κώδικα. Είναι μία μοναδική περίπτωση για τα ελληνικά δεδομένα.
Ο ίδιος άνθρωπος έχει εξετάσει νεκρούς μετανάστες από πνιγμό, υποθερμία, τροχαία και σιδηροδρομικά δυστυχήματα, παλαιότερα από νάρκες κατά προσωπικού. Τον περασμένο Αύγουστο στον Άβαντα έκανε την πρώτη αυτοψία του σε περιστατικό με ανθρώπους που βρέθηκαν αγκαλιασμένοι στο βουνό μετά την πυρκαγιά. Καθισμένος σήμερα στο γραφείο του, θυμάται όλες τις λεπτομέρειες. «Ετοιμάζουμε, με τη συνεργασία ψυχιάτρων του νοσοκομείου, μία μελέτη ειδικά για αυτό που θα λέγαμε τρόμο του επικείμενου θανάτου».
Νεκροί άνθρωποι έχουν βρεθεί αγκαλιασμένοι στην Ελλάδα σε μεγάλες καταστροφές – οι εγκλωβισμένοι στο οικόπεδο στο Μάτι, η μητέρα με τα τέσσερα παιδιά στην πυρκαγιά στην Ηλεία. «Το αντιμετωπίζουμε ως μαζική καταστροφή σε περίοδο ειρήνης», λέει στο NEWS24/7 η Βαλέρια Καρακάση, ψυχίατρος στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Αλεξανδρούπολης, με εξειδίκευση στην ψυχιατροδικαστική, μέλος της ομάδας που θα συντάξει την περιγραφή και θα σχολιάσει επιστημονικά την περίπτωση των νεκρών στον Άβαντα.
Η ίδια εξηγεί ότι σε αντίστοιχες περιπτώσεις διεγείρεται το λεγόμενο συμπαθητικό νευρικό σύστημα, δηλαδή το τμήμα του αυτόνομου νευρικού συστήματος που προετοιμάζει τον ανθρώπινο οργανισμό απέναντι στον κίνδυνο και την απειλή. «Είμαστε τότε έτοιμοι να δώσουμε μια απάντηση μάχης ή φυγής, αλλιώς “Fight-or-Flight”, όπως είναι ο διεθνής ιατρικός ορισμός», λέει η κυρία Καρακάση.
Οι οκτώ μετανάστες που βρέθηκαν αγκαλιασμένοι μετά τη φωτιά στον Έβρο, είχαν εγκλωβιστεί. Απέμεινε η μάχη. Στην πραγματικότητα, καμία μάχη δεν μπορούσαν να δώσουν. Αγκαλιάστηκαν ενστικτωδώς, πιθανώς για να πάρουν δύναμη, να κρυφτούν ή να προστατευτούν. Ή να μην πεθάνουν μόνοι. Ποιος μπορεί να το πει; Η ελληνική βιβλιογραφία δεν είναι θεωρείται ιδιαίτερα πλούσια.
Η ιατροδικαστική εξέταση έδειξε ότι οι συγκεκριμένοι άνθρωποι χτυπήθηκαν από το θερμικό κύμα της πυρκαγιάς. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι νεκροί μοιάζουν με κούκλες μιας βιτρίνας ρούχων. Άκαμπτες ανθρώπινες φιγούρες με αλλοιωμένα χαρακτηριστικά στο πρόσωπο και τα άκρα. Ο ιατροδικαστής Παύλος Παυλίδης ανοίγει πάνω στο γραφείο του ένα από τα κουτιά με τα προσωπικά αντικείμενα των νεκρών στον Άβαντα.
Η ΙΑΤΡΟΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΕΔΕΙΞΕ ΟΤΙ ΟΙ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΧΤΥΠΗΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟ ΘΕΡΜΙΚΟ ΚΥΜΑ ΤΗΣ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ. ΣΕ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ ΜΟΙΑΖΟΥΝ ΜΕ ΚΟΥΚΛΕΣ ΜΙΑΣ ΒΙΤΡΙΝΑΣ ΡΟΥΧΩΝ.
Σταματά στο σακουλάκι με ημερομηνία 23/8/2023 και κωδικό AL002 – Alexandroupoli 2. Ανήκει σε έναν από τους μετανάστες που βρέθηκαν αγκαλιασμένοι Έχει διασωθεί το ρολόι χειρός και ένα δαχτυλίδι με τετράγωνη πέτρα. Από την ίδια σκηνή, κράτησε ένα κινητό, λιωμένο από τη φωτιά, πάνω στο οποίο έμεινε κολλημένο ένα φυλλαράκι. Κομματάκια από τις στάχτες θολώνουν το σακουλάκι και πέφτουν στη λευκή κόλλα χαρτιού πάνω στο γραφείο του.
Εκτός από τους 18 στον Άβαντα, άλλοι δύο μετανάστες έχασαν τη ζωή τους τις ίδιες μέρες στον Έβρο – ένας στη Λευκίμμη κι ένας στο δάσος της Δαδιάς. Έως σήμερα έχουν αναγνωριστεί επτά μετανάστες με τη μέθοδο ανάλυσης DNA. Είναι Σύροι και δύο αδέρφια από τον Λίβανο, οι τελευταίοι ηλικίας 16 και 20 ετών. Σύμφωνα με ρεπορτάζ των New York Times τον περασμένο Οκτώβριο, ορισμένοι εξ αυτών είχαν περάσει ξανά στην Ελλάδα, όμως επαναπροωθήθηκαν παράνομα στην Τουρκία.
Έως σήμερα δύο σοροί έχουν αποδοθεί στις οικογένειες των νεκρών και οι υπόλοιπες φυλάσσονται στο νεκροτομείο του Νοσοκομείου της Αλεξανδρούπολης. Για τον επαναπατρισμό των σορών των δύο αδελφών από τον Λίβανο έχει ενεργοποιηθεί τις τελευταίες μέρες ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός.
«Εδώ κάνουμε απλώς τη δουλειά μας. Σε αυτό δεν χωρά το συναίσθημα», λέει ο καθηγητής Παυλίδης. Γνωρίζει ότι δεν κάνει απλώς τη δουλειά του. Στην Αλεξανδρούπολη το πρωί της Πέμπτης έκανε τσουχτερό κρύο. Αν έκλεινες τα μάτια προς τον ήλιο, όμως, ήταν μια γλυκιά αίσθηση.
Πάνω από 1,6 εκατομμύρια στρέμματα καμένης δασικής έκτασης είναι ο απολογισμός των φετινών δασικών πυρκαγιών σύμφωνα με την πρώτη οικολογική αποτίμηση του WWF Ελλάς στις 6/9. Τα 935.000 στρέμματα από τη συνολική αυτή έκταση βρίσκονται στον Νομό Έβρου που καιγόταν για 16 συνεχόμενες ημέρες, κάνοντας την πυρκαγιά αυτή μία από τις σημαντικότερες από οικολογικής άποψης, αλλά και τη μεγαλύτερη από θέμα έκτασης που έχει καταγραφεί ποτέ στη χώρα μας, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Πέραν των ανθρώπων που χάθηκαν άδικα, των χιλιάδων ζώων που κάηκαν και των αμέτρητων περιουσιών που καταστράφηκαν, ο απολογισμός είναι αποκαρδιωτικός και για το φυσικό περιβάλλον. Όπως σημειώνει το WWF, από τις φετινές πυρκαγιές επλήγησαν ιδιαίτερα οι προστατευόμενες περιοχές. Ειδικότερα, έχουν επηρεαστεί συνολικά πάνω από 700.000 στρέμματα σε 23 Προστατευόμενες Περιοχές (χωρίς να υπολογίζονται οι νέες εκτάσεις που επηρεάστηκαν μετά τις 3 Σεπτεμβρίου που ήταν η τελευταία γεωχωρική καταγραφή από την πυρκαγιά του Έβρου).
Αυτές περιλαμβάνουν 18 περιοχές Natura 2000 και 5 Καταφύγια Άγριας Ζωής, ενώ ταυτόχρονα, επηρεάστηκαν 3 σημαντικότατα Εθνικά Πάρκα (Δαδιάς-Λευκίμης-Σουφλίου, Δέλτα Έβρου και Χελμού-Βουραϊκού), καθώς και ο Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας. Επιπρόσθετα, εντός αυτών των προστατευόμενων περιοχών, καταγράφονται συνολικά πάνω από 200.000 στρέμματα διπλοκαμένων εκτάσεων, δηλαδή εκτάσεων που έχουν πληγεί από αλλεπάλληλες πυρκαγιές εντός μόνο της τελευταίας 20ετίας.
Δεδομένο πολύ σημαντικό, μιας και οι ανεπτυγμένοι μηχανισμοί φυσικής αναγέννησης που φέρουν κάποια από αυτά τα οικοσυστήματα εξαντλούνται μετά από απανωτές πυρκαγιές και εφόσον αυτές συμβούν μέσα σε διάστημα 20 χρόνων. Συνεπώς, οι περιοχές αυτές θα χρειαστούν επιστημονική παρακολούθηση για τα επόμενα έτη, ώστε να γίνει σαφές αν η ανθρώπινη βοήθεια (αναδάσωση) κρίνεται απαραίτητη για την αποκατάστασή τους. Έχοντας βέβαια την πρόσφατη εμπειρία του πώς αντιμετωπίστηκε η Βόρεια Εύβοια μετά τις πυρκαγιές του 2021, δεν πρέπει να είμαστε και πολύ αισιόδοξοι. Αφού ο χαμηλός προϋπολογισμός για αναδασώσεις κρύφτηκε πίσω από το στρατηγικής σύλληψης επιχείρημα ότι η Φύση θα «καθαρίσει», μιας και το δάσος αναγεννιέται από μόνο του…
Ενώ οι συγκρίσεις με τις προηγούμενες καταστροφικές χρονιές του 2007 και του 2021, σταματάνε στο μέγεθος, μιας και οι ποιοτικές διαφορές είναι μεγάλες και σχετίζονται με το ότι:
Οι φωτιές που ξέσπασαν από τον Ιούλιο του 2023 έως και σήμερα, έχουν μεγαλύτερη γεωγραφική διασπορά
Έχουν επηρεάσει για πρώτη φορά τόσο μαζικά, αρχέγονα (ώριμα) δασικά οικοσυστήματα στα βόρεια της χώρας, πολλά από τα οποία παρουσιάζουν δυσκολίες στη φυσική τους αποκατάσταση
Για πρώτη φορά έχουν επηρεαστεί τόσες πολλές προστατευόμενες περιοχές. Κάποιες εξ αυτών έχουν διεθνή σημασία με σημαντικότατα ενδιαιτήματα για την πανίδα και με δασικά οικοσυστήματα, που είτε δεν έχουν φυσικούς μηχανισμούς αναγέννησης (π.χ. Μαύρη Πεύκη στον Έβρο), είτε τους έχουν εξαντλήσει μετά από απανωτές πυρκαγιές (π.χ. Ρόδος, Πάρνηθα, Έβρος, Κέρκυρα, Αιγιαλεία)
Απειλή ή ευκαιρία;
Με την Κλιματική Αλλαγή να προβάλλεται ως η μόνη δικαιολογία, αλλάζοντας μάλιστα και το ενεργειακό μείγμα για την αντιμετώπιση της και μετατρέποντας τα όλα σε «Πράσινα», ενώ την ίδια ώρα αφήνουμε τα δάση να καίγονται, μάλλον θα καταλήγαμε στο συμπέρασμα πως στην τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα, κοιτάμε ως χώρα, την ανεμογεννήτρια και (κυριολεκτικά) χάνουμε το δάσος. Αφού η προστασία και συντήρηση τους είναι αποδεδειγμένα εξισορροπητικός παράγοντας για το περιβάλλον και την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής, καθώς και της μείωσης των συνεπειών της για τα Κράτη και τους προϋπολογισμούς τους.
Η περίπτωση της Δαδιάς
Τo Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου είναι μια από τις σημαντικότερες προστατευόμενες περιοχές σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Είναι μία από τις πρώτες περιοχές στην Ελλάδα που τέθηκαν σε καθεστώς προστασίας, λόγω του μεγάλου αριθμού σπάνιων ειδών αρπακτικών πουλιών. Η συνολική έκταση του είναι 428.000 στρέμματα (ΚΥΑ 35633/2066) από τα οποία τα 72.900 αποτελούν τις 2 ζώνες προστασίας της φύσης (ζώνες Α1 και Α2). Το «μωσαϊκό» τοπίων που διαμορφώνεται από δάση πεύκης και δρυός, τα οποία διακόπτονται από ξέφωτα, βοσκοτόπια και καλλιεργούμενες εκτάσεις, αποτελεί το ιδανικό περιβάλλον για τα αρπακτικά πουλιά. Στο Εθνικό Πάρκο συναντώνται τρία από τα τέσσερα είδη Γύπα της Ευρώπης: Μαυρόγυπας, Όρνιο και Ασπροπάρης, αφού ο Γυπαετός απαντάται μόνο στην Κρήτη. Παράλληλα φιλοξενεί τη μοναδική πολυπληθή αναπαραγόμενη αποικία Μαυρόγυπα στα Βαλκάνια.
Πέρα από μια γενική εικόνα, ακόμα δεν υπάρχουν ακριβή δεδομένα για τη ζημιά που προκάλεσε η πυρκαγιά. Πρακτικά το Εθνικό Πάρκο έχει καεί. Με εξαίρεση ένα Δρυοδάσος στο βόρειο κομμάτι πάνω από το Σουφλί, στο οποίο και τελειώνει το περίγραμμα του Εθνικού Πάρκου, μιας και τα δάση του Έβρου συνεχίζονται Βόρεια και Δυτικά του Νομού.
Ό,τι έχει μείνει άκαυτο, είναι κάποιες νησίδες που είχαν επιβιώσει από την περσινή φωτιά. Κι αυτό επειδή πέρσι επικρατούσε άπνοια και γι’ αυτό διασώθηκαν τα δέντρα σε αυτές. Φέτος επειδή φυσούσε και η φωτιά είχε ορμή, όταν δεν συναντούσε καύσιμη βλάστηση στο έδαφος (επειδή είχε καεί πέρυσι), δεν έκαιγε τα ψηλότερα δέντρα. Κι έτσι η επικάλυψη των δύο φωτιών (πέρσι και φέτος) στις νησίδες αυτές είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια «μόνο» ενός 20-25%.
Το νότιο τμήμα του Εθνικού Πάρκου από τη Λευκίμμη μέχρι τα Κοίλα, είχε καεί και το 2011. Οπότε και η ζημιά είναι ακόμα μεγαλύτερη στο κομμάτι αυτό.
Το δάσος έχει κάποιες δυνατότητες να αναγεννηθεί μετά από μια φωτιά, αρκεί να περνάνε 15-30 χρόνια. Όταν η φωτιά ξαναπερνά μετά από 10-12 χρόνια, δυσκολεύει πάρα πολύ τη φυσική αναγέννηση.
Η εικόνα του νεαρού Μαυρόγυπα
Η εικόνα του Μαυρόγυπα στην άσφαλτο με φόντο τα καμένα, την επόμενη του σβησίματος της φωτιάς, είχε σοκάρει το Πανελλήνιο. Παρόλα αυτά, η πραγματικότητα ήταν λιγότερο τραγική. Κι αυτό γιατί το συγκεκριμένο πουλί ήταν νεαρό χωρίς μεγάλη εμπειρία στο πέταγμα. Τον πρώτο καιρό τα διαστήματα πτήσης δεν είναι μεγάλα μιας και τα νεαρά πουλιά έχουν την ανάγκη να σταματούν και να ξεκουράζονται.
Οι φωλιές για τα πουλιά δεν είναι όπως για τους ανθρώπους τα σπίτια τους. Ακόμα και χωρίς να καταστραφεί το δέντρο που έχουν φτιάξει τη φωλιά τους μπορεί την επόμενη χρονιά να την φτιάξουν σε άλλο. Αυτό που έχει σημασία είναι να υπάρχουν διαθέσιμα δέντρα ώστε να μπορούν τα πουλιά να φτιάχνουν σε αυτά τις φωλιές τους.
«Η φύση δεν καταστρέφεται»
Το Εθνικό Πάρκο της Δαδιάς ήταν ένα πρότυπο διαχείρισης. Με πολλές έρευνες, μελέτες, διδακτορικά όλα τα προηγούμενα χρόνια. Τώρα θα πρέπει να γίνει κι ένα πρότυπο αποκατάστασης. Η Δαδιά ήταν (και όλος ο Έβρος) ένας τόπος εξαιρετικής σημασίας για τη βιοποικιλότητα σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Ήταν ένα δάσος με μεγάλα δέντρα, μεγάλης ηλικίας, σε πολύ χαμηλά υψόμετρα, με πολύ μικρή ανθρώπινη παρέμβαση. Συνθήκη που ευνοεί την ανάπτυξη πολλών ειδών Πανίδας και Χλωρίδας. Παράδειγμα η Μαύρη Πεύκη που χρειάζεται υγρασία και φυτρώνει σε μεγάλα υψόμετρα.
Στο δάσος της Δαδιάς συναντούμε δύο είδη Πεύκης (όπως και σε όλο τον Έβρο): Τη Μαύρη και την Τραχεία. Η Τραχεία Πεύκη είναι μεσογειακό είδος μιας και συναντάται σε ξηρά μέρη. Η Μαύρη Πεύκη θέλει πιο υγρά μέρη. Οπότε και σε πιο χαμηλά μέρη στη Δαδιά, μέσα σε ρέματα που υπάρχει πιο πολύ υγρασία, μπόρεσε να ευδοκιμήσει, μαζί με διάφορα πλατύφυλλα (είδη Δρυός). Ψηλότερα, που το περιβάλλον είναι πιο ξηρό, ευδοκιμεί η Τραχεία Πεύκη που θέλει περισσότερη ζέστη και ο θάμνος Ερείκη ή Ρείκι που αξιοποιείται από τους μελισσοκόμους, αλλά είναι και πάρα πολύ εύφλεκτος.
Εξαιτίας κάποιας γενετικής ανωμαλίας η Μαύρη Πεύκη όταν μεγαλώνει στο δάσος της Δαδιάς, δεν σχηματίζει κορυφή στο τέλος της, αλλά «σπάει» ανοίγοντας, επιτρέποντας έτσι τον σχηματισμό μιας «ομπρέλας». Πάνω λοιπόν, σε αυτές τις πλατφόρμες μπορούσε ο Μαυρόγυπας (κυρίως) να φτιάξει τις (πολλών μέτρων) φωλιές του.
Αλλά και στον Μικρό Πυρήνα που δεν απαντάται η Μαύρη Πεύκη, οι Μαυρόγυπες φωλιάζουν στην Τραχεία Πεύκη. Στην Ισπανία φωλιάζουν σε Δρυοδάση.
Η ιδιαιτερότητα της Δαδιάς είναι ότι φιλοξενεί την τελευταία αποικία του Μαυρόγυπα στην Βαλκανική Χερσόνησο. Είδος που κάποτε ζούσε σε όλη τη Μεσόγειο και έχει εξαφανιστεί λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Αυτός ήταν και ο λόγος που η συγκεκριμένη περιοχή κηρύχτηκε προστατευόμενη τη δεκαετία του ’80. Ξεκίνησε με 4 ζευγάρια για να καταφέρει να φτάσει τα 35. Πέρα όμως από τους Γύπες,* στη Δαδιά φιλοξενείται πολύ μεγάλη ποικιλία (σε είδη και αριθμό) πουλιών στην Ευρώπη. Είτε, όπως ο Μαυρόγυπας που δεν μεταναστεύει, είτε αποδημητικά, όπως ο Ασπροπάρης (που κινδυνεύει πλέον με εξαφάνιση στην Ελλάδα, καθώς έχουν απομείνει τρία ζευγάρια στη Δαδιά και δύο στην περιοχή του Νέστου) που μεταναστεύει στην Κεντρική Αφρική (Σαχέλ) το Χειμώνα και επιστρέφει την Άνοιξη.
Το τι θα γίνει τα επόμενα χρόνια στη Δαδιά μένει να το δούμε. Βασικός παράγοντας να υπάρχει ικανή τροφική βάση για τρέφονται τα αρπακτικά πουλιά (λαγοί, χελώνες, φίδια, ποντίκια). Άρα το πρώτο που πρέπει να καταγραφεί είναι τι απέμεινε από την εδαφική πανίδα που συντηρεί τα αρπακτικά. Παρόλο που υφίσταται και ενισχυτική τροφοδοσία από την ταΐστρα που υπάρχει στον Μεγάλο Πυρήνα και συγκυριακά για τους επόμενους μήνες, τα καμένα ζώα.
*Οι Γύπες είναι η καθαριστές της φύσης. Πριν καταστεί υποχρεωτική η καύση των νεκρών ζώων, οι κτηνοτρόφοι τα άφηναν, καθώς και τα υπολείμματα σφαγών, σε ρεματιές, ώστε να πάνε οι Γύπες και να τα καταναλώσουν.
Τα Όρνια και οι Μαυρόγυπες ψάχνουν για τροφή σε μια ακτίνα 200 χλμ. φτάνοντας μέχρι την Βουλγαρία. Γι’ αυτό το λόγο και μεγάλο πρόβλημα για τα πουλιά αυτά αποτελούν τα αιολικά που βρίσκονται στην Ροδόπη και τον Έβρο. Με περισσότερες από 200 ανεμογεννήτριες κι ενώ συνεχίζουν να μπαίνουν καινούργιες, καταβάλλεται μια προσπάθεια να εξαιρεθούν τουλάχιστον κάποιες κρίσιμες -για την προστασία τους- περιοχές.
Τυχεροί στην ατυχία μας η φωτιά ξέσπασε τον Αύγουστο κι έτσι τα μικρά είχαν πετάξει από τις φωλιές τους. Οπότε και ο πληθυσμός των Γυπών δεν επηρεάστηκε σε αντίθεση με τα θηλαστικά στο έδαφος. Οι Γύπες φωλιάζουν τον Ιανουάριο και τα μικρά τους πετάνε τέλη Ιούλιου.
Η Μονάδα Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Δέλτα Έβρου, Δαδιάς και Προστατευόμενων Περιοχών Ανατολικής Θράκης καταγράφει τις δυνατότητες που υπάρχουν για φώλιασμα στις εναπομείνασες νησίδες και σε περιοχές που κρίνονται κατάλληλες για φωλεοποίηση να δημιουργηθούν τεχνητές φωλιές (τεχνητές εξέδρες). Πλατφόρμες πολλών μέτρων πάνω σε στύλο που θα στηρίζονται περιμετρικά με συρματόσχοινα τοποθετημένα σε άκαυτα δέντρα. Μεγάλες δηλαδή κατασκευές που θα μεταφερθούν και τοποθετηθούν στο χώρο από ελικόπτερα, όπως γίνεται και για τους μεταλλικούς πυλώνες μεταφοράς ρεύματος.
Πρέπει να περιμένουμε 2-3 χρόνια για να καταγράψουμε τη συμπεριφορά των πουλιών στα άκαυτα κομμάτια. Όπως και το αν θα διατηρήσουν τις φωλιές τους σε καμένα πλέον δέντρα -τα οποία ναι μεν η φωτιά ξέρανε- αλλά που θα στέκονται για 3-4 χρόνια ακόμα πριν πέσουν. Σε αντίθεση με εκείνα που είναι μαύρα -έχοντας καεί εντελώς- και άρα χάσει τη στατικότητα τους.
Οπότε αν έχουν επιβιώσει πολλά χερσαία ζώα από τη φωτιά, από του χρόνου που θα βλαστήσει ξανά η χλωρίδα στο έδαφος και άρα θα υπάρχει πληθώρα τροφής για αυτά, θα αυξηθεί και ο αριθμός τους. Αν έχουν καεί τα περισσότερα αυτό θα αποτελέσει πρόβλημα.
Το δάσος θα επανέλθει, αλλά απαιτεί μεγάλο συντονισμό όλων των εμπλεκομένων, ώστε αφενός να περιοριστούν οι απώλειες (λόγω της μεγάλης βιοποικιλότητάς του) και αφετέρου, ώστε τα επόμενα 15 χρόνια κομμάτι-κομμάτι αυτό να βοηθηθεί στην αναδημιουργία του.
Υπεύθυνος για τον συντονισμό αυτό πλέον είναι ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.). Ο τότε υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργος Αμυράς κατήργησε το 2021 τους επτά κατά τόπους Φορείς Διαχείρισης ως αυτοτελείς οντότητες, δημιουργώντας τον Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. Ως σχεδιασμός δεν ήταν καινούργιος, απλά τότε ευοδώθηκε. Και σε ένα με ενάμιση χρόνο άρχισαν να αλλάζουν και οι διοικήσεις των τοπικών μονάδων. Προκειμένου να υπάρχει συνολικός σχεδιασμός ταυτόχρονα για όλους τους τέως Φορείς, νυν Μονάδες. Το προσωπικό παρέμεινε, χάθηκε όμως η τοπικότητα που είναι πολύ σημαντικός παράγοντας στην έγκαιρη λήψη αποφάσεων. Οι παλαιοί Φορείς γνωμοδοτούσαν για τα έργα και το Κράτος όφειλε να τη λάβει σοβαρά υπόψιν του. Κι ενώ ως αρμοδιότητα μεταφέρθηκε αρχικά και στο νέο σχήμα του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α., λίγους μόνο μήνες αργότερα αφαιρέθηκε από αυτόν και προστέθηκε στις αρμοδιότητες του Γενικού Γραμματέα του ΥΠΕΝ.
Οι παλιοί Φορείς είχαν ένα ΔΣ με πρόεδρο κάποιον επιστήμονα-καθηγητή (αμισθί) και όλοι οι υπόλοιποι ήταν μέλη της τοπικής κοινωνίας: Δήμαρχοι, κτηνοτρόφοι, επιχειρηματίες. Ως σχήμα -υποδομές και προσωπικό- παρέμεινε ως είχε. Οι αποφάσεις όμως πλέον παίρνονται στην Αθήνα. Οι Φορείς υποχρηματοδοτούνταν έχοντας πολύ μικρά κονδύλια να διαχειριστούν -ίσα-ίσα να επιβιώνουν- κι αυτά μέσα από μια δαιδαλώδη γραφειοκρατία. Πλέον, όμως ο Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. έχει να διαχειριστεί μεγάλα κονδύλια που προέρχονται κυρίως από το Πράσινο Ταμείο και από αλλού.
Οι περισσότερες από τις απαιτούμενες εργασίες δίνονται σε Εργολαβίες, αφού δεν υπάρχει το απαιτούμενο προσωπικό σε τοπικό επίπεδο για την εκτέλεση τους.
«Η μισή αλήθεια, δεν είναι αλήθεια»
Η ανακοίνωση που εξέδωσε ο Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. για την φετινή πυρκαγιά που μαίνονταν επί 16 μέρες στον Έβρο -ενώ δεν ήταν λάθος- υπονοούσε μικρότερη συνολική ζημιά για το Εθνικό Πάρκο. Αναφερόταν στο ότι κάηκε το 60% της έκτασης του, υπονοώντας ότι το 40% παρέμεινε άκαυτο. Έπαιρνε όμως ως δεδομένο, την κατάσταση που είχε διαμορφωθεί μετά τις απώλειες που προκλήθηκαν εξαιτίας της περσινής φωτιάς και όχι το άθροισμα των καμένων πέρσι και φέτος (για να μην συνυπολογίσουμε και τα καμένα του 2011). Οι νησίδες που έχουν παραμείνει είναι πολύ κρίσιμες για την επιβίωση των πουλιών.
Ανεμογεννήτριες
Για την καταπολέμηση της Κλιματικής Αλλαγής στόχος είναι η ενέργεια να προέρχεται από ΑΠΕ με τα αιολικά πάρκα να κατέχουν μεγάλο μερίδιο. Η Θράκη είναι μια περιοχή με δυνατούς ανέμους και γι’ αυτό έχει χαρακτηριστεί ως περιοχή αιολικής προτεραιότητας για την εγκατάσταση αιολικών πάρκων. Τα τελευταία 15 με 20 χρόνια έχουν εγκατασταθεί πάρα πολλές ανεμογεννήτριες στον Έβρο και γενικότερα στη Θράκη με αποτέλεσμα να υφίσταται μια πίεση τόσο το φυσικό περιβάλλον όσο και το ανθρωπογενές περιβάλλον, αφού εγκαθίστανται ακόμη και γύρο από οικισμούς. Σε αυτή τη μικρή περιοχή του Έβρου και της Ροδόπης πλέον των 276 ανεμογεννητριών έχουν εγκατασταθεί και λειτουργούν, έχουν ήδη αδειοδοτηθεί ακόμη 165, ενώ περιμένουν να αδειοδοτηθούν περισσότερες από 1.000.
Όμως, τον ίδιο αέρα με τον οποίο μέσω των ανεμογεννητριών παράγεται ρεύμα, χρησιμοποιούν και τα «καρτάλια» -όπως αποκαλούν τα αρπακτικά πουλιά οι Θρακιώτες- για να κινούνται. Προφανώς, όταν υπάρχει τέτοια ανάπτυξη αιολικών πάρκων σε μια περιοχή με τόσο μεγάλους πληθυσμούς, δημιουργούνται και τα ανάλογα προβλήματα. Έτσι, έχουν καταγραφεί 26 νεκρά αρπακτικά πουλιά λόγω πρόσκρουσης σε φτερωτές ανεμογεννητριών, με 14 από αυτά να είναι Γύπες (Μαυρόγυπες και Όρνια), πολλά πουλιά άλλων ειδών και εκατοντάδες νυχτερίδες. Κι ενώ καταβάλλεται μια προσπάθεια να εξαιρεθούν τουλάχιστον κάποιες κρίσιμες -για την προστασία τους περιοχές- είκοσι μέρες σχεδόν μετά το σβήσιμο της καταστροφικής πυρκαγιάς του Αυγούστου η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας – Θράκης προχώρησε στην αδειοδότηση τριών αιολικών σταθμών μέσα σε περιοχές Natura και σε Ζώνες Ειδικής Προστασίας, εντός κρίσιμων βιότοπων αρπακτικών πουλιών. Αποφάσεις που είχαν παρθεί τον Ιούλιο, αλλά καθαρογράφτηκαν τον Αύγουστο. Ενώ γνωμοδότησε αρνητικά η τοπική Μονάδα Διαχείρισης του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α., ο Γ.Γ. αγνοώντας την, έδωσε την τελική (πολιτική) έγκρισή του.
Ανεμογεννήτριες στη Θράκη (Wind turbines in Thrace)
Δάση όπως Αυτοκινητόδρομοι
Εδώ και δεκαετίες εξυφαίνεται σχέδιο να καταργούν και να αποδυναμώνουν οι κυβερνώντες διαχρονικά τις υπηρεσίες που προστατεύουν τα δάση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Δασική Υπηρεσία με τα κατά τόπους Δασαρχεία που βάλλονται από παντού και που πρακτικά -υποστελεχωμένα και χωρίς μέσα- δεν υπηρετούν τον σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκαν. Χωρίς ποτέ να έχουν γίνει προσλήψεις όλα αυτά τα χρόνια, το τελειωτικό χτύπημα ήρθε όταν τους περάσανε στο Κτηματολόγιο για να κάνουν δουλειά γραφείου αντί να είναι στο πεδίο.
Η κατάργηση της Δασοπυρόσβεσης (επί κυβερνήσεων Σημίτη) και το πέρασμά της στην Πυροσβεστική Υπηρεσία, έφερε υποχρεωτικά και τη λάθος προτεραιοποίηση: Πρώτα οι οικισμοί και τελευταία τα δάση. Η Δασοπυρόσβεση στελεχωνόταν από τοπικούς που γνώριζαν την περιοχή και πραγματοποιούσαν εργασίες αντιπυρικής προστασίας όλο τον χρόνο (καθαρισμός, παρατήρηση, περιπολίες, αντιπυρικές ζώνες, τοποθέτηση δεξαμενών, κατασκευή φυλακίων). Κομμάτι δε, αυτής της τακτικής απαξίωσης είναι και το ότι μετά από κάθε φωτιά κατηγορούνται οι υπάλληλοι του κατά τόπου Δασαρχείου («άρα, τί τους χρειαζόμαστε;»).
Τη δεκαετία του ’90 με πρόσχημα οι υλοτόμοι να έχουνε περισσότερα κέρδη, καταργήθηκε υπηρεσία που εκμεταλλευόταν την ξυλεία που προέκυπτε από τον καθαρισμό τους (αραίωση), ώστε οι ίδιοι να μπορούν να πουλάνε τα ξύλα αυτά, με το Κράτος απλώς να επιβλέπει. Το αποτέλεσμα ήταν να κόβονται πλέον όχι μόνο τα δέντρα που έπρεπε να κοπούν, αλλά και μεγαλύτερα που αποφέρουν περισσότερο κέρδος.
Ιδιωτικοποίηση των δασών
Στο τέλος αυτής της χρονοβόρας και με στάδια πολιτικής, βρίσκεται και ο απώτερος στόχος της: Η ιδιωτικοποίηση των δασών μέσω Συμβάσεων Παραχώρησης. Όπως έγινε και με τους αυτοκινητοδρόμους. Εταιρείες θα αναλάβουν τη διαχείριση δασών σε μορφή «πακέτων». Για παράδειγμα, πλούσια δάση της Βόρειας και ορεινής Ελλάδας, μαζί με κάποια ξηρά της νότιας. Με το επιχείρημα ότι αφού τα δάση καίγονται, πρέπει να τα δώσουμε σε ιδιώτες να τα διαχειριστούν. Με αποτέλεσμα η διαχείριση που θα τους γίνεται να είναι καταστροφική (ληστρική) για τα ίδια και συνολικά για το περιβάλλον και άρα όλους μας.
Την Δευτέρα 23/10 ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θεόδωρος Σκυλακάκης, ανακοίνωσε την πρόθεση του να κατεβάσει έως το τέλος του έτους Νομοσχέδιο για την συνδιαχείριση/συνεκμετάλλευση των δασών μέσω ΣΔΙΤ. Και μάλιστα με επιδότηση. Συμπράξεις Δασικών Συνεταιρισμών με Ιδιώτες που θα εκμεταλλεύονται τη βιομάζα που τα δάση προσφέρουν. Μόνο που τα δάση δεν είναι πάρκα με δεντροστοιχίες… Είναι οικοσυστήματα που προσφέρουν πολλαπλές υπηρεσίες.
*Οι φωτογραφίες είναι μια ευγενική παραχώρηση του κ. Νάσου Ναλμπάντη, από το υπό έκδοση Λεύκωμα για την Πανίδα και Χλωρίδα του Εθνικού Πάρκου της Δαδιάς.
Σειρά σοβαρών ερωτημάτων για τον τρόπο που έγιναν τα αντιπλημμυρικά έργα στα καμένα του Εβρου και συγκεκριμένα στο δάσος της Δαδιάς διατύπωσε ο γνωστός βιολόγος και ειδικός στην άγρια πανίδα Γιώργος Κατσαδωράκης, εκφράζοντας την αγωνία του. Σε ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συνοδεία σχετικού βίντεο από το Διαβολόρεμα της Δαδιάς, αναφέρει πως «το διάσημο “το ποτάμι της Δαδιάς” ή Μαγγάζι, υπέστη σοβαρές ζημιές στη βιοποικιλότητά του μετά τα έργα/παρεμβάσεις για τη βελτίωση της παροχετευτικής ικανότητας του ποταμού και την αποφυγή ζημιών από πλημμυρικά φαινόμενα».
Σημειώνει χαρακτηριστικά: «Ο δήμος ή η περιφέρεια ή όποιος άλλος φορέας παίρνει χρήματα για αντιπλημμυρική πρόληψη, το έργο βγαίνει σε μειοδοτικό διαγωνισμό και σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης με απευθείας ανάθεση, κι ο εργολάβος που το κερδίζει, μπάζει μέσα τις μπουλντόζες του και ισοπεδώνει τα πάντα, όλα τα ενοχλητικά: βλάστηση, καλάμια, υδρόφιλα και υδροχαρή φυτά, δέντρα που έχουν φυτρώσει στην κοίτη. Οι λίγες μικρές λούτσες που έχουν κρατήσει νεράκι και που είναι γεμάτες με τα τελευταία εκατοντάδες ψάρια, νεροχελώνες και βατράχια που έχουν επιβιώσει, μπαζώνονται, μαζί με ό,τι ζωντανό μέσα σε αυτές».
Ο Γιώργος Κατσαδωράκης
Οπως καταγγέλλει, μετά τις εργασίες των αντιπλημμυρικών και αντιδιαβρωτικών έργων, «ψάρια μαζί με τις νεροχελώνες και τα βατράχια μπαζώθηκαν και ουσιαστικά θάφτηκαν ζωντανά. Τη βλάστηση που υπήρχε μέσα στην κοίτη την έσπρωξαν μέσα στις λούτσες και την επίχωσαν με την άμμο και τα λοιπά φερτά υλικά του ποταμού. Το αποτέλεσμα είναι μια έρημος από χώμα και πέτρες. Στο διάσημο Εθνικό Πάρκο Δαδιάς, το γνωστό για τη βιοποικιλότητά του, λίγο μετά τις δύο απανωτές χρονιές καταστροφικών πυρκαγιών και πριν καλά-καλά σβήσουν οι φλόγες, αυτά γίνονται! Και αν αυτό γίνεται στο Εθνικό Πάρκο της Δαδιάς, απλά φανταστείτε τι συμβαίνει στα χιλιάδες άλλα ρέματα της ελλαδικής επικράτειας. Τα ίδια, αν και μάλλον όχι χειρότερα», σημειώνει δηκτικά στην ανακοίνωσή του. Αξίζει ακόμη να σημειωθεί πως ο γνωστός επιστήμονας στάθηκε στο παράδοξο φαινόμενο αντινομίας που επικρατεί σχετικά με το νομικό πλαίσιο της αντιπλημμυρικής προστασίας και της προστασίας της βιοποικιλότητας.
Μάλιστα σημειώνει πως αντιπλημμυρική προστασία και βιοποικιλότητα είναι δύο αναγκαιότητες που πρέπει ταυτόχρονα να υπηρετηθούν κατά τη διαχείριση των ρεμάτων. «Πουθενά όμως δεν γράφεται με ποιο τρόπο πρέπει να εφαρμοστούν τα όποια έργα και παρεμβάσεις ώστε η εφαρμογή των αντιπλημμυρικών μέτρων να μη σημαίνει την αδιάκριτη καταστροφή της άγριας ζωής. Διότι, βέβαια, έτσι όπως εφαρμόζονται στην πράξη, χωρίς ειδική μελέτη, χωρίς περιβαλλοντική αδειοδότηση, χωρίς γνώση, σύνεση κι ευαισθησία και χωρίς επίβλεψη από τους επιφορτισμένους με την προστασία της φύσης, η άγρια ζωή, η βλάστηση και τα τοπία μας απλά ισοπεδώνονται βίαια από τις μπουλντόζες.
Παρά τις αδύναμες φωνές διαμαρτυρίας μιας μερίδας απελπισμένων πολιτών που υπερκαλύπτονται από την απληστία, την άγνοια, την αδιαφορία, την υποκρισία και την υπερβολή που χαρακτηρίζουν την κοινωνία μας. Τα ίδια βέβαια συμβαίνουν τόσο στις “προστατευόμενες” όσο και στις μη προστατευόμενες περιοχές. Ακούει κανείς από τους πολιτικούς, τους φορείς και τις υπηρεσίες που αποφασίζουν; Ενδιαφέρεται κανείς; Οι ευαίσθητοι δήμαρχοι; Οι “καθ’ ύλην αρμόδιες” υπηρεσίες του υπουργείου Περιβάλλοντος και ενέργειας; Οι περιφέρειες; Η δασική υπηρεσία; Ο ΟΦΥΠΕΚΑ κι οι Μονάδες του Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών της χώρας;».
Τη λήψη άμεσων μέτρων σχετικά με την αδειοδότηση έργων σε Εβρο και Ροδόπη, με στόχο να διασφαλιστεί η προστασία των πουλιών και των οικοσυστημάτων στις περιοχές αυτές μετά την καταστροφική πυρκαγιά που είχε ανυπολόγιστες συνέπειες γι’ αυτά, ζητούν με κοινή επιστολή τους προς τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, εννέα περιβαλλοντικές οργανώσεις.
Ηδη, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανακοίνωσε την αναστολή των οικονομικών δραστηριοτήτων εντός των καμένων εκτάσεων έως την ολοκλήρωση σχετικής μελέτης που θα διερευνήσει το θέμα αυτό. Οι οργανώσεις αναγνωρίζουν ως θετική την πρωτοβουλία του υπουργείου και καταθέτουν συγκεκριμένες και τεκμηριωμένες προτάσεις ώστε η πρωτοβουλία αυτή να γίνει πράξη με νομοθετική ρύθμιση.
Συγκεκριμένα προτείνουν την αναστολή για τουλάχιστον τρία χρόνια (έως την ολοκλήρωση της σχετικής μελέτης που έχει ανακοινώσει ο ΟΦΥΠΕΚΑ) όλων των έργων που θα έχουν δυσμενείς επιπτώσεις (εκτός των απαραίτητων για την αποκατάσταση και των ωφέλιμων έργων) και σχεδιάζονται εντός των καμένων περιοχών. Κι ακόμη, την αναστολή όλων των αδειών για τους αιολικούς σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) και σε παρακείμενες των καμένων περιοχές που είναι σημαντικές για την ευαίσθητη ορνιθοπανίδα και τη λήψη μέτρων για τους ΑΣΠΗΕ που ήδη λειτουργούν σε αυτές τις περιοχές.
Οι επιπτώσεις των ΑΣΠΗΕ στα πουλιά αφορούν κυρίως την άμεση θανάτωσή τους ή τραυματισμό τους λόγω πρόσκρουσης στα πτερύγια των ανεμογεννητριών, τον εκτοπισμό τους από κατάλληλα ενδιαιτήματα και την απώλεια ενδιαιτημάτων. Ακόμη, οι σωρευτικές επιπτώσεις σε προστατευόμενα είδη πουλιών και σε οικοτόπους από το σύνολο των ΑΣΠΗΕ που ήδη λειτουργούν στον Εβρο και στη Ροδόπη είναι ήδη πολύ σοβαρές και οι προβλέψεις για το μέλλον, βάσει του έως τώρα σχεδιασμού, είναι δυσοίωνες, απειλώντας ακόμη και πληθυσμούς προστατευόμενων ειδών με εξαφάνιση.
Είναι ενδεικτικό ότι στον Εβρο και στη Ροδόπη έχουν ήδη εγκατασταθεί και λειτουργούν 28 ΑΣΠΗΕ με 276 ανεμογεννήτριες (συνολικής ισχύος 506,3 MW), εκ των οποίων οι 18 ΑΣΠΗΕ με 170 ανεμογεννήτριες βρίσκονται εντός περιοχών Natura, το σύνολο των 28 ΑΣΠΗΕ με 266 ανεμογεννήτριες εντός Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά (ΣΠΠ) και 8 ΑΣΠΗΕ με 54 ανεμογεννήτριες εντός καμένης έκτασης.
Αδειοδότηση έχουν λάβει (αλλά δεν έχουν εγκατασταθεί ακόμη) 30 ΑΣΠΗΕ με 221 ανεμογεννήτριες (συνολικής ισχύος 863 MW) εκ των οποίων 9 ΑΣΠΗΕ με 68 ανεμογεννήτριες εντός περιοχών Natura, 22 ΑΣΠΗΕ με 123 ανεμογεννήτριες εντός ΣΠΠ και 8 ΑΣΠΗΕ με 19 ανεμογεννήτριες εντός καμένης έκτασης. Εκτός από αυτές είναι σε διαβούλευση για την έγκριση περιβαλλοντικής αδειοδότησης 38 ΑΣΠΗΕ με 348 ανεμογεννήτριες συνολικής ισχύος 1818,1 MW, εκ των οποίων 8 ΑΣΠΗΕ με 42 ανεμογεννήτριες εντός περιοχών Natura, 27 ΑΣΠΗΕ με 238 ανεμογεννήτριες εντός ΣΠΠ και 11 ΑΣΠΗΕ με 52 ανεμογεννήτριες εντός καμένης έκτασης.
Σε ό,τι αφορά περιστατικά πρόσκρουσης, έως σήμερα, στον Εβρο και τη Ροδόπη έχουν καταγραφεί 494 περιστατικά πρόσκρουσης πουλιών και νυχτερίδων στις ανεμογεννήτριες. Από αυτά 34 είναι αρπακτικά πουλιά (15 από αυτά γύπες), 170 είναι πουλιά άλλων ειδών και 290 είναι νυχτερίδες.
Οι εννέα οργανώσεις (ΑΝΙΜΑ, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, η Εταιρεία Προστασίας Βιοποικιλότητας της Θράκης, Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών, Καλλιστώ, Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, MEDASSET, WWF Ελλάς) τονίζουν ότι λήψη των μέτρων που προτείνουν δεν αποτελεί τροχοπέδη στην επίτευξη των ενεργειακών στόχων της χώρας μας. Αντίθετα, αποτελεί συμμόρφωση στις υποχρεώσεις της στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών οδηγιών. «Η προσωρινή προστασία των απειλούμενων πτηνών σε αυτές τις περιοχές έναντι των επιπτώσεων από τους ΑΣΠΗΕ θα συμβάλει στις προσπάθειες αποκατάστασης της βιοποικιλότητας μετά την πυρκαγιά και παράλληλα θα εξασφαλίσει τη συνοχή του οικολογικού δικτύου Natura 2000», αναφέρουν.
