Θέσεις με οικοδομικά λείψανα δημόσιων κτηρίων -πιθανώς ιερών- αρχιτεκτονικά μέλη και νεκροταφεία που χρονολογούνται από τον 6ο αι. π.Χ. έως και τον 7ο αι. μ.Χ. εντοπίστηκαν στον οικισμό του Αγίου Γεωργίου, βόρεια της πόλης των Γρεβενών, ο οποίος λόγω της κομβικής του θέσης πάνω σε οδικούς άξονες επικοινωνίας, παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον.

Πρόκειται για τα πρώτα αποτελέσματα του πενταετούς ερευνητικού προγράμματος σε συνεργασία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Γρεβενών με το Institut Catala d' Arqueologia Classica (ICAC- Ταρραγόνα), με τίτλο «Αρχαιολογικό Πρόγραμμα Γρεβενών», το οποίο ξεκίνησε το 2021 και τα αποτελέσματα του πρώτου έτους θα ανακοινωθούν, σήμερα (Παρασκευή) το απόγευμα, στο συνέδριο για τις αρχαιολογικές εργασίες του έτους 2021 στη Μακεδονία και τη Θράκη, που πραγματοποιείται διαδικτυακά (10-11/3).

«Στην ευρύτερη περιοχή εντοπίστηκαν σε σημεία τα όρια του οικισμού κατά τους οθωμανικούς χρόνους, αρκετές θέσεις της ρωμαϊκής/υστερορωμαϊκής περιόδου, και λιγότερες προϊστορικών και κλασικών-ελληνιστικών χρόνων», αναφέρει στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η επικεφαλής των ερευνών, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Γρεβενών Σόνια Δημάκη.

Η ανασκαφική έρευνα έφερε επίσης στο φως τμήματα δύο νεκροταφείων ελληνιστικών και υστερορωμαϊκών χρόνων: στην πρώτη περίπτωση ερευνήθηκαν λακκοειδείς τάφοι, που έφεραν επικάλυψη από αργούς λίθους. Στα κτερίσματα που συνόδευαν τις ταφές συγκαταλέγονται αγγεία- σκύφοι, πινάκια, αμφορείς και οινοχόες- αλλά και μεταλλικά αντικείμενα, όπως χρυσά ενώτια και σιδερένιο εγχειρίδιο.

Σε μία από τις ταφές βρέθηκε χάλκινο νόμισμα, ύστερων ελληνιστικών χρόνων, κοπής Θεσσαλονίκης (148 π.Χ. και μετά). Ακόμη, στην ίδια θέση ερευνήθηκαν τέσσερις αποθηκευτικοί πίθοι, οι επιχώσεις των οποίων απέδωσαν ευρήματα, όπως κεραμική και ελάσματα χαλκού. Στη δεύτερη περίπτωση ήρθαν στο φως λακκοειδείς τάφοι, με επικάλυψη αργών λίθων και ένας διαταραγμένος κιβωτιόσχημος. Οι τάφοι ήταν κτερισμένοι με χάλκινα βραχιόλια και δακτυλίδια, χάλκινο ενώτιο καθώς και υάλινη χάνδρα και χρονολογούνται από τον 4ο έως τον 7ο αιώνα μ.Χ.

«Η συνέχεια του ερευνητικού προγράμματος φιλοδοξεί να ιχνηλατήσει και να παρουσιάσει το ρόλο και σημασία που είχε η άγνωστη αρχαιολογικά περιοχή των Γρεβενών στη διαχρονία», επισημαίνει η κ. Δημάκη.

Μια εκκλησία κάτω από τη Μεγάλη Παναγιά της Σαμαρίνας

Σημαντικά νέα ευρήματα απέδωσε και το έργο «Ανασκαφική έρευνα στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Μεγάλη Παναγιά) Σαμαρίνας, Κοινότητας Σαμαρίνας, Π.Ε. Γρεβενών», η οποία εκτελείται επίσης από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Γρεβενών.

Στο εξωτερικό του ναού υπήρχε λιθόστρωτο δάπεδο, ενώ μέσα στο ναό τοίχοι με σωζόμενες τοιχογραφίες καταδεικνύουν την ύπαρξη προγενέστερης αρχιτεκτονικής φάσης, δηλαδή μιας άλλης εκκλησίας κάτω από την υπάρχουσα, που μπορεί να χρονολογηθεί, σύμφωνα με την κ. Δημάκη, από τον 17ο -18ο αι.

Στα κινητά ευρήματα συγκαταλέγονται όστρακα εφυαλωμένης και αβαφούς κεραμικής, μεταβυζαντινής περιόδου, σπαράγματα τοιχογραφικού διακόσμου, όπου εντοπίζονται τμήματα επιγραφών με αναφορά στη Θεοτόκο και θραύσματα υάλινων αγγείων.

Η έρευνα στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Μεγάλη Παναγιά) Σαμαρίνας, εντάσσεται στις εργασίες αποκατάστασης και αντισεισμικής προστασίας του ναού στο πλαίσιο της πράξης «Αποκατάσταση και αντισεισμική προστασία του Ιερού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Μεγάλη Παναγιά) Σαμαρίνας, Κοινότητας Σαμαρίνας, Π.Ε. Γρεβενών», που έχει ενταχθεί στο Ε.Π. «Δυτική Μακεδονία 2014-2020» και υλοποιείται από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, που έχει ξεκινήσει από το 2020.

Πηγή: zougla.gr

Ένα σπάνιο ναυάγιο των κλασικών χρόνων έφεραν στο φως οι έρευνες βυθού που πραγματοποίησε ο Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας  (ΑΔΜΗΕ) στα Κύθηρα, στο πλαίσιο των εργασιών της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – Πελοποννήσου.

Σύμφωνα με τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της έρευνας που διεξήγαγαν η Εφορεία Ενάλιων Αρχαιοτήτων και το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) με χρηματοδότηση του ΑΔΜΗΕ, το ναυάγιο το οποίο εντοπίστηκε σε βάθος 222 μέτρων χρονολογείται από τα τέλη 5ου έως τα μέσα 4ου αιώνα π.Χ..

Στο φορτίο του βυθισμένου πλοίου αναγνωρίστηκαν αμφορείς με προέλευση από την Κέρκυρα, τη Σκόπελο και τη Χίο, γεγονός που υποδηλώνει ανεπτυγμένη εμπορική δραστηριότητα στο Αιγαίο και το Ιόνιο πέλαγος. Η ολοκλήρωση της τρισδιάστατης απεικόνισης του ναυαγίου, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη, αναμένεται να δώσει ακόμη πιο σαφή εικόνα για το μέγεθος του πλοίου και τον όγκο του φορτίου του.

Προκειμένου τα ευρήματα του αρχαιολογικού θησαυρού να αναδειχθούν και να αξιοποιηθούν με τον βέλτιστο τρόπο προς όφελος του κοινωνικού συνόλου, ο ΑΔΜΗΕ έχει γνωστοποιήσει την πρόθεσή του στην Εφορεία Ενάλιων να στηρίξει ενδεχόμενες πρωτοβουλίες συλλογής ή και έκθεσης των ευρημάτων κατά την κρίση των αρμοδίων.

Παρακολουθήστε το σχετικό βίντεο με τις υποβρύχιες αρχαιολογικές έρευνες του ναυαγίου: 

Στα 50 ευρώ ορίστηκε με κοινή απόφαση Λ. Μενδώνη - Θ. Σκυλακάκη το αντίτιμο για την επίσκεψη-κατάδυση στο ενάλιο αρχαιολογικό πάρκο, όταν η τιμή εισιτηρίου σε αντίστοιχους προορισμούς του εξωτερικού είναι μεταξύ 5 και 10 ευρώ. Για «ανήκουστη απόφαση και επικίνδυνη ατραπό» μιλάει η πρόεδρος του ΣΕΑ, για κίνηση «επιεικώς απαράδεκτη» ο δήμαρχος Αλοννήσου.

Η πρόσβαση στον πολιτισμό και την πολιτιστική κληρονομιά είναι δικαίωμα όλων των πολιτών ή προνόμιο μιας οικονομικής ελίτ; Η τιμολογιακή πολιτική που εφαρμόζει το υπουργείο Πολιτισμού επιτρέπεται να διασπείρει κοινωνικές ανισότητες; Δεν ξέρουμε τι απάντηση έχει να δώσει το υπουργείο Πολιτισμού που καθόρισε εισιτήριο 50 € για την είσοδο στο πρώτο επισκέψιμο ενάλιο αρχαιολογικό πάρκο, στη νησίδα Περιστέρα, εντός της προστατευόμενης περιοχής του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Αλόννησου - Βορείων Σποράδων.

Πάντως οι πρώτες αντιδράσεις κάνουν λόγο για απαράδεκτη απόφαση που κινδυνεύει να βάλει ταφόπλακα στο πρώτο υποθαλάσσιο μουσείο μας πριν καλά - καλά ξεκινήσει τη λειτουργία του. Ο δήμαρχος Αλοννήσου Πέτρος Βαφίνης ζητά την άμεση απόσυρση της απόφασης και η Δέσποινα Κουτσούμπα, ενάλια αρχαιολόγος και πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, τη χαρακτηρίζει «ανήκουστη και μια επικίνδυνη ατραπό συνολικά για το υπουργείο Πολιτισμού».

 Χωρίς δυνατότητα μειωμένου εισιτηρίου, όπως ισχύει σε όλους τους αρχαιολογικούς χώρους, τα 50 € είναι το αντίτιμο που καθορίστηκε με απόφαση της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη και του αναπληρωτή υφυπουργού Οικονομικών Θεόδωρου Σκυλακάκη όπως διαβάζουμε στο ΦΕΚ (1/11/21 αρ. Φύλλου 5058). Με ομόφωνη γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου στις 25 Μαΐου του 2021, δόθηκε «το πράσινο φως» για τον καθορισμό εισιτηρίου 50 € για τον αρχαιολογικό χώρο της Περιστέρας. Ποιο σκεπτικό επικράτησε και τι εισηγήσεις έγιναν από την αρμόδια Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων και τη Διεύθυνση Αρχαιολογικών Μουσείων Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του ΥΠΠΟΑ;

Οι δυο υπουργοί της κυβέρνησης Μητσοτάκη βασίστηκαν σε κάποια τεχνικοοικονομική μελέτη και υπέγραψαν το πιο ακριβό εισιτήριο όλων των εποχών; Και μάλιστα για έναν αρχαιολογικό χώρο που μόλις ξεκινάει και ακόμα δεν έχει ανακοινωθεί ο χρόνος διάρκειας της λειτουργίας του, που κανονικά θα έπρεπε να έχει καθοριστεί πριν από το εισιτήριο ή έστω ταυτόχρονα.

Στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης και Κλιτύων, το εισιτήριο είναι 20 € (μειωμένο 10 €) και αν κάποιος επισκέπτης προτιμήσει ενιαίο (με δυνατότητα επίσκεψης σε άλλους δέκα χώρους) αυτό είναι 30 €.

Το αντίτιμο των 50 € αφορά μια επίσκεψη 30 έως 40 λεπτά. Η απόφαση πάρθηκε συγκριτικά με άλλες τιμές που ισχύουν για αντίστοιχα ενάλια πάρκα στο εξωτερικό; Δεν νομίζουμε, αφού ο καταδυτικός τουρισμός που έλκει ειδικό κοινό από όλα τα μέρη του κόσμου έχει τους κανόνες και τις τιμές του.

Για παράδειγμα, τα νησιά Μέντες (illes Medes), το σύμπλεγμα των επτά μικρών βραχονησίδων στη μεσογειακή ακτή της Ισπανίας, στην επαρχία της Καταλονίας, αποτελούν από τα πιο γνωστά και σημαντικά προστατευμένα θαλάσσια πάρκα στη Μεσόγειο. Το εισιτήριο για το 2021 ήταν 5 και 10 ευρώ! Ο καταδυτικός τουρισμός που έχει εισρεύσει, εξαιτίας της ύπαρξης του θαλάσσιου πάρκου, έχει επιφέρει πρωτοφανή ευημερία και οικονομική άνθηση. Το Εσταρτίτ -το άλλοτε μικρό χωριουδάκι που απέχει 1 μίλι από το πάρκο- έχει μετατραπεί σε θέρετρο με εισόδημα 10 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως και εκατοντάδες νέες θέσεις εργασίας νέων επιχειρήσεων.

Κάπως έτσι έρχεται η ανάπτυξη σ’ έναν τόπο. Αργά, με σχέδιο και σταθερότητα και τιμές εισιτηρίων που επιτρέπουν την πρόσβαση σε όλους. Το κόστος εισόδου είναι 5 € και στο ενάλιο αρχαιολογικό πάρκο στην Baia, στη Νάπολη της Ιταλίας, που από εμπορικό λιμάνι μετατράπηκε σε προστατευόμενη θαλάσσια περιοχή και ενάλιο πάρκο εξαιρετικά μεγάλης έκτασης.

Κι ας μην ξεχνάμε ότι η πολιτική του Μουσείου Ακρόπολης και του προέδρου του κ. Δημήτρη Παντερμαλή ήταν όλα τα χρόνια, χαμηλό εισιτήριο για να είναι προσιτό πρωτίστως για τους Ελληνες και ας είναι τελικά εξαιρετικά οικονομικό για τους ξένους επισκέπτες, ακόμα και σήμερα που η τιμή του είναι 10 € (γενική είσοδος 5 € από 1/11 - 31/3).

Ζητήσαμε τις πρώτες εκτιμήσεις για το εισιτήριο των 50 € από τον δήμαρχο Αλοννήσου κ. Πέτρο Βαφίνη και την κ. Δέσποινα Κουτσούμπα, πρωτίστως γιατί είναι ενάλια αρχαιολόγος και από τη θέση της στην Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων συμμετείχε ενεργά στον σχεδιασμό και στο άνοιγμα του πρώτου υποβρύχιου επισκέψιμου ενάλιου αρχαιολογικού χώρου της Περιστέρας, στους αυτοδύτες, το 2019 και το 2020.

Οταν επικοινωνήσαμε με την πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων μάθαμε ότι απομακρύνθηκε από το έργο με Υπουργική Απόφαση της κ. Μενδώνη στις 19/5/2021. Στις 25/5/2021, που συνεδρίασε το ΚΑΣ για το θέμα, δεν ρωτήθηκε κανένας από τους έως τότε εμπλεκόμενους στο έργο: ούτε η αρχαιολόγος, ούτε ο Δημοτική Αρχή Αλοννήσου και η περιφέρεια Θεσσαλίας, που έχουν υπογράψει Προγραμματική Σύμβαση με το ΥΠΠΟΑ για τη λειτουργία του υποβρύχιου μουσείου της Περιστέρας και άλλων 3 ναυαγίων στον Δυτικό Παγασητικό. Να θυμίσουμε ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. ήταν εκείνη που δρομολόγησε τις απαραίτητες θεσμικές διεργασίες και με ενέργειες του τότε υφυπουργού Πολιτισμού, Κώστα Στρατή, και της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΠΟΑ, τέθηκε ο στόχος για τη λειτουργία των επισκέψιμων ενάλιων αρχαιολογικών χώρων πιλοτικά από το καλοκαίρι του 2020, όπως και έγινε.

Οπως δήλωσε στην «Εφ.Συν.» η Δέσποινα Κουτσούμπα: «Ως πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων θεωρώ ότι το να ορίζεται εισιτήριο 50 € για επίσκεψη σε οποιονδήποτε αρχαιολογικό χώρο αποτελεί μια ανήκουστη απόφαση και μια επικίνδυνη ατραπό συνολικά για το υπουργείο Πολιτισμού. Η πρόσβαση στην πολιτιστική κληρονομιά, χερσαία και ενάλια, αποτελεί δικαίωμα των πολιτών και το ΥΠΠΟΑ οφείλει να τη διασφαλίζει και μέσα από την τιμολογιακή πολιτική του. Ούσα η ίδια δύτρια, κι έχοντας άμεση γνώση της επιστημονικής συζήτησης γύρω από τους διεθνείς καταδυτικούς προορισμούς, μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι η απόφαση για 50 € εισιτήριο δεν βασίζεται σε καμία διεθνή πρακτική και σίγουρα δεν πάρθηκε με βάση κανένα επιστημονικό δεδομένο. Στο πλαίσιο του έργου BLUEMED, αλλά και στο πλαίσιο του έργου των Επισκέψιμων Ενάλιων Αρχαιολογικών Χώρων Αλοννήσου, στου οποίου τον σχεδιασμό συνέβαλα προσωπικά μέχρι τον Μάιο 2021, οπότε και απομακρύνθηκα με αναιτιολόγητη απόφαση της υπουργού Λίνας Μενδώνη, δεν συζητήθηκε ποτέ η προοπτική τόσο αυξημένου εισιτηρίου. Στόχος μας πάντοτε ήταν η ενάλια πολιτιστική κληρονομιά να γίνει επισκέψιμη και να προσελκύσει καταδυτικό τουρισμό από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Με το εισιτήριο στα 50 €, αυτή η προοπτική ναρκοθετείται, όχι μόνο για την Αλόννησο, αλλά για ολόκληρη τη χώρα. Δεν μπορούν να υπάρχουν μνημεία “μόνο για πλούσιους”!»

Από την πλευρά του ο κ. Βαφίνης είπε στην «Εφ.Συν.»: «Θα το χαρακτηρίσω επιεικώς απαράδεκτο. Κατ’ αρχάς είναι υπερβολικό και δεν ξέρω αν υπάρχει εισιτήριο 50 € στην Ελλάδα για άλλο αρχαιολογικό χώρο. Είναι απαγορευτικό και οφείλει το υπουργείο Πολιτισμού να το αποσύρει άμεσα και να το επαναπροσδιορίσει. Ποιος εισηγήθηκε αυτό το υπέρογκο ποσόν και μάλιστα για ένα έργο που έχει χρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ Θεσσαλίας; Είναι σ’ ένα στάδιο που ακόμα δεν έχει καθοριστεί ακριβώς η χρονική λειτουργία του».

- Ως δημοτική αρχή σας ζητήθηκε η άποψή σας; τον ρωτήσαμε

- «Οχι παρότι το έργο είναι αποτέλεσμα της τριμερούς σύμβασης στην οποία εμπλέκονται το ΥΠΠΟΑ με την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων, η Περιφέρεια Θεσσαλίας και ο Δήμος Αλοννήσου. Ο καθένας έχει τον ρόλο του. Σε τέτοιες περιπτώσεις, καλό είναι να καταθέτουν όλοι άποψη· και οι επαγγελματίες των καταδυτικών κέντρων που δραστηριοποιούνται στην περιοχή και έχουν μεγάλη ευθύνη. Το κόστος των καταδυτικών κέντρων είναι από 70-80 ευρώ και περιλαμβάνεται ο εξοπλισμός του δύτη, οι φιάλες οξυγόνου, η μεταφορά από και προς το ναυάγιο και βεβαίως ο συνοδός».

-Τι τιμή προτείνετε;

- «Ας είναι 7-8 € για αρχή και μετά στα 12-15 €. Τα 50 € είναι εξωπραγματικό, δεν θα αποδώσει. Και η υπερβολή χαλάει την εικόνα μας».

 Πηγή: efsyn.gr

Το ναυάγιο ανακαλύφθηκε κατά την διάρκεια των εργασιών κατασκευής του Αδριατικού Αγωγού Φυσικού Αερίου και τα ευρήματα αλλάζουν την εικόνα που είχαμε μέχρι σήμερα για τις εμπορικές σχέσεις Ελλάδας - Ιταλίας

Κατά τη διάρκεια κατασκευαστικών έργων στην περιοχή Unkapanı της Κωνσταντινούπολης, ανακαλύφθηκαν κτιριακά κατάλοιπα της βυζαντινής περιόδου, που χρονολογούνται στον 5ο αιώνα μ.Χ.

Τα βυζαντινά κατάλοιπα βρέθηκαν κοντά σε δρόμο, συγκεκριμένα στην οδό Fatih Unkapanı Ragıp Gümüşpala, όπου χιλιάδες οχήματα περνούν καθημερινά από το σημείο.

Ο Rahmi Asal, Διευθυντής των Αρχαιολογικών Μουσείων της Κωνσταντινούπολης, ο οποίος διεξάγει μελέτες για τα κατάλοιπα που βρέθηκαν μόλις 120 εκατοστά κάτω από το έδαφος, δήλωσε: «Τα ερείπια βρέθηκαν στην περιοχή Unkapanı στην ιστορική ευρωπαϊκή χερσόνησο, στο πλαίσιο κατασκευαστικών έργων για την διαχείριση αποβλήτων και καναλιών ομβρίων υδάτων και έργων βελτίωσης της ροής. Ήταν μια έκπληξη και για εμάς. Αρχικά, εξετάσαμε σε ποιό κτήριο ανήκουν αυτά τα κατάλοιπα. Με βάση την εμφάνιση του κτηρίου, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι πιθανότατα ήταν τα τείχη του Χρυσού Κέρατος (του Κεράτιου κόλπου) της βυζαντινής περιόδου. Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγουμε με ασφάλεια κατά 90%», δήλωσε χαρακτηριστικά.

 

Επισημαίνοντας ότι τα θεμέλια τους έχουν χτιστεί με λίθους και κουρασάνι, ο Asal είπε: «Είμαστε αντιμέτωποι με μια τοιχοποιία ύψους περίπου 6 μέτρων και πάχους 2 μέτρων. Το κατάλοιπο είναι στην πραγματικότητα ένας τύπος θωρακικού τοιχώματος. Τα θεμέλιά του κατασκευάστηκαν με γέμισμα λίθων και κουρασάνι στο κάτω μέρος. Πάνω από αυτό, διαμορφώθηκε η χαρακτηριστική γραμμή με τον διακεκομμένο λίθο».

Τονίζοντας ότι πρόκειται για χαρακτηριστικό βυζαντινό αρχιτεκτονικό ύφος, ο Asal συμπλήρωσε: «Το κατάλοιπο χτίστηκε πιθανότατα τον 5ο αιώνα μ.Χ. Εκτιμούμε ότι η συγκεκριμένη τοιχοποιία είναι περίπου 1500 ετών και αρκετά καλά διατηρημένη. Ως Διεύθυνση Αρχαιολογικών Μουσείων Κωνσταντινούπολης παρακολουθούμε την εξέλιξη των κατασκευαστικών έργων στην περιοχή. Μέχρι αυτό το σημείο, δεν έχουμε συναντήσει σημαντικά ευρήματα. Αλλά όταν φτάσαμε εδώ, συναντήσαμε ακριβώς αυτό το κτηριακό κατάλοιπο που για εμάς, πρόκειται για ένα όμορφο κειμήλιο». είπε.

 

Αναφέροντας ότι θα συνεχίσουν να ανασκάπτουν το τείχος, ο Asal είπε: «Πήραμε την απόφαση να εκτελεστούν όλες οι απαραίτητες εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης. Οι εργασίες έρευνας και τεκμηρίωσης για αυτό το κτηριακό κατάλοιπο θα ολοκληρωθούν».

 

Πηγή: Arkeofili

Στην πορεία τους από την ανατολική Αφρική προς τον κρύο βορρά, οι Homo sapiens χρειάζονταν κάτι να τους καλύψει.

Σύγχρονοι άνθρωποι που έζησαν στο Μαρόκο πριν από περίπου 120.000 χρόνια φορούσαν ρούχα από δέρμα και γούνα, αποκαλύπτει έρευνα στο σπήλαιο του Κοντρεμπαντιέρ, κοντά στην πόλη της Τεμάρα και μόλις 250 μέτρα από τις ακτές του Ατλαντικού.

Οστέινα εργαλεία που εκτιμάται ότι χρησιμοποιούνταν για το γδάρσιμο ζώων είναι οι αρχαιότερες ενδείξεις ρουχισμού μέχρι σήμερα, αναφέρουν οι ερευνητές στην επιθεώρηση iScience των εκδόσεων Cell.

Τα 60 εργαλεία που εξετάζει η μελέτη «δείχνουν ότι πριν από περίπου 120.000 χρόνια, ο Homo sapiens άρχισε να εντατικοποιεί τη χρήση οστών για την κατασκευή εργαλείων για συγκεκριμένες εργασίες όπως η βυρσοδεψία» λέει η δρ Έμιλι Χάλετ του γερμανικού Ινστιτούτου «Μαξ Πλανκ» για την Επιστήμη της Ανθρώπινης Ιστορίας.

Ο Homo sapiens εμφανίστηκε στην Αφρική πριν από τουλάχιστον 300.000 χρόνια και η εφεύρεση των ρούχων αποτέλεσε ορόσημο στην πορεία του ανθρώπινου πολιτισμού. «Υποθέτουμε ότι ο ρουχισμός είχε καίρια σημασία για την επέκταση του είδους μας σε ψυχρά ενδιαιτήματα» δηλώνει η δρ Χάλετ.

Χαραγές που βρέθηκαν σε τρία οστά σαρκοφάγων θηλαστικών (μιας αλεπούς, ενός τσακαλιού και μιας αγριόγατας) δείχνουν ότι τα ζώα γδάρθηκαν για τη γούνα και όχι για το κρέας τους, λένε οι ερευνητές. Οι κάτοικοι του σπηλαίου έγδερναν επίσης αντιλόπες και βοοειδή, κατανάλωναν όμως και το κρέας.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρουν παρουσιάζει μια σειρά από οστέινα εργαλεία με πλατύ στρογγυλεμένο άκρο.

«Φέρουν ραβδώσεις ως αποτέλεσμα της χρήσης τους και η γυαλάδα στην άκρη τους είναι αποτέλεσμα επανειλημμένης χρήσης πάνω σε δέρμα. Οστέινα εργαλεία αυτού του σχήματος χρησιμοποιούνται και σήμερα στην κατεργασία δερμάτων επειδή δεν τρυπούν το δέρμα και είναι αποτελεσματικά στην απομάκρυνση των συνδετικών ιστών χωρίς φθορές» εξηγεί η δρ Χέλετ.

Ίχνη των ρούχων δεν βρέθηκαν, καθώς το δέρμα και η γούνα δεν θα μπορούσε να διατηρηθεί για τόσο μεγάλο διάστημα.

Μέχρι σήμερα, οι αρχαιότερες ενδείξεις ρουχισμού ήταν οστέινες βελόνες ραφής που ανακαλύφθηκαν στη Σιβηρία και χρονολογούνται στα 40-45 χιλιάδες χρόνια.

Ωστόσο οι ερευνητές πιστεύουν ότι ο Homo sapiens είχε αρχίσει να κατασκευάζει ρούχα πολύ νωρίτερα. Γενετικές αναλύσεις στην ψείρα του σώματος, η οποία προτιμά τις περιοχές του σώματος που καλύπτονται από ρούχα, υποδεικνύουν ότι τα πρώτα ρούχα ίσως εμφανίστηκαν στην Αφρική πριν από 170.000 χρόνια.

Ρούχα δεν αποκλείεται να έφτιαχναν και οι Νεάντερταλ, οι οποίοι είχαν εμφανιστεί στην κρύα Ευρασία πολύ νωρίτερα από ό,τι οι Homo sapiens. Σύμφωνα με τους συντάκτες της μελέτης, υπάρχουν ενδείξεις για οστέινα εργαλεία κατεργασίας δερμάτων που βρέθηκαν σε οικισμούς Νεάντερταλ ηλικίας 50.000 ετών.

Φωτο: Το σπήλαιο του Κοντρεμπαντιέρ έκρυβε τις αρχαιότερες ενδείξεις ρουχισμού μέχρι σήμερα (Emily Yuko Hallett)

Επιστήμονες από την Κίνα, τη Βρετανία και τις ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι ανακάλυψαν στην περιοχή Κουεσάνγκ του Οροπεδίου του Θιβέτ, σε υψόμετρο περίπου 4.200 μέτρων, μία σειρά από πέντε αποτυπώματα χεριών και άλλων τόσων πατημασιών πάνω σε πετρώματα, τα οποία χρονολογούνται προ 169.000 έως 226.000 ετών, δηλαδή από τη Μέση Πλειστόκαινο Περίοδο.

Αν αυτά τα αποτυπώματα δημιουργήθηκαν από πρόθεση και όχι τυχαία, τότε θα μπορούσε να θεωρηθούν το αρχαιότερο γνωστό παράδειγμα «ακίνητης» τέχνης, τουλάχιστον τρεις έως τέσσερις φορές παλαιότερο από αντίστοιχες περιπτώσεις στη Γαλλία (σπήλαιο Σοβέ), στην Ισπανία (σπήλαιο Ελ Καστίγιο) και στην Ινδονησία (νήσο Σουλαβέζι), που χρονολογούνται πριν από 30.000 έως 45.000 χρόνια.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Ντέηβιντ Ζανγκ του Πανεπιστημίου της Γκουανγκτσού, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science Bulletin», σύμφωνα με τη βρετανική «Daily Mail», ανέφεραν ότι οι παλάμες και οι πατημασιές αποτυπώθηκαν πάνω στην επιφάνεια μαλακού και γλιστερού πετρώματος τραβερτίνη, το οποίο στη συνέχεια απολιθώθηκε και έτσι διατήρησε τα ίχνη. Με βάση τα σχήματα και τα μεγέθη, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι επρόκειτο για δύο «δημιουργούς», πιθανότατα παιδιά ηλικίας επτά έως δώδεκα ετών. Αν αυτό, όντως, ισχύει, ενισχύει προηγούμενες ενδείξεις από άλλα μέρη ότι τα παιδιά ήταν ανάμεσα στους πρώτους «καλλιτέχνες» του γένους Homo.

Απολιθωμένες πατημασιές και πιο σπάνια αποτυπώματα παλάμης έχουν κατά καιρούς βρεθεί σε διάφορα μέρη του κόσμου και τα περισσότερα έγιναν μάλλον χωρίς πρόθεση, αλλά μέσα από κάποια γεωλογική διαδικασία στην πορεία απολιθώθηκαν. Παραμένει έτσι το ερώτημα τι ακριβώς μπορεί να θεωρηθεί προϊστορική τέχνη. Αν π.χ. τα παιδιά, παίζοντας στη λάσπη, άφησαν τα αποτυπώματά τους πάνω σε ένα μαλακό πέτρωμα -κάτι που αποτελεί μία από τις εικασίες των ερευνητών για την περίπτωση του Θιβέτ- τότε αυτό πόσο θεωρείται όντως τέχνη;

Πάντως, δεν είναι σαφές ποιo είδος έφτιαξε τα αποτυπώματα στους θιβετιανούς βράχους (όχι μέσα σε σπήλαιο), αν και σε εκείνη την περιοχή εκτιμάται ότι τότε υπήρχαν οι μυστηριώδεις Ντενίσοβαν, αρχαίοι συγγενείς των Νεάντερταλ.

Ανασκαφές στη δυτική Τουρκία αποκάλυψαν ένα μαρμάρινο άγαλμα που απεικονίζει την Υγεία, την ελληνορωμαϊκή θεά της υγείας. Το άγαλμα είναι σε φυσικό μέγεθος και βρέθηκε κατά τη διάρκεια ανασκαφών στην αρχαία πόλη των Αϊζανών, που βρίσκεται στην περιοχή Çavdarhisar της επαρχίας της Κιουτάχειας.

Στην ίδια περιοχή υπάρχει ένας από τους πιο καλοδιατηρημένους ναούς στην Ανατολία αφιερωμένος στον Δία, τον πατέρα των θεών και χρονολογείται τον 2ο αιώνα π.Χ. Η δομή διαθέτει αρκετές δωρικές στήλες και έναν κεντρικό χώρο γνωστό ως αγορά, όπου οι αρχαιολόγοι βρήκαν  το άγαλμα. Αυτή την εποχή, οι αρχαιολόγοι ανασκάπτουν τις στοές στις δυτικές και νότιες πτέρυγες της αγοράς και τα καταστήματα ακριβώς πίσω τους.

Η περιοχή Αϊζανοί προστέθηκε στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO το 2012. Μια ομάδα 100 εργαζομένων και 25 τεχνικών οργάνωσαν τη συγκεκριμένη ανασκαφή του φετινού καλοκαιριού.

Το ομοίωμα απεικονίζει μια γυναίκα που φορά κομψά, πολυτελή ρούχα και κρατά ένα φίδι, αλλά το κεφάλι της λείπει. Σύμφωνα με τον Mark Beumer της World History Encyclopedia, οι πρώτοι πολιτισμοί συνήθως βασίζονταν σε τελετουργίες και βότανα για τη θεραπεία των ασθενών, αλλά στράφηκαν και σε θεότητες για να προστατεύσουν την υγεία τους. Οι αρχαίοι Έλληνες συχνά λάτρευαν την Υγεία δίπλα στον θεό της ιατρικής Ασκληπιό. Όταν ξέσπασε λοιμός στην Ελλάδα -κατά τον πέμπτο αιώνα π.Χ., η λατρεία εξαπλώθηκε, φτάνοντας τελικά στη Ρώμη τον δεύτερο αιώνα μ.Χ.

Οι πιστοί που λάτρευαν την Υγεία έστηναν αγάλματα στη θεά στους ναούς του Ασκληπιού, μερικά από τα οποία βρίσκονταν στην Επίδαυρο, την Κόρινθο, την Κω και την Περγάμο. Τα γλυπτά συχνά την έδειχναν να κρατάει ή να ταΐζει ένα μεγάλο φίδι, το οποίο ήταν το σύμβολο της ελληνικής ιατρικής.

Όψεις του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού εξαπλώθηκαν στους Αιζανούς όταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ανέλαβε τον έλεγχο της περιοχής, το 133 π.Χ. Κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής κυριαρχίας, ο πληθυσμός της πόλης έφτασε τους 80.000 έως 100.000 κατοίκους και οι ντόπιοι  σύχναζαν σε διάφορα αξιοθέατα όπως ο Ναός του Δία, ένα αμφιθέατρο που φιλοξενούσε έως και 15.000 άτομα, ένα θέατρο και σε λουτρά διακοσμημένα με ψηφιδωτά.

Σύμφωνα με το τουρκικό Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, η μητρόπολη έφτασε στην ακμή της μεταξύ του δεύτερου και του τρίτου αιώνα π.Χ. και έγινε «το κέντρο της επισκοπίας στη βυζαντινή εποχή». Μεταξύ 1970 και 2011, το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο ανέσκαψε μια σειρά από δομές στους Αϊζανούς, όπως θέατρο, στάδιο, γυμναστήριο, πέντε γέφυρες και το ιερό σπήλαιο Meter Steune, έναν θρησκευτικό χώρο που χρονολογείται πριν από τον πρώτο αιώνα π.Χ. Οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει και άλλα αγάλματα της θεάς Υγείας στην περιοχή.

Εντοπίστηκε επιγραφή που μαρτυρεί ότι παρουσιάζονταν έργα και στα ελληνικά στην αρχαία ρωμαϊκή πόλη