Με ένα από τα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου, που ανθολογείται πάντα στις λίστες με τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών, συνεχίζει τις προβολές της το Σεπτέμβριο η Ταινιοθήκη των τριών ραδιοφώνων της ΕΡΤ-3, που, ιδιαίτερα αγαπητή στη Θεσσαλονίκη, κάλυψε ένα μεγάλο κενό πάνω στην κινηματογραφική παιδεία και ψυχαγωγία που έλειπαν από την πόλη.

Έτσι, τη Δευτέρα 1 Σεπτεμβρίου στις 21:00 στη θερινή «αίθουσα» στην Αγγελάκη 14 και πάντα στο αφιέρωμα Όταν ξέσπασε η βία  προβάλλεται το κορυφαίο αριστούργημα του γερμανικού σινεμά Ο δράκος του Ντίσελντορφ (Μ, ασπρόμαυρο, Γερμανία 1931, διάρκεια 100΄). Σενάριο  Τέα Βος Χάρμπου και Φριτς Λανγκ και σκηνοθεσία Φριτς Λανγκ. Στο βασικό ρόλο ο Πέτερ Λόρε.

Η προβολή γίνεται με τη συνδιοργάνωση και την καλλιτεχνική επιμέλεια του ΚΕΜΕΣ, ενώ η χορηγία της ταινίας είναι ευγενική παροχή της New Star και του κ. Βελισσάριου Κοσυβάκη. Το φιλμ προλογίζει ο Αλέξης Ν. Δερμεντζόγλου, στους θεατές θα διανεμηθεί μνημειώδης ανάλυση από το γαλλικό, κινηματογραφικό,  θεωρητικό περιοδικό Καγιέ Ντε σινεμά, ενώ μετά το τέλος της προβολής θα ακολουθήσει μακρά συζήτηση με το κοινό.

Διευκρινίζεται πως η βία στη συγκεκριμένη ταινία αφορά σ’ εκείνη της δημοκρατίας της Βαϊμάρης και τα πρώιμα στοιχεία του ναζισμού.

Σημειώνεται πως το έξοχο αυτό φιλμ ξεναγυρίστηκε το 1951 από τον Τζότζεφ Λόουζι με τίτλο Ο δράκος του Λονδίνου.

Κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου στη Γερμανία ένας προβληματικός τύπος σκοτώνει κοριτσάκια. Όταν η αστυνομία αποτυχαίνει να τον συλλάβει, τότε οι ζητιάνοι (που χάνουν έσοδα από τον κόσμο που φοβάται να κυκλοφορήσει τη νύχτα) τον κυνηγούν, τον πιάνουν και τον στέλνουν σε λαϊκό δικαστήριο.

Ένα νουάρ που σου κόβει την ανάσα με έξοχες εξπρεσιονιστικές λήψεις και με άψογη κοινωνιολογική και ιδεολογική ανάλυση. Τι συμβαίνει, λοιπόν, σε εύθραυστες δημοκρατίες που σκιάζει ο ναζισμός; Διαχρονικό, επίκαιρο αριστούργημα, ανέγγιχτο από το χρόνο.

Το κείμενο που θα διανεμηθεί στο κοινό είναι το ακόλουθο:

«Όσο κι αν το άκουσμα του ονόματος Φριτς Λανγκ παραπέμπει τους περισσότερους στο φουτουριστικό δυστοπικό παραμύθι «Μετρόπολις», αυτός εδώ ο «Δράκος» θα είναι το αξεπέραστο αριστούργημα του. H πρώτη ομιλούσα ταινία του μεγάλου Γερμανού δημιουργού είναι η ταινία που εισήγαγε το θέμα της εγκληματικής παθολογίας.

Μετά από ένα ειδεχθές σεξουαλικό έγκλημα, ένας κατά συρροή ψυχοπαθής δολοφόνος (ο πρώτος serial killer του παγκόσμιου σινεμά), o Χανς Μπέκερτ τρομοκρατεί το Βερολίνο. Σκοτώνει νεαρά κορίτσια, ενώ σφυρίζει τον αγαπημένο του σκοπό- τον “Peer Gynt” του Γκριγκ. Δύο παράλληλες έρευνες διενεργούνται - η μία από την αστυνομία και η άλλη (η περισσότερο αποτελεσματική) από τους ανθρώπους του υποκόσμου.

Με αυτήν την αφορμή ο Λανγκ στήνει ένα φρικιαστικό πορτρέτο μιας χώρας έντρομης, που με απόλυτη φυσικότητα έχει ανοίξει την αγκαλιά της στον Χίτλερ. Θαυμάστε την αρχιτεκτονική των χώρων, την ιδιοφυή υπόνοια της βίας εκτός κάδρου, τους εξπρεσιονιστικούς φωτισμούς και τελικά την κορυφαία σκηνή του λαϊκού δικαστηρίου. Στο “Μ” τα πράματα δεν είναι όπως φαίνονται.

Από την πρώτη ακόμα σεκάνς, στην οποία μια παρέα παιδιών τραγουδούν ένα μάλλον τρομακτικό παιδικό τραγουδάκι, ο Λανγκ χρησιμοποιεί τον ήχο για να κλονίσει την αυθεντία της εικόνας. Η μικρή μελωδία του Γκριγκ γίνεται εφιαλτική στα χείλη του Δολοφόνου και ο ήχος -σε βάρος της εικόνας- αποκτά προνόμια. Ο ήχος στην ταινία αυτή παίζει κεντρικό ρόλο, δημιουργώντας ένα απειλητικό σύμπαν που εκτείνεται και εκτός της οθόνης.

Ο τίτλος «Μ» βγαίνει από τη λέξη “Mörder”, που στα γερμανικά σημαίνει Δολοφόνος. Το φιλμ μεταφέρει εκπληκτικά τον παλμό μιας τυπικής γερμανικής αστικής κοινωνίας, η οποία, λίγο πριν το ξέσπασμα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, απόλυτα αποστειρωμένη από κάθε προμήνυμα του επερχόμενου ναζιστικού εφιάλτη, βρίσκεται σε κατάσταση συναγερμού.

Δεν υπάρχει αμφιβολία, πως ο πρωταγωνιστής Πέτερ Λόρε κυριολεκτικά δημιούργησε σε κινηματογραφικό επίπεδο, με αυτή τη διεισδυτική του σπουδή, τον ίδιο τον ρόλο του ψυχοπαθούς serial killer. Ορισμένα από τα χαρακτηριστικά, που ο ίδιος κληροδότησε με την ασφυκτικά ρεαλιστική και σχεδόν νατουραλιστική του ερμηνεία, διακρίνονται ευκρινώς σε μετέπειτα αριστουργήματα του είδους όπως το «Ψυχώ».

Η περισσότερο ενδιαφέρουσα όμως πλευρά της συγκεκριμένης ταινίας έγκειται στο γεγονός πως ο κεντρικός ήρωας της ταινίας, ο Δράκος, «απασχολεί» σημαντικά μικρό αριθμών πλάνων. Η προσέγγιση γίνεται με μεγάλη φειδώ, σχεδόν «τρομαγμένα». Ο θεατής παίρνει ακριβώς όσα είναι απαραίτητα, προκειμένου να γιγαντωθεί μέσα του η ανησυχία και ο φόβος.

Τα κίνητρα, οι μέθοδοι, οι σκέψεις μένουν καλά κρυμμένα πίσω από πολλαπλά σύννεφα επιτηδευμένων σεναριακών υπεκφυγών. Όλα αυτά μέχρι την τελική σκηνή απολογίας του Δράκου, μπροστά στο ιδιόρρυθμο «λαϊκό δικαστήριο», όπου αποκαλύπτεται το εύρος της εσωτερικής του πάλης με την άλλη πλευρά, την Σκοτεινή. Η βουτιά στη νοσηρή του αντίληψη είναι ακαριαία, μη αναστρέψιμη και δίχως ανάσα.

Η αλήθεια του τινάζει σαν γυμνό καλώδιο τις συνειδήσεις των ακροατών (εντός και εκτός οθόνης) και ανατρέπει με το αναγκαίο θράσος κάθε ισορροπία καλού και κακού, σωστού και λάθους, σε μια κοινωνία που φαίνεται να βυθίζεται προοδευτικά στην απόλυτη ηθική συσκότιση. Λίγα χρόνια αργότερα ο Λανγκ αυτοεξορίστηκε στη Γαλλία και από εκεί στις ΗΠΑ και το Χόλιγουντ, εκδηλώνοντας απροκάλυπτα την αποστροφή του προς το επεκτεινόμενο ναζιστικό καθεστώς».

Εξάλλου,  10 λόγοι για να μην  χάσετε τον Δράκο του Ντίσελντορφ είναι οι ακόλουθοι:

1.    Για την άψογη, εξπρεσιονιστική του αισθητική

2.    Για τις δομές του πρώιμου νουάρ που σου δημιουργεί ανατριχίλες και διάχυτο τρόμο

3.    Για τον εκπληκτικό ρόλο του φοβισμένου Πέτερ Λόρε

4.    Για τη συγκλονιστική κλασική μελωδία του Γκριγκ που μεταφέρει μια αύρα μόνιμου φόβου.

5.    Για τους λειτουργικούς φωτισμούς

6.    Για τα πλάνα με την κιμωλία και το μαρκάρισμα του άλλου με το γράμμα Μ

7.    Για την ιδεολογική, διαχρονική μνήμη

8.    Για την ανάλυση του πώς ο καθημερινός φασισμός γεννάει το ναζισμό.

9.    Για τη λεπτολόγο ανάλυση του πώς διολισθαίνει η κοινωνία προς το χειρότερο.

10.    Για την όλη πολύπλευρη δυναμική του εγχειρήματος.