Οι Ταλιμπάν έχουν επιταχύνει τον αμείλικτο ρυθμό της επέλασής τους στο Αφγανιστάν: οι αντάρτες κατέκτησαν, την Πέμπτη 12 Αυγούστου, την Κανταχάρ, στο νότο και τη Χεράτ, στα δυτικά, τη δεύτερη και την τρίτη μεγαλύτερη πόλη στη χώρα αντίστοιχα. Την Παρασκευή κατέλαβαν τη Λασκάρ Γκα, πρωτεύουσα της επαρχίας Χελμάντ που βρίσκεται στα νοτιοδυτικά της χώρας. Οι πτώσεις της μίας μετά την άλλη αυτών των μεγάλων πόλεων συνιστούν μια καταστροφική οπισθοδρόμηση για το καθεστώς της Καμπούλ, λίγες ημέρες πριν από την ολική αποχώρηση των Αμερικανών, που έχει προγραμματιστεί για τις 31 Αυγούστου. Τώρα μόνο τρεις μεγάλες πόλεις της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της πρωτεύουσας, της Καμπούλ, ελέγχονται από την κυβέρνηση του Αφγανού προέδρου Ασράφ Γκάνι.

Κατά τη διάρκεια της προηγούμενης εβδομάδας, οι Ταλιμπάν συνέχισαν την αστραπιαία επίθεσή τους, καταλαμβάνοντας την μια σημαντική επαρχιακή πρωτεύουσα μετά την άλλη σε όλη τη χώρα. Είναι τώρα σε θέση να καταλάβουν την Καμπούλ, όπου η αμερικανική κυβέρνηση προετοιμάζεται για εκκένωση των προξενικών υπαλλήλων της και των ντόπιων συμμάχων της. Με την πτώση της Κανταχάρ, της Χεράτ και της Λάσκαρ Γκα, οι «μαθητές της θρησκείας» ελέγχουν τώρα δεκαπέντε από τις τριαντατέσσερις περιφερειακές πρωτεύουσες. Ολόκληρο το νότιο Αφγανιστάν είναι στα χέρια τους.

Στο Βορρά, το οποίο ήταν το κέντρο της αντι-Ταλιμπάν αντίστασης πριν από την πτώση του καθεστώτος τους το 2001, μετά την αμερικανική επέμβαση, σχεδόν όλα τα εδάφη βρίσκονται επίσης στα χέρια των επιτιθέμενων. Η συσσώρευση αυτών των γρήγορων στρατιωτικών νικών είχε ως αποτέλεσμα την αποθάρρυνση των αφγανικών δυνάμεων ασφαλείας, οι οποίες μερικές φορές παραδόθηκαν χωρίς μάχη ή έφυγαν. Κούραση, έλλειψη προμηθειών καθώς και κακή διαχείριση είναι μεταξύ των παραγόντων που εξηγούν την πτώση αυτών των πόλεων, πιστεύουν πηγές κοντά στις μυστικές υπηρεσίες. Η Χεράτ, που είναι ένα σημαντικό πολιτιστικό και οικονομικό κέντρο, βρίσκεται 150 χιλιόμετρα από το Ιράν. Την υπερασπίζονται τις τελευταίες δύο εβδομάδες ο αφγανικός στρατός και οι πολιτοφυλακές του Ισμαήλ Χαν, χαρισματική φιγούρα της αντισοβιετικής «τζιχάντ» τη δεκαετία του 1980. Οι στρατιώτες κατάφεραν αρχικά να αποκρούσουν την επίθεση, αλλά, την Πέμπτη, η κατάσταση άλλαξε: βίντεο δείχνουν μαχητές των Ταλιμπάν να πορεύονται, με τα όπλα στο χέρι, γύρω από το ιστορικό παλάτι της πόλης. Ως συνήθως, φτάνοντας στην πόλη, οι αντάρτες απελευθέρωσαν τους κρατούμενους από τη φυλακή.

 Ταχεία υποβάθμιση

Για τους Ταλιμπάν, η κατάληψη του Κανταχάρ, την ίδια μέρα με τη Χεράτ, είναι μια εξαιρετικά συμβολική νίκη: αυτή η πόλη ήταν, τη δεκαετία του 1990, το ιστορικό λίκνο του κινήματός τους. Είναι επίσης σημαντικό οικονομικό κέντρο. Όπως και στη Χεράτ, οι νικητές απελευθέρωσαν τους κρατούμενους εκεί, κι εκείνοι εντάχθηκαν αμέσως στις τάξεις της εξέγερσης. Οι Ταλιμπάν είχαν κατακτήσει τη Γκάζνι την Πέμπτη, την πρωτεύουσα μιας ομώνυμης επαρχίας και στρατηγικής πόλης, που βρίσκεται περίπου 150 χιλιόμετρα νότια της Καμπούλ. Ο κυβερνήτης, Μοχάμεντ Νταούντ Λαγκμάνι, φέρεται να παρέδωσε ο ίδιος την εξουσία στους Ταλιμπάν πριν φύγει για την Καμπούλ: ένα βίντεο, που δημοσιεύτηκε στο Διαδίκτυο, δείχνει ότι συνοδεύεται από τους αντάρτες. Αυτή η «ύποπτη» παράδοση, αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων με άγνωστους όρους μεταξύ του κυβερνήτη και των κατακτητών, προκάλεσε την οργή ορισμένων χρηστών του Διαδικτύου. Ο πρώην αξιωματούχος συνελήφθη λίγες ώρες αργότερα από την κεντρική κυβέρνηση.

Εκτός από την Καμπούλ, μόνο δύο μεγάλες επαρχιακές πρωτεύουσες, η Μαζάρ-ε Τσαρίφ (βόρεια) και η Τζαλαλαμπάντ (ανατολικά), εξακολουθούν να αντιστέκονται. Αλλά και εκεί, τα κυβερνητικά στρατεύματα δέχονται πιέσεις από τους Ταλιμπάν που περιβάλλουν τις πόλεις. Αντιμέτωποι με τη ραγδαία επιδείνωση της κατάστασης, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανακοίνωσε ότι θα επαναπατρίσει άγνωστο αριθμό από τους 1.400 Αμερικανούς που βρίσκονταν στην πρεσβεία της Καμπούλ. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο Τύπου του υπουργείου Εξωτερικών Νεντ Πράις, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έχουν σύντομα μόνο μια «βασική διπλωματική παρουσία» στην αφγανική πρωτεύουσα, χωρίς να δώσουν περισσότερες λεπτομέρειες για τον αριθμό των Αμερικανών που θα παραμείνουν στη θέση τους.

 Τεχνική και υλικοτεχνική υποστήριξη από τους Αμερικανούς

Το Πεντάγωνο, από την πλευρά του, ανακοίνωσε το σχέδιό του για πιθανή εκκένωση της πρεσβείας και των Αμερικανών πολιτών στην Καμπούλ. Υπάρχουν ακόμη 650 Αμερικανοί πεζοναύτες στο Αφγανιστάν, αλλά ο εκπρόσωπος του Πενταγώνου Τζον Κέρμπι ανακοίνωσε ότι 3.000 στρατιώτες θα σταλούν στο αεροδρόμιο της Καμπούλ και 1.000 στο Κατάρ για τεχνική και υλικοτεχνική υποστήριξη. Μεταξύ 3.500 και 4.000 αμερικανικών δυνάμεων θα αναπτυχθούν επίσης ως εφεδρεία στο Κουβέιτ. Αυτή η απόφαση κινδυνεύει να προκαλέσει σύγχυση καθώς, σύμφωνα με τη συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ των Ταλιμπάν και των Ηνωμένων Πολιτειών, τον Φεβρουάριο του 2020, τα αμερικανικά στρατεύματα πρέπει να εγκαταλείψουν τη χώρα πριν από τις 31 Αυγούστου. Σε αντάλλαγμα, οι Ταλιμπάν είχαν δεσμευτεί να αποτρέψουν κάθε τρομοκρατική ενέργεια από τα εδάφη που ελέγχουν. Σύμφωνα με τους New York Times , οι διαπραγματευτές των ΗΠΑ ζητούν επίσης διαβεβαιώσεις από τους Ταλιμπάν ότι δεν θα επιτεθούν στην αμερικανική πρεσβεία. Από την πλευρά του, το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσε την πρόθεσή του να στείλει και εκείνο 600 στρατιώτες για να βοηθήσει τους πολίτες του να εγκαταλείψουν τη χώρα.

 Η κυβερνητική στρατηγική απέτυχε

Οι τελευταίες συνομιλίες μεταξύ του καθεστώτος της Καμπούλ και των Ταλιμπάν – που διήρκεσαν τρεις ημέρες – ολοκληρώθηκαν επίσης την Πέμπτη, στη Ντόχα, χωρίς σημαντικά αποτελέσματα. Στο τέλος της συνάντησης, ο διαπραγματευτής της αφγανικής κυβέρνησης Αμπντουλάχ Αμπντουλάχ ζήτησε έκτακτη συνάντηση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για το Αφγανιστάν. «Η κρίση στο Αφγανιστάν απειλεί την παγκόσμια ασφάλεια και, για να την αναλύσουμε, πρέπει να οργανώσουμε μια συνάντηση», είπε.

Με την πτώση της Κανταχάρ, της Χεράτ και της Λασκάρ Γκα, η στρατηγική της κυβέρνησης να επικεντρωθεί στην υπεράσπιση των μεγάλων πόλεων σε βάρος των μικρότερων πόλεων απέτυχε. «Αυτή η στρατηγική θα μπορούσε να λειτουργήσει μόνο για λίγες ημέρες», δήλωσε πρώην υψηλόβαθμος αξιωματούχος εξοικειωμένος με θέματα ασφάλειας . «Οι πολιτοφυλακές [κυβερνητικές] που συνδέονται με τους διάφορους πολέμαρχους, και οι κυβερνητικές δυνάμεις ασφαλείας πρέπει να αρχίσουν να συνεργάζονται. Διαφορετικά, η κατάρρευση ολόκληρης της χώρας είναι πολύ πιθανή. Η συνοδεία του Ασράφ Γκανί έχει τακτικό όραμα και όχι στρατηγικό. Επιπλέον, η δυσπιστία μεταξύ του προέδρου, αφενός, και των πρώην πολέμαρχων και των εθνικών ηγετών, αφετέρου, είναι πολύ αισθητή». Σύμφωνα με την ίδια πηγή, η στρατηγική των Ταλιμπάν δεν είναι να επιτεθούν γρήγορα στην Καμπούλ, αλλά να την περιβάλλουν και να στερήσουν από τους κατοίκους τρόφιμα και ηλεκτρικό ρεύμα. «Ο στόχος των Ταλιμπάν είναι να ξεσηκωθεί ο πληθυσμός ενάντια στην κεντρική κυβέρνηση», εξηγεί. «Μια εσωτερική διαφορά δεν μπορεί να ελεγχθεί από το κράτος. Σε αυτή την περίπτωση, οι Ταλιμπάν μπορούν να φτάσουν στην πόλη χωρίς αντίσταση και να εμφανιστούν ως οι μεγάλοι απελευθερωτές».

 Πηγή: Le Monde