Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η χρήση της μάσκας στην περίοδο της πανδημίας του COVID-19 έσωσε ζωές και εξακολουθεί να δημιουργεί ασφάλεια, ακόμη και σήμερα, σχεδόν τρία χρόνια μετά την έλευση της πρωτοφανούς υγειονομικής κρίσης.

Την ίδια ώρα ωστόσο, η επιστημονική κοινότητα εκπέμπει σήμα κινδύνου για τους καπνιστές που συνηθίζουν ή συνήθιζαν να φορούν πολλές ώρες τη χειρουργική ή άλλη μάσκα. «Το κάπνισμα οποιουδήποτε προϊόντος καπνού ενώ φορά κάποιος μάσκα μπορεί να βλάψει περαιτέρω τη λειτουργία των αιμοφόρων αγγείων σε σύγκριση με περιόδους χωρίς μάσκα», επισημαίνουν εμφατικά οι επιστήμονες!

Ειδικότερα, σύμφωνα με μελέτη Ελλήνων επιστημόνων που δημοσιεύτηκε στο European Journal of Preventive Cardiology, επιστημονικό περιοδικό της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας, το κάπνισμα παραδοσιακών τσιγάρων ή μη καιόμενων προϊόντων νικοτίνης (θερμαινόμενα προϊόντα καπνού) ενώ κάποιος φορά χειρουργική μάσκα έχει ως αποτέλεσμα τη διπλάσια αύξηση του εκπνεόμενου μονοξειδίου του άνθρακα και τη διαταραχή της λειτουργίας των αιμοφόρων αγγείων σε σύγκριση με περιόδους που δεν φορούσαμε μάσκα.

«Η μελέτη καταδεικνύει ότι το κάπνισμα οποιουδήποτε προϊόντος καπνού έχει γίνει ακόμη πιο επικίνδυνο κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 λόγω της ανάγκης να φοράμε μάσκα για πολλές ώρες», δήλωσε ο συγγραφέας της μελέτης καθηγητής Ιγνάτιος Οικονομίδης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. «Προηγούμενη έρευνα έχει δείξει ότι η εξασθενημένη αγγειακή λειτουργία συνδέεται με καρδιακά προβλήματα και πρόωρο θάνατο».

Σε μία εποχή που συντελείται μεγάλη συζήτηση διεθνώς γύρω από την αναγκαιότητα της μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα (Tobacco harm Reduction), η συγκεκριμένη έρευνα έχει αναμφίβολα μεγάλη βαρύτητα και αξία και οφείλουμε να λάβουμε σοβαρά τα ευρήματά της.

Η μελέτη επικεντρώθηκε στα παραδοσιακά τσιγάρα και στα μη καιόμενα (θερμαινόμενα) προϊόντα καπνού. Τα θερμαινόμενα προϊόντα περιέχουν καπνό που θερμαίνεται ηλεκτρονικά σε χαμηλότερη θερμοκρασία από ένα καιόμενο τσιγάρο, παρέχοντας ένα εισπνεόμενο αεροζόλ που περιέχει νικοτίνη. Η μελέτη δεν περιελάμβανε ηλεκτρονικά τσιγάρα (που αφορούν στην λογική του ατμίσματος) τα οποία θερμαίνουν ηλεκτρονικά ένα υγρό που περιέχει νικοτίνη για να δημιουργήσουν ένα αερόλυμα που εισπνέεται.

Τι δείχνουν τα επίπεδα του εκπνεόμενου μονοξειδίου

Οι επιστήμονες ερεύνησαν τα επίπεδα του εκπνεόμενου μονοξειδίου του άνθρακα σε καπνιστές ενώ φορούσαν μάσκα κατά τις ώρες εργασίας και το συνέκριναν με τα επίπεδα μονοξειδίου του άνθρακα κατά τις ημέρες άδειας χωρίς μάσκα. Σε ένα δεύτερο βήμα, οι ερευνητές εξέτασαν εάν η αλλαγή στην έκθεση στο μονοξείδιο του άνθρακα συνοδεύτηκε από διαταραχή της λειτουργίας των αιμοφόρων αγγείων.

Η μελέτη περιελάμβανε 40 καπνιστές κλασικών συμβατικών τσιγάρων, 40 αποκλειστικούς χρήστες θερμαινόμενων προϊόντων και 40 μη καπνιστές με παρόμοια ηλικία και φύλο που ήταν ιατρικό προσωπικό σε πανεπιστημιακό νοσοκομείο. Άτομα με χρόνια νοσήματα, όπως γνωστή καρδιαγγειακή νόσο, υπέρταση, διαβήτη, δυσλιπιδαιμία, χρόνια νεφρική νόσο ή κολπική μαρμαρυγή αποκλείστηκαν καθώς αυτές οι καταστάσεις μπορεί να επηρεάζουν την αγγειακή λειτουργία.

Οι ερευνητές μέτρησαν το εκπνεόμενο μονοξείδιο του άνθρακα μετά από μια βαθιά αναπνοή και δείκτες της αγγειακής λειτουργίας (ταχύτητα κύματος παλμού, δείκτης αύξησης και κεντρική συστολική αρτηριακή πίεση). Αξίζει να σημειωθεί, ότι οι βασικές αξιολογήσεις έγιναν νωρίς το πρωί μετά τον ύπνο χωρίς μάσκα για να ληφθούν τιμές μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς κάπνισμα. Οι συμμετέχοντες τυχαιοποιήθηκαν σε μια δεύτερη αξιολόγηση είτε μετά από οκτάωρη βάρδια φορώντας μάσκα είτε οκτώ ώρες άδεια χωρίς μάσκα. Στη συνέχεια πέρασαν σε μια τρίτη αξιολόγηση είτε μετά από οκτώ ώρες άδεια χωρίς μάσκα είτε μετά από οκτώ ώρες εργασίας με μάσκα.

45 ετών και κυρίως γυναίκες, το δείγμα της μελέτης

Η μέση ηλικία των συμμετεχόντων στην έρευνα, ήταν τα 45 έτη και το 72% ήταν γυναίκες. Παρόμοιος αριθμός τσιγάρων και θερμαινόμενων προϊόντων χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια περιόδων μάσκας και μη μάσκας. Στους συμβατικούς καπνιστές τσιγάρων, το εκπνεόμενο μονοξείδιο του άνθρακα αυξήθηκε από 8,00 μέρη ανά εκατομμύριο (ppm) κατά την έναρξη σε 12,15 ppm χωρίς μάσκα και 17,45 ppm με μάσκα. Στους χρήστες θερμαινόμενων προϊόντων, το εκπνεόμενο μονοξείδιο του άνθρακα αυξήθηκε από 1,15 ppm στην αρχική τιμή σε 1,43 ppm χωρίς μάσκα και 2,20 ppm με μάσκα. Μεταξύ των μη καπνιστών, το εκπνεόμενο μονοξείδιο του άνθρακα δεν διέφερε μεταξύ της περιόδου αναφοράς, της περιόδου χωρίς μάσκα και της περιόδου μάσκας.

Ψηλά οι αγγειακοί δείκτες σε όσους καπνιστές φορούσαν μάσκα

Τόσο στους καπνιστές τσιγάρων όσο και στους χρήστες θερμαινόμενων προϊόντων, όλοι οι αγγειακοί δείκτες ήταν υψηλότεροι όταν φορούσαν μάσκα σε σύγκριση με τη μη μάσκα. Στους μη καπνιστές, δεν υπήρχαν διαφορές στους αγγειακούς δείκτες μεταξύ των τριών περιόδων.

Ο καθηγητής Οικονομίδης τονίζει χαρακτηριστικά: «Σε σύγκριση με τους καπνιστές τσιγάρων, οι χρήστες θερμαινόμενων προϊόντων είχαν χαμηλότερα επίπεδα μονοξειδίου του άνθρακα και μικρότερες αυξήσεις στην αγγειακή βλάβη ενώ φορούσαν μάσκα. Ωστόσο, τα ευρήματα δείχνουν ότι το κάπνισμα οποιουδήποτε προϊόντος καπνού ενώ φοράτε μάσκα μπορεί να βλάψει περαιτέρω τη λειτουργία των αιμοφόρων αγγείων σε σύγκριση με περιόδους χωρίς μάσκα, τουλάχιστον εν μέρει λόγω μεγαλύτερης επανεισπνοής μονοξειδίου του άνθρακα ή/και ατμού πλούσιου σε νικοτίνη. Τα αποτελέσματα παρέχουν ακόμη μεγαλύτερη ώθηση σε όλους τους καπνιστές να σταματήσουν τη δυσάρεστη συνήθεια».