Το κινεζικό σκάφος Change-4, μετά από ένα ταξίδι 4,5 ημερών, έφθασε στη Σελήνη την Τετάρτη 12 Δεκεμβρίου και ήδη τέθηκε σε ελλειπτική πολική τροχιά γύρω της, πλησιάζοντας σε απόσταση έως 100 χιλιομέτρων από το φεγγάρι. Το σκάφος είχε εκτοξευθεί πάνω σε ένα κινεζικό πύραυλο Long March 3B στις 7 Δεκεμβρίου.

Το βάρους 1,2 τόνων Change-4, που αποτελείται από μια στατική διαστημική άκατο και ένα μικρό ρόβερ βάρους 140 κιλών, θα επιχειρήσει να προσεληνωθεί στη «σκοτεινή» πλευρά του φεγγαριού, κατά πάσα πιθανότητα στον μεγάλο κρατήρα Φον Κάρμαν διαμέτρου 186 χιλιομέτρων. Η Κίνα δεν έχει δώσει ακόμη συγκεκριμένη ημερομηνία, αλλά αυτό αναμένεται να συμβεί στις αρχές Ιανουαρίου του επομένου έτους.

Η κινεζική διαστημική υπηρεσία ανακοίνωσε ότι το σκάφος βρίσκεται σε καλή κατάσταση και ότι θα αρχίσει τις δοκιμές επικοινωνίας με τη Γη μέσω του κινεζικού δορυφόρου αναμετάδοσης Queqiao που είχε εκτοξευθεί το Μάιο.

Η αποστολή - η πρώτη στη διαστημική ιστορία που, αν όλα πάνε καλά, θα «πατήσει» στην πίσω πλευρά της Σελήνης, η οποία παραμένει μόνιμα αόρατη από τη Γη- θα μελετήσει με τις κάμερες και τα επιστημονικά όργανά του το έδαφος και το υπέδαφος από ένα τμήμα του δορυφόρου μας, το οποίο έως τώρα έχει μελετηθεί μόνο από ψηλά.

Θα ακολουθήσει, μάλλον στο τέλος του 2019, η αποστολή Change-5, με την οποία η Κίνα για πρώτη φορά θα επιχειρήσει να συλλέξει δείγματα από το έδαφος της Σελήνης.




ΑΠΕ

Οι μικρότεροι ξεκίνησαν από το Πανόραμα Γαλατσίου, οι πιο μεγάλοι από το σχολείο Pierce της Αγίας Παρασκευής. Και πέτυχαν, η κάθε ομάδα για λογαριασμό της, έναν άθλο κατακτώντας την τέταρτη θέση στην Ολυμπιάδα Ρομποτικής που φέτος φιλοξενήθηκε στην Ταϊλάνδη. Έναν τεράστιο άθλο εάν αναλογιστεί κανείς ότι στην Ολυμπιάδα συμμετείχαν 63 χώρες και ότι η Ελλάδα υπολείπεται εκπαιδευτικά των μεγαθήριων της ρομποτικής μεταξύ των οποίων είναι η Ρωσία, η Κίνα και η Ιαπωνία.

        «Δεν περιμέναμε φυσικά ότι θα φτάναμε τόσο ψηλά» λέει στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Γιώργος Μαρκόπουλος, υπεύθυνος της ομάδας «Autonomous» του Συλλόγου Πανοράματος Γαλατσίου που κατέκτησε την 4η θέση στην κατηγορία Open Γυμνασίου με θέμα Food Matters. Αυτό που καλούνταν να κάνει ουσιαστικά η ομάδα του ήταν να βρει έναν καινοτόμο τρόπο για την καταπολέμηση της πείνας στον πλανήτη. «Σκεφτήκαμε την ενυδρειοπονία» αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γ. Μαρκόπουλος. Από εκείνη την ιδέα ξεκίνησε ένα επίπονο ταξίδι με εκπαιδευτικές εκδρομές, μπόλικο ψάξιμο στο διαδίκτυο αλλά και πολλά προβλήματα που έπρεπε να ξεπεραστούν. Ανάμεσα σε αυτά ήταν και η αναζήτηση χορηγών που θα χρηματοδοτούσαν την αποστολή στην Ταϊλάνδη: «Ευτυχώς βρήκαμε κάποιους ανθρώπους που πίστεψαν σε εμάς και μας στήριξαν» συμπληρώνει ο ίδιος.

            «Αυτό το ταξίδι ήταν σημαντικό από κάθε άποψη. Τα παιδιά ένιωσαν ότι ήταν πολίτες του κόσμου, είδαν ότι έχουν πολλά με συνομηλίκους τους από μακρινές χώρες, αντάλλαξαν ιδέες, απόψεις» λέει ακόμη ο κ. Μαρκόπουλος. «Η 4η θέση μας προσέφερε απέραντη ικανοποίηση. Αυτό που είπαμε όμως ότι σημασία είχε το ίδιο το ταξίδι και όχι ο προορισμός» προσθέτει.

             Η ομάδα Autonomous, αποτελούμενη από τους Βασίλη Ρ., Στάθη Π. Γιάννη Χ., Σωτήρη Χ., Νίκο Π., Κυριακή Μπ., δεν εντυπωσιάστηκαν μόνο απ' όσα έζησαν. Εντυπωσίασαν αντιπάλους και κριτές με το «Αυτόματο, Αυτόνομο, Ρομποτικό σύστημα Ενυδρειοπονίας με Απομακρυσμένη Πρόσβαση». Πρόκειται για ένα σύστημα το οποίο εκμεταλλεύεται τα οφέλη της υδροπονίας και της ιχθυοκαλλιέργειας και είναι από τα πιο οικονομικά και βιώσιμα συστήματα παραγωγής φυτών και ψαριών. Τα παιδιά δημιούργησαν από ρομποτικές γερανογέφυρες και ρομποτικά κλαρκ έως αυτόματους αισθητήρες με τους οποίους έλεγχαν όλη τη διαδικασία.

            Τα οφέλη πολλά: οι Autonomus πέτυχαν να καλλιεργήσουν φυτά και ψάρια με το ίδιο σύστημα εξοικονομώντας μάλιστα πόρους: χρησιμοποίησαν μόλις το 2% σε νερό σε σχέση με το συμβατικό σύστημα καλλιέργειας με χώρα και μόλις το 30% της ενέργειας. Ποια ήταν όμως η πιο δυνατή στιγμή που βίωσαν; «Η στιγμή που τα παιδιά σήκωσαν τη σημαία» απαντά ο Γιώργος Μαρκόπουλος.

            4η στον κόσμο στην Ολυμπιάδα Ρομποτικής η ομάδα του Pierce

      Τα ίδια έντονα συναισθήματα βίωσαν και τα μέλη της ομάδας Rest in PCs που κατέκτησαν επίσης την 4η θέση στη δική τους κατηγορία. Οι Μιχαήλ-Άγγελος Γκουβέλης, Γεώργιος Σαζακλής και Κυριάκος Στρατάκος υπό την «παγκέτα» του καθηγητή τους Φώτη Κατσοχρήστο εντυπωσίασαν επίσης με τον τρόπο που χρησιμοποίησαν ρομποτικά την υδροπονία. Και φυσικά εντυπωσιάστηκαν με τα όσα έζησαν. «Είναι δύσκολο να επιλέξουμε μία από τις εμπειρίες της Ολυμπιάδας γιατί ήταν πραγματικά ασύλληπτη η εμπειρία και για τους τρεις μας» λένε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

            Υπάρχουν όμως δυο στιγμές που ξεχωρίζουν. «Αρχικά μας χαροποίησε η αντίδραση των επισκεπτών και κριτών με την παρουσίαση του πρότζεκτ μας. Είχαν πάντα πολλές ερωτήσεις! Το ενδιαφέρον που δείξανε ήταν για εμάς η πραγματική επιβράβευση της σκληρής δουλειάς μας. Το δεύτερο ήταν όταν μαζευόμασταν οι γειτονικές ομάδες σε έναν κύκλο και τρώγαμε μαζί. Εκεί νιώσαμε κάτι που δεν το περιμέναμε. Αντί να υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ των ομάδων, το κλίμα ήταν φιλικό. Επικεντρωθήκαμε σε αυτό που μας ένωνε και όχι αυτό που μας χώριζε: η αγάπη μας για την ρομποτική και το πάθος μας για γνώσεις. Μάλιστα, αντί να συγκρίνουμε και να ασκούμε κριτική στα έργα των άλλων, η μόνη μας σκέψη ήταν με ποιο τρόπο θα μπορούσαμε να τα συνδυάσουμε».

             Ο Μιχαήλ-Αγγελος, ο Γεώργιος και ο Κυριάκος, όλοι τους μαθητές της Γ' Λυκείου, δεν έχουν καμία αμφιβολία για τη θέση της ρομποτικής στην καθημερινότητά μας: «Η ρομποτική έχει γίνει ήδη αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας μας όμως δεν είναι αντιληπτό σε όλους για τον λόγο ότι πολλοί πιστεύουν πως τα ρομπότ είναι ανθρωπόμορφα. Ωστόσο η ρομποτική θα έχει μεγάλη επίδραση στην ζωή μας από τα επόμενα χρόνια όπου μηχανές θα επιτελούν σημαντικές και συνθέτες λειτουργίες που θα διευκολύνουν την ζωή του ανθρώπου σε όλους τους τομείς, όπως στις μεταφορές με τα αυτόνομα αυτοκίνητα, ως βοηθοί σπιτιού αλλά ακόμα και στην παραγωγή του φαγητού μας».

      Και η δική τους ιδέα; «Οι ιδέες που παρουσιάστηκαν στον διαγωνισμό θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και στα πλαίσια της καθημερινής ζωής άμεσα. Το μόνο που χρειάζεται είναι να ενημερωθεί ο κόσμος για αυτές τις πρωτοτυπίες και για την εφαρμογή της ρομποτικής στην καθημερινότητα ώστε να μειωθεί η τεχνοφοβία και να μπορέσουν να προχωρήσουν αυτές οι τεχνολογίες» απαντούν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

      Με τους μαθητές του συμφωνεί απολύτως ο καθηγητής τους Φώτης Κατσοχρήστος. «Οι ιδέες που παρουσιάστηκαν στον διαγωνισμό θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και στο πλαίσιο της καθημερινής ζωής. Αυτό με κάνει να πιστεύω πως σε λίγα χρόνια από τώρα τα ρομπότ θα επιτελούν σημαντικές και συνθέτες λειτουργίες» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ από την πλευρά του. Όσο για τη στιγμή που κρατά από την Ολυμπιάδα, ήταν εκείνη της προετοιμασίας για την παρουσίαση της κατασκευής: «Αν έπρεπε να ξεχωρίσω κάποια στιγμή αυτή θα 'ταν η στιγμή που στήσαμε την κατασκευή μας. Ένα τεράστιο άγχος έφυγε από πάνω μου, ανακουφίστηκα. Τη στιγμή που είδα το Project μας ολοκληρωμένο ήξερα αμέσως πως θα τα πάμε καλά».

       Το ερώτημα έπειτα από αυτήν την απάντηση προκύπτει αβίαστα: πώς διακρίνεται η Ελλάδα παρά το γεγονός ότι υστερεί τόσο σε επίπεδο εκπαίδευσης όσο και σε επίπεδο πρακτικής εφαρμογής; «Γίνεται πάρα πολύ καλή δουλειά και από καθηγητές, αλλά και το έμψυχο υλικό μας είναι πάρα πολύ καλό. Δούλεψαν πραγματικά σκληρά τα παιδιά και η πρώτη τους επιβράβευση ήταν ο ενθουσιασμός των κριτών», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Κατσοχρήστος.

Ένας Κινέζος επιστήμονας ισχυρίζεται ότι βοήθησε να έλθουν στον κόσμο τα πρώτα στον κόσμο γενετικά τροποποιημένα μωρά, δίδυμα κορίτσια που γεννήθηκαν αυτό τον μήνα και των οποίων το DNA ο ίδιος είχε προηγουμένως τροποποιήσει στο στάδιο του εμβρύου.

   Η ανακοίνωση έγινε από τον ίδιο, στο πλαίσιο διεθνούς συνεδρίου γενετικής στο Χονγκ Κονγκ, μία μέρα πριν την επίσημη έναρξή του, καθώς και σε αποκλειστική συνέντευξή του στο πρακτορείο Associated Press.

   Προς το παρόν, δεν υπάρχει ανεξάρτητη επιβεβαίωση των ισχυρισμών του, ούτε σχετική επιστημονική δημοσίευση, συνεπώς είναι δύσκολο να υπάρξει επαλήθευση των ισχυρισμών του. Αν όμως είναι αληθινοί, τότε θα πρόκειται για σημαντική επιστημονική εξέλιξη, με «παρενέργειες» στο πεδίο της βιοηθικής.

   Η διεθνής επιστημονική κοινότητα μέχρι σήμερα θεωρεί πρόωρη μια τέτοια τροποποίηση σε ανθρώπους, γι' αυτό περιορίζεται σε πειραματόζωα, καθώς υπάρχει κίνδυνος η γενετική τροποποίηση να περάσει σε μελλοντικές γενιές και να έχει αρνητική επίδραση σε άλλα γονίδια.

   Ο Κινέζος ερευνητής Χε Τζιανκούι, ο οποίος έχει σπουδάσει σε αμερικανικά πανεπιστήμια και σήμερα είναι ερευνητής στο Νότιο Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας της Κίνας στη Σεντσέν, καθώς επίσης ιδρυτής δύο εταιρειών γενετικής, δήλωσε ότι, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο ακριβείας CRISPR-Cas9, τροποποίησε γενετικά τα έμβρυα επτά ζευγαριών που είχαν κάνει εξωσωματική σε κλινική γονιμότητας. Μέχρι σήμερα, έχει γεννήσει ένα από αυτά τα ζευγάρια (τα δίδυμα κορίτσια).

   Στόχος της γενετικής τροποποίησης δεν ήταν η πρόληψη ή η θεραπεία κάποιας γενετικής πάθησης, αλλά η επέμβαση στο γονιδίωμα του εμβρύου, ώστε να αποκτήσει ένα χαρακτηριστικό που ελάχιστοι άνθρωποι έχουν: τη φυσική ικανότητα να αναπτύσσουν αντίσταση σε μια πιθανή μελλοντική μόλυνση από τον ιό HIV του AIDS.

   Ο Χε ανέφερε ότι οι γονείς των τροποποιημένων εμβρύων αρνήθηκαν να αποκαλύψουν την ταυτότητά τους ή να παραχωρήσουν συνέντευξη και ο ίδιος δεν αποκάλυψε ούτε πού ζουν, ούτε πού έγινε η γενετική τροποποίηση. Όπως είπε, «νιώθω μεγάλη ευθύνη» και τόνισε ότι «η κοινωνία θα αποφασίσει τι θα κάνει από δω και πέρα», κατά πόσο δηλαδή θα επιτρέψει ή όχι τέτοιες επεμβάσεις στο εμβρυικό DNA.

   Μερικοί άλλοι επιστήμονες δήλωσαν έκπληκτοι από τους ισχυρισμούς του Χε και καταδίκασαν την πρωτοβουλία του. Για «πείραμα στα ανθρώπινα όντα που είναι ηθικά απαράδεκτο», έκανε λόγο ο γενετιστής δρα Κίραν Μουσουνούρου του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, ενώ ο δρ Έρικ Τόπολ του Ινστιτούτου Ερευνών Scripps της Καλιφόρνια είπε ότι «είναι κάτι υπερβολικά πρόωρο. Έχουμε να κάνουμε με τις 'οδηγίες λειτουργίας' ενός ανθρώπινου όντος. Δεν είναι κάτι ασήμαντο».

   Όμως ο επιφανής γενετιστής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ Τζορτζ Τσερτς δήλωσε σύμφωνος με τέτοια πειράματα, εφόσον αφορούν τον ιό HIV που αποτελεί μεγάλη απειλή δημόσιας υγείας.

   Μέχρι σήμερα η τεχνική επεξεργασίας του γονιδιώματος CRISPR-Cas9 είχε δοκιμασθεί μόνο σε ενήλικες με στόχο τη θεραπεία κληρονομικών παθήσεων που βασίζονται σε κάποιο ελαττωματικό γονίδιο. Όμως η τροποποίηση του σπερματοζωαρίου, του ωαρίου ή του εμβρύου είναι διαφορετική υπόθεση. Στις ΗΠΑ επιτρέπονται τέτοιες έρευνες μόνο σε εργαστήρια, αλλά η Κίνα δεν τις έχει απαγορεύσει (απαγορεύει όμως την ανθρώπινη κλωνοποίηση).

   Ο Χε, ο οποίος συνεργάζεται με τον Αμερικανό καθηγητή Μάικλ Ντιμ του Πανεπιστημίου Ράις, είχε πειραματισθεί για αρκετά χρόνια σε ζώα και σε ανθρώπινα έμβρυα στο εργαστήριό του, προτού επιχειρήσει να κάνει γενετική τροποποίηση σε έμβρυα που επρόκειτο να γεννηθούν. Δήλωσε ότι, επειδή το AIDS εξελίσσεται σε σοβαρό πρόβλημα στην Κίνα, επέλεξε να απενεργοποιήσει το γονίδιο CCR5 που μέσω μιας πρωτεΐνης βοηθά τον ιό HIV να μολύνει τα κύτταρα.

   Είπε ότι στόχος του είναι να προσφέρει σε ζευγάρια που έχουν μολυνθεί από τον HIV, την ευκαιρία να αποκτήσουν ένα παιδί, το οποίο θα έχει πλέον φυσική αντίσταση έναντι του ιού. Βρήκε έτσι ζευγάρια εθελοντές για τη γενετική τροποποίηση μέσω μιας οργάνωσης του Πεκίνου για το AIDS, αλλά δεν είναι σαφές κατά πόσο οι συμμετέχοντες έλαβαν πλήρη γνώση των πιθανών κινδύνων (ο ίδιος ο Χε διαβεβαιώνει ότι αυτό συνέβη).

   Η δωρεάν γενετική τροποποίηση έγινε κατά την εξωσωματική γονιμοποίηση και αφότου τα γονιμοποιημένα έμβρυα ήσαν τριών έως πέντε ημερών. Τα ζευγάρια είχαν την επιλογή να προχωρήσουν στην εμφύτευση τροποποιημένου ή μη εμβρύου. Συνολικά, τροποποιήθηκαν 16 έμβρυα και, από αυτά, 11 εμφυτεύθηκαν, εωσότου υπάρξει η πρώτη επιτυχής κύηση.

   Ο Χε υποστήριξε ότι, όπως έδειξαν τα τεστ, δεν φαίνονται να υπάρχουν αλλαγές σε άλλα γονίδια πέρα από αυτό στο οποίο έγινε η τροποποίηση. Επίσης ανέφερε ότι μελλοντικές απόπειρες θα γίνουν μόνο όταν αυτή η πρώτη απόπειρα αναλυθεί και αποδειχθεί ασφαλής.

   'Αλλοι πάντως επιστήμονες δήλωσαν ότι είναι πρόωρο να ειπωθεί αν η γενετική τροποποίηση θα «δουλέψει» παρέχοντας όντως ανοσία έναντι του HIV ή αν άλλα γονίδια θα υποστούν ανεπιθύμητες επιπτώσεις. Το πιο πιθανό, κατά τον Τσερτς, είναι ότι η μόλυνση από HIV δεν θα αποτραπεί με την τροποποίηση αυτή, που θεωρείται ανεπαρκής.


ΑΠΕ

Μια αιματολογική εξέταση, η οποία βρίσκεται ακόμη σε ερευνητικό στάδιο, έχει σοβαρές πιθανότητες να προβλέπει την πρόγνωση, δηλαδή την εξέλιξη της ασθένειας σε όσους νοσούν από Πολλαπλή Σκλήρυνση. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να μπορούν οι γιατροί να παρακολουθούν αν ένας ασθενής ανταποκρίνεται στη θεραπεία από την αρχή εφαρμογής της ή θα πρέπει να επιλέγεται ένα διαφορετικό θεραπευτικό σχήμα για την αντιμετώπιση και τον έλεγχο της νόσου.  

      Ο δείκτης αυτός έρχεται να προστεθεί σε ένα σύνολο κλινικών, εργαστηριακών και απεικονιστικών εξετάσεων που έως σήμερα χρησιμοποιούν με επιτυχία οι επιστήμονες. 

      Ο νέος βιοδείκτης, ουσιαστικά καταγράφει την ποσότητα των Νευροϊνιδίων στο αίμα του ασθενούς. Ουσιών, οι οποίες εάν βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα στην κυκλοφορία του αίματος ενός ασθενούς, είναι ένδειξη για καλύτερη πρόγνωση της νόσου. Στην αντίθετη περίπτωση, αν δηλαδή τα Νευροϊνίδια εντοπίζονται σε υψηλά επίπεδα στο αίμα, αυτό σημαίνει ότι ήδη έχει αρχίσει η διαδικασία της απομυελίνωσης, τη φθοράς δηλαδή που προκαλεί η πολλαπλή σκλήρυνση, η οποία εκδηλώνεται στους ασθενείς με μια σειρά από σωματικά και γνωσιακά συμπτώματα. 

      Όπως τονίστηκε από τους επιστήμονες στο ετήσιο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την θεραπεία και τη Μελέτη της Πολλαπλής Σκλήρυνσης, το οποίο γίνεται στο Βερολίνο, η τεχνογνωσία για την παρασκευή και διάθεση αυτού του τεστ στους ασθενείς ήδη υπάρχει. Όμως απομένει πολύς δρόμος ακόμη, καθώς χρειάζεται να γίνει μεγάλη έρευνα για να αξιολογηθεί η αξιοπιστία των αποτελεσμάτων του νέου ελπιδοφόρου αυτού τεστ, πριν αρχίσει η εφαρμογή του. 

      Εφόσον όλα εξελιχθούν όπως τα υπολογίζουν οι ερευνητές, ο νέος αυτός βιοδείκτης, οι τιμές του οποίου θα μετριούνται στο αίμα μετά από απλή αιμοληψία, θα αλλάξει σημαντικά την στρατηγική για την αντιμετώπιση της νόσου στο άμεσο μέλλον, υποστήριξαν οι επιστήμονες που συμμετέχουν στο συνέδριο.

      Η αλλαγή στον τρόπο χορήγησης ενός σημαντικού φαρμάκου για τη σκλήρυνση, βελτιώνει ακόμη περισσότερο την ασφάλεια του.

      Το ενδιαφέρον των γιατρών που ασχολούνται με την αντιμετώπιση της πολλαπλής σκλήρυνσης, κέντρισαν και τα αποτελέσματα μιας κλινικής παρατήρησης που αφορά τον τρόπο χορήγησης ενός από τα πλέον γνωστά φάρμακα για την αντιμετώπιση της πολλαπλής σκλήρυνσης. Αλλάζοντας τον τρόπο χορήγησης του, βελτίωσαν σημαντικά το προφίλ ασφάλειας του. 

      Είδαν ότι η ενδοφλέβια χορήγηση του φαρμάκου στους ασθενείς, σε πιο αραιά χρονικά διαστήματα και συγκεκριμένα σε διάστημα πάνω από τις 4 εβδομάδες, μείωσε κατά πολύ τον ήδη χαμηλό κίνδυνο, να εμφανίσουν οι ασθενείς αυτοί μια σοβαρή μορφή εγκεφαλοπάθειας. 

      Πρόκειται για την προϊούσα πολυεστιακή λευκοεγκεφαλοπάθεια, η οποία πυροδοτείται από τον ιό jsv που βρίσκεται σε περισσότερους από τους μίσους ανθρώπους αλλά παραμένει ανενεργός στους νεφρούς. 

      Η φαρμακευτική ουσία Ναταλιζουμάμπη που κυκλοφορεί στη χώρα μας από το 2007, με ένδειξη για χρήση σε ασθενείς με υψηλή δραστηριότητα νόσου και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα φάρμακα για την Υποτροπιάζουσα Διαλείπουσα Πολλαπλή Σκλήρυνση, σπάνια (σε ποσοστό περίπου 4 τοις χιλίοις ) ευθύνονταν για την ενεργοποίηση αυτού του ιού και την πρόκληση εγκεφαλοπάθειας. 

      Με την αραιή χορήγηση του φαρμάκου, φαίνεται να μειώνεται ακόμη περισσότερο ο κίνδυνος για την εμφάνιση αυτής της σοβαρής ανεπιθύμητης ενέργειας, τόνισαν οι ερευνητές που παρουσίασαν τα νεότερα δεδομένα. 

      Βέβαια αξίζει να σημειωθεί ότι έως σήμερα η χορήγηση της θεραπεία, είναι απόλυτα εξατομικευμένη. Για τους θετικούς στον ιο jsv ασθενείς που έχουν πιθανότητες να αναπτύξουν ως παρενέργεια τη συγκεκριμένη εγκεφαλοπάθεια, υπάρχει σχέδιο ελαχιστοποίησης κινδύνου που στοχεύει στην ασφάλεια των ασθενών. 

      Όσον αφορά την αποτελεσματικότητα της, νεότερα δεδομένα που αφορούν στην παρατήρηση των τελευταίων 10 ετών και ανακοινώθηκαν στο συνέδριο, επιβεβαιώνουν την τη δράση της ιδίως στους ασθενείς που ξεκινούν έγκαιρα τη θεραπεία.

      Ημαγνητική τομογραφία παραμένει το πλέον αξιόπιστο διαγνωστικό εργαλείο για τους ασθενείς με Πολλαπλή Σκλήρυνση. 

      Η μαγνητική τομογραφία είναι ως γνωστό, η εξέταση που ουσιαστικά καταγράφει την απεικονιστική δραστηριότητα της νόσου, όσων πάσχουν από πολλαπλή σκλήρυνση. 

      Για το λόγο αυτό, είναι σημαντική η ακρίβεια των αποτελεσμάτων που δίνει αυτή η εξέταση, τόνισαν οι επιστήμονες, εξηγώντας ότι συχνά υπάρχουν αποκλίσεις στις μαγνητικές τομογραφίες των ασθενών, ανάλογα με την τεχνολογία που χρησιμοποιείται. 

      Η σύσταση τους λοιπόν, είναι να χρησιμοποιείται το ίδιο διαγνωστικό πρωτόκολλο στις μαγνητικές τομογραφίες, για να αποφεύγονται τυχόν αποκλίσεις στα ευρήματα, οι οποίες μπερδεύουν ακόμη και τους ίδιους τους γιατρούς. 

      Όπως επισημάνθηκε για μια ακόμη φορά, η αξία της μαγνητικής τομογραφίας είναι ανεκτίμητη στους ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση, καθώς μπορεί να προλάβει (εφόσον υπάρχουν ευρήματα) την εξέλιξη της νόσου, χωρίς απαραίτητα την εμφάνιση συμπτωμάτων. 

      Το ερώτημα που εύλογα προκύπτει είναι πόσες μαγνητικές πρέπει να κάνει ένας ασθενής το χρόνο; Τουλάχιστον 1 απαντούν ειδικοί και ανάλογα με την κλινική εκτίμηση του γιατρού τους, ο αριθμός αυτός μπορεί να αυξηθεί. 

      Θετικά αποτελέσματα για χάπι που δίνονται ως πρώτη θεραπεία για την Πολλαπλή Σκλήρυνση.

      Χαμηλό αριθμό υποτροπών και απουσία εξέλιξης της αναπηρίας ή οποία σχετίζεται με το σύνολο των λειτουργιών του οργανισμού, παρατηρούν οι επιστήμονες, μετά από την πολυετή χορήγηση ενός φαρμάκου με δραστική ουσία τον Φουμαρικό Διμεθυλεστέρα, όπως ανακοίνωσαν επίσης στο ετήσιο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Θεραπεία και την Μελέτης της Πολλαπλής Σκλήρυνσης. 

Ήδη, η από του στόματος αυτή θεραπεία, που αφορά κυρίως νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς, χορηγείται εδώ και 9 χρόνια, ενώ στην Ελλάδα κυκλοφόρησε το 2015. Σύμφωνα με τα νεότερα δεδομένα φαίνεται ότι αναχαιτίζει σε μεγάλο αριθμό ασθενών, την έναρξη των συμπτωμάτων της Πολλαπλής Σκλήρυνσης και συμβάλει στο να μην εξελίσσεται γρήγορα η αναπηρία των ασθενών. Αναπηρία που δεν έχει να κάνει μόνο με το μυοσκελετικό τους σύστημα αλλά με το σύνολο των οργάνων που πλήττονται από τη νόσο, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί. Στόχος των φαρμάκων αυτών, όπως ειπώθηκε είναι να καθυστερήσουν συνολικά την εξέλιξη της νόσου, με σκοπό ο ασθενής να μην περάσει στο επόμενο στάδιο της. 

      Οι ειδικοί τόνισαν τέλος ότι τα τελευταία χρόνια η ασθένεια θα πρέπει να αντιμετωπίζεται εξατομικευμένα από τους ειδικούς, καθώς διαφέρει η εξέλιξη της από ασθενή σε ασθενή. 

      Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει η διαπίστωση των επιστημόνων ότι συχνά τα αποτελέσματα των κλινικών μελετών συνάδουν με αυτά που προκύπτουν από τις ανοιχτές μελέτες παρατήρησης, δηλαδή αυτές που αξιολογούν το ασθενή και πώς αυτός βιώνει την ασθένεια του. 







ΑΠΕ

Η ενημέρωση του κοινού, ιδίως των ανδρών, για τις ουρολογικές παθήσεις και την ειδικότητα του ουρολόγου είναι ανησυχητικά χαμηλή σε όλη την Ευρώπη.

   Όπως αποκαλύπτει μια νέα δειγματοληπτική έρευνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ουρολογίας, η οποία πραγματοποιήθηκε -με αφορμή την Εβδομάδα Ουρολογίας (24 έως 28 Σεπτεμβρίου)- σε περισσότερους από 2.500 ανθρώπους σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, περισσότερα ξέρουν οι γυναίκες για την ουρολογική υγεία των ανδρών παρά οι ίδιοι οι άνδρες για τα δικά «τους» θέματα.

   Οι Ευρωπαίοι εμφανίζονται να έχουν πολύ ανεπαρκείς γνώσεις για τα σημαντικότερα ουρολογικά συμπτώματα και έτσι δεν παίρνουν πολύ στα σοβαρά -όπως θα έπρεπε- τα πρώιμα σημάδια μια δυνητικά απειλητικής για τη ζωή τους πάθησης.

   Παρόλο που οι ουρολογικές παθήσεις εμφανίζουν αύξηση διαχρονικά στον γηράσκοντα πληθυσμό της Ευρώπης, ο τελευταίος δεν έχει το αναγκαίο επίπεδο ενημέρωσης και γνώσης. Το 40% όσων απάντησαν στην έρευνα, δεν μπορούσαν να περιγράψουν τι κάνει ένας ουρολόγος, το 10% δεν είχαν καν ακούσει στη ζωή τους ότι υπάρχει τέτοια ειδικότητα και το 15% πιστεύουν ότι οι ουρολόγοι θεραπεύουν σκελετικές, νευρικές ή καρδιαγγειακές διαταραχές!

   «Τα ευρήματα δείχνουν ξεκάθαρα ότι οι άνθρωποι είναι κακά πληροφορημένοι, όσον αφορά τις ουρολογικές παθήσεις. Ιδίως οι άνδρες γνωρίζουν λιγότερα πράγματα από τις γυναίκες και κάνουν τα στραβά μάτια στα συμπτώματά τους και στην έγκαιρη διάγνωση. Αποτελεί σοβαρή πρόκληση να κάνουμε τους άνδρες να πάρουν σοβαρά την υγεία τους. Χρειάζονται σίγουρα καλύτερη κατανόηση των κινδύνων και των συμπτωμάτων τους. Πρέπει να ενθαρρυνθούν να επισκεφθούν ένα γιατρό, αν υποπτευθούν κάτι ασυνήθιστο» δήλωσε ο καθηγητής Χάιν Βαν Πόπελ, γενικός γραμματέας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ουρολογίας.

   «Οι γυναίκες έχουν συνηθίσει να ελέγχουν συχνότερα το σώμα τους. Πρέπει να ενθαρρύνουν και τους άνδρες να κάνουν το ίδιο, καθώς επίσης να συζητούν τα θέματα υγείας με μεγαλύτερη λεπτομέρεια με τους άνδρες και με τους γιατρούς» πρόσθεσε.

   Κάθε χρόνο σχεδόν 450.000 άνδρες στην Ευρώπη διαγιγνώσκονται με καρκίνο του προστάτη, ενώ 92.000 πεθαίνουν από τη νόσο. Παρόλο που ο καρκίνος αυτός είναι ο συχνότερος στους άνδρες της Ευρώπης, τα τρία τέταρτα των ανδρών παραδέχθηκαν στην έρευνα ότι ξέρουν λίγα πράγματα για τα συμπτώματα της νόσου. Μάλιστα, οι άνδρες δηλώνουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση να αναγνωρίσουν τα συμπτώματα του καρκίνου του μαστού (31%) παρά του καρκίνου του προστάτη (27%).

   Μόνο ένας στους τέσσερις Ευρωπαίους μπορεί να εντοπίσει σωστά πού βρίσκεται η θέση του προστάτη στο σώμα. Ακούγεται απίστευτο, αλλά οι γυναίκες είναι πιο ικανές (28%) από ό,τι οι άνδρες (22%) να πουν πού είναι ο προστάτης. Αλλά ακόμη πιο απίστευτο είναι ότι περισσότεροι από τους μισούς άνδρες (το 54%) πιστεύουν ότι και οι γυναίκες έχουν προστάτη!

   Από την άλλη, παραμένει ταμπού στην Ευρώπη η στυτική δυσλειτουργία, ένα πολύ συχνό πρόβλημα, καθώς εκτιμάται ότι την έχουν -σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό- οι μισοί περίπου άνδρες (50%) άνω των 50 ετών. Όμως το 75% των ανδρών δήλωσαν ότι δεν το ξέρουν ότι είναι τόσο συχνό αυτό το πρόβλημα γύρω τους, με συνέπεια να διστάζουν να μιλήσουν στο γιατρό για το δικό τους πρόβλημα.

Αισιόδοξο διαγράφεται το μέλλον για τους πάσχοντες από θαλασσαιμία (μεσογειακή αναιμία), χάρη στη μεγάλη πρόοδο της ιατρικής και τις πολλά υποσχόμενες θεραπείες με αλλογενή μεταμόσχευση ή το συνδυασμό της γονιδιακής θεραπείας με την αυτόλογη μεταμόσχευση.

Στις μέρες μας η επαρκής μεταγγισιοθεραπεία και η σωστή υποστηρικτική αγωγή, με κύριο άξονα την αποτελεσματική αποσιδήρωση, έχουν αυξήσει σημαντικά το προσδόκιμο επιβίωσης των πασχόντων από θαλασσαιμία, οι οποίοι πλέον φτάνουν στην ώριμη ενήλικο ζωή. Ωστόσο με την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης στους θαλασσαιμικούς, εμφανίζονται νέοι κίνδυνοι, όπως είναι η αύξηση του αριθμού των νεοπλασματικών νοσημάτων και ειδικά, του ηπατοκυτταρικού καρκινώματος, όπως επίσης και του αριθμού των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων. Τα παραπάνω ανέφερε ο αιματολόγος στο Γενικό Νοσοκομείο Λάρισας, διδάκτωρ Ιατρικής του ΑΠΘ Μιχάλης Διαμαντίδης, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ με αφορμή ομιλία του για τις «Νεότερες εξελίξεις και στρατηγικές στη θεραπεία της θαλασσαιμίας και την αγωγή αποσιδήρωσης» σε ημερίδα με θέμα «Εξελίξεις και προοπτικές στη Θαλασσαιμία» την οποία συνδιοργάνωσαν ο Ελληνικός Σύλλογος Θαλασσαιμίας και η Διεθνής Ομοσπονδία Θαλασσαιμίας.

Πλήρης ίαση με αλλογενή μεταμόσχευση

«Η αλλογενής μεταμόσχευση αποτελεί τη μόνη ουσιαστική θεραπεία πλήρους ίασης στη β-θαλασσαιμία και παρά τα σημαντικά ποσοστά επιτυχίας, εφαρμόζεται σε μικρές και νεαρές ηλικίες, ενώ εμφανίζει δυσκολίες, όπως η ανεύρεση συμβατού δότη, η χρόνια λήψη ανοσοκαταστολής ή οι λοιμώξεις» επισήμανε ο κ. Διαμαντίδης.

Σε ότι αφορά τη γονιδιακή θεραπεία ο κ Διαμαντίδης ανέφερε ότι αυτή συνδυάζεται με την αυτόλογη μεταμόσχευση και γίνεται με γενετικά διορθωμένα κύτταρα. «Αποτελεί σύγχρονη θεραπευτική προσέγγιση, όμως οι τεχνικές που εφαρμόζει είναι δαπανηρές, δύσκολες τεχνικά, δεν έχουν τελειοποιηθεί, και έχουν δοκιμαστεί στα πλαίσια κλινικών δοκιμών σε μικρό αριθμό πασχόντων, ενώ συνήθως δεν εφαρμόζονται σε πάσχοντες άνω των 45 ετών, που αποτελούν την πλειοψηφία των θαλασσαιμικών ασθενών. Η γονιδιακή θεραπεία εφαρμόστηκε πρώτα στο θαλασσαιμικό ποντίκι, το 1988 και στον άνθρωπο το 2010 και αποτελεί επαναστατική μέθοδο, παρά τα άνω μειονεκτήματα» πρόσθεσε ο κ. Διαμαντίδης.

Παράλληλα επισήμανε ότι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά είναι τα ευρήματα των κλινικών δοκιμών φάσεως I και ΙΙ για το φάρμακο Luspatercept, το οποίο δρα στη μη αποτελεσματική αιμοποίηση της θαλασσαιμίας. Με τη χρήση του φαρμάκου αυτού αυξάνεται η αιμοσφαιρίνη και ελαττώνεται ο αριθμός των απαιτούμενων μεταγγίσεων.

«Υπάρχει αισιοδοξία, καθώς είναι φάρμακο που απευθύνεται σε μεγάλες ομάδες θαλασσαιμικών και χορηγείται απλά (με υποδόρια ένεση, κάθε 3 εβδομάδες) με βάση την κλινική δοκιμή. Μένει να ολοκληρωθούν τα αποτελέσματα της κλινικής δοκιμής φάσεως III και να προσδιοριστούν με ακρίβεια ενδεχόμενες ανεπιθύμητες ενέργειες, προτού εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα και προτού λάβει έγκριση για να κυκλοφορήσει. Λοιπές θεραπευτικές στρατηγικές στη θαλασσαιμία που βρίσκονται σε στάδια κλινικών δοκιμών αποτελούν η αύξηση της παραγωγής της εμβρυϊκής αιμοσφαιρίνης HbF μέσω των γονιδίων των γ-σφαιρινών, η ελάττωση της παραγωγής των τοξικών α-σφαιρινών, η δημιουργία αγωνιστών της εψιδίνης που θα δράσουν ενδεχομένως συμπληρωματικά ή και ανεξάρτητα στην αναγκαία αγωγή αποσιδήρωσης» συνέχισε ο κ. Διαμαντίδης.

Οι νέοι κίνδυνοι για τους θαλασσαιμικούς

Με την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης, εμφανίζονται νέοι κίνδυνοι, όπως είναι η αύξηση του αριθμού των νεοπλασματικών νοσημάτων και ειδικά, του ηπατοκυτταρικού καρκινώματος, όπως επίσης και του αριθμού των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων. «Λόγω ποσοτικής γενετικής διαταραχής στα γονίδια των β-σφαιρινών, οι πάσχοντες από θαλασσαιμία χρειάζονται αρκετές ποσότητες αίματος κάθε μήνα, διότι σε διαφορετική περίπτωση ελαττώνεται σημαντικά ο αιματοκρίτης. Εντούτοις, οι μεγάλες ποσότητες σιδήρου που προσλαμβάνει ο οργανισμός από τις μεταγγίσεις συμπυκνωμένων ερυθρών, αθροίζονται στα διάφορα όργανα (ήπαρ, καρδιά, πάγκρεας, υπόφυση, γονάδες) με δυσάρεστες επιπλοκές και τα ανάλογα νοσήματα, ανάλογα με τα προσβεβλημένα όργανα. Η νόσος είναι ετερογενής με κλινική εικόνα ανάλογη των προσβεβλημένων γονιδίων» εξήγησε ο κ Διαμαντίδης.

Η συμμόρφωση στην αγωγή αποσιδήρωσης βασικό στοιχείο της θεραπείας

Βασικό κορμό της θεραπευτικής αντιμετώπισης των θαλασσαιμικών αποτελεί η συμμόρφωση των πασχόντων στην αγωγή αποσιδήρωσης και η απομάκρυνση του παθολογικού σιδήρου, διατηρώντας τα επίπεδά του στον οργανισμό σε ένα φυσιολογικό εύρος, αναγκαίο για τις ζωτικές λειτουργίες.

«Εξαιρετικά σημαντική είναι η πρόληψη των επιπλοκών της αιμοσιδήρωσης, που γίνεται με την αγωγή αποσιδήρωσης (συχνά από 5 έως 7 μέρες την εβδομάδα, ανάλογα με το φάρμακο αποσιδήρωσης) και η θεραπεία της ηπατίτιδας C που είναι εφικτή στις μέρες μας. Απαιτείται συστηματική παρακολούθηση των πασχόντων σε ειδικά διαμορφωμένα κέντρα, τις μονάδες μεσογειακής αναιμίας από εξειδικευμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό και ο τακτικός τους κλινικοεργαστηριακός έλεγχος. Επίσης, πρέπει να υποβάλλονται σε συχνό απεικονιστικό έλεγχο του ήπατος και σε τακτικό καρδιολογικό και ενδοκρινολογικό έλεγχο. Η έγκαιρη διάγνωση ενδεχόμενων επιπλοκών σώζει ζωές. Πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχει και μια ηπιότερη μορφή της νόσου, η ενδιάμεση θαλασσαιμία, που ανήκει στα μη-μεταγγισιοεξαρτώμενα σύνδρομα. Και αυτή όμως η νόσος απαιτεί τακτική παρακολούθηση, καθώς είναι εξαιρετικά ύπουλη και οι πάσχοντες από ενδιάμεση θαλασσαιμία συχνά εμφανίζουν ηπατική αιμοσιδήρωση, πνευμονική υπέρταση, θρομβώσεις, έλκη κάτω άκρων και χολολιθίαση» ανέφερε ο κ. Διαμαντίδης.

Παράλληλα τόνισε ότι : «Είναι εξαιρετικά σημαντικό να ελαττωθεί το φορτίο των μεταγγίσεων στους πάσχοντες, διότι θα ελαττωθεί ο προσλαμβανόμενος σίδηρος και θα απαιτείται λιγότερο εντατική αποσιδήρωση, χωρίς βέβαια να εκλείψει, αφού είναι αναγκαία. Επίσης, θα εξοικονομηθούν αίμα, οικονομικοί πόροι, αντιδραστήρια και θα ελαττωθεί ο τεράστιος φόρτος εργασίας των μονάδων μεσογειακής και των αιμοδοσιών, που λειτουργούν με ελάχιστο προσωπικό. Θα ελαττωθεί σημαντικά ο κίνδυνος αλλεργικών αντιδράσεων, αλλοανοσοποίησης και λοιπών συμβαμάτων με τις μεταγγίσεις, ο οποίος παρά την εξαιρετική πρόοδο που έχει σημειωθεί στη μεταγγισιοθεραπεία στις μέρες μας, δεν έχει εκλείψει».

Η διαχείριση του πόνου στη δρεπανοκυτταρική νόσο

Η δρεπανοκυτταρική νόσος αποτελεί συγγενή διαταραχή του αίματος, που χαρακτηρίζεται από αιμολυτική αναιμία, επώδυνα επεισόδια και βλάβη οργάνων. Τα επώδυνα επεισόδια εμφανίζονται νωρίς στη ζωή των ασθενών με δρεπανοκυτταρική νόσο και επηρεάζουν την ποιότητα ολόκληρης της ζωής τους.

«Υπολογίζεται ότι το 95% των εισαγωγών των πασχόντων από δρεπανοκυτταρική νόσο στο νοσοκομείο οφείλονται σε οξέα επώδυνα επεισόδια. Η αιτιολογία του πόνου τις περισσότερες φορές είναι η απόφραξη μικρών αγγείων από την αλληλεπίδραση των λευκών, αιμοπεταλίων, ενδοθηλίου αγγείων και δύσκαμπτων ερυθρών, που χαρακτηρίζουν τη νόσο και ονομάζονται δρεπανοκύτταρα» ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η αιματολόγος, διευθύντρια ΕΣΥ στη Μονάδα Μεσογειακής Αναιμίας και Δρεπανοκυτταρικής Νόσου του νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ, Δέσποινα Παντελίδου, με αφορμή ομιλία της, στην ίδια ημερίδα, με θέμα: «Νεότερα δεδομένα στη διαχείριση της δρεπανοκυτταρικής νόσου».

O πόνος αντιμετωπίζεται κυρίως με αντιφλεγμονώδη, παρακεταμόλη και οπιοειδή αναλγητικά και όπως επισήμανε η κ.Παντελίδου την τελευταία εικοσαετία η υδροξυουρία, ένας χημειοθεραπευτικός παράγοντας , τροποποίησε σημαντικά την πορεία της νόσου των ασθενών με την ελάττωση του αριθμού και της έντασης των επώδυνων επεισοδίων.

«Τα τελευταία χρόνια, διάφορες φαρμακευτικές ουσίες αξιολογούνται σε προκλινικές και κλινικές μελέτες με στόχο την περαιτέρω βελτίωση της ποιότητας ζωής αυτών των ασθενών. Στοχεύονται αιτίες που σχετίζονται με την παθοφυσιολογία της νόσου και αναζητούνται νέα αναλγητικά που δρουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Μέχρι στιγμής υπάρχουν ενθαρρυντικά αποτελέσματα από τη χρήση ηπαρινών χαμηλού μοριακού βάρους, αναστολέων των σελεκτινών (Rivipansel και Crizanlizumab), L-αργινίνης και αντιοξειδωτικών. Ειδικότερα η L-γλουταμίνη είναι η πρώτη ουσία τα τελευταία 20 χρόνια, μετά την υδροξυουρία, που πήρε έγκριση από τον FDA για χρήση στη δρεπανοκυτταρική νόσο στοχεύοντας τον πόνο» πρόσθεσε η κ. Παντελίδου.